ابزار جمع آوری اطلاعات محقق در روش کتابخانه‌ای، همه اسناد چاپی همانند کتاب، دایره‌المعارف‌ها، فرهنگ‌نامه‌ها، مجلات، روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها، ماهنامه‌ها، لغت‌نامه‌ها، سالنامه‌ها، مصاحبه‌های چاپ شده، پژوهش‌نامه‌ها، کتاب‌های همایش‌های علمی، متون چاپی نمایه شده در بانک‌های اطلاعاتی و اینترنت و اینترانت و هر منبعی که به صورت چاپی قابل شناسایی باشد؛ است.
اطلاعات این پژوهش بااستفاده از منابع کتابخانه ای، کتاب‌ها، مجلات و مقاله‌های منتشر شده گردآوری شده است.
۱-۷-۲- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از جمع آوری اطلاعات و فیش‌برداری از آنها، با بهره گرفتن از نظرات اساتید گرامی و دکترین حقوقی اطلاعات را تحلیل نموده و به نتیجه‌گیری و تأیید یا رد فرضیات اقدام خواهیم نمود.
۱-۷-۳- سازماندهی تحقیق
این پژوهش شامل چهار فصل‌می‌باشد:
فصل اول با عنوان «کلیات پژوهش» به ارائه بیان مسأله، ضرورت انجام تحقیق، سوالات اصلی و فرعی، فرضیات تحقیق و روش تحقیق اختصاص دارد.
فصل دوم با عنوان «صمیمت زوجین و شیوه‌های ابراز آن» به بررسی مصادیق صمیمیت زوجین اختصاص دارد.
فصل سوم با عنوان «حسن معاشرت از دیدگاه قرآن، فقه و حقوق» به بررسی قوانین فقهی و حقوقی پیرامون پژوهش حاضر می‌پردازد.
نهایتا، در فصل چهارم با عنوان «نتیجه و پیشنهادات» به ارائه نتایج پیشنهادات حاصل از این پژوهش می‌پردازیم.
۱-۸- تعاریف عملیاتی
صمیمیت: صمیمیت یک فرایند تعاملی است و شامل ابعادی مرتبط به هم است. محور این فرایند شناخت، درک، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر، قدردانی و پذیرش دیدگاه اوست. صمیمیت، تنها یک تمایل یا آرزو نیست؛ بلکه یک نیاز اساسی و واقعی بوده و مفهوم وسیعی دارد که شامل خود افشایی، رابطه‌ی جنسی، نزدیکی هیجانی، بدنی و عقلی است (بطلانی و همکاران، ۱۳۸۹).
زوجین: زن و شوهری که به صورت رسمی و با رضایت آگاهانه به عنوان زوجین شناخته می‌شوند و توسط مرگ یکی و یا طلاق از یکدگیر جدا می‌شوند (فاتحی و دهقانی، ۱۳۸۹).
فصل دوم
صمیمیت بین زوجین و شیوه‌های ابراز آن
مقدمه
محبت که آسودگی و آرامش است همچون کشتی نجاتی است که بر امواج خشمگین مشکلات زندگی در حرکت است. کشتی که یک زن مهربان و هنرمند ناخدای آن است زیرا تسکین و آرامش بخشیدن به زندگی رسالتی است که بر دوش زنان نهاده شده است.
«اما حقا الزوجه فان تعلم ان الله جعلهالک سکنا و انسا فتعلم ان ذالک نعمه من الله علیک فتکرمها وترفق بها[۵]»
خداوند متعال زن را برای شوهرش مایه آسودگی و آسایش قرار داده او نعمت بزرگ الهی است، دست حکیم پروردگار همخوان یا رسالتی که بر دوش انسان قرارداده استعداد مهرورزی، محبوبیت و مطلوبیت را نیز در فطرت و غریزه انسان نهاده است.
به قول استاد شهید مطهری «طبیعت مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن، معشوق بودن، غریزه مرد طلب و نیاز است و غریزه زن جلوه و ناز» (مطهری، ۱۳۸۹)
روشن است اگر زنان در مسیر طبیعی فطرت خویش و در پرتو آشنایی با معارف دینی و آموزه‌های روانشناسی که روشنگر راه زندگی خانوادگی است بتوانند به وظایف خویش عمل کنند به جای آن که مأمور نظافت باشند،می‌توانند نماد رحمت و مهربانی بوده و بسیاری از مشکلات و موانع را در مسیر زندگی عاشقانه از سر راه بردارند.
«بدون تردید غالب کشاکش‌های خانوادگی، سردی‌ها، بی‌اعتنایی‌ها، بی‌رغبتی‌ها، خانه‌گریزی‌ها، ستیزه‌ها، جدایی ها، طلاق‌های بین زن و شوهرها به دلیل فقدان آرامش روانی در کانون خانواده و عدم تأمین نیازهای عاطفی- روانی بوجود‌می‌آید.» (تورنیر، ۱۹۹۱).
لذا برای مرتفع شدن چنین مشکلاتی علاوه بر ضرورت محبت در تحکیم بنیان خانواده، شیوه‌های ابراز آن توسط زوجین بالاخص زنان مورد بررسی قرار‌می‌گیرد.
۲- ۱- ضرورت محبت و ابراز علاقه در روابط زوجین
قرآن کریم[۶] از رابطه میان زوجین با کلمه مودت و رحمت یاد می‌کند که این مسئله اشاره به جنبه انسانی و فوق حیوانی زندگی زناشویی دارد.زیرا عامل شهوت تنها رابطه طبیعی زندگی زناشویی نیست، بلکه رابطه اصلی، صفا و صمیمیت و اتحاد دو روح است.(مطهری،۱۳۷۷)، عبارت «وَ جَعَلَ بَینَکُم مَودهٌ وَ رَحمَه» بیانگر رابطه‌ی دوستی و مهربانی است .بدین معنا که هم یکدیگر را دوست بدارند و به هم عشق بورزند، و هم با یکدیگر مهربان باشند .(خامنه ای،۱۳۸۱).
از سویی خداوند[۷] متعال پیامبر اکرم (ص) را رحمتی برای عالم معرفی کرده است که به برکت وجود ایشان بسیاری از بلاها و مصیبت‌ها از عالمیان برداشته شده است.
شاید بتوان بین رَحْمَهً لِلْعالَمینَ بودن پیامبر و وجود مودت و رحمت بین زوجین، این ارتباط مفهومی را برقرار ساخت که دوستی و محبت بین زن و شوهر علاوه بر اینکه آرامش و رحمت الهی را به ارمغان می‌آورد، دژ محکمی در برابر بلایا و آسیب‌هایی است که می‌تواند بنیان خانواده را متزلزل سازد.
با توجه به اینکه همسران نمونه، امانتدار خوبی برای این هدیه الهی هستند در دعاهایشان از درگاه خدا مىخواهند که همسران و فرزندان آنان را از کسانى قرار دهد که مایه روشنى چشم آنان گردد.[۸]
خداوند این اوصاف را برای گروه ممتاز مؤمنان که در صف مقدم قرار دارند تحت عنوان “عباد الرحمن” شرح مىدهد، و همانگونه که رحمت عام خدا همگان را فرا مىگیرد، رحمت این بندگان خدا نیز از جهاتى عام است،و علم و فکر و بیان و قلم و مال و قدرتشان پیوسته در مسیر هدایت خلق خدا کار مىکند. )مکارم شیرازی،۱۳۷۴) در نتیجه دیگران که دوستدار تقوایند از آنان می‌آموزند و پیروى می‌کنند، بدون تردید اهل بیت (ع) از روشنترین مصداقهاى این آیه هستند، اما این مانع از گسترش مفهوم آیه نخواهد بود که مؤمنان دیگر نیز هر کدام در شعاعهاى مختلف، امام و پیشواى دیگران باشند.( مکارم شیرازی، ۱۳۷۴).
پس می‌توان نتیجه گرفت که مودت و علاقه و ابراز آن دربین زوجین از آنرو دارای اهمیت است که هم سبب آرامش و نشاط روح و جسم زن و شوهر است و هم گامی مؤثر در مسیر بندگی است که ضمن جلب رحمت الهی می‌تواند الگو و سرمش خوبی برای دیگران در جهت گسترش این فرهنگ باشد .
با توجه به اینکه، ابراز علاقه در محیط خانواده درنگاه درون دینی، دارای نمودهایی در ابعاد مختلف است، در این حوزه به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
۲-۲- جلوه‌های کلامی
یکی از مهمترین شیوه‌های ابراز علاقه در بین همسران استفاده از کلام و نعمت بیان کردن محبت و علاقه در ارتباطات زن و شوهر است .از جمله جلوه‌های این شیوه در روابط زن و شوهر عبارت است از:
۲-۲- ۱-گفتگو و تعامل همراه با درک و محبت
تعامل و گفتگو شایسته در ارتباطات زناشوئی یکی از مهمترین مهارت‌های یک خانواده موفق و نشانه مهر و علاقه دوسویه بین همسران است.
در این خصوص، بایستی مرد در خانه حرف بزند و به نیازهای عاطفی زن پاسخ دهد. که این امر نقشی اساسی در قلمرو محبت ایفا می‌کند.
چنانچه پیغمبراکرم(ص) هر روز صبح بعد از نماز صبح از خانم‌هایشان دلجویی می‌کردند و می‌پرسیدند: نیازهایتان چیست؟ و چه درخواستی دارید؟
این رفتار پیامبر حامل این درس است که نیازهای عاطفی و معنوی زن و فرزندان بایستی تأمین گردد. و یکی از راه های تأمین این نیازها، گفتگو و دل جویی از سوی مرد است. (عرفان،۱۳۸۷).
|
|
