جناب آقای دکتر امیر حسین یاوری
 

استاد مشاور:
 

جناب آقای دکتر سعید عطارزاده
 

بهار  1395
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

چکیده
 

ضرورت اتخاذ رویکرد افتراقی به حقوق کودکان بزه‌دیده در راستای اعمال سیاست‌های حمایتی برای آنان، مطابق با معیار‌های بین‌المللی از‌یک ‌سو و آسیب‌پذیری آنان در برابر رفتارهای خشن و گسترش جرایم از سوی دیگر قانون‌گذاران ملی را بر آن داشته است که درصدد اصلاح قوانین موجود برای کودکان بزه‌دیده بر اساس واقعیت‌های اجتماعی، برآیند و قوانین ویژه‌ای را که در بردارنده حقوق کیفری ماهوی و شکلی باشد، تدوین کنند. این پایان‌نامه ضمن پرداختن به جنبه‌های پیشگیری از بزه‌دیدگی کودکان، تعریف کودک بزه‌دیده و علل بزه‌دیدگی کودکان و نیز راه‌های پیشگیری از بزه‌دیدگی کودکان، معیار‌های مربوط به جرم‌انگاری و فراهم نمودن سازوکار جبران آثار ناشی از بزه‌دیدگی و همچنین تشریفات ناظر بر کودکان بزه‌دیده در فرآیند کیفری و همچنین به وظایف مقامات و در دست‌اندرکاران مرتبط با کودک بزه‌دیده در فرآیند کیفری در سیاست جنایی ایران و اسناد بین‌المللی و مهمتر از همه به انطباق سیاست جنایی ایران با اسناد بین‌المللی در این زمینه را بررسی می‌کند. این اصول و معیارها که توسط اسناد بین‌المللی تکلیف یا توصیه می‌شود در سطح ملی با توجه به نیازهای ویژه کودکان قابل اعمال خواهند بود و از این رو باید مورد توجه قانون‌گذاران داخلی نیز قرار گیرد.
این پژوهش با روش تحقیق توصیفی تحلیلی صورت گرفته واطلاعات از طریق فیش برداری منابع داخلی و خارجی گرد آورری شده است. با عنایت به اینکه نوع تحقیق کتابخانه ای بوده امکان فرض جامعه آماری به صورت دقیق برای این تحقیق وجود نداشت لذا تعداد 105 جلد کتاب و وقالات حقوقی مرتبط با موضوع مورد بررسی قرار گرفتند.در پایان نسز نتیجه حاصل گردید که جهت پیشگیری از بزه دیدگی کوکان اتخاذ سیاست های پیشگیرانه و کنشی کوتاه و بلند مدت در کنار قوانین حمایتی و تدابیر واکنشی ضروری است. هرچند در سیاست جنایی ایران هم در لایحه حمایت از کودکان و نوجوان با تدوین آئین دادرسی بزه‌دیده‌مدار، سازمان و تشکیلات و اصول حاکم بر دادرسی جنایی بزه‌دیده‌مدار، از کودکان و نوجوانان بزه‌دیده در فرایند کیفری حمایت کرده است.
کلمات کلیدی: بزه‌دیدگی اطفال، سیاست جنایی، اسناد بین المللی، حمایت کیفری
 
 
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق 1
1-1-مقدمه 2
1-2- بیان مسئله 2
1-3 – اهمیت و ضرورت تحقیق
1-3- اهداف تحقیق 4
1-4- سؤالات تحقیق 5
1-5- تعریف مفاهیم و اصطلاحات 5
1-7- سازماندهی تحقیق 5
1فصل دوم: پیشینه و ادبیات تحقیق 8
2-1- مقدمه 9
1-6-پیشینه تحقیق 10
2-2- بزه‌دیدگی اطفال 13
2-2-1- تاریخچه پیدایش بزه‌دیده‌شناسی اطفال 13
2-2-1-1-  سال‌های 1860تا1990 (دوران شکل‌گیری مفهوم کودک‌آزاری) 14
2-2-1-2- سال‌های 1990- 2009 (دوره پیشگیری از کودک‌آزاری) 15
2-2-2- مفاهیم و تعاریف 15
2-2-2-1- طفل 16
2-2-2-2- بزه‌دیدگی اطفال 18
2-2-2-3- طفل بزه‌دیده 20
2-2-2-3-1- طفل بزه‌دیده در معنای عام 20
2-2-2-3-2- طفل بزه‌دیده در معنای خاص 20
2-2-3- انواع بزه‌دیدگی اطفال 21
2-2-3-1- بزه‌دیدگی اطفال بر حسب موضوع 21
2-2-3-1-1- بزه‌دیدگی جسمانی 22
2-2-3-1-2- بزه‌دیدگی جنسی 22
2-2-3-1-3- بزه‌دیدگی عاطفی و روانی 22
2-2-3-1-4- مسامحه و غفلت 23
2-2-3-2-  بزه‌دیدگی نخستین – دومین و بزه‌دیدگی مکرر اطفال 24
2-2-3-2-1- بزه‌دیدگی نخستین – دومین اطفال 24
2-2-3-2-2- بزه‌دیدگی مکرر اطفال 25
2-2-3-3- بزه‌دیده‌ای ایده‌آل-  غیرایده‌آل و بزه‌دیدگی خاص- غیر خاص 26
2-2-3-3-1- بزه‌دیده‌ای ایده‌آل – بزه‌دیده غیرایده‌آل (بزه‌دیده سرزنش پذیر)   26
2-2-3-3-2- بزه‌دیدگی خاص- بزه‌دیدگی غیر خاص 26
2-3- علل بزه‌دیدگی اطفال 27
2-3-1- علل اجتماعی و محیطی 27
2-3-1-1- والدین 28
2-3-1-1-1-سن والدین 28
2-3-1-1-2-شغل والدین 28
2-3-1-2-  جمعیت خانواده 29
2-3-1-3- سابقه بیماری جسمی یا روانی در خانواده 29
2-3-1-4- طلاق و جدایی در خانواده 29
2-3-1-5- سابقه اعتیاد در خانواده 30
2-3-1-6- سابقه محکومیت‌ یا سوءپیشینه خانواده 30
2-3-1-7- تک والدینی بودن 30
2-3-1-8- انزوای اجتماعی خانواده 31
2-3-1-9- وجود تعارضات و اختلالات خانوادگی 31
2-3-1-10- شرایط اقتصادی خانواده 31
2-3-1-11- مذهب خانواده 32
2-3-1-12- منطقه محل سکونت خانواده 32
2-3-1-13- اشتغال کودکان خانواده 33
2-3-2- علل سیاسی و فرهنگی 33
2-3-3- علل آموزشی 35
2-3-4-  علل روان‌شناختی و بالینی 37
2-3-4-1- علل روان‌شناختی 37
2-3-4-2- علل بالینی 38
2-3-4-2-1-  علل مربوط به والدین 38
2-3-4-2-2-  علل مربوط به کودک 39
2-3-4-2-2-1-  سن کودک 39
2-3-4-2-2-2- جنسیت کودک 40
2-4- انواع پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال 40
2-4-1- پیشگیری اجتماعی از بزه‌دیدگی اطفال 42
2-4-1-1-محیط اجتماعی عمومی 42
2-4-1-2- محیط اجتماعی شخصی 44
2-4-2-  پیشگیری وضعی از بزه‌دیدگی اطفال 55
2-4-2-1- پلیس کودک 57
2-4-2-2- سازمان‌های غیر دولتی 58
2-4-2-3- تأسیس نهادهای ملی حقوق کودک 60
2-5- سیاست جنایی تقنینی در قبال پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال 63
2-5-1-جنبه ماهوی سیاست جنایی تقنینی در قبال پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال   63
2-5-1-1-توجه به عالی‌ترین منافع کودک 64
2-5-1-2-حمایت 64
2-5-1-3- رشد هماهنگ 65
2-5-1-4-توجه به کرامت انسانی 65
2-5-1-5-عدم تبعیض 66
2-5-1-6- جرم‌انگاری حمایتی 66
2-5-1-7-کیفرگذاری حمایتی 70
2-5-1-8- تشدید کیفر مرتکبان جرائم علیه کودکان 70
2-5-1-9-  اعمال کیفرهای مالی 72
2-5-1-10-اعمال کیفر دنباله دار 72
2-5-1-11- پیش‌بینی ساز و کار جبران آثار ناشی از بزه‌دیدگی 73
2-5-1-12-جبران آثار مادی ناشی از بزه‌دیدگی 74
2-5-1-13-جبران آثار معنوی ناشی از بزه‌دیدگی 75
2-6-جنبه شکلی سیاست جنایی تقنینی در قبال پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال   75

جنبه عمومی‌دادن به کودک‌آزاری 75
 

جرم‌انگاری در راستای الزام گزارش دهی موارد کودک‌آزاری 76
2-6-1- مراجع و نهادهای مرتبط با طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 78
2-6-2- مراجع رسیدگی کننده به جرم علیه کودک 78
2-6-2-1- مراجع رسمی 79
2=6=2=2= مرجع غیر رسمی 79
2=6=2=3= سایر مراجع مرتبط با طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 80
2=6=2=4=  مقامات و دست اندرکاران مرتبط با طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری   80
2-6-2-5- تشریفات ناظر بر طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 81
2-6-2-6- اطلاع رسانی در خصوص فرآیند کیفری 82
2-6-2-7-کمک‌های مؤثر 82
2-6-2-8- حمایت از کودک در برابر آسیب‌های احتمالی و تأمین امنیت وی 83
2-6-2-9-حفظ حریم خصوصی 84
2-6-2-10- برخورد عادلانه 85
2-6-2-11-تشریفات خاص ناظر بر طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 85
2-6-2-12- تشریفات مرحله قبل از رسیدگی در دادگاه 85
2-6-2-13- تشریفات خاص ناظر به طفل بزه‌دیده در دادگاه 89
2-6-2-14-تشریفات خاص ناظر بر طفل بزه‌دیده در مرحله اجرای حکم 92
2-7-تشکیلات ناظر بر طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 93
2-7-1-تشکیلات اجرائی 94
2-7-2-تشکیلات قضائی 96
2-7-3-سیاست جنایی قضائی، اجرائی و مشارکتی در پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال   97
2-7-4- سیاست جنایی قضائی در قبال پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال 97
2-7-4-1-کشف، تعقیب و تحقیق 97
2-7-4-2-رسیدگی 98
2-7-4-3- صدور حکم 100
2-8- سیاست جنایی اجرایی و مشارکتی در پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال 101
2-8-1-سیاست جنایی اجرایی 101
2-8-2- نهادهای نگهداری کودکان 101
2-8-3- نهادها و موسسات خدماتی و حمایتی 102
2-8-4- سیاست جنائی مشارکتی 107
2-9-جنبه ماهوی سیاست جنایی بین‌المللی در قبال پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال   108
2-9-1-کنوانسیون حقوق کودک به مثابه زیر بنای سیاست جنایی در قبال بزه‌دیدگی اطفال 109
2-9-1-1-اصول زیر بنائی 109
2-9-1-2-سایرحقوق اساسی کودکان 111
2-9-2- اقدامات بین‌المللی در زمینه حمایت از اطفال در برابر مواد‌مخدر   115
2-9-2-1-سوءاستفاده از کودکان در جرائم مواد‌مخدر 115
2-9-2-2-تهدید جهانی علیه کودکان 115
2-9-2-3- درک سوءاستفاده از مواد‌مخدر 116
2-9-2-4- بزه‌دیدگی کودکان در زمینه مواد‌مخدر و حمایت از آنها 117
2-9-3-اقدامات بین‌المللی در زمینه مقابله با بزه‌دیدگی جنسی از کار اطفال   119
2-9-3-1- سوءاستفاده از کودک برای هرزه‌نگاری و مقابله با استثمار جنسی آنها در اسناد بین‌المللی 119
2-9-3-2- اقدامات بین‌المللی برای مقابله با قاچاق کودکان 125
2-9-3-3- اقدامات بین‌المللی در مقا بله با بهره‌کشی از کار اطفال 130
2-9-3-4-اشتغال کودکان در مشاغل صنعتی 130
2-9-3-5-اشتغال کودکان در بخش کشاورزی و کارهای سخت 131
2-9-3-6- بد‌ترین اشکال کارکودکان 132
2-9-3-7- اشتغال کودکان در امور غیر صنعتی 133
2-10-اشتغال کودکان در معادن 133
2-10-1-حمایت از اطفال در برابر بزه‌دیدگی روانی، تحصیلی و ولادتی 134
2-10-2-حمایت‌های بعمل آمده از اطفال در زمینه ترک انفاق، توهین، عدم تحویل و رها کردن کودک 134
2-10-3-حمایت از اطفال در مقابل ربودن و اختفاء 135
2-10-4-حمایت از حقوق تحصیلی اطفال 136
2-10-2-حمایت از اطفال و پیشگیری از بزه‌دیدگی آنها درمخاصمات مسلحانه   138
2-10-3-بررسی وضعیت کودکان آواره و بی‌سرپرست 138
2-10-4- کودکان آواره و بی‌سرپرست 138
2-10-5-حمایت‌های حقوقی 139
2-10-6-بازپروری و حمایت عملی از کودکان آواره و بی‌سرپرست 139
2-10-6- نقش سازمان‌های غیردولتی و مجامع عمومی در حمایت از کودکان بزه‌دیده   140
2-10-7-مجازات مرتکبان جرایم جنگی بر ضد کودکان 141
2-10-8- بررسی سایر اشکال بزه‌دیدگی در جنگ 141
2-11-جنبه شکلی سیاست جنایی بین‌المللی در قبال پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال   143
2-11-1-مراجع و نهادهای مرتبط با طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 144
2-11-2-مراجع رسیدگی کننده به جرم علیه کودک 144
2-11-2-1-مراجع رسمی 145
2-11-2-2-مراجع غیر رسمی 145
2-11-2-3-سایر مراجع مرتبط با طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری 146
2-11-4-مقامات و دست اندرکاران مرتبط با طفل بزه‌دیده در فرآیند کیفری   146
2-11-5- آموزش به مقامات و دست اندرکاران 146
2-11-6-وظایف مقامات و دست اندرکاران 147
2-11-6-1-تشریفات ناظر بر طفل بزه‌دیده در فرایند کیفری 148
2-11-7- تشریفات عام ناظر بر طفل بزه‌دیده در فرایند کیفری 148
2-11-8-اطلاع رسانی در خصوص فرایند کیفری 149
2-11-9- کمک‌های مؤثر 149