سایر دوره استفاده می‏شود. ابزارهایکارآمد تحلیل متن در روش فرکلاف، کاستی روش لاکلاو موفه را برطرف می‏سازد.روش‏شناسی آینده پژوهانه این تحقیق بر چند پایه استوار است. رویکرد تعمیق آینده سهیل عنایت الله و تحلیل لایه‏ای، روش آیندهای بدیل موسسه رند، و استفاده از فهمروایتی برای شرح آینده‏های بدیل.
اگرچه موضوع بازنشستگی به دلیل تغییرات جمعیتی دغدغه مهم اغلب کشورها در سطح جهانی است، آمار وارقام مربوط به وضعیت صندوق‏های بازنشستگی در ایران نشان می‏دهد که جامعه ایرانی در سال‏های نه چندان دور، بحران‏هایی جدی‏تر از سایر کشورها را تجربه خواهد کرد.اینمساله برغم پیچیدگی‏هایی که در لایه‏های آشکار و پنهان خود دارد،غالباً ساده انگاشته شده و به راه‏حل‏های دم‏دستی سپرده می‏شود.یافته‏های پژوهش حاکی از این استکه اگر چه دال شناور مفهوم بازنشستگی در بستر گفتمان‏های سیاسی و اجتماعی زمینه(جبران نیازهای مسکوت مانده، سازندگی، اصلاحات، واصول‏گرایی عدالت‏خواه)، در طول سه دهه پس از پیروزی انقلاب به لحاظ تحلیل گفتمانی(مضامین، نشانه، دال‏ها، مدلول‏هاو.) یکسان نبوده است، یعنی بر مقوله بازنشستگی در هر فضای گفتمانی، معناهای متفاوت، و بعضاً متضاد تثبیت شده است، اما همه گفتمان‏های پیشین کم و بیش، معناهای بلندمدت از قبیل، عدالت بین نسلی، تنظیم قطعیت‏های هزینه‏ای با عدم قطعیت‏های درآمدی، دوره‏ی عمر هزینه‏ای سیاست‏ها، تنظیم تعهدات با منابع و. حاشیه‌رانی کرده‏اند. در واقع در فرایند تقلیل معنایی، معناهای بلندمدت حاشیه‌رانی، و معناهای کوتاه‏مدت برجسته شده است. بر همین اساس، مسایل و مشکلات حوزه بازنشستگی، با جابجایی گفتمان‏ها نه تنها مهار نشده است، بلکه به حالت انباشتگی رسیده و استمرار پیدا کرده است. با توجه به نقش گفتمان‏هادر ساخت اجتماعی واقعیت آینده‏های بدیل، در این تحقیق، گفتمان‏هامبنای ساخت آینده‏های بدیل قرار گرفته است. بر این اساس، چهار گفتمان سیاسی و اجتماعی از جمله رفع دوگانگی طبقاتی با دال مرکزی رفع دوگانگی طبقاتی، تولید و توسعه اقتصادی با دال مرکزی پشتوانه بودن برای تولید، جامعه مدنی با دال مرکزی گذار به جامعه مدنی، و اصول‏گرایی عدالت‏خواه با دال مرکزی عدالت به معنای دسترسی یکسان و برابر آحاد کشور به منابع، با توجه به امکان بازتولید در آینده مورد استفاده قرار گرفته است. از آنجا که گفتمانی بلندمدت با مفصل‏بندی‏های بدیع و حولدال مرکزی “استحکام درونی بلندمدت” در حال ظهور وشکل‏گیری است، بنابراین آینده‏های بدیل فقط به گفتمان‏های تاریخی هژمونیک شده محدود نمی‏شود، بلکه امکان‏های گفتمان در حال ظهور برای ساخت آیندهای نو نیز مورد توجه قرار گرفته شده است. در این تحقیق، نُه آینده‏ی بدیل حاصل تسلط تک قطبی و یا تلفیقی گفتمان‏هاترسیم شده است.
تحلیل گفتمان‏های پس از انقلاب نشان داد که اگر چه بحران بازنشستگی خود را در صندوق‏هانمایان می‏کنند، اما محل تولید و بازتولید آنها لایه‏های عمیق‏تر پدیده یعنی گفتمان‏هاهستند.
نگاه گفتمانی و فهم روایتی در این تحقیق، ما را به این واقعیت رهنمون کرد، که نمی‏توان بر اساس نظریات منتزع از روایت، به دستورکارهایی رسید ومساله را بطور کامل ریشه کن کرد. چراکه هر سیاست برون رفت از بحران که از بیرون بر روایت تحمیل شود، با قدرت روایت مواجه خواهد شد و شاید فاجعه بزرگتری تولید شود، در واقع روایت واکنش‏های سیاستی را به ذیل خود درآورده، و خود را قوی‏تر می‏سازد.
فهم روایتی در این تحقیق، به جای تحمیل راه حلاز بیرون، مارا به چگونگی زیستن در درون روایت دعوت می‏کند. در پایان این تحقیق، براساس فهم محقق از امکان‏های درون روایت، دلالت‏های سیاستی مطرح شده است، و نه راهبردها و سیاست‏های حل بحران. تا با توجه به این دلالت‏ها، آرام آرام شیب بحران بازنشتسگی ملایم‏تر شود، به مرور امکان‏‏های تازه گشوده گردد. تااز درون روایت، آینده‏های مرجح شکل گیرد. یافته‏های این تحقیق می‏تواند مورد استفاده سیاست‏گذاران کلان و نهادهایی سیاستی قرار گیرد که دغدغه‏هایی از قبیل عدالت بین نسلی، استحکام و پایداری کشور در افق زمانی بلند مدت دارند.
واژگان کلیدی:تحلیل گفتمان، مفصل‏بندی، سیاست‏های بازنشستگی، آینده‏های بدیل، رویکرد روایتی
تقدیروتشکر. ب‌
چکیده. د‌
فصلاول: کلیات. 1
1- 1- مقدمه. 2
1-2- بیانمساله. 4
1-3- اهمیتوضرورتتحقیق 7
1-4- اهدافتحقیق 10
1-4-1- هدفاول 10
1-4-2- هدفدوم. 10
1-5- سئوالاتتحقیق 10
1-6- روشتحقیق 11
1-8- نوآوریتحقیق 12
1-9- استفاده‏کنندگان 13
1-10 –تعریفواژگان 13
1-11–محدودیت‏هایتحقیق 14
فصلدوم: مرورادبیاتتحقیق 15
2-1- مقدمه. 16
2-2- پیشینهتحقیق 16
2-2-1- پیشینهداخلی 16
2-2-2- پیشینهخارجی 22
2-3- ترسیمنقشهادبیپژوهش 34
2-3-1- بررسیمفهومیتامیناجتماعی 35
2-4- عواملدرونسازمانیتاثیرگذاربرپدیدهبازنشستگی 38
2-4-1- شیوهمدیریتصندوق‏هایبازنشستگی 38
2-4-2- سرمایه‏گذاریوکسبدرآمدازاندوخته‏ها 38
2-4-3-الگوهاوطرح‏هایبازنشستگی 38
2-4-3- بررسیگفتمانتحولنظام‏هایبازنشستگیازDBبهDCدربرخیازکشورهایمنتخب 40
2-5- عواملبرون‏سازمانی 48
2-5-1- عواملبرونسازمانیعینت‏گرا 48
2-6-2- عواملساختارهایپیشیندولت 54
2-6-3- عواملاقتصادسیاسی 55
2-5-2- عواملبرساختاجتماعی 63
2-4- چهارچوبنظریانتخابی 98
فصلسوم: روشتحقیق 102
3-1- مقدمه. 103
3-2- جامعهموردمطالعه(جامعهآماری). 103
3-3- نوعوروشتحقیق 105
3-4- سئوالاتتحقیق 110
3-5- اصطلاحاتروش‏شناسیتحلیلگفتمان 110
3-5-1- دالومدلول 110
3-5-2- دالمرکزی. 111
3-5-3- دالشناور. 111
3-5-4- مفصل‏بندی. 111
3-5-5- شناساییفضایتخاصمیاغیریت 112
3-5-6- عنصر،وقته،حوزهگفتمانگونگی 112
3-5-7- ضدیت،غیریت 113
3-5-8- برجسته‏سازیوحاشیه‏رانی 113
3-5-9- هژمونیوتثبیتمعنا 113
3-5-10- بی‏قراری. 114
3-5-11- اپیزودهایمعنایی 114
3-6 -روش‏هایجمع‏آوریاطلاعات. 114
3-7- نحوهتجزیهوتحلیلاطلاعات. 114
3-8- روش‏شناسیآینده‏هایبدیل 115
3-8-1- رویکردتعمیقآیندهسهیلعنایتالله 115
3-8-2- روشموسسهرند 117
3-8-3- کاربستروایتداستانگونهبرایبیانآینده‏هایبدیل 119
3-8-4- مفروضآینده‏هایبدیل 124
فصلچهارم: یافته‏هایتحقیق 125
4-1- مقدمه. 126
4-2- بازنشستگیدرگفتمانجبراننیازهایمسکوتماندهتاریخی 126
4-2-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 126
4-3- بازنشستگیدرگفتمانسازندگی 160
4-3-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 160
4-3-1- تحلیلسخنرانی‏هایهاشمیرفسنجانی(رئیسجمهوردورهگفتمانسازندگی). 163
4-3-2- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه(گفتمانسازندگی). 170
4-3-3- جمع‏بندیوترسیمبازنشستگیدرگفتمانسازندگی 209
4-4- بازنشستگیدرگفتماناصلاحطلبی 214
4-4-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 214
4-4-2- تحلیلسخنرانی‏هایخاتمی(رئیسجمهوردورهگفتماناصلاحات). 216
4-4-3- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه (گفتماناصلاحات). 224
4-4-4- جمعبندیوترسیمبازنشستگیدرگفتماناصلاحات. 264
4-5- بازنشستگیدرگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه. 269
4-5-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 269
4-5-2- تحلیلسخنرانی‏هایاحمدینژاد(رئیسجمهوردورهگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه). 270
4-5-3- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه (گفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه) 276
4-5-4- جمعبندیوترسیمبازنشستگیدرگفتمانعدالتوپیشرفت 311
4-5-5- حاشیهرانیمعناهایبلندمدتواستمراربارتکفلعمومی 316
4-6- نقاطمرجعمعناییدرگفتمانبلندمدتانقلاباسلامی 320
4-6-1- نقاطمرجعیدرآیاتقرآنکریم 320
4-6-2- نقاطمرجعیدرگفتمانالگویاسلامیوایرانیپیشرفت 323
4-6-3- نقاطمرجعیدرگفتماناقتصادمقاومتی 333
4-6-4- جمعبندیترسیمگفتمانبلندمدت. 340
4-7- ترسیمآینده‏هایبدیلدرقالبروایتبراساسنظام‏هایمعنایی 343
4-7-1- روش‏شناسیآینده‏هایبدیلدرقالبروایت 343
4-7-2- دستهبندیگفتمان‏ها 347
4-7-3- روندهایآیندهبراساسگفتمان‏هایبررسیشده. 349
4-7-4- عدمقطعیت‏هایکلیدی. 352
4-7-5- فضایآینده‏هایبدیل 353
4-7-6- شرحآینده‏هایبدیلقطبیدرقالبروایت‏هاییازآینده. 354
4-7-7–فضایآینده‏‏هایبدیلترکیبی 358
4-7-8- شرحآینده‏هایبدیلترکیبیدرقالبروایت‏هاییازآینده. 359
فصلپنجم: جمعبندی،پاسخبهسئوالاتتحقیق،بحثونتیجه‏گیری 365
5-1- مقدمه. 366
5-2- جمع‏بندیبازنشستگیدرگفتمان‏هایپسازانقلاباسلامی 366
5-2-1- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتمانجبراننیازهایمسکوتمانده ( مصادفبادورهانقلابودفاعمقدس). 366
5-2-2- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتمانسازندگی 370
5-2-3- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتماناصلاحطلبی 377
5-2-4-ترسیمبازنشستگیدربسترگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه/گفتمانپیشرفتوعدالت 382
5-2-5- جمع‏بندیترسیمگفتمانبلندمدت. 387
5-3- پاسخبهسئوالاتپژوهش 389
5-4- فضایآینده‏هایبدیل 402
5-5- بحثونتیجهگیری. 408
5-6- پیشنهاداتپژوهشیبرایتحقیقاتبعدی. 418
منابعوماخذ 419
کتاب 419
مقالاتومصاحبه‏هایچاپشده. 422
پایان‏ نامه‏ها،پژوهش‏ها،گزارشاتپژوهشی 424
ب) منابعانگلیسی 426
ج) سایتاینترنتی 427
پیوست‏ها 429
پیوستشماره 1: متناولسخنرانیمیرحسینموسوی. 430
پیوستشماره 2: متندومسخنرانیمیرحسینموسوی. 430
پیوستشماره 3: متنسومسخنرانیمیرحسینموسوی. 431
پیوستشماره 4: متنچهارمسخنرانیمیرحسینموسوی. 431
پیوستشماره 5: متنمصوباتمجلساولشورایاسلامیدرخصوصبازنشستگی 431
پیوستشماره 6: متنمصوباتمجلسدومشورایاسلامیدرخصوصبازنشستگی 434
پیوستشماره 7: متناولسخنرانیهاشمی 437
پیوستشماره 8: متندومسخنرانیهاشمی 450
پیوستشماره 9: متنسومسخنرانیهاشمی 460
پیوستشماره 10: متنمواردمربوطبهتامیناجتماعی(ازجملهبازنشستگیو.) درقانونبرنامهاولتوسعهجمهوریاسلامیایران   466
پیوستشماره 11: متنمواردمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهدومتوسعه. 467
پیوستشماره 12: متنمصوباتمجلسسومشورایاسلامی 467
پیوستشماره 13: متنمصوباتمربوطبهبازنشستگیدرچهارمیندورهمجلسشورایاسلامی 477
پیوستشماره 14: متناولسخنرانیخاتمی (خرداد 1377). 484
پیوستشماره 15: متندومسخنرانیخاتمی (آذرماه 1377). 496
پیوستشماره 16: متنسومسخنرانیخاتمی (مرداد 1380). 511
پیوستشماره 17: متنمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهسومتوسعه. 521
پیوست 18: متنمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهچهارمتوسعه. 523
پیوست 19: متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتپنجمدورهمجلسشورایاسلامی 524
پیوست 20: متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتششمیندورهمجلسشورایاسلامی 526
پیوستشماره 21: متنسخنرانیاولمحموداحمدی‏نژاد. 529
پیوستشماره 22: متندومسخنرانیاحمدینژاد. 537
پیوستشماره 23: متنلایحههدفمندییارانه‏ها 557
پیوستشماره 24: سخنرانیسومدکتراحمدی‏نژاددراجتماعمردماصفهان 561
پیوستشماره 25: متنآییننامهسهامعدالت 566
پیوستشماره 26: متنمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهپنجمتوسعه. 570
پیوستشماره27:متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتهفتمندورهمجلسشورایاسلامی 577
پیوستشماره 28: متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتهشتمیندورهمجلسشورایاسلامی 582
پیوستشماره 29: متنسخنرانیرهبریدربارهاقتصادمقاومتیدرسال 1389. 584
پیوستشماره 30: متنفرازهاییازسخنرانیرهبریدرخصوصالزاماتاقتصادمقاومتی 584
پیوستشماره 32: شرح مفصلآینده‏یبدیل ” کشتیدرگردابه‏ها”. 586
پیوستشماره 33: شرحمفصلآینده “کارآییبازار”. 598
پیوستشماره 34: شرحمفصلآینده‏ی ” سالمندفعال”. 604
پیوستشماره 35: شرحمفصلآینده‏ی ” سالمندبهمثابهکانونوحدتعاطفیواجتماعی”. 613
پیوستشماره 36: آینده‏یپایانبازنشستگیبهسبکایرانی 624
پیوستشماره 37: آینده‏یمراقبتزنجیرهمدنی 633
پیوستشماره 38: آیندهبدیلترکیبیشماره 3: همکاریدولتونهادهایغیررسمی(دولتشکستهبند). 640
پیوستشماره 39: آیندهبدیلترکیبیشماره 4: همکاریبخشخصوصیونهادهایغیررسمی(پروازبادوبال). 648
پیوستشماره 40: آیندهبدیلترکیبیشماره 5: باغگونهبازنشستگی‏ها 656
Abstract 663

مقدمه
 

بازنشستگی به معنای امروزی یکی از زیرمجموعه‏هایتامین اجتماعی است، که اعضای جامعه را در مقابل پیری حفاظت می‏کند.تامین اجتماعی به مثابه مفهومی مدرن، از جمله مفاهیمی است که در طول حرکت تدریجی و طبیعی جامعه غربی، به رشد و شکوفایی رسیده است. بنابراین این مفهوم،از محصولات مدرنیته محسوب می‏شود که با تجربه‏ی تاریخی اروپا درآمیخته است. مدرنیته، به معنی بازاندیشی و نگرش انتقادی، حاصل دیالکتیکی است که در درون جامعه غربی پدیدار شد. در درون جامعه غربی در یک سو، عادت‏واره‏ها، انگاره‏ها، و گفتمان‏های سنتی حامی ثبات، مثل نهاد کلیسا، و در سوی دیگر انگاره‏ها، عادت‏واره، و گفتمان‏های حامی تغییر، مثل روشن‏فکران وجود داشت. اگرچه داستان مدرنیته در غرب پرماجرا، پرکش‏مکش، و خونبار بود اما چون این کش‏مکش پدیده‏ای درونی بود،سرانجام به آرام و قرار رسید. یعنی گفتمان حامی تغییر بر گفتمان حامی سنت غلبه کرد و مدرنیته سربرآورد. مفاهیمی مثلتامین اجتماعی، بازنشستگی، و رفاه با پسوند اجتماعی برآمده از تحولات پس از رنسانس، انقلاب صنعتی و فضای گفتمانی مدرن هستند(یزدانی، 1382:32).یعنی بر اثر تسلط گفتمان مدرنیته،تامین اجتماعی، و زیرمجموعه‏های آن هم در منظومه گفتمانی مدرنیته، انسجام یافتند. وقتی بازنشستگی در جوامع غربی مطرح شد کهسایر مفاهیم آن از قبیل چهارچوب‏های حقوقی، طبقات دیرپا، انباشت سرمایه بطور طبیعی ایجاد شده بود و بازنشستگی نیز در یک کلیت منسجم و هدف‏مند و معنادار جای گرفت.
در ایران برای اولین بار در سال 1301 بحث بازنشستگی مطرح می‏شود. در واقع زمینه‏های شکل‏گیری قوانین بازنشستگی، انقلاب مشروطه و ظهور دولت- ملت به مثابه مفاهیم مدرن(به اعتقادی برخی شبه مدرن) است. مفاهیم مدرن مثل “دولت – ملت” و قوانین جدید از قبیل “تامین اجتماعی و بازنشستگی”، در دوره پس از مواجه جامعه ایران با غرب و به دنبال تاثیرپذیری از آن مطرح شده است. به اعتقاد برخی در تاریخ معاصر،اولین مواجه ایران با غرب به جنگ‏های ایران و روسیه مربوط می‏شود.از پی‏آمدهای این جنگ‏‏ها، توجه به غرب صنعتی، و اعزام دانشجو با قصد اکتساب دانش‏ مدرن بود(مرادی و پژوم، 1353:90-115). اولین مواجه در شرایط