گفتار دوم :نگاهى به تاریخچه و اقسام پول 6
بند اول : پول کالایى 7
بند دوم :پول فلزى 7
بند سوم :پول کاغذى 8
بند چهارم :پول اعتبارى . 9
ب. پول تحریرى . 9
مبحث دوم :تفاوت پولهای جدید با پولهای قدیم از نظر ماهیت (ارزش ذاتی و اعتباری) و از نظر مثلی یا قیمی بودن . 11
گفتار اول : مالیت و ارزش ذاتی و اعتباری . 11
بند اول : مالیت و ارزش ذاتی (حقیقی) 11
بند دوم : مالیت و ارزش اعتباری . 11
بند سوم : ارزش اسمی و حقیقی پول اعتباری . 11
گفتار دوم : توضیح مفهومی« قیمی » و « مثلی » 12
بند اول : تقسیم کالاها به مثلی و قیمی . 12
بند دوم :تعریف مثلی و قیمی . 13
گفتار سوم :« قیمی » یا « مثلی » بودن پول اعتباری . 13
بند اول : مثلی به لحاظ ارزش اسمی 14
بند دوم : مثلی به لحاظ ارزش حقیقی . 16
بند چهارم : هم مثلی و هم قیمی 17
بند پنجم : نه مثلی و نه قیمی . 18
مبحث سوم : تورم و کاهش ارزش پول 20
گفتار اول : تعریف تورم . 20
گفتار دوم : انواع تورم . 21
گفتار سوم : آثار تورم . 22
مبحث چهارم:خسارت 23
گفتار اول: تعریف . 23
گفتار دوم :انواع خسارت قابل مطالبه 26
بند اول: خسارت مادی (مثبت) . 27
بند دوم : خسارت عدم‌النفع (منفی) . 27
بند سوم : خسارت معنوی . 27
بند چهارم : خسارت از خسارت . 28
گفتار سوم : شرایط ضرر قابل مطالبه . 29
بند اول:ضرر باید مسلم باشد . 29
بند دوم: ضرر باید مستقیم باشد 29
بند سوم:ضرر باید جبران نشده باشد . 30
مبحث پنجم:خسارت تأخیر تأدیه . 30
گفتار اول : مفهوم خسارت تأخیر تأدیه 30
گفتار دوم : خسارت تأخیر تأدیه در قوانین 31
بند اول : خسارت تأخیر تأدیه در مقررات قبل از انقلاب 31
بند دوم : خسارت تأخیر تأدیه در سال هاى پس از انقلاب 32
بند سوم : خسارت تأخیر تأدیه در قانون آیین دادرسى مدنى جدید . 35
مبحث ششم:تفاوت خسارت تأخیر تأدیه و کاهش ارزش پول . 35
گفتار اول : وجوه اشتراک و شباهت ها 36
گفتار دوم : وجوه افتراق و تفاوت ها . 37
مبحث هفتم:مقایسه عدم‌النفع وخسارت تأخیر تأدیه . 39
گفتار اول : تعریف عدم‌النفع 39
گفتار دوم : اقسام عدم‌النفع . 39
بند اول : عدم‌النفع قطعی‌الحصول . 40
بند دوم : عدم‌النفع محتمل‌الحصول . 40
گفتار سوم : عدم‌النفع در فقه 40
بند اول : صدق عنوان ضرر . 40
بند دوم: قاعده اتلاف و تسبیب . 41
گفتار چهارم : عدم‌النفع در حقوق موضوعه 42
گفتار پنجم : عدم النفع و خسارت تأخیر تأدیه . 44
بند اول : وجه اشتراک . 44
بند دوم : وجوه افتراق . 45
مبحث هشتم:خسارت تأخیر تأدیه و وجه التزام 46
گفتار اول : تعریف وجه‌التزام . 46
بند اول : معنای لغوی 46
بند دوم : معنای اصطلاحی وجه‌التزام 46
گفتار دوم : ماهیت وجه‌التزام 47
گفتار سوم : ویژگی‌های وجه‌التزام مقرر قراردادی 48
بند اول :مقطوع بودن وجه‌التزام . 48
بند دوم : مطالبه خسارت عدم انجام تعهد هیچ گاه با در خواست اجرای آن جمع نمی شود . 50
بند سوم : خسارت عدم انجام تعهد را در صورتی می توان مطالبه کرد که اصل تعهد به دلیلی قابل اجرا نباشد . 51
گفتار چهارم : وجه‌التزام در رویه قضایی 52
بند اول : آراء صادره از شعب دیوان عالی کشور در خصوص موضوع . 53
بند دوم : آراء اصراری . 55
گفتار پنجم : مقایسه خسارت تأخیر تأدیه و وجه‌التزام . 57
فصل دوم : مقایسه خسارت تأخیر تأدیه و معاملات ربوی 59
مبحث اول: ربا . 59
گفتار اول: پیشینه تاریخی و حکم ربا . 60
بند اول : ربا میان ملل مختلف . 60
بند دوم : ربا در شبه الجزیره العرب عصر جاهلی . 61
بند سوم : حرمت ربا از نظر ادیان آسمانی . 63
گفتار دوم : حرمت ربا از نظر اسلام . 65
بند اول : ربا در قرآن . 65
بند دوم : ربا از نظر سنت 68
بند سوم : ربا از دیدگاه اجماع 69
گفتار سوم : مفهوم ربا . 70
بند اول : معنای لغوی ربا . 70
بند دوم :تعریف فقهی ربا 71
گفتار چهارم : انواع ربا 72
گفتار پنجم : ملاکهای تحریم ربای قرضی. 73
بند اول : مبارزه با ظلم . 74
بند دوم : ترویج کارهای نیک 75
بند سوم : جلوگیری از رکود اقتصادی 77
بند چهارم : طبیعت قرض از ربا ابا دارد 78
گفتارششم : ملاک تحریم در ربای معاملی 79
مبحث دوم : تفاوت خسارت تأخیر تأدیه و ربا ، نقد نظریات مخالفان و موافقان 81
گفتار اول : بیان نظریات مخالفان 81
گفتار دوم : نقد نظر مخالفان . 83
بند اول : احتمال صدق ربای قرضی 87
بند دوم : احتمال صدق تمدید مهلت در مقابل افزایش بدهی . 89
بند سوم : شرط جریمه تأخیر، حیله‌ای برای دریافت ربا . 89
گفتار سوم : بیان نظریات موافقان . 91
گفتار چهارم : تبیین نظریات موافقان و دفاع از مشروعیت شرط خسارت تأخیر تأدیه 95
بند اول : خسارت تأخیر تأدیه به عنوان وجه التزام و بصورت شرط در ضمن عقد 95
الف : شرط در ضمن عقد اصلی 95
ب : شرط در ضمن عقد خارج لازم 97
بند دوم : اشتراط پرداخت خسارت تأخیر تأدیه بعنوان توافق بر جبران خسارات وارده بر دائن 97
بند سوم : مستندات فقهی جبران خسارت تأخیر تأدیه 101
الف – قاعده لاضرر . 101
ب – ضمان استیفاء بلاجهت . 103
ج – لزوم تدارک اتلاف مالیت . 104
د – قاعده احترام مال مردم 104
ه – استناد به ملاکهای حرمت ربا در مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه . 105
بند چهارم : مستندات حقوقی توافق بر جبران خسارت تأخیر تأدیه در قرارداد 107
الف- اصل آزادی قراردادها . 108
ب- قانون (ماده 230 قانون مدنی) . 108
ج- اصل تسلیط . 109
د- لزوم وفای به عهد . 109
ه- لزوم جبران خسارت متضرر بی تقصیر . 110
و- اصل صحت . 110
گفتار پنجم :آثار اقتصادی و اجتماعی تأخیر در تأدیه دین و نقد و بررسی راهکارهای ارائه شده برای حل این مشکل 112
بند دوم : بیان و نقد راهکارهای ارائه شده 112
الف – اجرای وثیقه ها و ضمانت 113
ب – جریمه مالی در ازای جرم بودن تأخیر 114
ج – اشتراط جریمه تأخیر تأدیه به صورت شرط ضمن عقد ( وجه التزام ) 115
د – اشتراط خسارت تأخیر تأدیه ( توافق بر پرداخت مبلغ مشخص بعنوان جبران خسارت در صورت تأخیر تادیه دین ) . 115
مبحث سوم : مبداء محاسبه خسارت تأخیر تأدیه . 117
گفتار اول : توافق و تراضی در خصوص خسارت تأخیر تأدیه . 118
گفتار دوم : عدم توافق قبلی طرفین در مبداء خسارت تأخیر تأدیه 119
بند اول : نظریه سررسید 119
بند دوم – نظریه مطالبه 122
فصل سوم:جایگاه و ماهیت شرط خسارت تأخیر تأدیه در قراردادهای بانکی 124
مبحث اول : عقود مشارکتی 128
گفتار اول: مضاربه 128
بند اول : انواع مضاربه بانکی . 129
بند دوم : تعهدات عامل در قرارداد مضاربه . 129
بند سوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد مضاربه و تحلیل ماهیت آن 130
گفتار دوم:مشارکت مدنی . 130
بند اول : تعهدات شریک در قرارداد مشارکت در مقابل بانک 131
بند دوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد مشارکت مدنی و تحلیل ماهیت آن 132
مبحث دوم:عقود مبادله ای . 132
گفتار اول:اجاره به شرط تملیک . 133
بند اول : وظایف و تعهدات مستاجر 133
بند دوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد اجاره به شرط تملیک و تحلیل ماهیت آن 134
گفتار دوم:خرید و فروش اقساطی 135
بند اول : تعهدات خریدار در قراردادهای فروش اقساطی . 135
بند دوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد فروش اقساطی و تحلیل ماهیت آن. 135
گفتار سوم:سلف . 136
بند اول : شرایط پیش خرید محصولات توسط بانک 136
بند دوم : تعهدات فروشنده در مقابل بانک 137
بند سوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد سلف و تحلیل ماهیت آن 138
گفتار چهارم: مرابحه . 138
بند اول : تعریف 139
بند دوم : تعهدات خریدار اسناد در برابر بانک در قرارداد مرابحه . 139
بند سوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد مرابحه و تحلیل ماهیت آن 139
گفتار پنجم:خرید دین 140
بند اول : تعریف 140
بند دوم : تعهدات فروشنده اسناد در برابر بانک در قرارداد خرید دین . 140
بند سوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد خرید دین و تحلیل ماهیت آن . 140
مبحث سوم:عقود تعهدی 141
گفتار اول جعاله 141
بند اول : تعهدات متقاضی دریافت تسهیلات جعاله ( بعنوان جاعل) در برابر بانک . 142
بند دوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد جعاله و تحلیل ماهیت آن . 142
گفتار دوم:اعتبار اسنادی داخلی (ریالی) . 143
بند اول : تعریف 143
بند دوم : مکانیزم مورد عمل در گشایش اعتبار اسنادی 144
بند سوم : تعهدات جاعل در برابر بانک 144
بند چهارم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد جعاله ( بمنظور گشایش اعتبار اسنادی) و تحلیل ماهیت آن 145
گفتار سوم: استصناع . 146
بند دوم : ارکان عقد استصناع 146
بند سوم : تعهدات مستصنع ( مشتری) در استصناع اول . 147
بند چهارم : تعهدات صانع ( مشتری) در استصناع دوم . 148
بند پنجم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد استصناع و تحلیل ماهیت آن . 148
مبحث چهارم : گروه قرض الحسنه 148
گفتار اول :تعهدات مقترض در قرارداد قرض الحسنه . 149
گفتار دوم : مفاد شرط خسارت یا وجه التزام در قرارداد قرض الحسنه و تحلیل ماهیت آن 149
مبحث پنجم: نحوه و مبداء محاسبه خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام در نظام بانکداری بدون ربا . 150
گفتار اول : طبقه بندی داراییهای بانک . 150
بند اول : سرفصل جاری . 151
بند سوم : سرفصل معوق . 151
بند چهارم : سرفصل مشکوک‌الوصول . 152
گفتار دوم : نحوه و مبداء محاسبه خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام 152
بند اول : نحوه محاسبه خسارت تأخیر یا وجه التزام در تسهیلات با بازپرداخت اقساطی بلند مدت با سررسیدهای معین 153
بند دوم : نحوه محاسبه خسارت یا وجه التزام در تسهیلات با بازپرداخت بصورت تک قسطی در سررسید معین 154
گفتار سوم : سود در سود . 155
مبحث ششم : خسارت تاخیر تادیه در رویه قضایی . 156
گفتار اول : عدم تعلق خسارت تأخیر تأدیه به دیون غیرمنجز 156
گفتار دوم : وجوه ارزی وجه رایج تلقی و خسارت تأخیر تأدیه به آن تعلق می‌گیرد . 157
گفتار سوم : خسارت تأخیر تأدیه برای ایام قبل از تصویب قانون 159
گفتار چهارم : خسارت تأخیر تأدیه در مورد اجرت المثل و رای دادگاه تجدید نظر و بدوی پیرامون آن 160
بند اول: دادنامه شماره 1244 مورخ 30مهر83 شعبه. دادگاه عمومی حقوقی تهران 160
بند دوم: دادنامه شماره 402 مورخ 26خرداد84 شعبه. دادگاه تجدیدنظر استان تهران 161
گفتار پنجم :رای شعبه دیوان عالی کشور: رد درخواست خسارت زاید بر میزان مقرر در ماده 522 ق.آ.د.م162
بند اول: خلاصه جریان پرونده . 162
بند دوم: رأی شعبه دیوان عالی کشور . 164
بند سوم: تحلیل رای . 164
گفتار ششم:عدم پرداخت خسارت تأخیر تأدیه ایام بعد از تاریخ توقف به طلبکاران وثیقه‌دار تاجر ورشکسته.. 165
گفتار هفتم : مطالبه وجه و خسارت تأخیر تأدیه با استناد به سند عادی . 166
بند اول: رای دادگاه 166
بند دوم: تحلیل رای 167