(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

ارتباطات علمی را می­توان مشتمل بر انتقال اطلاعات و نتایج فعالیت­های علمی از طریق شبکه متخصصان و از سوی دیگر نظام بازبینی و ارزیابی این یافته­ها و فعالیت­های پژوهشی پژوهشگران از سوی همکاران علمی دانست. از سوی دیگر با ظهور اینترنت و از بین رفتن محدودیت­های مکانی و زمانی افراد قادرند آثار خود را در کمترین زمان ممکن در اختیار دیگران قرار دهند. با توجه به حجم اطلاعات منتشر شده، شناسایی اطلاعات معتبر از اطلاعات نامعتبر ضروری است زیرا که اطلاعات عنصر اصلی ارتباط است و ارتباطی مؤثر است که اطلاعات قابل اطمینان و معتبری در آن تبادل شود. هدف این پژوهش، شناسایی شاخص­های اعتبار در ارتباطات علمی (مطالعه و استناد) از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی است. روش پژوهش، پیمایشی و نوع پژوهش، توصیفی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی است. روش نمونه گیری، نمونه گیری خودساخته، نمونه شامل 130 نفر و ابراز گردآوری داده­ ها، پرسشنامه محقق ساخته و شامل 35 گویه است. پایایی پرسشنامه با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ سنجیده شد و مقدار آن  83/. به دست آمد. یافته­ها نشان داد که اولویت­های اصلی  در ارزیابی اعتبار اطلاعات در زمینه مطالعه عبارتند از: ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد، دقت و درستی محتوای مقاله و منطقی بودن استدلال­های نویسنده در مقاله. در زمینه استناد اولویت­های اصلی عبارتند از: دقت و درستی محتوای مقاله، ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد و معتبر بودن داده­های به کار گرفته شده در مقاله. در زمینه دسترسی آزاد به اطلاعات شاخص­های اصلی در معتبر دانستن مقالات دسترسی آزاد عبارتند از: برخورداری از فرایند داوری، محتوای خود مقاله و برخورداری از نویسنده معتبر و مشهور.  همچنین کیفیت اطلاعات هم در زمینه مطالعه و هم در زمینه استناد در ارزیابی اعتبار اطلاعات از  نقش مهمی برخوردار است. با توجه به نتایج پژوهش می­توان گفت که بیشترین توجه اعضای هیئت علمی در هنگام ارزیابی اعتبار اطلاعات هم در زمینه مطالعه و هم در زمینه استناد به ویژگی­های معنایی اطلاعات است و از ویژگی­های خود منبع و ویژگی­های سطح در مراحل بعدی ارزیابی اعتبار اطلاعات استفاده می­ کنند و آن­چه مهم است دقت و درستی محتوای مقاله است. در زمینه دسترسی آزاد نیز برخورداری از فرایند داوری و محتوای خود مقاله شاخص مهمی است. توصیه می­شود که تمام ذینفعان و افراد دخیل در نظام ارتباط علمی، کنترل کیفیت را اولویت خود قرار دهند.

 

کلید­واژه: اعتبار، اعتماد، ارتباطات علمی، استناد، مجلات دسترسی آزاد، اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                    صفحه

 

چکیده ج‌

 

فهرست مطالب ح‌

 

فهرست جدول‌ها ز‌

 

فهرست تصاویر و نمودارها ش‌

 

فصل نخست: کلیات پژوهش 1

 

1-1.مقدمه 2

 

1-2. بیان مسئله 4

 

1-3. اهداف پژوهش 6

 

1-3-1. هدف اصلی 6

 

1-3-2. اهداف فرعی 6

 

1-۴. پرسش‌های پژوهش 6

 

۱-۵. اهمیت و ضرورت پژوهش 7

 

1-6. تعاریف مفهومی 8

 

1-7. تعاریف عملیاتی 8

 

فصل دوم: مبانی نظری پیشینه پژوهش 9

 

2-1. مقدمه 10

 

2-2. ارتباط علمی 11

 

2-3. انواع ارتباطات علمی 13

 

2-3-1. ارتباطات علمی داخلی و خارجی 13

 

2-3-2. ارتباطات علمی رسمی 14

 

2-3-3. ارتباطات علمی غیررسمی 14

 

2-3-3-1. دانشگاه  نامرئی 16

 

2-4. فرایند ارتباطات علمی 17

 

2-5. سطوح ارتباطات علمی 18

 

2-6.کانال­های ارتباطات علمی 19

 

2-7. کارکردهای ارتباطات علمی 21

 

2-8. عوامل شکل­ گیری دسترسی آزاد 23

 

2-9. مجلات دسترسی آزاد 24

 

2-9-1. هدف مجلات دسترسی آزاد 24

 

2-9-2. مجلات دسترسی آزاد و کیفیت آن 25

 

2-9-3. مزایای مجله­های دسترسی آزاد 25

 

2-10. دسترسی آزاد و نقش آن در ارتباط علمی 26

 

2-11. استناد 26

 

2-11-1.تاریخچه استناد 27

 

2-11-2. تعریف استناد 27

 

2-11-3. دلایل استناد 28

 

2-11-4.کاربرد استناد 29

 

2-12.اعتبار 30

 

2-13.تاریخچه و مفاهیم اعتبار 32

 

2-13-1. اعتبار و کیفیت 36

 

2-13-2. اعتبار و اعتماد 37

 

2-14. اعتماد 37

 

2-14-1. ماهیت و مفهوم و تعریف اعتماد 38

 

2-14-2. ویژگی­های اعتماد 42

 

2-14-3. ابعاد اعتماد 43

 

2-15. مرور کلی بر اعتماد در علوم مختلف 44

 

2-16. پیشینه پژوهش 45

 

2-16-1. پیشینه پژوهش در داخل کشور 45

 

2-16-2. پیشینه پژوهش در خارج از ایران 52

 

2-17.جمع بندی 61

 

فصل سوم: روش پژوهش 62

 

3-1. مقدمه 63

 

3-2.  نوع و روش پژوهش 63

 

3-۳. جامعه آماری و روش نمونه گیری و حجم نمونه 63

 

3-4. ابزار گردآوری داده­ ها 64

 

3-5. روایی ابزار گردآوری داده­ ها 65

 

3-6. پایایی ابزار گردآوری داده­ ها 65

 

3-7. روش تجزیه و تحلیل داده­ ها 65

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش 66

 

4-1. مقدمه 67

 

4-2. شاخص­های توصیفی گویه های پژوهش به تفکیک متغیرها 67

 

4-2-1. شاخص­های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه مطالعه 67

 

4-2-2. شاخص­های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد 69

 

4-2-3. شاخص­های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد 71

 

4-3. تحلیل استنباطی سؤالات پژوهش 73

 

فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها 84

 

5-1. مقدمه 85

 

5-2. خلاصه ای از یافته­ها 85

 

5-3.پاسخ به پرسش­های پژوهش 85

 

5-3-1. شاخص های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه مطالعه از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی کدامند؟ 85

 

5-3-1-1. شاخص های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه مطالعه از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی از چه اولویتی برخوردار هستند؟ 86

 

5-3-2. شاخص های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی کدامند؟ 87

 

5-3-2-1. شاخص های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی از چه اولویتی برخوردار هستند؟ 87

 

5-3-3. شاخص­های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه  دسترسی آزاد به مقالات از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی کدامند؟ 88

 

5-3-3-1. شاخص­های اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد به مقالات از دیدگاه اعضای هیئت علمی از چه اولویتی برخوردار هستند؟ 89

 

5-3-4.آیا اعضای هیئت علمی از کیفیت اطلاعات مقاله برای اعتماد به آن در زمینه مطالعه استفاده می کنند؟ 89

 

5-3-5.آیا اعضای هیئت علمی از کیفیت اطلاعات مقاله برای اعتماد به آن در زمینه استناد استفاده می کنند؟ 90

 

5-4. بحث و نتیجه گیری 90

 

5-5. پیشنهادهای حاصل از پژوهش 95

 

5-6. پیشنهاد برای پژوهشهای آتی 96

 

منابع 97

 

الف) منابع فارسی 98

 

ب) منابع لاتین 102

 

پیوست‌ها 106

 

پرسشنامه شاخص های اعتبار در ارتباطات علمی 107

 

مقدمه

 

ارتباطات علمی[1] بخشی از کلیت علم است و نه آن چیزی است که بدان افزوده شده باشد. ارتباطات علمی عامل اصلی توسعه دانش و تسریع­کننده استفاده از علم است. ارتباطات علمی را می­توان مشتمل بر انتقال اطلاعات و نتایج فعالیت­های علمی از طریق شبکه متخصصان و از سوی دیگر نظام بازیابی و ارزیابی این یافته­ها و فعالیت­های پژوهشی پژوهشگران از سوی همکاران علمی دانست. این ارتباط از دو جنبه محتوایی و اجتماعی قابل بررسی است. ارتباط علمی دانش علمی را انتقال می­دهد (جنبه محتوایی) و میان دانشمندان روی می­دهد (جنبه اجتماعی) (زره ساز،1390).

 

 از نیمه اول قرن بیستم ارتباط علمی به عنوان یکی از ساز وکار­های اصلی مؤثر بر نهاد علم در کانون مطالعات جامعه شناختی مورد توجه قرار گرفته و در این میان اهمیت آن در تولید دانش مورد بحث­­ وگفت ­وگو بوده است. در دهه­های اخیر با گسترش جامعه اطلاعاتی، توسعه ارتباطات الکترونیک و از بین رفتن محدودیت­های فضایی و مکانی در روابط مجازی، مقوله ارتباطات علمی با کاربرد مفاهیم تازه یک­ بار دیگر توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است (محمدی،1386). انتشار محتوای مجلات علمی به صورت الکترونیکی و دسترسی آزاد علاوه بر این که باعث دسترسی عموم افراد به آن­ها می­شود احتمال مورد استناد قرارگرفتن آن­ها را توسط نویسندگان دیگر