شهریور 1392
 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده

 

 یکی از مقاصد گردشگری مذهبی در کشور که در رابطه با سفرهای زیارتی گردشگران مذهبی خارجی بیش از همه به حمل و نقل هوایی وابسته است کلانشهر مشهد و زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) می‌باشد.در واقع 1/73 درصد گردشگران مذهبی شهر مشهد با هواپیما به این شهر سفر کرده‌اند. این در حالی است که چشم انداز ترسیم شده برای توسعه گردشگری شهر مشهد در سال 1404 (افق چشم انداز) جذب حدود 40 میلیون زائر را در سال پیش بینی نموده است در این راستا این مقاله در چارچوب یک روش تحلیلی و توصیفی پیرامون این پرسش اصلی شکل می‌گیرد که حمل و نقل هوایی در توسعه گردشگری مذهبی مشهد چه نقشی داشته و در تحقق چشم اندازهای مشهد چه جایگاهی دارا بوده و چه سطحی از تاثیرگذاری را در برمی گیرد؟ نتایج مطالعات نشان می‌دهد که مابین تعداد پرواز و تعداد گردشگران همبستگی مثبتی و مستقیمی وجود دارد.در رابطه با رضایت و کیفیت سفر حدود74% گردشگرانی که با هواپیما سفر نموده‌اند، مشکل داشته‌اند. از جمله مشکلاتی که عنوان کرده‌اند، عبارت‌اند مشکل تاخیر هواپیما، مشکل نظافت داخلی و امکانات پذیرای ناچیز داخلی هواپیما کهنه بودن و به ویژه وجود هواپیماهای غیر استاندارد در خطوط داخلی کشور که به لحاظ استاندارد با مدل های جدید فاصله دارند همچنین نتایج حاصل از بررسی مدل‌های تولید سفر و جاذبه در رابطه با بازار‌های هدف گردشگری مذهبی شهر مشهد نشان می‌دهد گستره وسیعی از جهان شیعه را در برمی گیرد و مقصد‌های مختلفی نیز می‌تواند در دسترسی با حمل و نقل هوایی گنجانده شود که در این راستا سیاست‌های اجرایی و راهکارهایی نیز ارائه گردید.

 

کلیدواژه: حمل و نقل هوایی، گردشگری مذهبی، بازارهای هدف، تولید سفر، مشهد

 

 فهرست مطالب

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1 مقدمه. 1

 

1-2 بیان مسئله. 3

 

1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش. 4

 

1-4 اهداف پژوهش. 6

 

1-4-1- هدف اصلی 6

 

1-4-2- اهداف فرعی 6

 

1-5 فرضیات پژوهش. 6

 

1-5-1- فرضیه اصلی 6

 

1-5-2- فرضیه فرعی 6

 

1-6 متغیرهای پژوهش. 7

 

1-6-1- متغیرهای مستقل. 7

 

1-6-2- متغیر وابسته. 7

 

1-7 تعاریف اصطلاحات 7

 

1-7-1- تعاریف نظری 7

 

 

 

فصل دوم: مبانی نظـری

 

2-1 تعریف واژه توریسم. 9

 

2-2 اشکال گردشگری 12

 

2-3 آثار و کارکردهای گردشگری 14

 

2-4 هزینه‌های بالقوه 15

 

2-5 آثار مثبت گردشگری 16

 

2-6 آثار منفی گردشگری 18

 

2-7 عوامل موثر بر گردشگری 20

 

2-8 موانع گردشگری 22

 

2-9 تشریح موانع. 22

 

2-10 عناصر تأثیرگذار در امنیت جهانگردان. 24

 

2-10-1 نقش دولت‌ها 24

 

2-10-2 برنامه‌ریزی 25

 

2-10-3 هویت فرهنگی 25

 

2-10-4 عوامل سیاسی و اداری 26

 

2-10-5 شبکه راه‌ها 26

 

2-11 امنیت معتبرترین جاذبه گردشگری در ایران. 26

 

2-12 راهکارهای توسعه گردشگری 27

 

2-13 دیدگاه‌های موجود در زمینه گردشگری 29

 

2-13-1 دیدگاه حمایتی مثبت 29

 

2-13-2 دیدگاه گسست (منفی) 30

 

2-13-3 دیدگاه نظارتی 30

 

2-13-4 دیدگاه سازگاری 31

 

2-13-4 دیدگاه دانش مدار. 31

 

2-13-5 گردشگری مذهبی 31

 

2-14- ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی- فرهنگی شهر مشهد. 34

 

2-15- جاذبه‌های گردشگری شهر مشهد. 35

 

2-15- 1خدمات حمل و نقل (دسترسی) 38

 

2-16- خدمات مهمان نوازی 41

 

2 ـ 16 ـ 1 ـ خدمات اقامتی 41

 

2 ـ 16 ـ 2 ـ خدمات پذیرایی 43

 

2-17تعداد گردشگران ورودی 45

 

2- 18 – مشخصات و اهمیت حمل و نقل هوایی 46

 

2-20 مشکلات ساختاری صنعت حمل و نقل هوایی کشور. 50

 

2-21 دفتر خدماتی- مسافرتی مشهد (سفرگذاری‌ها) 52

 

 

 

فصل سوم روش شناسی تحقیق

 

3-1– مقدمه. 54

 

3-2- نوع  و روش تحقیق. 55

 

3-3- جامعه آماری 55

 

3-4- نمونه آماری و روش نمونه‌گیری 56

 

3-5- تعیین حجم نمونه. 57

 

3-6- متغیرهای تحقیق. 58

 

3-6-1-متغیر وابسته. 59

 

3-6-2-متغیر مستقل. 59

 

3-7- ابزار جمع‌آوری اطلاعات 59

 

3-8- روایی پرسشنامه. 60

 

3-9- پایایی (اعتبار درونی) 61

 

3-11- آزمون فرض نرمال بودن متغیرها 62

 

3-10- روش‌های آماری 63

 

 

 

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق

 

4-1- مقدمه. 64

 

4-2- بخش اول‌ بررسی‌ پاسخ اعضاء نمونه به سوال‌های پرسشنامه. 65

 

آزمون فرضیه‌ها‌ی تحقیق. 89

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری

 

نتیجه‌گیری 97

 

 منابع و ماخذ. 100

 

مقدمه
 

ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻫﻮاﻳﻲ از اﻣﻮر زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ و ﻳﻜﻲ از اﺟﺰای ﻣﻬﻢ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ‌آﻳﺪ ﻛـﻪ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻠﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﻗﺮار ﻣﻲ­ﮔﻴﺮد. ﺗﺮدﻳﺪی ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ رﺷﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺪﻳﻮن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻣﺮوزه ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﮕﻲ ﻫﺮ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ، ﻧﻈﺎم ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ آن ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﺖ. ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎل­ﻫﺎی ﭘﺮﻧﺪه وﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی ﺧﻮد ﭘﺮﻧﺪه اﺳﺖﻛﻪ در ﺻﻮرت ﺿﻌﻒ ﻳﺎ ﻧﺒﻮد ﺑﺎل‌ﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﭘﺮﻧﺪه‌ای ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺮواز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﻣﺮوزه ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻫﻮاﻳﻲ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻋﺪم ﺗﻮﺳﻌﻪ و پیشرفت در ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ ﻫﻮاﻳﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺸﻮرﻫﺎی درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی ﺑﻴﻦ­اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ.

 

امروزه گردشگری دینی، در اجزای متعدد و انواع مختلف، در قالب ساختار و ابعاد وسیع اش، توانسته خود را در متن گردشگری جهانی جای دهد. این گونه از گردشگری وابسته به عوامل متعددی می‌باشد که از همپوشی زیارت و گردشگری سر برآورده است.

 

گردشگری دینی همچون دیگر گونه های گردشگری در قالب الگوهای فضایی گردشگری شهری و گردشگری روستایی قرار می‌گیرد. این بدان معنا است که وجود جاذبه های گردشگری دینی در ابعاد جغرافیایی ـ فضایی شهر یا روستا، نقش با اهمیتی در الگویابی فضایی گردشگری دینی دارد. از بعد دیگر گردشگری دینی یکی از اجزا گردشگری فرهنگی محسوب می‌شود. در واقع در تقسیم بندی بازار گردشگری، گردشگری دینی در یک کلیت فراگیر بازار نوعی از گردشگری فرهنگی محسوب می‌شود. گردشگری فرهنگی عبارت است از « حرکت انسان‌ها برای جاذبه های فرهنگی خاص همچون مکان‌های میراث، نشانه های زیبا شناختی و فرهنگی، هنرها و نمایش‌ها، که خارج از مکان معمولی سکونت قرار دارد» (پاپلی یزدی و سقایی، 1391). این تعریف گستره گردشگری فرهنگی را نشان می‌دهد و از آنجا که به طور کلی مذهب مسئول و زیر بنای اکثر میراث های معماری، ‌هنری و نظیر اینها بوده و در واقع به عنوان بخشی از فرهنگ انسان‌ها محسوب می‌شود. بنابراین می‌توان گردشگری فرهنگی را باید به عنوان گردشگر در فضای مذهب نیز دسته‌بندی کنیم و گردشگری دینی را جزیی از گردشگری فرهنگی به حساب آوریم. در این بین می‌توان فرآیند گردشگری فرهنگی را شروع وآغازی از نقطه صفر تقدس تا رسیدن به گردشگری دینی وزیارت با تقدس حداکثر در نظر گرفت (سقایی و جهان تیغ، 1390).

 

بر مبنای مباحث فوق گردشگری مذهبی حجم حداکثری از جریان زیارت را در برمی‌گیرد. در چارچوب یک نگرش ساختاری، مقصد گردشگری مذهبی (در اینجا مشهد) نیازمند شکل دادن به یک ساختارگردشگری مخصوص به خود می‌باشد تا در این ساختار عرضه محصول گردشگری مذهبی در ارائه به مشتری فراهم آید. در ساختار گردشگری تولید شده حاصل از کنش گردشگری در مقاصد آنچه تبلور دارد محصولی است که از ترکیب اجزا مختلفی همچون جاذبه، دسترسی، خدمات مهمان نوازی، امکانات و تسهیلات زیربنایی و عناصر نهادی سازمانی شکل می‌گیرد (سقایی، 1385). حمل و نقل هوایی در این بین بخشی از عنصر دسترسی در محصول گردشگری محسوب شده که به نوبه خود جایگاه با اهمیتی را دارا می‌باشد. به گونه‌ای در کلانشهر مشهد حدود 85 درصد گردشگران خارجی (یا بین‌المللی) به محصول گردشگری مذهبی شهر مشهد از طریق حمل و نقل هوایی دسترسی دارند (سقایی، 1390) این خود گویای اهمیت حمل و نقل هوایی در ساختار گردشگری مذهبی در شهر مشهد است. با توجه به مباحث مطرح شده در این پایان نامه در چارچوب دیدگاه ساختاری به بررسی حمل و نقل هوایی در توسعه محصول گردشگری مذهبی پرداخته می‌شود.

 

1-2 بیان مسئله
 

امروزه گردشگری مذهبی با همه اجزا وگونه‌های مختلف آن به سبب ویژگی­های ساختاری وکارکردی خاص، توانسته خود را در متن گردشگری جهانی جای دهد به طوریکه حوزه نفوذ آن سراسرجهان را فرا گرفته است. در این راستا مقاصد گردشگری مذهبی در جهان سالانه پذیرای تعداد کثیری از زائران و گردشگران هستند. از جمله