این پژهش سعی دارد تا مروری بر نحوه تشکیل گفتمان انقلاب اسلامی داشته و دال‌های تشکیل دهنده آن را از منظر امام خمینی(ره) دریافته و نحوه مفصل بندی دال مرکزی و دال‌های برتر نیز ترسیم می شود. همچنین با مرور بر نظریات هویت از منظر جامعه شناسی، دال‌های گفتمان انقلاب اسلامی در ویژگی‌های هویتی شهدای دفاع مقدس نیز مورد بررسی قرار گرفته و به میزان انطباق آن با دال‌های گفتمان انقلاب از منظر امام پرداخته می شود.

 

در این پژوهش از روش تحلیل گفتمان استفاده شده و جامعه‌ی آماری آن نیز کلیه‌ی آثار مکتوب و شفاهی و خصوصاً وصیت‌نامه‌های سرداران و فرماندهان شهدای 8 سال دفاع مقدس می باشد. به طوری که با توجه به روش تحلیل گفتمان، به نحوه بازنمایی دال‌های گفتمان انقلاب اسلامی در ویژگی‌های هویتی شهدای دفاع مقدس پرداخته می شود.

 

از یافته‌های این پژوهش می توان به تعیین گفتمان انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی(ره) اشاره کرد و نیز دال‌های تشکیل دهنده این گفتمان، به گونه ای که دال مرکزی اسلام ناب بوده و سایر دال‌های برتر این گفتمان نیز عبارتند از: ولایتمداری، نفی تجدد، کفر و استکبار جهانی به عنوان “غیر”، امت گرایی، ایثار و شهادت، استقلال، آزادی، مردم محوری، غیبت و انتظار و دفاع از محرومان و مستضعفان. همچنین ویژگی‌های بسیجی و نیز ویژگی‌های گفتمان “غیر” برای گفتمان انقلاب اسلامی نیز از دیگر یافته‌های این پژوهش می باشد.

 

واژگان کلیدی

 

گفتمان، بسیجی، گفتمان انقلاب اسلامی، دال، هویت.

 

 

 

فهرست مطالب   

 

فصل اول. کلیات پژوهش 1

 

بیان مسأله 2

 

اهمیت و ضرورت تحقیق 4

 

ضرورت نظری 5

 

ضرورت عملی 5

 

اهداف تحقیق 5

 

الف) هدف اصلی: 5

 

ب) اهداف فرعی: 5

 

سؤالات تحقیق 6

 

سوال اصلی: 6

 

سوالات فرعی: 6

 

پیشینه تحقیق 6

 

فصل دوم. مبانی نظری پژوهش 9

 

تبیین مفاهیم 10

 

انقلاب 10

 

انقلاب اسلامی 11

 

گفتمان 12

 

بازنمایی 13

 

گفتمان و بازنمایی 15

 

گفتمان‌های سنت و تجدد درایران 17

 

تاریخچه چالش‌های هویت در ایران 17

 

گفتمان‌های هویتی در جامعه سیاسی ایران(1320-1357) 20

 

الف) گفتمان ناسیونال سکولار دولت پهلوی 20

 

ب) گفتمان چپ(مارکسیست ها) 23

 

سازمان چریک‌های فدایی خلق: 24
 

گروه توفان 25
ج) گفتمان  ملی گرایی لیبرال 25

 

د) اسلام پویا و دارای ایدئولوژی انقلابی 30

 

گروه‌های مبارز اسلامی 37

 

عناصر درون گفتمانی هویت اسلامی- شیعی 39

 

گفتمان اسلام ناب محمدی(ص) 40

 

مولفه‌های اسلام ناب: 41

 

1- ولایتمداری 42

 

برجسته ترین شاخص های ولایتمداری 42

 

الف. ولایت مداری در عرصه سیاست واجتماع 42

 

ب. مدیریت ولایت محور 43

 

امت گرایی 43
3- نفی تجدد، کفر و استکبار جهانی به عنوان غیر 44

 

4- دفاع از محرومان و مستضعفان 46

 

5- ایثار و شهادت 47

 

غیبت و انتظار 49
7- مردم محوری 52

 

8- خود کفایی و استقلال 52

 

* تبیین نظری اقتصاداسلامی 53

 

* حفظ اصول وارزشها 53

 

الف- معنویت 53

 

ب- حفظ ارزشها و فلسفه انقلاب ملت ایران 54

 

ج- عدالت اقتصادی 55

 

9- آزادی 55

 

انقلاب اسلامی و بسیجی 57

 

هویت 58

 

مقدمه 58

 

مفهوم هویت 58

 

ارتباط فرد و اجتماع 60

 

مفهوم هویت جمعی یا هویت اجتماعی 60

 

تعریف هویت دینی و ابعاد آن 62

 

نگرش‌های مختلف به هویت 63

 

هویت، دست‌آورد گفتمان 66

 

صاحبنظران و هویت 67

 

دریدا و هویت 67

 

ویتگنشتاین و هویت 69

 

بودریار و هویت 70

 

استوارت هال و هویت 72

 

سوژه‌ی تاریخی مارکسیسم 72

 

روان‌کاوی و سوژگی 73

 

فمینیسم و تفاوت 74

 

زبان و هویت 75

 

سوژه‌ی فوکویی 76

 

فوکو و هویت 79

 

لاکلا و موفه و هویت 83

 

فصل سوم. روش‌شناسی پژوهش 88

 

گفتمان 89

 

لاکلا و موفه و گفتمان 91

 

مفاهیم نظریه گفتمان لاکلا و موفه 94

 

الگوی تحلیل 96

 

مراحل روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه 97

 

شناسایی فضای تخاصم 97
 

منازعات معنایى و تحولات اجتماعى 97
 

معنا و کردارهاى اجتماعى 98
مفصل بندی دال‌های گفتمان انقلاب اسلامی 99

 

جامعه تحقیق 100

 

نمونه تحقیق 100

 

فصل چهارم. تجزیه و تحلیل داده‌ها و تبیین یافته‌های پژوهش 102

 

مقدمه 103

 

اسلام ناب 106
 

ایثار و شهادت 113
 

نفی تجدد، کفر و استکبار جهانی 121
فصل پنجم. نتیجه‌گیری و پیشنهادها 172

 

پیشنهادات 180

 

الف. پیشنهاد پژوهشی 180

 

ب. پیشنهاد به مسئولین فرهنگی 180

 

منابع و مآخذ 181

 

کلیات پژوهش

 

بیان مسأله

 

قرن بیستم شاهد پیدایش انواع ایدئولوژی‌های هویت‌ساز بوده است. سوسیالیسم کوشید با ایجاد چارچوب‌های تازه‌ای برای هویت بخشی به کردارها و زندگی سیاسی- اجتماعی مردمان تحت سیطره خود معنا و شکل ببخشد. ایدئولوژی‌های مذهبی نیز کوشیده‌اند انسان‌های مکتبی خاص خود را بسازند و به همین ترتیب، ایدئولوژی‌های