این کتاب از منابع مفید و جدید مرتبط با موضوعات حقوق بین‌الملل بشردوستانه و مخاصمات نوین بوده که توسط نگارنده در قالب یک مجموعه گردآوری شده است.
و…
ب) مقالات
۱- عسکری، پوریا، مسئولیت بین‌المللی افراد و دولت‌ها در پرتو ضابطه کنترل، مجله حقوقی بین‌المللی، ش:۴۰، ۱۳۸۸.
نویسنده به بررسی آراء دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان بین‌المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق در قضایای نیکاراگوئه و تادیچ و اختلاف عمیقی که در تعیین معیار و ضابطه کنترل جهت تحقق مسئولیت دولت مداخله گر وجود دارد، می‌پردازد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲- افتخارجهرمی، گودرز، اسلامی، ابراهیم، “نحوه اعمال صلاحیت دادگاه‌ها در رسیدگی به جرایم فضای سایبر"، مجله حقوقی دادگستری، دوره ۷۸،شماره ۸۸،تهران،۱۳۹۳.
با توجه به اینکه مسائل مرتبط با جرایم در فضای سایبر، نیاز به رسیدگی قضایی دارند، لذا در این مقاله نگارنده، نحوه اعمال صلاحیت دادگاه ها را در فضای سایبر مورد ارزیابی قرار داده است. اما در این مقاله نیز به ویژگی‌های حملات سایبری و تفاوت آن با جرایم سایبر، توجه نشده است.
۳- ضیایی بیگدلی، محمدرضا، نگرشی بر مسئولیت بین‌المللی ناشی از نقض حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه، پژوهش حقوق و سیاست، دانشگاه علامه طباطبایی، ش ۱۳، ۱۳۸۴.
نویسنده در این مقاله نگاهی کلی به بحث مسئولیت و رابطه بین حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه دارد.
و…
ج) پایان نامه و رساله‌ها
۱- اقبالی، کیوان؛ تحولات اخیر در اصل تفکیک بین رزمندگان و غیررزمندگان در حقوق مخاصمات مسلحانه؛ پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۸۸.
این پایان نامه ضمن اینکه برای رساله مفید است، اما بیشتر به بررسی قواعد حقوق مخاصمات مسلحانه در خصوص شناسایی موجودیت‌های نظامی و تفکیک بین رزمندگان و غیر رزمندگان می‌پردازد.
۲- برقعی، سید مهدی؛ بررسی حقوقی تهدیدات امنیتی ناشی از حملات سایبری: مورد استاکس نت؛ پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روابط بین‌الملل، تهران،۱۳۹۱٫
این پایان نامه به مطالعه آثار ویروس استاکس نت در حوزه امنیتی می‌پردازد. با این‌حال متن پایان نامه حقوقی- سیاسی است و خیلی از مسائل و موضوعات مرتبط با رساله حاضر را دربر نمی‌گیرد.
۳- داعی، علی، حق دادخواهی و جبران خسارت قربانیان نقض‌های شدید حقوق بین‌الملل بشردوستانه، رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی،۱۳۹۰.
نویسنده این رساله، به آثار نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه و نحوه‌ی جبران خسارت پرداخته است.
۴- رستمی، زینب، مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در عملیات حفظ صلح، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی،۱۳۹۱.
در این رساله مسئولیت بین‌المللی دولت‌های عضو سازمان ملل متحد در عملیات حفظ صلح و انتساب اعمال و اقداماتی که در چارچوب این عملیات ها صورت می‌گیرد به دولت‌های عضو مورد بحث قرار گرفته است.
برخی از منابع غیرپارسی
با توجه به اینکه موضوع رساله، موضوع عصر حاضر می‌باشد، منابع پارسی کمتری در این خصوص ارائه گردیده است، اما با توجه به اهمیت موضوع برای کشورهای پیشرفته‌ای همچون آمریکا و اتحادیه اروپا، لذا بیشتر منابع این رساله از مقالات خارجی بوده است که برخی از مهمترین آن‌ها در ذیل معرفی می‌گردند:
ابتدا لازم به ذکر است که در طول دوره نگارش این رساله، تقریباً در ۹۵ درصد از مقالات و کتب و منابعی که مرتبط با حملات سایبری بوده است، نام آقای مایکل اشمیت به عنوان نظریه پرداز و نویسنده نمایان می‌باشد. دلیل آن این است که ایشان هم‌زمان در دانشکده حقوق جنگ ایالات متحده آمریکا و چند دانشگاه دیگر تدریس دارند و در اکثر همایش‌‎ها و سخنرانی‌های مرتبط با حقوق مخاصمات و به خصوص حملات سایبری حضور فعالی داشته و دارند. برخی از این منابع عبارتند از:
۱- Schmitt, Michael N., Wired Warfare:Computer Network Attack and Jus in Bello, 2007.
۲- Schmitt,Michael N. ,Computer Network Attack and the Use of Force in International Law,article,Columbia Journal of Transnational law ,Volume 37,1999.
۳- Schmitt Michael, “International Law in Cyberspace”,۲۰۱۲٫
در تمام این مقالات آقای مایکل اشمیت به دنبال ارائه یک مدل جهت ضابطه‌مند کردن شناسایی حمله سایبری در چارچوب حقوق مخاصمات مسلحانه و همچنین نحوه اعمال حقوق بین‌الملل بشردوستانه در این‌گونه حملات است. که البته به دلیل وجود نظرات مخالف در مقابل طرح ایشان، این نظریه ها توسط دیگر نویسندگان بین‌المللی در حال بررسی و ارزیابی می‌باشد.
۴- Rosenzweig, Paul , A Taxonomy of Cyber War IHL Questions, 2014.
در این مقاله، نگارنده سعی در طبقه‌بندی جنگ سایبری در چارچوب حقوق بین‌الملل بشردوستانه می‌باشد که البته حمله سایبری با جنگ سایبری در پاره‌ای موارد متفاوت می‌باشد.
۵- Kulesza, Joanna, State responsibility for acts of cyber‐terrorism, University of Lodz GigaNet Symposium ,Vilnius, September 13, 2010.
با توجه به مسئله مسئولیت دولت در قبال نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه در حملات سایبری، این مقاله در خصوص “انتساب” به خوبی مسئله را تجزیه و تحلیل نموده و راه کارهایی برای حل مسئله انتساب در حملات سایبری ارائه نموده است.
با نگاهی گذرا بر منابع فوق می‌توان متوجه شد که هیچ‌کدام از این منابع به شکل خاص به موضوع حملات سایبری و تفاوت آن با جنگ سایبری و آثار حاصل از آن اشاره‌ای نداشته‌اند. لذا در این رساله به طور خاص به این موضوع می‌پردازیم.
۳- اهداف پژوهش
یکی از مسائل جدید که امروزه مورد توجه حقوق بین‌الملل قرارگرفته، چالش‌های حقوقی مرتبط با فضای سایبر و به خصوص حملات سایبری می‌باشد که به دلیل عدم تعریف دقیق این گونه مفاهیم حقوقی، در پاره‌ای موارد باعث خلط موضوع گردیده است. لذا در این پژوهش برآنیم تا مفاهیمی همچون حملات سایبری، جنگ سایبری و جرایم رایانه‌ای را با نگاهی جدید بررسی نموده و از طرفی دیگر در پرتو رویکردهای بشردوستانه به پیامدهای حقوقی حملات سایبری در سطوح داخلی و بین‌المللی پرداخته و همچنین محدودیت‌هایی را که اصول بنیادین حقوق بین‌الملل بشردوستانه در برخورد با این‌گونه مسائل بین‌المللی و بشری با آن روبرو هستند را بررسی نموده و مشکلات فراروی حقوق بین‌الملل مدرن به ویژه در حوزه حقوق بین‌الملل بشردوستانه را مورد ارزیابی قرار دهیم و نهایتاً قابلیت اعمال حقوق بین‌الملل بشردوستانه بر حملات سایبری را بازکاوی نماییم.
۴- فرضیه‌ها
در راستای پاسخ به سئوالات مطروحه و به دلیل هم‌پوشانی برخی از سئوالات، فرضیات زیر متصور است:
الف: فرضیه اصلی
“اصول بنیادین حقوق بین‌الملل بشردوستانه، قابلیت اعمال بر حملات سایبری را دارد".
ب: فرضیه‌های فرعی
با توجه به هم‌پوشانی سئوالات فرعی مطروحه، سه فرضیه فرعی قابل طرح می‌باشد:
۱- واکنش به حملات سایبری در چارچوب مواد مندرج در منشور و قواعد حقوق بین‌الملل عرفی امکان‌پذیر می‌باشد.
۲- در مواجهه با نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه در حملات سایبری، مسؤلیت بین‌المللی دولت قابل طرح و پیگیری می‌باشد.
۳- با توسعه تدریجی در حوزه قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه و قواعد عرفی، حملات سایبری در چارچوب محدودیت های حقوق بین الملل بشردوستانه قرار خواهد گرفت.
ج: فرضیه رقیب
” تحت الشعاع تحولات نوین در فضای سایبر و مخاصمات مسلحانه، اصول و قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه در مواجهه با حملات سایبری، قابلیت اعمال ندارند.”
با توجه به احتمال انجام حملات سایبری در طول مخاصمات مسلحانه و یا در زمان صلح، فرضیه‌های مطروحه فوق، در دو مقطع زمان صلح و زمان مخاصمه، قابل ارائه و ارزیابی می‌باشند.
۵- مفاهیم مقدماتی
الف: حقوق بین‌الملل بشردوستانه: حقوق بین‌الملل بشردوستانه واژه‌ای است که در قرن حاضر به وجود آمده و ترجمه کلمه Humanitarian law است. واژه «حق» در ترکیب «حقوق بین‌الملل بشردوستانه»، ترجمه “حق” در مقابل “تکلیف” نیست، حقوق در این‌جا ترجمه “مقررات” است. در فارسی کلمه حقوق، ‌مشترک لفظی است که گاهی اوقات مراد از حقوق جمع حق (Right) و گاهی اوقات ترجمه (Law)به معنای قانون است. در زبان عربی واژه (Law) را قانون ترجمه کرده و (Right) را حقوق ترجمه کرده‌اند. اما در برخی متون فارسی متأسفانه این دو کلمه به حقوق تعبیر شده و لذا گاهی خلطی هم پیش می‌آید. از آنجایی‌که این واژه در سطح بین‌المللی و در حوزه حقوق بین‌الملل کاربرد بیشتری داشته، تحت عنوان حقوق بین‌الملل بشردوستانه به کار برده می‌شود. لذا حقوق بین‌الملل بشردوستانه، شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل عمومی است که شیوه رفتار متخاصمین در جنگ و نحوه انجام عملیات نظامی را انتظام می‌بخشد و هدف آن، کاهش آلام ناشی از جنگ بر روی افراد، اعم از رزمنده و غیررزمنده می‌باشد.
ب: حملات سایبری: یکی از چالش‌های موجود در این رساله و در واقع در اکثر مقالات و کتاب‌های موجود، نبود تعریفی جامع در خصوص “حمله سایبری” می‌باشد. فعلاً به عنوان یک تعریف پایه، حمله سایبری را به شکل زیر تعریف می‌نماییم:
“حمله سایبری، نوعی عملیات مبتنی بر اطلاعات به صورت تهاجمی یا تدافعی می‌باشد که به منظور ایجاد اختلال و یا تخریب اطلاعات موجود در رایانه‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای، به‌کار گرفته می‌شود.”
ج: جنگ سایبری: جنگ سایبری، با هدف ازهم گسیختن سیستم‌های اطلاعاتی و مخابراتی، سیستم‌های کنترل و فرماندهی، ارتباطات و جاسوسی نیروی نظامی دشمن در هنگام یک مخاصمه مسلحانه و در فضای سایبر صورت می‌گیرد. درواقع جنگ سایبری اشاره به علمیات نظامی براساس اصول اطلاعاتی و شبکه‌های الکترونیکی و به عبارتی دیگر جنگ مبتنی بر اطلاعات می‌باشد.