در سال ۲۰۰۹ Hozyasz و همکاران تاثیر مصرف سیگار پیش و آغاز بارداری و سایر ریسک فاکتورها را بر روی احتمال تولد نوزاد مبتلا به شکاف دهانی سنجیده و بیان کردند که مصرف سیگار، ابتلا به سرماخوردگی و اتفاقات پر استرس در اوایل بارداری با افزایش ریسک تولد نوزاد مبتلا به شکاف دهانی همراه است (۲۷).
در سال ۲۰۰۷ carmicheal میزان تاثیر استرس مادران را بر روی نواقص مادرزادی نوزادان طی یک مطالعه مورد شاهدی و با طراحی ۱۸ سوال شامل اتفاقات پر استرس زندگی بین ۲ ماه پیش و پس از آغاز بارداری بررسی کرد و مشخص شد افزایش ایندکس استرس زندگی با افزایش ریسک شکاف لب مجزا یا همراه با شکاف کام، تترالوژی فالوت و ترانسپوزیشن شریان های بزرگ همراه است (۲۸).
Villamor و همکاران در سا ل ۲۰۰۷ طی یک مطالعه کوهورت در سودان با بررسی ۲۲۲۳۲۸ زن دریافتند چاقی مادران و افزایش فاصله بین بارداری ها میتواند با افزایش ریسک تولد نوزاد مبتلا به شکاف کام همراه باشد (۲۹).
Fu و همکاران در سال ۲۰۰۷ طی مطالعه ای مورد شاهدی تاثیر ریسک فاکتورهای محیطی در سه ماهه اول بارداری بر روی احتمال بروز شکاف کام غیر سندرمی را بررسی کرده و بیان داشتند مصرف اسید فولیک با کاهش احتمال ابتلای نوزاد به شکاف همراه است، در حالیکه عفونت مادری، اکسپوژر به مواد شیمیایی سمی و استرس روحی از ریسک فاکتور های ابتلای نوزاد به این ناهنجاری هستند (۳۰).
بیان مساًله:
شکاف کام و لب یک نقص مادرزادی شایع است به طوری که ۱ در هر۷۰۰ تا ۱۰۰۰ تولد زنده دنیا به آن مبتلا می باشند. شیوع این آنومالی براساس شرایط جغرافیایی و نژادی در جمعیت های مختلف متغیر است، از شیوع بالا در آسیایی ها و بومیان آمریکایی گرفته تا شیوع متوسط در نژاد اروپایی و شیوع کم در جوامع آفریقایی.
فاکتورهای ژنتیکی و عوامل محیطی هر دو در ایجاد شکاف دهانی دخالت دارند. از آنجایی که درمان این ناهنجاری نیاز به اقدامات پزشکی پیشرفته و وسیعی دارد، بار اقتصادی زیادی را بر خانواده و جامعه اعمال می کند. بنابراین شناخت عوامل دخیل در آن نقش بسزایی در پیشگیری از ضایعه، کاهش آلام خانواده بیماران و کاهش هزینه های اقتصادی، اجتماعی آن در جامعه ایفا می کند. بیشتر محققان علت ایجاد این ناهنجاری مادرزادی را مولتی فاکتوریال می دانند. از جمله علل محیطی احتمالی آن می توان به کمبودهای تغذیه ای، مصرف دارو، رادیاسیون، استرس، سیگار، و الکل توسط مادر باردار اشاره نمود.
تکامل و فانکشن بافت های جنین، رابطه مستقیمی با جریان خون دریافتی از بدن مادر دارد. هورمون های بوجود آمده ناشی از استرس در بدن مادر، با عبور از جفت و توزیع در سیستم جریان خون جنین، فیزیولوژی در حال تکامل آن را تحت تأثیر قرار می دهند. مطالعات نشان داده اند که استرس روحی مادر سبب افزایش هورمون آزادکننده کورتیکوتروفین و کورتیکواستروئیدها در دوران بارداری می گردد که این کورتیکواستروئیدها برای ارگان های مختلف جنین، تراتوژن بوده اند.
از آنجا که جنگ تحمیلی در نواحی عمده ای از کشور مشکلات فراوانی برای ساکنان این مناطق ایجاد کرد، لذا هدف از این مطالعه مقایسه میزان شیوع شکاف کام و لب و عوامل مرتبط با آن در دو شهر مشهد و اهواز که یکی نماینده یک شهر جنگ زده و دیگری نماینده یک شهر به دور از شرایط جنگی می باشد. نظر به اینکه چنین مطالعه ای تا کنون صورت نگرفته است به عنوان اولین گام در این جهت بر آن شدیم تا شیوع این ناهنجاری در این دو شهر را مورد ارزیابی قرار دهیم.
اهداف و فرضیات:
هدف کلی:
تعیین میزان شیوع شکاف لب وکام و عوامل مرتبط با آن در متولدین سالهای۶۱-۶۶ و۸۴-۸۹ شهرهای مشهد و اهواز
اهداف اختصاصی:
۱- تعیین و مقایسه فراوانی شکاف دهانی یافت شده به تفکیک دو دهه در مشهد.
۲- تعیین و مقایسه فراوانی شکاف دهانی یافت شده به تفکیک دو دهه در اهواز.
۳- تعیین و مقایسه فراوانی شکاف دهانی یافت شده در دهه ۶۰ در دو شهر مشهد و اهواز.
۴- تعیین و مقایسه فراوانی شکاف دهانی یافت شده در دهه ۸۰ در دو شهر مشهد و اهواز.
۵- تعیین و مقایسه فراوانی شکاف دهانی یافت شده در مجموع دو دهه در مشهد و اهواز
۶- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب نوع شکاف در کل دو دهه در اهواز و مشهد.
۷- توزیع و مقایسه فراوانی انواع شکاف در مبتلایان به شکاف بین دو دهه در مشهد و اهواز.
۸- توزیع و مقایسه فراوانی نوع شکاف دهانی بر حسب جنس بین مشهد و اهواز.
۹- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب ناهنجاری همراه در اهواز و مشهد.
۱۰- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب سن مادر در دو شهر اهواز و مشهد.
۱۱- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر تعداد بارداری مادر در دو شهر اهواز و مشهد.
۱۲- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب تعداد سقط در اهواز و مشهد.
۱۳- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب فصل تولد در اهواز و مشهد.
۱۴- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب محیط سر در اهواز و مشهد.
۱۵- توزیع و مقایسه فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب وزن نوزاد در اهواز و مشهد.
اهداف کاربردی:
۱-بدست آوردن آمار دقیق از میزان شیوع شکاف دهانی در اهواز و مشهد.
۲-بررسی عوامل مرتبط با بروز شکاف دهانی به منظور جلوگیری از بروز آنها.
فرضیات یا سؤالات تحقیق:
۱- فراوانی شکاف دهانی یافت شده به تفکیک دو دهه در مشهد چقدر است؟
۲- فراوانی شکاف دهانی یافت شده به تفکیک دو دهه در اهواز چقدر است؟
۳- آیا فراوانی شکاف دهانی در دهه ۶۰ در دو شهر مشهد و اهواز تفاوت دارد؟
۴- آیا فراوانی شکاف دهانی در دهه ۸۰ در دو شهر مشهد و اهواز تفاوت دارد ؟
۵-فراوانی شکاف دهانی یافت شده در مجموع دو دهه در مشهد و اهواز چقدر است؟
۶-توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب نوع شکاف در کل دو دهه در اهواز و مشهد چقدر است؟
۷-توزیع و فراوانی انواع شکاف در مبتلایان به شکاف بین دو دهه در مشهد و اهواز چقدر است؟
۸-توزیع و فراوانی انواع شکاف دهانی بر حسب جنس بین مشهد و اهواز چقدر است؟
۹-توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب ناهنجاری همراه در اهواز و مشهد چقدر است؟
۱۰-توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب سن مادر در اهواز و مشهد چقدر است؟
۱۱- توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر تعداد بارداری مادر در اهواز و مشهد چقدر است؟
۱۲- توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب تعداد سقط در اهواز و مشهد چقدر است؟
۱۳- توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب فصل تولد در اهواز و مشهد چقدر است؟
۱۴- توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب محیط سر در اهواز و مشهد چقدر است؟
۱۵- توزیع و فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب وزن نوزاد در اهواز و مشهد چقدر است؟
فصل دوم:
مواد و روش ها
روش اجرای طرح:
در این تحقیق مقطعی، هدف بررسی تعدادی پرونده نوزاد زنده متولد شده در هر سال بین سال های ۱۳۶۱-۱۳۶۶ و ۱۳۸۴-۱۳۸۹در بیمارستان های قائم، امام رضا و ام البنین در مشهد و بیمارستان های رازی، فاطمه زهرا و امام خمینی در اهواز بود.
مشهد:
جمع آوری داده ها در مشهد به کمک پژوهش یار انجام گرفت. پرونده های مورد بررسی بصورت تصادفی از طریق جدول تصادفی اعداد انتخاب شدند، بدین صورت که تعداد کل متولدین هر سال بر تعداد نمونه مورد نیاز تقسیم شده و با توجه به عدد یافت شده ترتیب انتخاب پرونده ها مشخص می شود. در پرونده های مربوط به سال های ۶۱ تا ۶۶ فقط در بیمارستان قائم وجود داشت. زیرا پرونده های این دهه در بیمارستان ام البنین در آتش سوزی از بین رفته و پرونده های بیمارستان امام رضا نیز طبق قانون بایگانی این بیمارستان که پرونده ها فقط تا ۸ سال در بایگانی نگهداری شود معدوم شده بود.
در کل، نگارش پرونده ها با دقت کافی انجام گرفته بود و موارد یافت شده مبتلا به شکاف لب و کام در گروه مورد و نوزادان سالم به عنوان گروه کنترل قرار گرفتند. در موارد شکاف دهانی یافت شده از پرونده زایمان و پرونده نوزاد متصل به آن، اطلاعات مربوط به ناهنجاری نوزاد، سن مادر، تعداد بارداری، سابقه سقط، تاریخ زایمان، وزن، جنسیت و محیط سر نوزاد و نوع شکاف ثبت شد.
جنین شناسی شکاف لب و کام- قسمت ۴
