فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه. 2
1-2- بیان مسئله. 3
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش. 8
1-4- اهداف پژوهش. 10
1-4-1- اهداف کلی: 10
1-4-2- اهداف اختصاصی: 10
1-5- فرضیات تحقیق. 10
1-6- متغییرها 11
1-6-1- تعاریف مفهومی. 11
1-6-2- تعاریف عملیاتی. 12
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه. 14
2-2- مبانی نظری تحقیق. 14
2-2-1- تعاریف ذهن آگاهی. 14
2-2-2- تاریخچه ذهن آگاهی. 17
2-2-3- مبنای زیستی ذهن آگاهی. 18
2-2-4- اثرات ذهن آگاهی. 19
2-2-5- سه عنصر اصلی ذهن آگاهی. 20
2-2-6- ذهن آگاهی و روان درمانی 20
2-2-7- ذهن آگاهی در ورزش 23
2-2-8- ذهن آگاهی و عملکرد ورزشی 25
2-2-9- تفاوتهای بنیادی تمرین مهارتهای روانشناسی سنتی 27
2-2-10- مهار فکر 28
2-2-11- نظریه پردازش وارونه. 29
2-2-12- نظریه پردازش وارونه و ذهن آگاهی 32
2-2-13- مفهوم یادگیری خودکنترل 33
2-2-14- مفهوم بازخورد 34
2-2-15- کارکردهای بازخورد افزوده. 35
2-2-16- فرضیه هدایت 36
2-2-17- مفهوم بازخورد خودکنترلی 37
2-2-18- دلایل احتمالی در رابطه با فواید خودکنترلی 39
2-3- پیشینه و ادبیات تحقیق. 41
2-4- جمع بندی 45
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه. 47
3-2- روش تحقیق. 47
3-3- قلمرو تحقیق. 47
3-3-1- قلمرو زمانی. 47
3-3-2- قلمرو مکانی. 47
3-4- جامعه آماری 48
3-5- نمونه و روش نمونه گیری 48
3-6- ابزار گردآوری اطلاعات 48
3-7- روش گردآوری اطلاعات 51
3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها 51
فصل چهارم: یافته ها
4-1- مقدمه. 54
4-2-1- بررسی توصیفی داده ها 55
4-2-2- بررسی استنباطی داده ها 55
4-2-3- بررسی نرمالیتی داده ها 56
4-3- بررسی فرضیات تحقیق. 56
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه. 89
5-2- خلاصه تحقیق. 90
5-3- یافته های تحقیق 91
5-4- بحث و نتیجه گیری 94
5-5- جمعبندی 99
5-6- محدودیتهای تحقیق. 101
5-7- پیشنهادات کاربردی 101
5-8- پیشنهادات پژوهشی. 102
منابع فارسی: 103
منابع انگلیسی: 103
Abstract: 118
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار (1-4): خطای آزمودنیهای دو گروه طی چهار مرحله. 59
نمودار (2-4): خطای آزمودنیهای دو گروه در مرحله اکتساب. 61
نمودار (3-4): خطای آزمودنیهای دو گروه در مرحله یادداری 63
نمودار (4-4): خطای آزمودنیهای دو گروه در مرحله انتقال 65
نمودار (5-4): خطای آزمودنیهای دو گروه طی چهار مرحله. 67
نمودار (6-4): خطای آزمودنیهای چهار گروه طی چهار مرحله 71
نمودار (7-4): خطای آزمودنیهای چهار گروه در اکتساب. 74
نمودار (8-4): خطای آزمودنیهای چهار گروه در یادداری 77
نمودار (9-4): خطای آزمودنیهای چهار گروه در انتقال 80
نمودار (10-4): خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی طی چهار مرحله. 82
نمودار (11-4): خطای گروه ذهن آگاهی بالا-جفتشده طی فرایندهای چهار مرحله. 84
نمودار (12-4): خطای گروه ذهن آگاهی پایین-بازخورد خودکنترلی طی فرایندهای چهار مرحله. 86
نمودار (13-4): خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد جفتشده طی چهار مرحله. 88
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول (1-4): جدول شاخص‌های توصیفی متغیرها 54
جدول (2-4): آزمون کولموگروف–اسمیرنوف برای بررسی نرمالیتی توزیع نمرات. 56
جدول (3-4): آزمون لوین جهت مقایسه واریانس خطای آزمودنی‌ها در چهار مرحله. 57
جدول (4-4): تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای آزمودنی‌ها در چهار مرحله. 58
جدول (5-4): آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی نمرات چهار مرحله. 58
جدول (6-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون لوین برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در اکتساب. 60
جدول (7-4): تحلیل واریانس برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها دراکتساب. 60
جدول (8-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون لوین برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها 62
جدول (9-4): تحلیل واریانس برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در یادداری 62
جدول (10-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون لوین برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در انتقال 64
جدول (11-4): تحلیل واریانس برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در انتقال 64
جدول (12-4): آزمون لوین جهت مقایسه واریانس خطای آزمودنی‌ها در چهار مرحله. 66
جدول (13-4): تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای آزمودنی‌ها در چهار مرحله. 66
جدول (14-4): آزمون لوین جهت مقایسه واریانس خطای آزمودنی‌ها در چهار مرحله. 68
جدول (15-4): تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای آزمودنی‌ها طی چهار مرحله در گروهها 69
جدول (16-4): آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی خطای آزمودنی‌ها در چهار گروه 69
جدول (17-4): آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه‌های دوتایی خطای آزمودنی‌ها در چهار مرحله 70
جدول (18-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون لوین برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در اکتساب. 72
جدول (19-4): آنالیز واریانس برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در اکتساب. 72
جدول (20-4): آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی خطای آزمودنی‌ها در اکتساب. 73
جدول (21-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون لوین برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در یادداری 75
جدول (22-4): تحلیل واریانس برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها در یادداری 75
جدول (23-4): آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی خطای آزمودنی‌ها در یادداری 76
جدول (24-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون لوین برای مقایسه خطای آزمودنی‌ها درانتقال 78
جدول (25-4): تحلیل واریانس برای مقایسه نمرات انتقال در گروهها 78
جدول (26-4): آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی نمرات انتقال 79
جدول (27-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله. 81
جدول (28-4): تحلیل واریانس یکطرفه جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله 81
جدول (29-4): آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله. 81
جدول (30-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله. 83
جدول (31-4): نتایج تحلیل واریانس یکطرفه جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله. 83
جدول (32-4): نتایج آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله 83
جدول (33-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی پایین-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله. 85
جدول (34-4): نتایج تحلیل واریانس یکطرفه جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی پایین-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله. 85
جدول (35-4): نتایج آزمون تعقیبی LSD برای مقایسه‌های دوتایی خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله 85
جدول (36-4): جدول توصیفی تحلیل واریانس جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی پایین-بازخورد جفت شده در چهار مرحله 87
جدول (37-4): نتایج تحلیل واریانس یکطرفه جهت مقایسه خطای گروه ذهن آگاهی پایین-بازخورد جفت شده در چهار مرحله 87
جدول (38-4): نتایج آزمون تعقیبی LSD جهت مقایسه‌های دوتایی خطای گروه ذهن آگاهی بالا-بازخورد خودکنترلی در چهار مرحله.
فصل اول
کلیات
1-1- مقدمه
یکی از ویژگی های انسان موفق کسب مهارت های لازم برای مدیریت بر خود (رفتار، هیجان، ذهن و.) است. با توجه به مشغله های مختلف روزمره، نشخوارهای فکری مداوم و شرایط پر استرسی که پیرامون اکثریت ما وجود دارد، اهمیت مدیریت کردن بر ذهن بیش از پیش نمایان می شود. برای مدیریت ذهن لازم است قوانین ذهن را به درستی شناخته و با مدیریت بر آن، از حداکثر توانمندیش بهره برد. (آذرگون، کجباف، مولوی و عابدی، 1386)
ورزشکاران نیز همواره با مشکلات گوناگونی در رشته ورزشی خود مواجه هستند و روانشناسان ورزش با آموزش استراتژی های روانی سعی در کمک به ورزشکاران برای فایق آمدن بر این مشکلات داشته اند (بیرر، روترین، و مورگان، 2012). یکی از مؤلفه های مهم عملکرد ورزشی موفق توانایی تمرکز توجه بر تکلیف رقابتی می باشد. در مطالعه ای ورزشکاران المپیکی که عملکردی پایین تر از سطح توانایی شان داشتند، بیان کردند که آمادگی رویارویی با عوامل حواسپرتی را نداشتند و قادر به تمرکز دوباره بعد از حواس پرتی نبودند (اورلیک و پارتینگتون، 1988). ورزشکارانی که قابلیت تمرکز بر علائم و رویدادهای احتمالی مرتبط با تکلیف دارند، سطوح عملکرد بهتری نسبت به کسانی که درگیر توجه متمرکز برخود[1] بوده و در نتیجه در طول موقعیت های رقابتی کاملا در لحظه حال نیستند، تجربه می کنند (گاردنر و مور، 2004). این مفهوم کلی مرتبط با سازه ذهن آگاهی[2] است، سازهای که توجه چشمگیری در حوزه روانشناسی بالینی و اخیراً در بین تنی چند از محققان و پزشکان روانشناسی ورزش کسب کرده است (گاردنر و مور، 2004، 2006، 2007؛ کی و وانگ، 2008). ذهن آگاهی در روانشناسی بالینی بطور فزایندهای استفاده می شود و اثرات مفید آن تحت طیف وسیعی از شرایط مستند شده است (هافمن، ساویر، ویت و اوه، 2009). شواهد علمی مربوط به اثرات مداخله های مبتنی بر ذهن آگاهی بسیار گسترده است، بطوری که از آن به عنوان عامل مشترک در بین مکاتب روان درمانی یاد شده است (مارتین، 1997).
علاوه بر مسائل فراشناختی، عوامل دیگری بر یادگیری و عملکرد ورزشی تأثیر می گذارند، از جمله مهم ترین این عوامل بازخورد خود کنترلی میباشد (که در ادامه به اختصار شرح داده خواهد شد). فرضیه لینترن و روسکو (1980) بیان می کند که در مراحل اولیه یادگیری مهارت، تمرکز بر تجربهای که فرد در اصلاح خطا بدست آورده است (براساس بازخورد مربوط به خطا) اهمیت ویژه ای برای کسب مهارت دارد. به علاوه، زیمرمن (2000) معتقد است که طی تمرینات خود کنترلی توجه فراگیرنده به فرایند بیشتر از نتیجه کار است. از این رو به نظر می رسد که عامل فراشناختی ذهن آگاهی می تواند در کارایی بازخورد خود کنترلی مؤثر باشد.
1-2- بیان مسئله
علم روانشناسی ورزش با ارائه استراتژی ها و تکنیک های روانی همواره درصدد کمک به ورزشکاران بوده است. تا سی سال اخیر این تکنیک ها بیشتر از تمرین مهارتهای روانی که متأثر از تئوریهای شناختی-رفتاری هستند، سرچشمه میگرفتند. اخیراً رغبت به مداخلههای مبتنی بر ذهن آگاهی در بین روانشناسان ورزش افزایش یافته است (بیرر، روترین، و مورگان، 2012).
لانگر (2000) ذهن آگاهی را این گونه تعریف می کند: “حالت منعطف ذهن که فعالانه فرد در زمان حال درگیر شده، مسائل جدید را شناسایی کرده و به مفاهیم حساس می شود” (ص 220). بهطور مشابهی سالمون و گلوبرسون (1987)، بیان کردند “ذهن آگاهی حالتی از ذهن است که شامل فرایندهای بهکارگیری فراشناختی غیر خودکار و ارادی می باشد که معمولاً نیازمند تلاش هستند” (ص 625). به طور دقیق تر ذهن آگاهی به عنوان توجه ارادی، در زمان حال و بدون قضاوت تعریف می شود (کابات زین، 1994). ذهن آگاهی، مشاهده بدون قضاوت جریان مداوم محرک های درونی و بیرونی می باشد (بایر، 2003). نکته مشترک این تعریف ها، مشارکت فعال و ارادی ذهن در طول ذهن آگاهی است. به نظر می رسد چنین مشارکت بسط داده شده ذهن، برخلاف ذهن نا آگاه (انجام تکالیف بطور خودکار مبتنی بر تجربه کسب شده پیشین)، برای یادگیری سودمند می باشد (لانگر، 2000؛ سالمون و گلوبرسون، 1987). دیگر جنبه ذهن آگاهی تمرکز بر لحظه حاضر[3] است که با عملکرد ورزشی مرتبط می باشد، زیرا اجازه می دهد فرد عوامل حواس پرت گذشته و آینده و دیگر رویداد های جاری را حذف کند (گاردنر و مور، 2004، 2006، 2007؛ کی و وانگ، 2008). توجه بدون قضاوت از مؤلفه های مهم ذهن آگاهی است که می تواند بر عملکرد ورزشی مؤثر باشد. ادوارد، کینگستون، هاردی و گود (2002) بیان کردند که وقتی ورزشکاران نخبه توجه خود را به خود سنجی عملکرد انتقال دادند، تأثیرات مضری بر عملکردشان مشاهده شد. موفقیت گلف بازان حرفهای به توانایی آنها در تمرکز بر یک ضربه در هر بار و به عبارتی مهارت های توجهی آن ها نسبت داده شده است (مک کافری و اورلیک، 1989). توانایی تمرکز بر یک ضربه جنبه های مرکزی ذهن آگاهی را منعکس می کند (گودینگ و گاردنر، 2009).
بیش از یک دهه است که مداخله های مبتنی بر ذهن آگاهی و پذیرش، با هدف بهبود عملکرد ورزشی و سلامتی روانی ورزشکاران پیشنهاد شده است. براساس شواهد موجود مکانیسم های اساسی مداخله های مبتنی بر ذهن آگاهی و پذیرش، کارایی ذهنی را در نتیجه توسعه هوشیاری و پذیرش تجربیات درونی افزایش می دهند. این موضوع دارای پیامد های مهمی برای عملکرد ورزشی می باشد (گاردنر و مور، 2012). طبق نتایج مطالعه بر روی 118 ورزشکار رده بالا، گروه تحت مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی-پذیرش-تعهد نسبت به گروهی که تحت تمرین مهارت های روانی سنتی قرار گرفتند، بهبود بیشتری در عملکرد ورزشی داشتند (گاردنر و مور، 2007). با توجه به نتایج این تحقیق و تحقیقات مشابه (مور، 2003؛ گاردنر و مور، 2006) به نظر می رسد روش مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی-پذیرش-تعهد رویکرد ماندنی برای افزایش عملکرد ورزشی رقابتی می باشد (گاردنر و مور، 2012) و اهمیت و برتری روش های مبتنی بر ذهن آگاهی نسبت به روش های سنتی غیر قابل انکار به نظر می رسد. برای دست یافتن به عملکرد بهینه، ورزشکار ابتدا باید از حالات روانی خود آگاه بوده و به طور ذهن آگاه آن ها را بپذیرد. عملکرد بهینه در وضعیت هایی مانند پریشانی، خستگی و اوضاع نامساعد نیز اتفاق می افتد، به شرط آنکه ورزشکار قادر به پذیرش ذهن آگاه موقعیت باشد و در استراتژی های عملی و هیجانی درگیر شود (بورتلی، برتولو، هانین، و روبازا، 2012). نتایج مطالعه گودینگ و گاردنر (2009) حاکی از این بود که سطح ذهن آگاهی بسکتبالیست های مرد به طور قابل توجهی عملکرد پرتاب آزاد رقابتی آن ها را پیش بینی می کند. دیگر نتایج این مطالعه نشان داد با اینکه رفتار های کلیشه ای پیش از پرتاب[4] جزء مهمی برای پیشرفت در مهارت پرتاب آزاد می باشند، ولی در مورد بسکتبالیست های رده بالا دیگر عوامل مانند تجربه، مهارت و ذهن آگاهی بطور قابل توجهی مهم تر هستند.
نتایج مطالعه هولزل و همکاران (2007) نشان داد افزایش تجربه ذهن آگاهی موجب افزایش خطی فعالیت در کورتکس سینگولیت دمی قدامی، کورتکس پیش پیشانی میانی می شود، که این نواحی هر دو به پردازش هیجانات مرتبط هستند. طبق نتایج مطالعه ای بالا بودن میزان ذهن آگاهی با افزایش فعالیت در سه ناحیه اصلی همبستگی دارد: کورتکس پیش پیشانی میانی، کورتکس شکمی-جانبی پیش پیشانی راست و کورتکس شکمی-میانی پیش پیشانی (کرسول، وی، ایسنبرگر، و لیبرمن، 2007). باید توجه داشت که این نتایج با اهداف ذهن آگاهی-شامل درمان حالات هیجانی به منظور افزایش توجه- هم راستا می باشند (مارکس، 2008).
علاوه بر ذهن آگاهی بی تردید عوامل زیادی بر کارایی یادگیری مهارت های حرکتی و نحوه اجرای آن ها تأثیر می گذارند. یکی از مهم ترین این عوامل بازخورد است که نقش بسیار مهمی در کنترل رفتار حرکتی و اکتساب مهارت های ورزشی دارد (اشمیت، 1991)، به طوریکه براساس نظر اشمیت و لی (2005) از بین متغیر هایی که طی تمرین بدنی بر یادگیری اثر می گذارند، مهم ترین متغیر بازخورد افزوده ای است که در پایان پاسخ ارائه می شود. بازخورد خبر هایی درباره اجرا و حالت هدف است (اشمیت، 1991). رویکرد تجربی متفاوتی که درباره بهینه سازی ارائه بازخورد در تحقیقات اخیر در زمینه تمرین بدنی استفاده شده، ارائه بازخورد زمانی است که
