حضود در جلسات نهاد های مدنی و گروه های اجتماعی

 

مشارکت غیر رسمی

خرد

هر گونه همکاری داوطلبانه
(مراسم های مذهبی، کمک به دوستان و همسایگان و…)

 

شبکه روابط

روابط اجتماعی- انجمنی

میانه

عضویت در نهاد های مدنی و گروه های اجتماعی
حضور در برنامه های نهاد های مدنی

 

روابط و پیوند های بین فردی

خرد

تعداد دوستان و چگونگی روابط میان افراد

 

 

 

 

 

•  

 

 

 

 

 

•  

 

•  

 

 

 

 

 

 

• تاریخچه سرمایه اجتماعی

 

 

اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال ۱۹۱۶ در مقاله ای توسط هانی فان^[۳۳] از دانشگاه ویرجینیای غربی مطرح شده است اما نخستین بار در اثر کلاسیک جین جاکوب ^[۳۴] "مرگ و زندگی شهر های بزرگ امریکا ” (۱۹۱۶) به کار رفته ، که در آن او توضیح داده بود که شبکه های اجتماعی فشرده در محدوده حومه ی قدیمی و مختلط شهری، صورتی از سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند و در ارتباط با حفظ نظافت، جلوگیری از جرم و جنایت خیابانی و دیگر تصمیمات در مورد بهبود کیفیت زندگی، در مقایسه با نهاد های رسمی مانند نیرو های حفاظتی پلیس و نیرو های انتظامی، مسئولیت بیشتری از خود نشان می دهند ( الوانی و شیروانی ، ۱۳۸۲، ۱۶). گلن لوری^[۳۵] اقتصاد دان نیز همچون ایوان لایت^[۳۶] جامعه شناس در دهه ۱۹۷۰ برای توصیف مشکل اقتصادی درون شهری به کار برد. در دهه ۱۹۸۰، این اصطلاح توسط جیمز کلمن جامعه شناس در معنای وسیع تری مورد استقبال قرار گرفت و رابرت پوتنام دانشمند علوم سیاسی، نفر بعدی بود که بحث قوی را در مورد سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی هم در ایتالیا و هم در ایالت متحده آغاز کرد ( فوکویاما، ۱۳۷۹ ،۱۰) .

به هر حال کاربرد این مفهوم به تدریج از دهه ۱۹۹۰ به این سو در پایان نامه ها و مقالات دانشگاهی به ویژه در رشته های جامعه شناسی، اقتصاد، سیاست و آموزش با کارهای افرادی چون جیمز کلمن، پیر بوردیو، رابرت پوتنام و فرانسیس فوکویاما افزایش یافته است (وال^[۳۷] ، ۱۹۹۸، ۲۵۹ ، به نقل از محمود زاده ، ۱۳۹۰ ).
۲-۲-۲- ماهیت سرمایه اجتماعی
به بیان جیمز کلمن (۱۹۹۰) ، سرمایه فیزیکی کاملاً ملموس است و به صورت مادی و قابل مشاهده تجسم یافته است در حالیکه سرمایه انسانی ناملموس است و در مهارت ها و دانشی که فردی کسب می کند تجسم می یابد، سرمایه اجتماعی حتی کمتر از این محسوس است، زیرا در روابط میان افراد تجسم می یابد. “سرمایه انسانی در نقاط تقاطع و سرمایه اجتماعی در روابط میان افراد شکل می گیرد “ ( کلمن، ۱۳۸۶، ۳۶۳و ۳۶۵ ).

شکل شماره ۲-۲ مدل ارتباطی کلمن
جوهر سرمایه اجتماعی منابع انباشت شده متعلق به افراد در مجموعه های متنوع اجتماعی است. ماهیت سرمایه اجتماعی به مثابه یک مجموعه یا کل پیچیده، متشکل از عوامل متعدد گوناگون در مقیاس های متفاوت، با اتکا و وابستگی ذاتی و جدایی ناپذیر و دارای کنش متقابل با یکدیگر است که نمی توان یکی از عوامل را حذف کرد (شریفیان و سید آبادی، ۱۳۸۵، ش ۲۳). سایر ویژگی های سرمایه اجتماعی بر پایه تحلیل کلمن عبارت است از:

 

 

• سرمایه اجتماعی منبعی است که براساس آن می توان بر روی منابع دیگر، سرمایه گذاری کرد امید بازگشت سرمایه بیشتری را هم داشت.

 

 

 

• سرمایه اجتماعی تصاحب شدنی و تا حدودی تبدیل پذیر است و می توان آن را برای سایر کاربردها مورد استفاده قرار دارد.

 

 

 

• برعکس سرمایه مالی و مانند سرمایه فیزیکی و انسانی، برای آن که قدرت تولید خود را حفظ کند نیازمند نگهداری است . در این سرمایه شخص برای استفاده از سرمایه اجتماعی نیازمند مشارکت طرف های متعددی است.

 

 

 

• مانند سرمایه انسانی و برعکس سرمایه فیزیکی، فاقد نرخ استهلاک قابل پیش بینی است زیرا روابط متقابل افراد در صورت استفاده بیشتر محکمتر می گردند نه فرسوده!

 

 

 

• انگستروم، جایگاه یک کنشگر در رابطه با سایر کنشگران معنادار می شود. بنابراین سرمایه اجتماعی کالایی عمومی است نه ملک شخصی.

 

 

به عقیده پوتنام (۱۹۹۳، ۱۶۹) سرمایه اجتماعی نیز مانند سایر فرم های سرمایه، تولید کننده است و امکان دستیابی به اهداف مشخصی که در فقدان سرمایه اجتماعی، قابل دستیابی نیستند را فراهم می کند. با توجه به ویژگی سرمایه به طور مرسوم، افرادی که دارای میزانی از سرمایه اجتماعی هستند، تمایل به افزایش و انباشت بیشتر آن دارند.
شکل شماره ۳-۲ ارتباطات کنشگر فردی، کنشگر جمعی، شبکه اجتماعی و جامعه را به صورت انتزاعی نشان می دهد. و تصویر واضح تری در خصوص سرمایه اجتماعی و ماهیت آن ارائه می کند.