E4
عوامل اقتصادی
هرچه عوامل و پارامترهای اقتصادی مدنظر از وضعیت بهتری برخوردار باشند، فنبازار عملکرد
موفقتری خواهد داشت
E5
شبکههای داخلی و خارجی
هرچه شبکههای داخلی و خارجی فنبازار فعالتر باشند، فنبازار عملکرد موفقتری خواهد داشت
I1
استراتژیها و برنامهها
هرچه مؤلفههای درونی فنبازار متمرکزتر و همراستاتر باشند، فنبازار عملکرد موفقتری خواهد
داشت
I2
فعالیتهای اطلاع رسانی و
ترویجی
هرچه فعالیتهای اطلاع رسانی و ترویجی فنبازار بیشتر و بهتر انجام شوند، فنبازار عملکرد
موفقتری خواهد داشت
ماتریس مربوط به عوامل درونی
اطلاع رسانی و ترویج
استراتژیها و برنامهها
عوامل موفقیت فنبازار
ماتریس مربوط به عوامل بیرونی
عوامل اقتصادی
خدمات فناوری
بسترهای قانونی
شبکه فنبازار
نظام ملی نوآوری
شکل۸-۲: عوامل مؤثر بر موفقیت فنبازار
۳-۴-۷-۲٫ مطالعه صمدی و همکاران
صمدی و همکاران (۱۳۸۵) در مقالهای تحت عنوان فنبازار، جایگاه و کارکرد آن در نظام صنعتی و فناورانه، به بررسی مفهوم فنبازار و مبادلات فناوری؛ چالشهای پیشروی مبادلات فناوری؛ اهداف، کارکردها و خدمات فنبازار و ارتباط فنبازار با اجزای نظام صنعتی و فناوری پرداخته و پس از بررسی محدودیتهای فعالیت فنبازارها در ایران به ارائه الگوی پیشنهادی خود برای فنبازار پرداختهاند. الگوی پیشنهادی این مقاله، ایجاد شبکهای از فنبازارهای محلی در حول یک هستۀ مرکزی است که حاصل تجربیات نویسندگان در ایجاد و سازماندهی یک فنبازار منطقهای میباشد.
مدل شبکهای در مواردی پیشنهاد میشود که قرار است حوزۀ وسیعی، چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر تنوع خدمات، پوشش داده شود. یک شبکه از تعدادی مرکز محلی تشکیلشده است که از نظر مدیریت اجرایی و مخصوصاً اقتصادی مستقل هستند و در ساختار داخلی خود تابع استانداردهای مشخصی میباشند. در اصل یک ناظر خارجی، وجود فیزیکی شبکه را بهصورت مستقیم احساس نمیکند و تنها از مزایای آن برخوردار میشود. اما از نمای داخلی، بین اعضای شبکه، روابط مختلف علمی، تجاری، بازاریابی و … برقرار است. این روابط از طریق توافقنامهای که مورد قبول اعضای شبکه است، تنظیم میشوند. مسئولیت نظارت بر عملکرد شبکه و هماهنگی و تغییرات در شبکه بر عهدۀ ستاد مرکزی شبکه قرار دارد. این ستاد بسته به حجم فعالیت شبکه و اهمیت آن میتواند بهصورت مرکزی مستقل یا هیأتی از نمایندگان اعضاء تشکیل شود. شکل زیر، نمایی از این الگو را نشان میدهد.
شکل ۹-۲: الگوی شبکهای فنبازار
در مدل شبکهای، ستاد مرکزی، مسئول هماهنگی بین اعضای شبکه، نظارت بر اجرای توافقنامه شبکه و نیز توسعه و بهبود شبکه است. فنبازار به علت ارتباط با طیف وسیعی از مخاطبین، نیازمند همراهی بازیگران مختلف در این عرصه است. در پیادهسازی فنبازار با الگوی شبکهای، باید شورایی متشکل از نمایندگان سازمانهای ذیربط مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ پارکهای علم و فناوری و نیز نمایندگان صنایع و مراکز صنعتی مسئول هماهنگی و پیگیری اجرای شبکه در سطح کشور ایجاد شود. همچنین در مراکز محلی (مانند استانها) نیز باید نهادهایی مانند پارک علم و فناوری و نیز مراکز آموزش عالی در کنار بخش خصوصی در ایجاد فنبازارهای محلی مشارکت جویند.
از جمله مزایای مدل شبکهای میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کم شدن هزینه های مدیریت: صرفنظر از همافزایی که شبکه میتواند ایجاد کند، اصلیترین مزیت فعالیت در قالب شبکه، کم شدن نسبت هزینه های مدیریتی به گسترۀ خدمات، چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر تنوع محصولات است.
کم شدن هزینه های تأسیس و هزینه های جاری: با وجود شبکه، میتوان بدون نیاز به ایجاد زیرساختهای جدید برای فعالیت و تنها با جاگذاری صحیح و سازماندهی منابع موجود در شبکه تا حد زیادی از هزینه های تأسیس کاست. با بهره گرفتن از این مدل، هزینه های نسبتاً بالای فعالیتهای فرهنگسازی، آموزش نیروی انسانی، تبلیغات و نظایر آن تا حد زیادی بین اعضای شبکه سرشکن میشود.
انتشار تجربه و دانش: کسانی که با شرایط بازارهای جهانی آشنایی دارند، به خوبی به این نکته واقفند که بازار روز جهانی، هیچ روند ثابت و مشخصی ندارد. به همین دلیل است که عنوان مدیریت در ابهام را برای مدیریت در این دوره برگزیدهاند. برای بقا در این بازار متلاطم، باید اطلاعات و تحلیلهای بهروز را در اختیار داشت. یک شبکه با ایجاد جریان دانش و تجربه در بین اعضای شبکه این وظیفه را به خوبی ایفا میکند.
۸-۲٫ جمعبندی ادبیات
با توجه به ادبیات موضوع، عملکرد و در نتیجه موفقیت فنبازارها و بهطورکلی “نهادهای میانجی بازاریابی فناوری” تحت تأثیر “عوامل طرف عرضه” و “عوامل طرف تقاضا” قرار دارد(Klerk & Leeuwis, 2009; Edler & Georghiou, 2007; Mowery, 1992؛ حسینی و سهرابی ۱۳۸۲(. بهعلاوه، موفقیت نهادهای فوق تحت تأثیر عوامل و سازوکارهای درونی آن ها نیز میباشدMunkongsujarit & Srivannaloom, 2011) ؛ موحدی و طباطبایی ۱۳۸۹(. یعنی هرچه این عوامل درونی مساعدتر و این سازوکارها روانتر و کاراتر باشند احتمال موفقیت فنبازار بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر، از آنجا که نهادهای میانجی بازاریابی فناوری و بهطور خاص فنبازار، در خلأ عمل نمیکنند میتوان گفت که تحت تأثیر شرایط محیطی نیز قرار دارند. به عبارت دیگر، موفقیت فنبازارها به مساعد بودن عوامل محیط بیرونی نیز بستگی دارد.
بهعنوان جمعبندی میتوان گفت که موفقیت یا عدم موفقیت فنبازارها - که منظور از آن بالا بودن کمیت و کیفیت مبادلات فناوری انجام شده از طریق فنبازار در یک دوره زمانی مشخص است - تحت تأثیر چهار دسته از عوامل قرار دارد: