منبع : (فیتز پاتریک،سندرز وورتن،۲۰۰۴،ص۲۰)
۷۲ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش |
ارزشیابی کیفیت برنامهدرسی
گفته میشود که ارزشیابی برنامههای درسی نوعی سنت درآموزش عالی اروپا بوده است. کوبان(۱۹۸۸)[۷۷] میگوید مسئولیت ارزشیابی کیفیت در فرانسه، معمولاً بر عهده مقامات خارج از نظام آموزش عالی و در انگلستان برعهده یک جامعه خودگردان از اساتید دانشگاه بوده است. ودر امریکا هر دو روش به کار گرفته میشود. آمار نشان میدهد که در دهه۱۹۹۰ میلادی حداقل ۹۰ درصد دانشگاهها و کالجهای آمریکا به نوعی برنامههای درسی دوره کارشناسی خودرا اصلاح و بازنگری کردهاند و حداقل ۸۰درصد آنها برنامههایی برای ارزشیابی یادگیری دانشجویان تدوین کردهاند(سرمد، وزیری، ۱۳۷۷).
نقش ارزشیابی برنامه درسی در بهبود کیفیت برنامه های آموزش عالی
هر فردی برای آگاهی از چگونگی پیشرفت کار خود و هر برنامهدرسی برای اصلاح و بهبود به ارزشیابی نیاز دارد. تکامل برنامهها در گرو ارزشیابی نظامدار آنهاست. برای اطلاع از روند اجرایی برنامههای آموزشی، میزان تحقق اهداف آنها، پاسخگو بودن بروندادها به نیاز جامعه و بطور کلی، تعیین وضعیت کیفی آموزش و پروش، ارزیابی از چگونگی اجرای برنامههای درسی مورد نیاز است(موسی پور، بهزادپور، ۱۳۸۴).
در واقع یکی از مهمترین فعالیتها در جریان بهبود و پیشرفت برنامهدرسی، ارزشیابی برنامهدرسی است. ارزشیابی از برنامه درسی، اهداف آموزشی و میزان تاثیر گذاری نتابج به دست آمده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. بنابرین ارزیابی از دانشجویان دوره اطلاعات کافی و مناسبی در این زمینه به ارزشیابان و برنامه ریزان درسی می دهد. تجربه های کسب شده دانشجویان و عملکرد واقعی انها دریک زمینه برای ارزیابی کیفی برنامه مهم هستند. یک ارزشیابی جامع و کامل باید همه این زمینه ها را مورد ارزشیابی قرار دهد.میزان دانش دانشجویان در مهارت های اجتماعی- مهارت های ارتباطی- مهارت های کسب شده برای انجام مشاغل مربوط به یک دوره یا برنامه درسی- میزان اکتساب ارزش های اخلاقی و اجتماعی (کریستین اسپیل،۲۰۰۶،ص۴۳۰-۴۵۰). این فعالیت، موجب ایجاد مدار بازخورد برنامهدرسی شده و در نهایت
۷۳ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش |
اصلاح و بهبود برنامهدرسی را به ارمغان میآورد. تکامل برنامهها به طور کلی در گرو ارزشیابی نظامدار است(یارمحمدیان، ۱۳۸۵).
ملکی(۱۳۸۰)اعتقاد دارد که برای ارزشیابی برنامه درسی باید مراحل زیر طی شود که عبارتند از:
۱-تعیین اطلاعات لازم
۲- جمع آوری اطلاعات(۱- اهداف برنامه درسی،۲- محتوای برنامه درسی،۳- روش های یاددهی-یادگیری،۴- امکانات اجرای برنامه درسی،۵- اعلام حمایت یا مخالفت با برنامه،۶- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی)،
۳- تجزیه و تحلیل اطلاعات،
۴- نتیجه گیری و قضاوت
۵- گزارش نتایج ارزشیابی،
۶- تصمیم گیری و اقدام.
آقازاده و خسروی به نقل از کنیکی(۱۳۸۷) اقدامات اساسی در ارزشیابی را شامل مراحل زیر می دانند:
۱- تعیین متقاضی ارزشیابی،
۲- فهم خواسته های متقاضیان ارزشیابی،
۳- انتخاب طرح ارزشیابی
۴- تعیین آنچه باید اندازه گیری شود
۵- تعیین نحوه گزارش اطلاعات
.
۷۴ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش |
ارزیابی برنامه درسی فرآیندی است که در زمینه داوری تناسب تصمیمات برنامه درسی به کار می رود(ملکی، ۱۳۸۰).درسل[۷۸] (۱۹۹۲)، در زمینه ارزیابی کیفیت برنامه درسی چهار رهیافت را مطرح میکند :
۱-ارزیابی مفهوم برنامه درسی ۲- ارزیابی فرایند برنامه درسی ۳- ارزیابی کیفیت برنامه ۴- ارزشیابی بازده دانشجویان(به نقل از وزیری، ۱۳۷۶).
در سالهای آخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ هدف اصلی انجام ارزیابی برنامه، بهبود برنامه های آموزشی بود. اخیراً دلایل دیگری را برای ارزیابی نظام مند برنامه اظهار کرده اند این دلایل عبارتند از: (۱)پیروی از دستورهای مقامات(۲) اثبات تفاهم سازمانی با مؤسسان (۳) ایجاد مبنایی برای اختصاص بودجه و(۴) ارائه اطلاعات برای تصمیم گیرندگانی که تغییر برنامه را مدنظر دارند(کنراد و ویلسون[۷۹]،۱۹۸۵). آستین[۸۰] (۱۹۹۱) نظریه جامعی درباره موضوعات ارزیابی در آموزش عالی ارائه داد. او اظهار کرد که برنامه ها نه تنها باید از نظر منابع و اعتبار قابلیتشان را نشان دهند بلکه باید از نظر تغییرات بوجود آمده در دانشجویان و تأثیری که این دانشجویان بر جامعه دارند نیز کارایی داشته باشند. گری ودیاموند[۸۱] (۱۹۸۹) این مطالب را مورد توجه قرار دادند که اگر بهبود برنامه از تلاش های ارزیابی سرچشمه می گیرد، باید الزامی سازمانی برای تغییر، در دسترس بودن اطلاعات کیفی برای تصمیم گیری وتمایل برای پذیرش منابع مورد نیاز برای جمع آوری اطلاعات وانجام تغییرات پیشنهاد شده وجود داشته باشد. آنها این مطلب را اظهار کردند که عامل اصلی در طرح بهبود برنامه، جمع آوری اطلاعات کیفی است که باید در طی فرایندی منطقی ومستمر جمع آوری شوند. هود ومارلی[۸۲] (۱۹۸۲) معتقدندکه ارزیابی برنامه درسی برای تشخیص تأثیرات برنامه و بررسی نیاز به تغییرات برنامه، ضروری است. منینگ[۸۳] (۱۹۸۶) این نظر را مطرح کرد ارزیابی و بررسی نتایج در آموزش عالی، تعیین آنچه که انجام شده و چگونگی انجام بهتر آن است. منینگ خاطر نشان می کند که ارزیابی نتایج در اصل گذشته نگر است و باید با منابع موجود و فرایندها مقایسه شود تا کیفیت برنامه تعیین
۷۵ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش |