نوع سازمان

فعالیت

دانشگاه

دولتی

شرکت

تحقیق وتوسعه

()

()

زیر ساخت های عمومی وخدمات

()

()

گسترش تولید وتولید برای سود آوری

()

()

تازمانی که دانشگاه ها تعداد محدودی از محققان ‌و دانشجویان را می پذیرفتند ، حفظ هویت ، ارزش ‌و شبکه هایشان آسان بود، اما با افزایش منابع وتقاضا برای ورود ، وظایف دانشگاه ها نیز چند گانه شده است.

تئوری‌های مربوط به سیاست های مدرن نوآوری، اغلب ‌بر اساس گسترش فعالیت سازمان ها خارج از حوزه های سنتی شان پایه ریزی شده اند. سرمایه های اجتماعی هر یک از سازمان‌ها ‌بر اساس فعالیت های سنتی آن ها که در طول زمان تغییر نکرده بود، شکل گرفته اند.از این رو سرمایه های اجتماعی سازمان ها، موانع نامحسوسی در مقابل اجرای سیاست های نوآوری مدرن ایجاد می‌کنند

* سرمایه اجتماعی افراد

نیازهای فرد متفاوت از نیازهای سازمان است اولین نیاز هر فرد ، برخورداری از امنیت است این مسئله بسیاری از اعمال راتحت تأثیر قرار می‌دهد. به طور مثال ، کار،فعالیتی نیست که تنها با هدف کسب سود انجام شود بلکه عملی است که در حفظ امنیت جامعه مؤثر است. افراد هر روز با برقراری ارتباط با وابستگان ، دوستان وهمکارانشان به تولید سرمایه اجتماعی می پردازند روابط ساخته می شود وارزش ها وگرایش ها برای ایجاد ثبات وامنیت لازم در دنیای عدم قطعیت شکل می‌گیرد.

سرمایه اجتماعی ایجاد شده توسط افراد درمحل کارشان، در طبقه بندی سرمایه اجتماعی خودجوش سازمانی قرار می‌گیرد. این نوع سرمایه اجتماعی قابل کنترل توسط سازمان نیست ، اما از آنجایی که در روابط کاری ایجادشده دارای تأثیرات متفاوت (مثبت ومنفی) ‌بر توان بالقوه نوآوری سازمان است ، دردیدگاه سنتی اقتصاد ، بحث ‌در مورد تأثیر سرمایه اجتماعی ای که افراد در اوقات فراغت خود ایجاد می‌کنند، کمتر دیده می شود. درتعاریف سنتی ، زمان کار با تولید همراه است وزمان فراغت با مصرف، به همین دلیل انتظار می رود نوآوری در زمان کار صورت گیرد(هانی وستلوند^[۳۵] ،۲۰۰۶: ۹۸-۹۳).

۲-۱۳- دیدگاه ها ی مطرح در سرمایه اجتماعی

چهار دیدگاه در سرمایه اجتماعی را می توان شامل موراد زیر دانست:

* دیدگاه اجتماع گرایی:

سرمایه اجتماعی با سازمان‌های محلی مثل باشگاه ها (انجمن ها و ‌گروه‌های مدنی) برابرانگاشته می شود.اجتماع گرا ها بر این اعتقادند که سرمایه اجتماعی ذاتاً خیر است وهر چه بیشتر باشد بهتر است و وجود آن همواره اثری مثبت بر رفاه اجتماع دارد و وجه منفی آن را نادیده گرفته اند (رحمانی وکاوسی به نقل از پورتس ،لاندولت :۱۳۸۷).

* دیدگاه شبکه ای :

در این دیدگاه سعی می شود هر دو جنبه مثبت ومنفی سرمایه اجتماعی به حساب آورده شود. اهمیت پیوندهای عمودی وهمچنین افقی در بین مردم وروابط درونی وفی مابین این قبیل هویت های سازمانی به عنوان گروه ها ‌و بنگاه ها مورد تأکید قرار می‌گیرد. دو خصلت برجسته این دیدگاه عبارت از : اولاًسرمایه اجتماعی یک شمشیر دو لبه است که می‌تواند طیفی ازخدمات گرانبها برای اعضای جامعه تأمین کند که از نگهداری اطفال شیر خوارگرفته تا مواظبت از خانه وخانه داری وکار پیدا کردن و……رادر برمی گیرد . ولی هزینه های هم دارد. دوم آنکه باید بین منابع سرمایه اجتماعی وعوارض ناشی از آن تمایز قائل شد.عیب اینکه فقط نتایج مطلوب را به سرمایه اجتماعی نسبت دهیم یا سرمایه اجتماعی را معادل نتایج مطلوب بنگاریم این است که سبب می شود این امکان نادیده بماند که شاید این نتایج به زبان فردا برایمان خیلی گران تمام شود(کاوسی،۷۸:۱۳۸۷)

* دیدگاه نهادی :

مدعی است که سرزندگی شبکه های اجتماعی محصول محیط سیاسی ،قانونی ونهادی است.

نگرش نهادی، سرمایه اجتماعی را به ‌عنوان متغییر وابسته تلقی می کند. (رحمانی وکاوسی به نقل از نورث ،۱۳۸۷: ۷۸)و همچنین تأکید دارند که چگونه عملکرد دولت ها ‌و بنگاه ها وابسته به انسجام درونی ، اعتبار وصلاحیت درونی خودشان از یک سو وپاسخگویی آن ها در برابر جامعه مدنی از سوی دیگرند. نقطه قوت این دیدگاه در پرداختن به دغدغه سیاست گذاری کلان اقتصادی ونقطه ضعف آن در توجه به ابعاد اقتصاد فرد قضیه محسوب می شود.

* دیدگاه همیاری:

این دیدگاه می کوشد آثار قوی دو دیدگاه شبکه ای ونهادی را در یکدیگر ادغام کند: ائتلاف های پویای حرفه ای ‌و مناسبات مابین دیوان سالاری های دولتی وکنشگران گوناگون جامعه مدنی ودرون دیوان سالاری دولتی وجامعه مدنی را مورد بررسی قرار می‌دهد.(رحمانی وکاوسی به نقل از اواتر،۷۹:۱۳۸۷).

۲-۱۴- پیامد های مثبت سرمایه اجتماعی

با توجه به نظرات «کلمن» ، «پاتنام»، «فوکویاما»، سرمایه اجتماعی :

– سودمند است ؛

– باعث کاهش هزینه عمل می شود؛

– منبعی برای همکاری وروابط دوجانبه است؛

پیامدهای مثبت سرمایه اجتماعی به موارد ذیل اشاره دارد:

* کنترل اجتماعی:

سرمایه اجتماعی وایجاد همبستگی وافزایش اعتماد ، به افزایش نظم اجتماعی کمک می‌کند

* حمایت خانوادگی :

رشد شخصیتی وعلمی بچه ها در خانواده های سالم ، بیشتر از خانواده های ناسالم است

منافع حاصل از شبکه های فرا خانوادگی : این نوع سرمایه اجتماعی در بحث قشربندی اجتماعی مطرح است.مثلاً باعث موفقیت ‌گروه‌های مهاجر قومی ویا اتحادیه ها شده وبعضاً موجبات توسعه را فراهم می آورد.

کارآمدی نهادهای دموکراتیک: پاتنام ضمن مقایسه شمال ایتالیا با جنوب آن، شمال ایتالیا را به دلیل وجود نهادهای دموکراتیک موفق تر وبا ثبات تر ، در خصوص توزیع ونظارت بودجه ای بهتر وبا سرمایه اجتماعی بالاتر می‌داند، اما در جنوب ایتالیا به دلیل بی اعتمادی عمومی ، نهادهای ناموفق قانونی وعدم مشارکت سیاسی واجتماعی مردم ، سرمایه اجتماعی پایین تر است.(نیکو مرام ودیگران،۴۲:۱۳۸۷-۴۱ ).

۲-۱۵- روش های اندازه گیری سرمایه اجتماعی

رابرت پاتنام شاخص هایی را برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی به قرار ذیل ارائه داده است:

– مشارکت عمومی مشابه رأی گیری

– اجتماعی شدن غیر رسمی (دید وبازدیدهای دوستانه)

– سطح اعتماد بین اشخاص

مهمترین انتقاد به شیوه پاتنام این است که او ترکیب شاخص های اعتماد ومشارکت پذیری را ناصحیح دانسته است، زیرا عضویت گروهی ومشارکت پذیری برای تساهل و وحدت اجتماعی مهم است ، ولی اعتماد بیشتر برای نتایج اقتصادی اهمیت دارد.

کامل‌ترین سنجش سرمایه اجتماعی این که در تمامی ابعاد آن سنجش صورت گیرد:

* سنجش ساختاری : میزان ارتباطات ‌و شبکه های موجود بین افراد می‌تواند یک شاخص اندازه گیری باشد

* سنجش محتوایی: میزان اعتمادپذیری در جوامع ، شاخص دیگر سرمایه اجتماعی است

* سنجش کارکردی : میزان فداکاری ، ایثارگری ، تعاون وعمل متقابل که بین مردم یک دوره زمانی صورت گرفته است (فوکویاما،۱۹:۱۳۷۹)

۲-۱۶- نمونه ای از تهدیدات سرمایه اجتماعی

* هر چه اعتماد وحس ارزشمند بودن افراد در جامعه ای بالاتر باشد ، جامعه پویاتر شده وفعالیت ، مشارکت ‌و گذشت در آن جامعه بیشتر خواهد بود ، متأسفانه در جامعه ما مشاهده شده می شود که بعضی از افراد دچار نوعی انزوای اجتماعی شده اند که این امر نشانه رکود سرمایه اجتماعی است.