چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان شیوع چاقی و ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود بود. در پژوهش حاضر 335 دختر 7-12 سال از بین 2316 دانشآموز دختر مقطع ابتدایی شهرستان جوانرود به طور تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش قد، وزن، سن، نسبت دور کمر به دور لگن، ضخامت چربی زیر پوستی دو نقطهای سه سر و ساق در دانش آموزان دختر اندازه گیری شد. برای تعیین سطح فعالیت بدنی آزمودنیها از پرسشنامه استاندارد فعالیت بدنی بک استفاده شد که به 280 نفر از کودکان پرسشنامه داده شد که آن را تکمیل نمایند. برای تعیین سطح آمادگی هوازی کودکان نیز از آزمون YO-YO استفاده شد که 91 نفر از کودکان آزمون YO-YO را اجرا کردند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن در سطح معنیداری 05/0p≤ استفاده شد. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که شیوع چاقی و اضافه وزن در دختر 7-12 سال شهرستان جوانرود به ترتیب 77/4 و 76/7 درصد است. همچنین ِیافتهها نشان داد که بین ردههای وزنی (لاغر، نرمال، دارای اضافه وزن و چاق) با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 و 11 سال (02/0p=، 33/0-r=) و دختران 9 سال (02/0p=، 30/0- =r) رابطه معکوس و معنیدار وجود دارد؛ اما، در دختران 7، 10 و 12 سال ((09/0p=، 22/0-r=)، (17/0p ، 20/0- r=) و (07/0p=، 28/0- r=)) رابطه معنیدار وجود ندارد. همچنین بین BMI و سطح فعالیت بدنی در دختران 7، 8، 10، 11 و 12 سال ((5/0- r=، 00/0p=)، (39/0- r=، 005/0p=)، (39/0- r=، 008/0p=)، (52/0- r=، 00/0p=) و (33/0- r=، 03/0p=)) رابطه معکوس و معنیدار وجود دارد؛ اما، در دختران 9 سال رابطه معنیدار مشاهده نشد (18/0- r=، 18/0p=). بین درصد چربی بدن و سطح فعالیت بدنی نیز در دختران 11 و 12 سال ((47/0- r=، 001/0 p=) و (38/0- r=، 01/0 p=)) رابطه معکوس و معنیدار مشاهده شد؛ اما، در دختران 7، 8، 9 و 10 سال ((24/0- r=، 06/0p=)، (18/0- r=، 21/0p=)، (11/0- r=، 40/0p=) و (04/0- r=، 79/0p=)) رابطه معنیدار مشاهده نشد. بین سطح فعالیت بدنی و نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7، 10، 11 و 12 سال ((44/0- r=، 00/0p=)، (29/0- r=، 04/0p=)، (44/0- r=، 02/0 p=) و (33/0- r=، 03/0p=)) رابطه معنی دار مشاهده شد؛ اما، در دختران 8 و 9 سال ((08/0- r=، 52/0p=) و (12/0- r=، 37/0p=)) رابطه معنیدار مشاهده نشد. از آنجایی که پژوهش حاضر نشان داد که بین شیوع چاقی و اضافه وزن، نسبت دور کمر به دور لگن و درصد چربی با سطح فعالیت بدنی همبستگی متوسط و ضعیفی وجود دارد، سطح فعالیت بدنی کمتر می تواند یکی از دلایل اضافه وزن و چاقی در کودکان باشد.
کلید واژههای: چاقی، دانش آموزان، دختر، فعالیت بدنی، آمادگی هوازی.
فهرست مطالب
عنوان. صفحه
فصل اول: طرح پژوهش
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مساله 2
1-3-ضرورت پژوهش 6
1-4-1- هدف کلی. 8
1-4-2- اهداف اختصاصی. 8
1-5- فرضیه های پژوهش 9
1-6- محدودیتهای پژوهش 10
1-6-1- محدودیت قابل کنترل. 10
1-6-2- محدودیتهای غیرقابل کنترل. 10
1-7- تعریف واژهها و اصلاحات 10
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1- مقدمه 14
2-2- مبانی نظری. 16
2-2-1- تعریف چاقی. 16
2-2-2- علل و عوامل چاقی کودکان. 17
2-2-3- عوارض ناشی از چاقی. 20
2-2-4- درمان چاقی. 22
2-2-5- چاقی در دختران و پسران. 24
2-2-6- چاقی در بزرگسالان. 25
2-2-7- ارتباط چاقی کودکان با بزرگسالان. 26
2-2-8- پیشگیری. 26
2-2-9- فعالیت بدنی در کودکان. 27
2-2-10- آمادگی هوازی. 30
2-3- ادبیات پیشینه پژوهش 31
2-3-1- مطالعات انجام شده در داخل کشور. 31
2-3-2- مطالعات انجام شده در خارج کشور. 36
2-4- جمع بندی. 40
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1- مقدمه 42
3-2- جامعه آماری. 42
3-2-1-نمونه آماری. 42
3-3-متغیرهای پژوهش 43
3-4- روش پژوهش 43
3-5- ابزارها و روشهای اندازه گیری. 44
3-5-1-اندازه گیری قد 44
3-5-2- اندازه گیری وزن. 45
3-5-4-اندازه گیری دور کمر. 47
3-5-5-دور لگن. 47
3-5-3- تعیین نسبت دور کمر به دور لگن. 48
3-5-6- اندازه گیری درصد چربی بدن در آزمودنیها 48
3-5-6-1-اندازه گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی سه سر بازو. 49
3-5-6-2- اندازه گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی ساق پا 49
3-5-7- تعیین BMI. 50
3-5-8- سن تقویمی. 50
3-5-9- سطح فعالیت بدنی. 50
3-5-10- آزمون YO-YO. 50
3-7- روش آماری. 51
فصل چهارم: یافتهها
4-1- مقدمه. 53
4-2- تجزیه و تحلیل داده ها 53
4-2- 1-اطلاعات و ویژگیهای توصیفی آزمودنیها 53
4-3- آزمون فرضیه ها 64
4-3-1- فرضیه اول. 64
4-3- 2- فرضیه دوم 71
4-3-3- فرضیه سوم 83
فصل پنجم: خلاصه، بحث و نتیجهگیری
5-1- مقدمه. 96
5-2- خلاصه پژوهش 96
5-3- بحث. 97
5-3-1- بررسی شیوع چاقی در دختران 7- 12 سال. 97
5-3-2- ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و ردههای وزنی (لاغر، وزن نرمال، دارای اضافه وزن و چاق). 99
5-3-3- ارتباط بین ترکیب بدن با سطح فعالیت بدنی. 101
5-3-3- 1- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی. 101
5-3-3-2- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی. 102
5-3-4- ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و نسبت دور کمر به دور لگن. 104
5-3-5- ارتباط سن و سطح فعالیت بدنی. 107
5-3-6- ارتباط نسبت دور کمر به دور لگن با آزمون YO-YO. 108
5-3-7- ارتباط بین درصد چربی بدن با آزمون YO-YO. 109
5-3-8-ارتباط بین سن با آزمون YO-YO. 110
5-3-9- ارتباط بین BMI با آزمون YO-YO. 110
5-3-10- ارتباط بین وزن با آزمون YO-YO. 111
5-4- نتیجهگیری. 112
5-5- پیشنهادات پژوهشی. 113
5-5-1- پیشنهادات برخاسته از پژوهش 113
5-5-2- پیشنهاداتی برای مطالعه بیشتر. 113
منابع 114
فهرست جداول
عنوان. صفحه
جدول 3-1- تعیین ردههای وزنی (لاغر،نرمال، دارای اضافه وزن و چاق) بر اساس BMI در دختران 7-12 سال 46
جدول 4-1- ویژگیهای عمومی آزمودنیها 53
جدول 4-2-میانگین متغیرهای مورد مطالعه (به صورت انحراف معیار± میانگین) 54
جدول 4-3- میانگین آزمون YO-YO و سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال 55
جدول 4-4- ردههای وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال 56
جدول 4-5- ردههای وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال 56
جدول 4-6- ردههای وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال 57
جدول 4-7- ردههای وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال 57
جدول 4-8- ردههای وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال 58
جدول 4-9- ردههای وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال 58
جدول 4-10- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال 65
جدول 4-11- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال 66
جدول 4-12- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال 67
جدول 4-8- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 10سال 68
جدول 4-9- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال 69
جدول 4-10- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال 70
فهرست اشکال
عنوان. صفحه
شکل 1- نحوهی اندازه گیری قد (سانتیمتر) 44
شکل 2- نحوهی اندازه گیری وزن (کیلوگرم) 45
شکل 3- نحوهی اندازه گیری دور کمر (سانتیمتر) 47
شکل 4- نحوهی اندازه گیری دور لگن (سانتیمتر) 47
شکل 5- نحوهی اندازه گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی سه سر بازو. 49
شکل 6- نحوهی اندازه گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی ساق پا 49
شکل 7- نحوهی اجرای آزمون YO-YO. 51
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4-1– میانگین قد دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 59
نمودار 4-2- میانگین وزن دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 59
نمودار 4-3- میانگین BMI در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 60
نمودار 4-4- میانگین نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 60
نمودار 4-5- میانگین درصد چربی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 61
نمودار 4-6- میانگین سطح فعالیت بدنی در دختران 7- 12 سال شهرستان جوانرود. 61
نمودار 4-7- میانگین آزمون YO-YO در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 62
نمودار 4-8- تعیین میزان لاغری، وزن نرمال، اضافه وزن و چاقی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 62
نمودار 4-9- نمودار قد، وزن، BMI و درصد چربی دختران 7-12 نسبت به 7 سالها 63
نمودار 4-10- ارتباط بین ردههای وزنی با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال 65
نمودار 4-11- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال 66
نمودار 4-12- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال 67
نمودار 4-13- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال 68
نمودار 4-14- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال 69
نمودار 4-15- ارتباط بین ردههای وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال 70
نمودار 4-16- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال 71
نمودار 4-17- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال 72
نمودار 4-18- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال 73
نمودار 4-19- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال 74
نمودار 4-20- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال 75
نمودار 4-21- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال 76
نمودار 4-22- ارتباط بین درصد چربی با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال 77
نمودار 4-23- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال 78
نمودار 4-24- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال 79
نمودار 4-25-ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال 80
نمودار 4-26- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال 81
نمودار 4-27- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال 82
نمودار 4-28- رابطه بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال 83
نمودار 4-29- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال 84
نمودار 4-30- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال 85
نمودار 4-31- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال 86
نمودار 4-32- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال 87
نمودار 4-33- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال 88
نمودار 4-34- ارتباط بین سن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال 89
نمودار 4-35- ارتباط بین آزمون YO-YO با نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال 90
نمودار 4-36- ارتباط بین آزمون YO-YO با درصد چربی بدن در دختران 7-12 سال 91
نمودار 4-37- ارتباط بین آزمون YO-YO با سن در دختران 7-12 سال 92
نمودار 4-38- ارتباط بین آزمون YO-YO و BMI دختران 7-12 سال 93
نمودار 4-39- ارتباط بین آزمون YO-YO با وزن در دختران 7-12 سال 94
فصل اول
طرح پژوهش
1-1- مقدمه
امروزه، مردم سراسر جهان با مشکل چاقی مواجه هستند و چاقی در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه شیوع یافته است. چاقی موجب بسیاری از بیماریها میشود و سلامت افراد با چاقی به مخاطره میافتد. مسئله دیگر که امروزه افراد چاق با آن مواجه هستند مشکل تناسب اندام است که چاقی را به یک معضل تبدیل کرده است. چاقی مختص به جنس خاصی نیست و افراد هر دو جنس و در تمامی سنین میتوانند چاق باشند. با توجه به اینکه، پیشگیری بهتر از درمان است؛ ضروری است که همه افراد، اعم از کودک، جوان، پیر، دختر و پسر از چاقی جلوگیری کنند. از آنجایی که چاقی دوران کودکی خود دلیلی برای چاقی بزرگسالی است، پس بهتر است میزان چاقی در کودکان را کنترل کرد.
عدم فعالیت بدنی و نیز عوامل محیطی و ژنتیکی نیز نقش مهمی در توسعه چاقی دارد. به طور کلی، افزایش بروز چاقی در سطح جهان ممکن است در نتیجه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایجاد شود. از نگرانیهای خاص، افزایش چاقی در میان کودکان است که به افزایش مرگ و میر در میان بزرگسالان جوان منجر میشود و همچنین چاقی کودکان پیش بینی کننده قوی برای چاقی بزرگسالی است.
1-2- بیان مساله
بدیهی است شواهد روشنی وجود دارد که اضافه وزن و چاقی با طیف وسیعی از مشکلات بهداشتی در ارتباط است. نتایج بسیار رایج چاقی در دوران کودکی و نوجوانی با اختلال روانی- اجتماعی و انزوای اجتماعی همراه است. عوارض ارتوپدی در کودکان چاق به خوبی شناخته شده است. برای مثال کودکان چاق به طورگستردهای، پاهای صاف دارند که فشار استاتیک و دینامیک بر روی کف پا افزایش مییابد (1). عوارض کبدی ناشی از چاقی نیز ممکن است وجود داشته باشد، به خصوص استیتوهپاتوزیس[1] در غیر الکلیها، همچنین افزایش رفلکس معدهای – رودهای و اختلالات تخلیه در نتیجه فشار داخل شکمی به دلیل افزایش چربی شکمی و چاقی دلیل عمده سنگهای صفراوی در کودکان است، خفگی مانع خواب نیز از دیگر عوارض پیشروندهی شناخته شده چاقی در دوران کودکی است (1). چاقی در دنیای جدید را میتوان به عنوان یک سندرم تعریف کرد که شیوع آن صرف نظر از سن یا جنس در میان همه کشورها به طور مداوم در حال افزایش است. در حقیقت، چاقی یک بیماری چند عاملی است که در ایجاد آن هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی از قبیل عوامل فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی، متابولیکی، روانی و اجتماعی دخالت دارد (2،3،4). یکی از عوامل ایجاد کننده چاقی انتقال ژن چاقی از والدین به فرزندان است (5). همچنین چاقی کودکان با شاخص توده بدن (BMI)[2] والدین مرتبط است و چاقی والدین پیش بینی کننده قوی برای چاقی کودکان است (6). عواملی دیگری که می تواند موجب چاقی شود، زندگی داخل رحمی و نوزادانی است. محیط زندگی نیز نقش مهمی در آمادگی ابتلا به چاقی در زندگی آینده دارد (7)؛ مثلا تک والدینی شدن با چاقی دوران کودکی در ارتباط است (8). این امر ممکن است با فاکتورهای روانی اجتماعی در ارتباط باشد، مثلا اختلال در عملکرد خانواده، اختلالات روانی مادر و غفلت والدین می تواند خطر ابتلا به چاقی در کودکان را افزایش دهد. شروع چاقی را میتوان با انواع عوامل از جمله مسائل مربوط به خانواده نسبت داد که موجب جهش در طی دوران رشد میشود (8). از مشخصههای چاقی، بیش از حد بودن چربی بدن است که بیشتر مواقع، اما نه همیشه، با افزایش وزن بدن همراه است و این زمانی رخ میدهد که BMI بالاتر از 30 واحد در بالغین باشد (7).
تاثیر قابل توجه اضافه وزن و چاقی بر سلامت جسمی و روانی شناخته شده است (9). اضافه وزن و چاقی، از عوامل خطرناک مستقل برای افزایش مرگ و میر در سراسر طول عمر هستند (10). چاقی یک عامل خطرناک برای بیماریهای قلبی و عروقی است. چاقی می تواند بسیاری از عوارض دیگر از جمله افزایش کلسترول و فشار خون را به همراه داشته باشد و این می تواند منجر به پیامدهای بهداشتی جدی شود (3). چاقی در سراسر جهان باعث نگرانی جدی بهداشت عمومی شده است (2) که با سرعت غیرقابل کنترلی در حال افزایش است (3). با توجه به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)[3]، حدود 5/1 میلیارد نفر جوان بالای 20 سال در سراسر جهان اضافه وزن دارند (11). WHO پیش بینی کرد که در سال 2015 حدود 3/2 میلیارد بزرگسال اضافه وزن خواهند داشت و بیش از 700 میلیون نفر چاق خواهند بود (3). بروز چاقی ممکن است در هر سنی رخ دهد (12)؛ اما، چاقی در دوران کودکی یک مشکل جدی سلامت است و چاقی همه گیر در میان کودکان به میزان هشدار دهنده گسترش یافته است (10،13،14). در کشورهای مرفهتر چاقی فقط در میانسال شایع نیست؛ بلکه، به طور فزایندهای در میان جوانان و کودکان نیز شیوع پیدا کرده است (11). در سال 2005 حداقل 20 میلیون کودک زیر 5 سال اضافه وزن داشتند (3). در حال حاضر از هر پنج فرزند یک فرزند در ایالات متحده آمریکا اضافه وزن دارد (11) و از هر 10 کودک در جهان یک کودک چاق است (2). بررسیها نشان داده که میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در نوجوانان ایرانی نیز به نسبتا بالا است. برای نمونه، شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان تهرانی به ترتیب 1/21 و 8/7 درصد، نوجوانان 13 تا 18 سالهی شیرازی به ترتیب 3/11 و 9/2 درصد، نوجوانان شهر سنندج به ترتیب 2/11 و 2/3 درصد، است (15). همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در پسران نوجوان بیرجند به ترتیب 5 و 8/2 درصد، دختران نوجوان مشهدی به ترتیب 6/14 و 4/3 درصد، دختران نوجوان رشتی به ترتیب 6/18 و 9/5 درصد مشاهده شد (15). همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان ابتدایی بیشتر از بچههای کوچکتر و بزرگسالان است (16). عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب (3)، اختلالات در خوردن و مشکلات مربوط به روابط خانواده، به خصوص اگر در دوران جهش رشد رخ دهد (12)، عوامل روانی اجتماعی، درک ضعیف از وضعیت سلامت خود، رفتار بیتحرک (مانند مدت زمان مشاهده تلویزیون) (17) و چاقی کلی و چاقی شکمی موجب کاهش آمادگی جسمانی قلبی تنفسی در کودکان میشود (13). بیماریهای مرتبط با چاقی و اضافه وزن در کودکان با جمعیت بالغین مشابه است. فشار خون بالا (18)، دیس لیپیدمی و شیوع بالاتری از فاکتورهای مرتبط با مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 به عنوان بیماریهای مکرر در جمعیت کودکان چاق و دارای اضافه وزن شایع است (10،11). در حال حاضر در برخی از جمعیتها دیابت نوع 2 شکل غالب از دیابت در کودکان و نوجوانان است (10). اضافه وزن و چاقی مادران در دوران بارداری موجب تولد نوزادان با وزن بیش از حد میشود (10).
متاسفانه پدر و مادر همیشه متوجه اضافه وزن یا چاقی فرزندان خود نمیشوند و یا اگر بدانند به این باور که چاقی دائمی و تغییر ناپذیر است (8). در دو دهه اخیر شاهد افزایش چشمگیر هزینه های مراقبت بهداشتی در کودکان و بزرگسالان چاقی بودهایم (2). پیشگیری اغلب راه حل بهتری نسبت به درمانهای غیر موثر است، بنابراین شناسایی عوامل مرتبط و پیش بینی اضافه وزن و چاقی دوران کودکی یک مسئولیت مهم است (2).
درمان اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان نیاز به یک رویکرد چند مرحلهای که شامل مدیریت رژیم غذایی، افزایش فعالیت فیزیکی، ممانعت از بیتحرکی، دارو درمانی و جراحی چاقی است (2). از آنجایی که امروزه، استفاده از وسایل پیشرفته از جمله استفاده از ماشین به جای پیاده روی و تماشای تلویزیون و فیلمهای ویدئویی و کار با کامپیوتر به جای ورزش، موجب ذخیره انرژی و کاهش فعالیت بدنی و تحرک شده است (19) و هر ساله حدود 2 میلیون نفر به علت عدم فعالیت بدنی میمیرند و یافته های WHO حاکی از آن است که زندگی بیتحرک، یکی از 10 علت عمده مرگ و میر در همه کشورهای جهان میباشد (20). روش مناسب برای کاهش خطر مرتبط با
