1-2-3- هوش هیجانی. 16
1-2-4- تعارض زناشویی. 16
1-2-5- سبک های عشق ورزی زوجین. 17
1-3-اهداف پژوهش 18
1-3-1- هدف کلی. 18
1-3-2- اهداف جزئی. 18
1-4-فرضیه های پژوهش 19
1-4-1- فرضیه کلی. 19
1-4-2- فرضیه های فرعی. 19
1-5-تعاریف نظری 19
1-5-1- تعریف نظریه درمان گروهی. 19
1-5-2- تعریف نظری رویکرد تحلیل رفتار متقابل (TA) 20
1-5-3-تعریف نظری تعارض. 20
1-5-4-تعریف نظری سبک های عشق ورزی 20
1-5-5-تعریف نظری هوش هیجانی. 20
1-5-6-تعریف نظری هوش معنوی 20
1-6-تعریف عملیاتی. 21
1-6-1- تعریف عملیاتی آموزش تحلیل رفتار متقابل. 21
1-6-2- تعریف عملیاتی بهبود رفتار زوجین. 21
1-6-3- تعریف عملیاتی تعارض زناشویی زوجین. 21
1-6-4- تعریف عملیاتی سبک های عشق ورزی 21
1-6-5-تعریف عملیاتی هوش هیجانی. 22
1-6-6-تعریف عملیاتی هوش معنوی 22
فصل دوم 23
2-1-تحلیل رفتار متقابل. 24
2-2-الگوهای حالات نفسانی («والد»-«بالغ» -« کودک») 28
2-2-1-«والد». 28
2-2-2-«بالغ». 29
2-2-3-«کودک». 31
نمودار تحلیل کنشی حالات نفسانی 32
نمودار تشخیص حالات نفسانی: اریک برن برای تشخیص حالات نفسانی چهار روش ارائه داده است. که به شرح زیر میباشد. 33
2-3-آلودگی. 35
2-3-1- آلودگی به والد 35
تصویر3. آلودگی به والد. 36
2-3-2- آلودگی به کودک 36
تصویر 4. آلودگی به کودک 36
2-3-3- آلودگی دو طرفه. 36
تصویر 5. آلودگی دو طرفه. 37
2-4-طرد یا برون راندن. 37
2-4-1-طرد والد 37
تصویر6. طرد والد. 37
2-4-2-طرد بالغ. 38
تصویر 7. طرد «بالغ » 38
2-4-3- طرد کودک 38
تصویر 8. طرد کودک 38
2-5-روابط متقابل. 39
2-5-1-روابط متقابل مکمل. 40
تصویر شماره 9. 41
2-5-2-روابط متقابل متقاطع. 41
تصویر 10 ارتباط متقاطع «والد» به «کودک»، «بالغ» به «بالغ» 42
محاوره متقاطع نوع دو= واکنش انتقال متقابل محاوره متقاطع نوع یک =واکنش انتقال تصویر 11. محاوره های متقاطع نوع یک و دو 43
انگیزه از طرف شوهر یک انگیزه «بالغ » بود اما زن پاسخ را به «والد» کشاند. این نکته ما را به قانون دوم ارتباطات در «تحلیل رفتار متقابل » می رساند: وقتی انگیزه و پاسخ در طرح «والد- «بالغ »- کودک» خطوط متقاطع به وجود می آورند رفتار متقابل متمم نیست بلکه متقاطع است و ارتباط متوقف می شود (تامس و هریس به نقل از فصیح 1390). 43
2-3-1-روابط متقابل همراه با پیامهای پنهان. 43
2-4-نوازش 45
2-4-1-صمیمیت 47
2-4-2-انزوا 48
2-4-3-مراسم و مناسک. 48
2-4-4- وقت گذرانی ها 48
2-4-5-فعالیتها 49
2-4-6- کلک بازی ها 49
2-5- ریشه های پیش نویس 51
2-5-1-پیش نویس بازنده 52
2-5-2-پیش نویس غیر برنده 52
جدول وضعیت های زندگی 53
2-5-3-آلبوم بازیهای مورد علاقه خانواده 60
2-5-4- مثلث نمایشی کارپمن. 60
تصویر 12 مثلث نمایش کارپمن 61
2-6- تحلیل رفتار متقابل و درمان. 61
2-6-1-نادیده انگاشتن، برداشت غلط، همزیستی. 62
2-6-1-1- برداشت غلط. 62
2-6-1-2-نادیده انگاشتن. 63
2-6-1-3- همزیستی. 63
2-6-2-تخریب، تمبر و بازیهای روانی. 63
2-6-3 استقلال و خود پیروی 64
2-7-فرض های فلسفی نظریه «تحلیل رفتار متقابل» TA)) 65
2-8-ارتباط باز. 67
2-9-کاربرد، اهداف تغییرات در «تحلیل رفتار متقابل» T.A)) 68
2-10-دستورالعمل درمان. 69
2-10-1- درمانگران پیرو مکتب «تحلیل رفتار متقابل». 70
2-10-2-مکتب تصمیم مجدد 70
2-10-3-مکتب نیرو گذاری روانی. 70
2-10-4-فراسوی «سه مکتب». 71
2-10-5-تعریف گروه 73
2-10-6-روان درمانی گروهی. 73
2-10-7-گروه درمانی با رویکرد «تحلیل رفتار متقابل». 74
2-10-8-وظایف درمانگر در رویکرد «تحلیل رفتار متقابل». 75
2-10-9- هدف درمان با رویکرد «تحلیل رفتار متقابل». 75
2-11-تعارض. 76
2-11-1-مقدمه ای بر تعارضات زناشویی. 76
2-11-2-منابع تعارض. 79
2-11-3-سبک های تعارض زناشویی. 80
2-11-4-ابعاد تعارضات زناشویی. 81
2-11-5-اثرات مخرب تعارض. 82
2-11-6-اهمیت ارتباط صحیح در حل تعارضات زناشویی. 83
2-12-سبک های عشق ورزی 85
2-12-1-مقدمه ای بر عشق و سبک های عشق ورزی 85
جدول 1. انواع سبک های عشق ورزی از دیدگاه «لی» 91
2-13-هوش هیجانی. 94
2-13-2-راهبردهای افزایش هوش هیجانی. 101
2-14-هوش معنوی 106
2-15-تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور. 116
2-15-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور در مورد تحلیل رفتار متقابل. 116
2-15-2-تحقیقات انجام شده در خارج در مورد تحلیل رفتار متقابل. 122
2-15-3-پیشینه تعارض در داخل و خارج کشور بر اساس ارتباط متقابل. 125
2-15-4-بررسی پیشینه تاریخی اثر بخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل بر سبک های عشق ورزی 127
2-15-4-2-بررسی خورده مقیاس ها سبک های عشق ورزی در مطالعات داخلی وخارجی. 128
2-15-5-بررسی هوش هیجانی در مطالعات داخلی و خارجی. 130
2-15-6-بررسی هوش معنوی در مطالعات داخلی و خارجی. 132
فصل سوم 134
3-1- مقدمه. 135
3-2- روششناسی تحقیق. 136
3-3 روش پژوهش 136
3-4 جامعه مورد مطالعه. 137
3-5 حجم نمونه و شیوه نمونه گیری 137
3-6 ابزارهای اندازه گیری 138
3-6-1-پرسشنامه تعارضات زناشویی. 138
3-6-1-1-روش نمره دهی و تفسیر. 138
3-6-1-2-اعتبار (پایایی) و روایی. 139
3-6-2-مقیاس نگرشهای مربوط به عشق(LAS) 139
3-6-3-پرسشنامه هوش هیجانی بار- آن (EQ-i) 141
3-6-3-1-مقیاس های آزمون هوش هیجانی عبارتند از. 142
3-6-3-2- پایایی. 144
3-6-3-3-روایی. 145
3-6-3-4- روش اجراء نمره گذاری (EQ-i) 146
3-6-3-5-تفسیر نتایج. 147
3-6-4-پرسشنامه هوش معنوی کینگ (SISRI) 148
3-6-4-1 نمره گذاری پرسشنامه هوش معنوی کینگ (SISRI) 148
3-7- قابلیت اعتماد و اعتبار ابزار پژوهش 149
3-7-روش اجرای تحقیق. 150
3-8-روش تجزیه و تحلیل داده ها 151
فصل چهارم. 152
4-1- مقدمه. 153
4-2- قسمت اول: تحلیل اطلاعات جمعیت شناختی یافته ها 154
4-3 یافته های توصیفی پژوهش 156
4-4 پیش فرضهای آماری 164
4-4-1-پیش فرض نرمال بودن. 164
4-4-2-پیش فرض تساوی واریانسها 165
4-5 یافته های استنباطی فرضیه های اصلی پژوهش 166
4-5-1 فرضیه اصلی اول. 166
4-5-2 فرضیه اصلی دوم 167
4-5-3 فرضیه اصلی سوم 168
4-5-4 فرضیه اصلی چهارم 169
4-6 یافته های استنباطی فرضیه های فرعی پژوهش 169
4-6-1 فرضیه فرعی اول. 169
4-6-2 فرضیه فرعی دوم 171
4-6-3 فرضیه فرعی سوم 173
4-6-4- فرضیه فرعی چهارم 174
فصل پنجم. 177
5-1- مقدمه. 178
5-2- خلاصه پژوهش 179
5-3- بحث و نتیجه گیری یافته ها 179
5-3-1- فرضیه اصلی اول. 179
5-3-2-فرضیه اصلی دوم 182
5-3-3-فرضیه اصلی سوم 184
5-3-4-فرضیه اصلی چهارم 187
5-3-5-فرضیه فرعی اول. 191
5-3-6-فرضیه فرعی دوم 194
5-3-7-فرضیه فرعی سوم 195
5-3-8-فرضیه فرعی چهارم 196
5-4- محدودیت های پژوهش 198
5-5- پیشنهادهای پژوهش 199
5-5-1- پیشنهادات پژوهشی. 199
5-5-2- پیشنهادات کاربردی پژوهش 200
چکیده
در سال های اخیر زوجین با مشکلات جدیدی مواجه گرده ایده اند که ضرورت توجه بیشتر به روابط زوجین را در پژوهش های مرتبط برجسته می سازد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش گروهی به روش تحلیل رفتار متقابل بر تعارضات زناشویی، سبک های عشق ورزی، هوش هیجانی و معنوی زوجین شهر اصفهان بود. روش پژوهش حاضر به دلیل عدم نمونه گیری احتمالی، نیمه تجربی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش را زوجین ارجاع داده شده به شوراهای حل اختلاف شهر اصفهان تشکیل می دادند. نمونه آماری این پژوهش شامل 32 زوج بود که به روش نمونه گیری غیراحتمالی در دسترس انتخاب شده و به صورت گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند. سپس گروه آزمایش مداخلات آموزشی مربوط به تحلیل رفتار متقابل را در طی 10 جلسه آموزشی دریافت نمودند، در حالی که گروه گواه از دریافت این مداخله در طول فرایند پژوهش بی بهره بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه تعارضات زناشویی، سبک های عشق ورزی، هوش هیجانی و هوش معنوی بود. داده های جمع آوری شده بوسیله تحلیل کواریانس چند و تک متغیره توسط بسته نرم افزاری SPSS20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل چند متغیره نشان داد آموزش تحلیل روابط متقابل توانسته منجر به کاهش معنادار تعارضات زناشویی، افزایش سبک های عشق ورزی، هوش هیجانی و هوش معنوی زوجین گروه آزمایش در مرحله پس آزمون شود(001/0=P). طبق یافته های این مطالعه می توان گفت مشاوره گروهی به شیوه تحلیل ارتباط متقابل، روش مناسبی برای کاهش تعارضات زناشویی، افزایش سبک های عشق ورزی، هوش هیجانی و هوش معنوی زوجین بوده است و می توان از این روش در تغییر مولفه های روان شناختی زوجین بهره برد.
کلید واژگان: تحلیل ارتباط متقابل، تعارضات زناشویی، سبک های عشق ورزی، هوش هیجانی و معنوی، زوجین
مقدمه
من کیستم؟ این دشوارترین، پیچیده ترین و مهمترین پرسشی است که همواره ذهن و روح بشر را در طول تاریخ به خود مشغول داشته و رویای یافتن پاسخ قانع کننده به این پرسش، از شیرین ترین آرزوهای بشر بوده است از میان باورها و ارزشیابی ها ی ما، هیچکدام مانند قضاوت و طرز فکر مادر مورد خودمان مهم و اساسی نیست و شاید بتوان گفت زیر بنای همه ارزیابی های ما از هستی، نوع نگاه ما به خودمان است. ما عصاره و نماینده ای از کل آفرینش هستیم؛ از حیث کرامت جایگاه و مرتبه وجودی، آزاد اندیشی و در برداشتن تمامی استعدادهایی که برای کامل شدن و وصال لازم است. از این رو شناخت خود یعنی شناخت نماینده ای زیبا از کل هستی. به خصوص زمانی که احساس میشود، مکاتب (ایسم های) حاکم بر دنیا، پاسخ قانع کننده ای که در خور روح انسان باشد، به این پرسش او نداده اند. بنابراین لازم است هر زبانی و هر قلمی با هر روشی که می تواند، در رساندن بشر به پاسخ حقیقی این پرسش یاری رساند. یکی از کسانیکه در این خدمت موثر بود استاد بزرگ دکتر اریک برن بود(خودشناسی، بی باک،1393). رویکرد تحلیل رفتار متقابل، به اشخاصی که به جای تطبیق با دیگران می خواهند تغییر کنند، به اشخاصی که به جای سازش می خواهند دگرگونی در درون خود به وجود آورند جوابهای تازه ای داده است(شفیع آبادی 1390).
تحلیل رفتار متقابل نظریه ای است در مورد شخصیت، و روش منظمی است برای روان درمانی به منظور رشد و تغییرات شخصی. این تعریفی است که به وسیله ی انجمن بین المللی تحلیل رفتار متقابل ارائه شده است. در میان دیدگاه های مختلف روان شناسی، تحلیل رفتار متقابل از نظر عمق تئوری و کاربرد وسیع و متنوع آن بسیار برجسته است. تحلیل رفتار متقابل به عنوان نظریه شخصیت، تصویری از ساختار روانشناختی انسانها را به ما ارائه می دهد. به این منظور از یک الگوی سه