شهریور1393
(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده:
زمینه و هدف: تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی و از نوع پیمایشی بود که به صورت مقطعی انجام گرفت و از نظر نوع جمعآوری داده ها میدانی است. محقق با به کارگیری این روش، ضمن ارائه تصویر روشنی از جامعه آماری، آن چه را که وجود داشت بدون هیچگونه تأثیر و دخالت در نتایج حاصله، توصیف، تفسیر و مقایسه نمود. به عبارت دیگر محقق به توصیفی عینی، واقعی و منظم خصوصیتهای موضوع مورد بررسی پرداخته است.
روش مطالعه: با توجه به هدف پژوهش که توصیف وضعیت مناسبسازی تمامی سالنهای جامعه مورد نظر بود و به دلیل محدودیت تعداد جامعه آماری، تمام جامعه آماری که شامل 39 سالن ورزشی میشد به عنوان نمونه تحقیق در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری داده ها وسیلهای است که محقق به کمک آن قادر است دادههای مورد نیاز را گردآوری، ثبت و کمی نماید. در این تحقیق گردآوری داده ها به شکل میدانی انجام شده است و از چک لیست محقق ساخته برای بررسی وضعیت مناسبسازی در سالنهای ورزشی سرپوشیده شهر تبریز استفاده شد.
یافتهها، بحث و نتیجهگیری: نتایج حاصل از پژوهش در دو بخش مشخصات سالنهای ورزشی و بررسی وضعیت مناسبسازی در سالنهای ورزشی مورد نظر توصیف گردیده است. در بخش اول به توصیف ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه مورد بررسی شامل تاریخ احداث، تاریخ مرمت، نوع مالکیت، جنسیت، سن، سابقه شغلی، رشته تحصیلی و . . . و سپس به توصیف سؤالها و عناوین چک لیست که مناسبسازی را اندازه گیری کردند، پرداخته شده است. نتایج کلی وضعیت مناسبسازی کلیه سالنهای مورد مطالعه نشان داد که وضعیت مناسبسازی سالنهای ورزشی شهر تبریز با میانگین(448/0) امتیاز در حد پایینتر از متوسط بوده و از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. همچنین این مطالعه به هدایت برنامه های مناسبسازی اماکن ورزشی شهر تبریز همراه با توصیف وظایف و فراهم کردن برنامهها و دستورالعملهای استاندارد کمک می کند و مدیران و مسئولان ورزشی شهر تبریز را با روند مناسبسازی اماکن ورزشی و مشکلات ناشی از عدم وجود آن آشنا خواهد کرد؛ تا بتوانند با بهکارگیری آن، محیطی امن برای ورزشکاران و تماشاچیان معلول و جانباز و سایر افراد فراهم و وضعیت مناسبسازی فضاهای ورزشی را به حداقل استانداردهای موجود نزدیکتر کنند.
فهرستمطالب عنوانصفحه فصل اول: طرح تحقیق1 1-1: مقدمه.2 1-2: بیان مساله3 1-3: ضرورت و اهمیت پژوهش.5 1-4: اهداف پژوهش6 1-4-1: اهداف کلی پژوهش.6 1-4-2:اهداف اختصاصی پژوهش6 1-5: سوالات تحقیق.7 1-6: محدوده پژوهش7 1-7: محدودیتهای پژوهش7 1-8: تعریف واژهها و اصطلاحات8 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق10 2-1: مقدمه11 2-2: مبانی نظری.11 2-2-1: مقدمه.11 2-2-2: اهمیت فعالیت بدنی و ورزش برای جانبازان و معلولین12 2-2-3: دیدگاه سازمان ملل درباره رعایت حقوق معلولان13 2-2-4: مطابقت با قانون معلولیت در آمریکا(ADA)14 2-2-5: تعریف مناسبسازی15 2-2-6: چرا مناسبسازی اماکن ورزشی لازم است؟.15 2-2-7: روند مناسبسازی اماکن ورزشی.16 2-2-8: طراحی فضاهای ورزشی برای جانبازان و معلولین16 2-2-9: دسترسی آسان جانبازان و معلولان به فضاهای ورزشی.17 2-2-10: مناسبسازی پارکینگها و مسیرهای منتهی به اماکن ورزشی17
2-2-11: مناسبسازی رمپ19 2-2-12: مناسبسازی پلهها.19 2-2-13: مناسبسازی ورودی و درب اماکن ورزشی.20 2-2-14: مناسبسازی محل پذیرش.21 2-2-15: مناسبسازی کریدورها21 2-2-16: مناسبسازی نردهها.22 2-2-17: طراحی درها، محل و موقعیت درها.22 2-2-18: مناسبسازی رختکنها23 2-2-19: مناسبسازی کمدها.25 2-2-20: مناسبسازی دوشها25 2-2-21: مناسبسازی سرویس بهداشتی.25 2-2-22: مناسبسازی تلفن عمومی26 2-2-23: مناسبسازی تابلوهای راهنما و علائم هشداردهنده27 2-2-24: مناسبسازی جایگاه تماشاگران.27 2-2-25: تجهیزات اطفای حریق.28 2-3: پیشینه تحقیق29 . 2-3-1: تحقیقات داخلی.29 . 2-3-2: تحقیقات خارجی.33 2-4: جمعبندی از مبانی نظری و تحقیقات انجام شده داخلی و خارجی.34 فصل سوم: روش شناسی تحقیق35 3-1: مقدمه.36 3-2: روش و نحوه اجرای تحقیق.36 3-3: جامعه آماری پژوهش.36 3-4: نمونه آماری پژوهش.36 3-5: روش و ابزار گردآوری دادههای پژوهش.37 3-5-1: چکلیست مناسبسازی اماکن ورزشی.37 3-5-2: تعیین روایی چکلیست38 3-5-3: تعیین اعتبار سازه چکلیست38 3-5-4: تعیین پایایی چکلیست.39 3-6: روشهای آماری جهت تجزیه و تحلیل دادهها39 فصل چهارم: یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل دادهها40 4-1: مقدمه.41 4-2 آمار توصیفی متغیرهای مناسبسازی اماکن ورزشی41 4-2-1: سالن پارالمپیک تبریز.41 4-2-2: سالن ستارخان42 4-2-3: سالن میلاد شهرداری تبریز.43 4-2-4: سالن بدنسازی استادیوم دانشگاه تبریز.44 4-2-5: سالن هندبال دانشگاه تبریز.45 4-2-6: سالن تختی علوم پزشکی تبریز.46 4-2-7: سالن نیکمهر علوم پزشکی تبریز47 4-2-8: مجتمع فرهنگی، ورزشی کوثر48 4-2-9: سالن شمیم پایداری49 4-2-10: سالن هتل دریا.50 4-2-11: سالن طوبی شهرداری.51 4-2-12: سالن شهریار دانشگاه علوم پزشکی52 4-2-13: سالن 29بهمن دانشگاه علوم پزشکی.53 4-2-14: سالن شهدای خطیب شهرداری.54 4-2-15: سالن توانا شهرداری55 4-2-16: سالن شهید بادامچی اداره کار56 4-2-17: سالن هلال احمر57 4-2-18: سالن استقلال آموزش و پرورش.58 4-2-19: سالن امید شهرداری.59 4-2-20 سالن مشروطه شهرداری.60 4-2-21: سالن آنا شهرداری.61 4-2-22: سالن آسیا62 4-2-23: سالن کوی لاله.63 4-2-24: سالن ژیمناستیک دلیر اکبری64 4-2-25: سالن نور لاله65 4-2-26: سالن تکواندو اداره ورزش و جوانان.66 4-2-27: سالن شهید زوّار اداره کار67 4-2-28: سالن بوکس گنجویان.68 4-2-29: سالن تیراندازی شهید جدیری.69 4-2-30: سالن جودو گنجویان70 4-2-31: خانه کشتی اداره ورزش و جوانان.71 4-2-32: سالن کوثر آموزش و پرورش.72 4-2-33: سالن افق لاله.73 4-2-34: سالن فرزانه آموزش و پرورش.74 4-2-35: سالن کمانگیر اداره ورزش و جوانان75 4-2-36: سالن تکواندو گنجویان.76 4-2-37: سالن ژیمناستیک گنجویان77 4-2-38: سالن بهار شهرداری78 4-2-39: سالن تنیس کوثر اداره ورزش و جوانان79 4-2-40: رتبهبندی کلی سالنهای ورزشی مورد مطالعه80 4-3: آمار توصیفی متغیرهای جمعیتشناختی.81 4-3-1: توصیف سن مدیران سالنها82 4-3-2: توصیف میزان تحصیلات مدیران سالنها.83 4-3-3: توصیف تجربه کاری مدیران سالنها.84 4-3-4: توصیف جنسیت مسئولان سالنها.85 4-3-5: توصیف رشته تحصیلی مدیران سالنها86 4-4: شاخصهای توصیف داده ها.87 4-4-1: بررسی چگونگی توزیع داده ها.87 4-5: استفاده از تحلیل عاملی برای تعیین روایی سازه89 4-5-1: روایی سازه تابلوها و علائم راهنما89 4-5-2: روایی سازه متغیر درب ورودی90 4-5-3: روایی سازه دوشها91 4-5-4: روایی سازه تجهیزات اطفای حریق92 4-5-5: روایی سازه جایگاه تماشاگران.93 4-5-6: روایی سازه کمدها94 4-5-7: روایی سازه محل پذیرش و کریدور95 4-5-8: روایی سازه مسیرهای منتهی به اماکن ورزشی96 4-5-9: روای سازه پارکینگ.97 4-5-10: روایی سازه پله و رمپ98 4-5-11: روایی سازه رختکن.99 4-5-12: روایی سازه سرویس بهداشتی100 4-5-13: روایی سازه امکانات ارتباطی.101 4-6: آزمون سوالهای تحقیق115 فصل پنجم: بحث و نتیجهگیری124 5-1: مقدمه125 5-2: خلاصه تحقیق.125 5-3: بحث و نتیجهگیری.126 5-4: پیشنهادات بر مبنای یافته های تحقیق131 5-5: پیشنهادات برای تحقیقات آتی144 منابع: 145
فهرست اشکال
عنوانصفحه شکل(2-1): مناسبسازی پارکینگ.19 شکل(2-2): مناسبسازی پله و رمپ20 شکل(2-3): مناسبسازی نردهها.22 شکل(2-4): مناسبسازی درها، محل و موقعیت درها.23 شکل(2-5): مناسبسازی رختکن.24
فهرست جداول
عنوانصفحه جدول(4-1): آمار توصیفی سالن پارالمپیک تبریز.41 جدول(4-2): آمار توصیفی سالن ستارخان42 جدول(4-3): آمار توصیفی سالن میلاد شهرداری43 جدول(4-4): آمار توصیفی سالن بدنسازی دانشگاه تبریز44 جدول(4-5): آمار توصیفی سالن هندبال دانشگاه تبریز.45 جدول(4-6): آمار توصیفی سالن علوم پزشکی تبریز46 جدول(4-7): آمار توصیفی سالن نیکمهر علوم پزشکی تبریز47 جدول(4-8): آمار توصیفی مجتمع فرهنگی، ورزشی کوثر.48 جدول(4-9): آمار توصیفی سالن شمیم پایداری تبریز.49 جدول(4-10): آمار توصیفی سالن هتل دریا50 جدول(4-11): آمار توصیفی سالن طوبی شهرداری51 جدول(4-12): آمار توصیفی سالن استاد شهریار دانشگاه علوم پزشکی52 جدول(4-13): آمار توصیفی سالن 29 بهمن علوم پزشکی تبریز.53 جدول(4-14): آمار توصیفی سالن خطیب شهرداری.54 جدول(4-15): آمار توصیفی سالن توانا شهرداری55 جدول(4-16): آمار توصیفی سالن شهید بادامچی.56 جدول(4-17): آمار توصیفی سالن هلال احمر.57 جدول(4-18): آمار توصیفی سالن استقلال آموزش و پرورش58 جدول(4-19): آمار توصیفی سالن امید شهرداری.59 جدول(4-20): آمار توصیفی سالن مشروطه شهرداری.60 جدول(4-21): آمار توصیفی سالن آنا شهرداری.61 جدول(4-22): آمار توصیفی سالن آسیا.62 جدول(4-23): آمار توصیفی سالن کوی لاله.63 جدول(4-24): آمار توصیفی سالن ژیمناستیک دلیر اکبری.64 جدول(4-25): آمار توصیفی سالن نور لاله65 جدول(4-26): آمار توصیفی سالن تکواندو ورزش و جوانان66 جدول(4-27): آمار توصیفی سالن شهید زوّار اداره کار.67 جدول(4-28): آمار توصیفی سالن بوکس گنجویان68 جدول(4-29): آمار توصیفی سالن تیراندازی شهید جدیری69 جدول(4-30): آمار توصیفی سالن جودو گنجویان70 جدول(4-31): آمار توصیفی خانه کشتی تبریز71 جدول(4-32): آمار توصیفی سالن کوثر آموزش و پرورش.72 جدول(4-33): آمار توصیفی سالن افق لاله73 جدول(4-34): آمار توصیفی فرزانه آموزش و پرورش74 جدول(4-35): آمار توصیفی سالن کمانگیر.75 جدول(4-36): آمار توصیفی سالن تکواندو گنجویان.76 جدول(4-37): آمار توصیفی سالن ژیمناستیک گنجویان77 جدول(4-38): آمار توصیفی سالن بهار شهرداری78 جدول(4-39): آمار توصیفی سالن تنیس کوثر.79 جدول(4-40): رتبهبندی کلیه سالنهای مورد مطالعه.80 جدول(4-41): توزیع فراوانی مرتبط با«سن» مدیران سالنها.82 جدول(4-42): توزیع فراوانی مرتبط با«تحصیلات» مدیران سالنها.83 جدول(4-43): توزیع فراوانی مرتبط با«تجربه کاری» مدیران سالنها.84 جدول(4-44): توزیع فراوانی مرتبط با«جنسیت» مدیران سالنها85 جدول(4-45): توزیع فراوانی مرتبط با«رشته تحصیلی» مدیران سالنها86 جدول(4-46): شاخص پراکندگی، شاخص مرکزی و توزیع متغیرهای تحقیق.87 جدول(4-47): توزیع نرمال بودن دادهها88 جدول(4-48): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال یک.115 جدول(4-49): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال دوم.116 جدول(4-50): نتایج آزمون تی استیودنت برای سوال سوم.117 جدول(4-51): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال چهارم118 جدول(4-52): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال پنجم.118 جدول(4-53): نتایج آزمون تی استیودنت برای سوال ششم.119 جدول(4-54): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال ششم.119 جدول(4-55): نتایج آزمون تی استیودنت برای سوال هفتم.120 جدول(4-56): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال هفتم.120 جدول(4-57): نتایج آزمون تی استیودنت برای سوال هشتم.121 جدول(4-58): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال نهم.121 جدول(4-59): نتایج آزمون دو جملهای برای سوال دهم122 جدول(4-60): نتایج آزمون تی استیودنت برای سوال یازدهم.123
فهرست نمودارها
عنوانصفحه 4-3-1: نمودار مرتبط با«سن» مدیران سالنها82 4-3-2: نمودار «میزان تحصیلات» مدیران اماکن ورزشی.83 4-3-3: نمودار «تجربه کاری» مدیران اماکن ورزشی84 4-3-4: نمودار مرتبط با«جنسیت» مدیران سالنهای ورزشی.85 4-3-5: نمودار «رشته تحصیلی» مدیران سالنها86 4-5-1: نمودار روایی سازه تابلوها و علائم راهنما89 4-5-2: نمودار روایی سازه درب ورودی و خروجی.90 4-5-3: نمودار روایی سازه دوشها.91 4-5-4: نمودار روایی سازه تجهیزات اطفای حریق.92 4-5-5: نمودار روایی سازه جایگاه تماشاگران.93 4-5-6: نمودار روایی سازه کمدها.94 4-5-7: نمودار روایی سازه محل پذیرش و کریدور.95 4-5-8: نمودار روایی سازه مسیرهای منتهی به اماکن ورزشی.96 4-5-9: نمودار روایی سازه پارکینگ.97 4-5-10: نمودار روایی سازه پلهها.98 4-5-11: نمودار روایی سازه رختکن99 4-5-12: نمودار روایی سازه سرویسهای بهداشتی.100 4-5-13: نمودار روایی سازه امکانات ارتباطی.101 4-5-14: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر تابلوها و علائم راهنما102 4-5-15: نمودار تحلیل عاملی مربوط به درب ورودی و خروجی103 4-5-16: نمودار تحلیل عاملی مربوط به دوشها104 4-5-17: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر کمدها.105 4-5-18: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر محل پذیرش و کریدور106 4-5-19: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر مسیرهای منتهی به اماکن ورزشی107 4-5-20: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر پارکینگ.108 4-5-21: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر جایگاه تماشاگران109 4-5-22: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر پله و رمپ110 4-5-23: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر رختکن111 4-5-24: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر سرویس بهداشتی112 4-5-25: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر امکانات ارتباطی113 4-5-26: نمودار تحلیل عاملی مربوط به متغیر تجهیزات اطفای حریق114
فصل اول
طرح تحقیق
فصل اول: طرح تحقی
1-1 : مقدمه
تربیت بدنی فرآیندی آموزشی است که در آن از فعالیت جسمانی به عنوان راهی برای کمک به آحاد جامعه به منظور کسب مهارت، آمادگی، دانش و نگرش مثبت در راستای رشد مطلوب، کسب سلامت عمومی و به حداکثر رساندن فرصتها برای اجرای فعالیتهای بدنی استفاده میشود(Wuest,2003 ).
بدون شک بهبود کمی و کیفی تربیت بدنی و مدیریت مطلوب آن می تواند پشتوانه ورزشی کشور را غنیتر نموده و استحکام بیشتری ببخشد. در صورت برنامه ریزی صحیح، امکانات ورزشی مناسب و برخورداری از کادر آگاه، تربیتبدنی می تواند نقش مؤثری در رشد و تکامل افراد جامعه داشته باشد. اجرای مطلوب برنامه های تربیت بدنی مستلزم فراهم آوردن مجموعه ای از شرایط و امکانات است که از مهمترین این شرایط، استفاده از فضاها و وسایلی است که باید بر اساس نرمهای استاندارد تهیه شود تا نیازمندیهای استفاده کنندگان را رفع نماید و هم چنین متناسب با تعداد آنها باشد تا از بروز خطر و آسیب دیدگی پیشگیری و جلوگیری نماید (خلیلی جم، 1385 و نظام، 1387).
اماکن ورزشی، فرصتهای مناسبی را برای رشد عاطفی، شناختی، ادراکی و اجتماعی گروههای مختلف جامعه ایجاد می کنند. ایجاد مکانی امن برای کاربران اماکن ورزشی، یکی از مهمترین وظایف مدیران این اماکن میباشد (www.playground safety.org).
در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سال 1981 به عنوان سال جهانی برای معلولین اعلام شد؛ و در خصوص موضوع مشارکت و برابری کامل حقوق معلولین تصمیم گرفته شد؛ تا توانبخشی حدود 450 میلیون نفر از جمعیت جهان که به نوعی اختلال جسمی- حرکتی و روانی دارند تقویت شود و همچنین در پیوست شماره 5 آن آمده است که تمامی کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه باید جنبههای مختلف محیط بدون مانع را برای افراد دارای معلولیت بررسی و فراهم آورند و یا در قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورخ سوم دسامبر 1982 در برنامه اقدام جهانی برای معلولین در بند 12، چنین آمده است: برابری فرصتها در کشورهای در حال توسعه « به فرایندی اطلاق می شود که از طریق آن نظام کلی جامعه، نظیر محیط فیزیکی و فرهنگی، مسکن، حمل و نقل، خدمات اجتماعی و بهداشتی، فرصتهای شغلی و آموزشی، زندگی اجتماعی و فرهنگی، از جمله تسهیلات ورزشی و تفریحی در دسترس همه افراد جامعه خصوصاً افراد کم توان قرار گیرد»(برجیان، جغتایی، 1385).
1ـ2 : بیان مسأله
براساس تعریف انجمن بین المللی توانبخشی، معلولیت عبارت است از: عارضهای که در نتیجه یک نقص به وجود میآید و انجام فعالیتهای طبیعی فرد را به طریقی محدود مینماید، یا با مانع مواجه میسازد(رجالی، 1385، ص2). طبق آمار سازمان بهداشت جهانی 10درصد افراد جوامع مختلف به نحوی دچار معلولیت هستند (جلالی فراهانی،1390،ص90). این افراد با وسایل کمکی مانند: ویلچر، عصا، واکر، کراچ، عینک‌های ذره‌بینی، سمک و. یا بدون علایم ظاهری در جامعه زندگی می کنند، که به آنها معلول گفته میشود. نام دیگر آنان افراد با نیازهای ویژه است. زیرا نیازهای آنان متفاوت با نیازهای افراد دیگر میباشد. بدین لحاظ این افراد سخت‌تر از افراد عادی جایگاه خود را در جامعه می‌یابند. معلولیت آنان ناشی از عواملی مانند: جنگ، سالمندی، کار، مسائل اجتماعی و مسائل ژنتیکی والدین میباشد(قربانی، 1389،ص1). جدا از این عوامل، به دنبال جنگ تحمیلی، کشور ما نیز با گروه عظیمی از معلولان جنگی مواجه شد. گروهی که تا پیش از جنگ فعالانه در جریان روزمره زندگی شرکت داشته، ولی امروزه دیگر قادر به انجام بسیاری از فعالیتهای گذشته خویش نمیباشند(نقی زاده طاهریان، 1385،ص1). جامعه شناسان ثابت کردهاند که مشکلات روانی یک فرد معلول که زائیده عدم آمیختگی او با محیط اطراف میباشد سبب انزواطلبی و گوشه گیری آن فرد میشود که می تواند اثرات جبران ناپذیری بر جامعه و مناسبات حاکم بر آن داشته باشد(حمیدی، 1385،ص3). بی تردید ورزش عاملی است که معلولان را به سطح جامعه میکشاند و آنان را در انجام فعالیتها مستقل میسازد(فخرپور،1385ص2). به همین دلیل در کشورهای مختلف دنیا از دهه1970 میلادی به بعد مناسبسازی اماکن عمومی و انطباق آن با نیازهای افراد دارای معلولیت، خصوصاً معلولین جسمی- حرکتی در دستور کار قرار گرفت و تجارب کسب شده در این مورد سبب گردیده است تا پرداختن به این مسأله به گونهای بین المللی مطرح و در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد. بطوریکه در قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره حقوق افراد دارای معلولیت در مورخ 9دسامبر1975 چنین آمده است: «معلولین حق دارند از امکاناتی برخوردار باشند که بتوانند به طور مستقل در جامعه حضور و زندگی کنند» (برجیان و جغتایی،1385).
تحقیقات و مقالات مختلفی در زمینه وضعیت امکانات و تاسیسات ورزشی جانبازان و معلولین انجام گرفته است. همچنین اکثر تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است؛ به بررسی میزان مناسبسازی فضاهای مختلف ورزشی و شهری برای استفاده جانبازان و معلولین به عنوان قشر مهم و خاصی از جامعه پرداخته است. نتایج پژوهشها نشان دادهاند، که معیار طراحی اماکن و مجموعههای ورزشی برای جانبازان و معلولین ضعیفتر از استانداردها میباشد(جوادی پور، 1391). در طراحی اماکن و مجموعههای ورزشی استانداردهای جانبازان و معلولین رعایت نشده است(سهرابی و دیگران،1390). اماکن و فضاهای ورزشی شهر تهران به نسبت زیادی برای استفاده افراد معلول مناسب نبوده و از دسترسی خوبی بویژه برای افراد معلول برخوردار نیستند (محمودی،2010). در شرایط کنونی بحث برابری فرصتها، مشارکت و قادرسازی در ابتدای راه خود است(رجالی، 1385). توجه و برنامه ریزیهای اصولی از سوی کلیه مسئولینی که به نوعی با سازمانهای ورزشی و شهرسازی در ارتباط میباشند، به سیستمهای جدید شهرسازی و امکانات و تجهیزات ترددی برای افراد با معلولیت پراهمیت میباشد(لیموچی، 1385). همچنین نتایج پژوهشها نشان داد که معلولانی که درجه معلولیت آنان ملایم بوده است و ارتباط با آنان بیشتر بوده، افراد بطور معناداری از رفتار آنان رضایت داشته اند، بطوریکه با آنان رابطه دوستانه و مناسبی برقرار کرده بودند(میلر، 2009). ابزارهای برنامه ریزی، راهکاری برای بهبود دسترسی مناسب معلولین به فضاهای شهری میباشد که معلولین بتوانند به درستی در مسائل جامعه مشارکت داشته باشند(ساندرسون،2006). مهمترین عامل بازدارنده معلولین از دستیابی به حقوق برابر با دیگران، ناسازگاری محیط ساخته شده با گستره توان جسمی انسان است(نقی زاده طاهریان، 1385).
نیاز به ورزش و تاثیر آن بر سلامتی افراد معلول بسیار بیشتر از افراد سالم احساس میشود، از این رو فراهم کردن بستر مناسب در زمینه ورزش جهت استفاده معلولین بهترین عامل جذب معلولین در جوامع میباشد. مسئولین سازمانهای ذیربط در شهرها لازم است با تدوین ضوابط و معیارهای ساختمانی و فنی موجبات شرکت افراد دارای معلولیتهای جسمانی را در فعالیتهای اجتماعی و ورزشی سهلتر نمایند(رجالی،1385،ص2). یکی از مهمترین مشکلات فضاهای شهری کشور، نامناسب بودن فضاهای آنها در ارتباط با اشخاص دارای معلولیت میباشد که این مهم در هر دو مورد کالبدی و رفتاری قابل ملاحظه میباشد. اولی ناشی از نتایج برنامه ریزی شهری غیرصحیح و اقدامات عملی شهرسازانه و دومی پیامد اجتماعی ـ فرهنگی ناشی از آن است(اقبالی، 1385،ص1). ایجاد شرایط و امکانات مورد نیاز معلولین و تسهیل و روانسازی فعالیتهای آنان در جامعه؛ به طوری که نسبت به افراد عادی سهم برابر و مساوی در مشارکت اجتماعی داشته باشند، امکان سهیم بودن آنها در تحولات جامعه را فراهم می کند(حمیدی،1385،ص3). پس با طراحی مناسب فضاهای شهری و مناسبسازی آن، میتوان با معلولان در تعامل اجتماعی بود. رفع موانع در شهر، می تواند از اقدامات مهمی باشد که مشارکت هر چه بیشتر معلولان در فعالیتهای اجتماعی و حضور در فضاهای شهری را برای آنان تضمین می کند (سعید نیا، 1383). با توجه به مباحث فوق میتوان گفت: مناسبسازی قدم اول برای حضور معلولان در جامعه به خصوص در اماکن ورزشی است. لذا به دلیل نقش بسیار کلیدی و مهم ورزش برای حفظ سلامتی و تحرک و نشاط این قشر از جامعه، تحقیق حاضر برآن است، تا با در نظر داشتن این اقشار خاص جامعه، به بررسی وضعیت مناسبسازی اماکن و تاسیسات ورزشی شهر تبریز متناسب با شرایط خاصِ جسمانی جانبازان و معلولین بپردازد: 1)آیا نحوه ساختوساز سالنها و اماکن ورزشی شهر تبریز، مناسب برای استفاده جانبازان و معلولین است؟ 2)آیا سالنهای ورزشی شهر تبریز برای استفاده معلولین و جانبازان امکانات مناسبی دارند؟ پاسخ به سوالات فوق هدف اصلی تحقیق حاضر است و انتظار می‌رود، نتایج حاصل در برنامه‌ریزی‌های آتی درباره ورزش جانبازان و معلولین و نیازهای ضروری آنان به فعالیت بدنی و ورزش مورد توجه قرار گیرد.
1-3 : ضرورت و اهمیت پژوهش
اگر ورزش برای همگان به طور جنبی در زندگی روزانه مطرح است به طوری که عدم انجام فعالیتهای ورزشی اختلال چندانی در زندگی روزمره ایجاد نمیکند، برای معلولین جزئی ضروری و حیاتی از فعالیتهای روزانه تلقی میشود و در صورت نپرداختن بدان، وقفه و اختلالی در مسیر بهبودی یا حفظ شرایط کنونی بوجود خواهد آمد (نقی زاده طاهریان،1385،ص4). در تحقیقاتی که برای سلامتی افراد انجام شد، مشخص گردید که ورزش یکی از بهترین درمانهای معلولیت است. در پی بروز جنگ تحمیلی و حضور جانبازان سر افراز میهن اسلامی در جامعه، ضرورت ورود این عزیزان به صحنههای ورزشی جهت حفظ سلامتی و روحیه نشاط در میان آنان احساس گردید (فخرپور،1385،ص3). با توجه به نقش و اهمیت ورزش در توسعه و تقویت قوای جسمانی و روحیـ روانی به صورت عام برای کلیه افراد، چه با معلولیت و چه بی معلولیت و نیز اهمیت و ضرورت ورزش به صورت خاص برای افراد با معلولیت در کمک به بهبود وضعیت جسمانی و پیشگیری از وخامت و پیشرفت مشکلات فیزیکی و حرکتی، عارضهها و بیماریهای آنها، همچنین ایجاد انگیزه و تشویق و امید به زندگی از طریق جذب و حضور آنها در میادین ورزشی به عنوان یک امر حیاتی از اهمیت ویژه برخوردار است.(لیموچی، 1385،ص4). از طرف دیگر، نیاز مبرم به توسعه بیش از پیش فعالیتهای ورزشی در سطح کشور و بخصوص اهمیتی که در پیشبرد و تداوم سالم سازی فکر و روان معلولین و جانبازان وجود دارد، لذا برای دستیابی به بهبود عملکرد فضاهای ورزشی، ایجاد ضوابط طراحی جدید برای اماکن ورزشی ضروری است. امروزه متاسفانه بسیاری از ورزشگاهها و مراکز ورزشی کشورمان از نظر ساختمان سازی و معماری برای استفاده معلولین در نظر گرفته نشده است و این روشنگر ناسازگاری و نداشتن تطبیق اصولی آنها با وضعیت جسمی معلولان میباشد (حمیدی،1385،ص3). لذا در ایجاد ورزشگاههای جدیدالتأسیس مدیریت شهری باید نقشههای این ساختمانها را با معیارهای استاندارد مناسبسازی محیطی برای معلولین تطبیق دهند و در زمینه ورزشگاههای قدیمی نیز باید آنها را تا جایی که امکان دارد برای استفاده جانبازان و معلولین بهبود و اصلاح کنند و نهایتاً اینکه بازگشت جانبازان و معلولین به عرصه فعالیت و زندگی اجتماعی، نیازمند مناسبسازی محیط اجتماعی و شهری به ویژه مناسبسازی ورزشگاهها و میادین ورزشی بوده تا از این طریق بتوان شرایط لازم جهت بازگشت جانبازان و معلولین را به جامعه و مشارکت فعال آنها را در زندگی اجتماعی فراهم کرد (حمیدی،1385،ص3). با توجه به شمار جمعیت معلول در جهان و کشور ما و اهمیت ایجاد امکانات ورزشی و مناسبسازی آن برای جانبازان و معلولین ضرورت دارد، تا مطالعات و پژوهشهای زیادی در این خصوص انجام شود؛ تا اطلاعات جامع و مفیدی در اختیار مخاطبان ورزش جانبازان و معلولین قرار گیرد. اثر حاضر فرصت مناسبی است، تا وارد مبحث مناسبسازی اماکن ورزشی شده و وضعیت مناسبسازی اماکن ورزشی شهر تبریز را برای استفاده جانبازان و معلولین مورد بررسی قرار دهیم.
1-4 : اهداف پژوهش
1-4-1 : هدف کلی
مطالعه وضعیت مناسبسازی اماکن ورزشی سرپوشیده شهر تبریز برای استفاده جانبازان و معلولین
1-4-2 : اهداف اختصاصی
