علاوه بر این، برخلاف سایر روشهای مد لغزشی ، ویژگیهای راهحل پیشنهادی فرکانس سوئیچینگ ثابت در حالت پایدار، همزمانی محرکهای[۸] خارجی، و عدم وجود خطای حالت ماندگار در ولتاژ خروجی است .
کنترل مبدلهای DC-DC در گذشته به صورت گستردهای بررسی شده است . برخی تکنیکهای کنترل مطرح و تحلیل میشوند . در این میان، متداولترین کنترل ولتاژ و کنترل جریان تزریقی (و مشتقات آن مثل استاندارد ماژول کنترل و میانگین کنترل جریان ) . کنترلرها براساس این تکنیک ها برای اجرا و طراحی آسان سادهسازی شده اند، اما عموما پارامترهایشان به نقطه کار بستگی دارند . دستیابی به سیگنال بزرگ پایدار اغلب برای کاهش پهنای باند مفید موثر بر کارایی مبدل نامیده میشوند . گرچه کاربرد این تکنیکها برای مبدلهای DC-DC مرتبه بالا ، مانند توپولوژیهای چک[۹] و سپیک[۱۰] ، در طراحی بسیار بحرانی پارامترهای کنترل و تثبیت دشوار ممکن است نتیجه دهد .
روش دیگر که با طبع غیرخطی این مبدلها کامپایل می کند ،براساس تکنیکهای کنترل مشتقشده از سیستمهای ساختار متغیر تئوری (VSS) ، مانند کنترل مد لغزشی (SM) .
همانطور که میدانیم کنترل SM چندین مزیت دارد : پایداری حتی برای ظرفیت بزرگ و تنوع بار ، قدرت زیاد، پاسخ دینامیکی خوب، عملکرد ساده.برعکس، کنترل SM معایبی هم دارد :اولا با توجه به طبع هیستریکش، تغییرات فرکانس سوئیچینگ به نقطه کار بستگی دارد ، ثانیا خطاهای حالت پایدار میتوانند بر تغییرات کنترلشده تاثیر بگذارند، ثالثا انتخاب پارامترهای کنترل ممکن است با توجه به پیچیدگی کنترل مد لغزشی دشوار باشد .
این پژوهش هدف کلی کنترلر SM را بیان می کند که برای هر ساختار مبدل DC-DC اصلی مفید است که معایب فوق را برطرف می کند . در حقیقت :
فرکانس سوئیچینگ در حالت پایدار ، ثبات را حفظ می کند با ایجاد هماهمنگی مناسب محرکهای خارجی، در عوض فرکانس در طول حالت گذرا ممکن است تغییر کند برای اطمینان از ثبات و سرعت پاسخ .
خطاهای حالت پایدار از بین میروند .
تنظیم کنترل آسان است .
ترکیبات مداری ساده است .
به علاوه سوئیچ کردن محدودیت جریان به آسانی قابل اجراست .
کنترلر مطرح با چندین توپولوژی مبدل DC-DC مورد آزمایش قرار گرفته است به عنوان مثال : باک , بوست ، چک و سپیک. عملکرد عالی مبدل با نمایش پیشرفت قابل توجه روی تکنیکهای کنترل حالت جاری، به دست آمد .
مهدوی وعمادی و تولیت[۱۱] (۱۹۹۷) ]۲[ روش جدیدی برای تحلیل و طراحی کنترلرهای مد لغزشی برای مبدلهای DC-DC PWM ارائه کرده اند. مزیت اصلی این کنترلر غیرخطی آنست که در آن هیچ محدودیتی در اندازه تغییرات سیگنال در اطراف نقطه کار وجود ندارد .
به طور کلی، مبدلهای DC-DC الکترونیک قدرت سیستمهای زمان مختلف تناوبی هستند با توجه به عملکرد سوئیچینگ درونیشان . ویژگیهای استاتیکی و دینامیکی این مبدلها به طور گستردهای در کتابها بحث شده است. روشهای کنترل خطی کلاسیک اغلب برای طراحی تنظیمکنندهها برای مبدلهای DC-DC مورد استفادهاند ، و برای تعیین محدوده ثباتشان در سراسر نقاط عملیاتی آنها .
با این حال، به منظور اطمینان از ثبات سیگنال بزرگشان، و همچنین برای بهبود پاسخ دینامیکی سیگنال بزرگ آنها، کنترل مد لغزشی مطرح شده است . در این پژوهش، به جای استفاده از دستور کامل فیدبک حالت برای کنترلر مد لغزشی، مدلهای میانگین فضای حالت مبدلها استفاده شده است. نشان داده شده است که استفاده از روش ارائه شده در یک کنترلر سادهشده حاصل خواهد شد. بر خلاف فرکانس متغیر کنترلر مد لغزشی مورد استفاده در کتابها، سوئیچینگ فرکانس ثابت روش PWM استفاده شده است. این طراحی فیلتر مبدل را ساده می کند و فیلتر مبدل را به حداقل میرساند. تغییرات سیگنال کوچک و همچنین بزرگ در اطراف نقطه کار در نظر گرفته شده است. کنترلرهای مد لغزشی برای مبدلهای باک، بوست، باک-بوست و چٌک طراحی و بحث شده است. این کنترلرها بر روی یک کامپیوتر دیجیتال شبیهسازی شده است و عملکرد دینامیکیشان که رضایتبخش میباشد نشان داده شده است. درنهایت، قضیه دوم لیاپانوف به منظور بررسی ثبات کنترلرهای مد لغزشی طراحیشده برای مبدل Cuk استفاده شده است .
هبرت سیره-رامیرز (۱۹۹۱) ]۳[ در مقاله خود روشهای گسترده خطیسازی مطرح کرده است. این روشها به منظور طراحی پایدارسازی مبدلهای P-I متناسب انتگرال غیرخطی به یک مقدار ثابت، ولتاژ خروجی متوسط مربوط به مدولاسیون عرضیِ پالسِ مبدلهای DC به DC تنظیم سوئیچ مطرح شدهاند. روش زیگلر- نیکولز برای مشخصات کنترلگرهای P-I به کار گرفته شده است به گونهای که برای خانوادهای از مدلهای تابع انتقال پارامترریزیشده مربوط به رفتار مبدل متوسط خطی در اطراف یک نقطه تعادل ثابت عامل مربوط به مدار تحت کنترل PWM (مدولاسیون عرضی- پالس) متوسط به کار برده شده است. مبدلهای بوست و باک- بوست به طور ویژهای تحت مراقبت میباشند و کارایی تنظیم آنها از طریق آزمایشهای شبیهسازی کامپیوتری نشان داده شده است.
به گفته شٍن[۱۲] و هوآ[۱۳] و همکاران (۱۹۹۸) ]۴[ از آنجایی که نیروی الکتریکی که به وسیلهی آرایههای خورشیدی منظم تأمین میشود بستگی به Insolation، دما و ولتاژ منظم دارد، کنترل نقاط عملکرد به منظور طراحی توان ماکزیمم مربوط به آرایههای منظم خورشیدی، امری ضروری به نظر میرسد. هدف مقالهی پیشرو پژوهش در رابطه با الگوریتمهای ردیابی توان ماکزیمم است که اغلب برای مقایسهی بازدهی ردیابی برای عملکرد سیستم تحت کنترلهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. به علاوه انواع مختلف مبدلهای DC/DC به منظور ارزیابی کارایی مبدل طراحی شدهاند. روش ساده که یک کنترل زمانی گسسته و یک جبرانساز[۱۴] PI هم ترکیب میکند برای ردیابی نقاط توان ماکزیمم(MPP’S) مربوط به آرایه خورشیدی استفاده شده است پیادهسازی و اجرای سیستم مبدل پیشنهادی بر اساس یک پردازنده دیجیتالی سیگنال (DSP) بوده و نتایج تجربی و مورد آزمایش قرار گرفته ارائه شده و در دسترس هستند.
ژاک- یٌو شان[۱۵] (۲۰۰۷) ]۵[ یک کنترل غیرخطی پیشنهاد کرده است. و کاربردهای آن برای تنظیم مبدلهای DC-DC نوع باک و بوست مورد بررسی قرار میگیرد. کنترل کننده پیشنهادی که شکل تشریحی کنترل کننده چندحلقهای خطی در نظر گرفته میشود، پارامتر میزانسازی اضافهای را تهیه میکند که میتواند برای تغییر و اصلاح واکنش خروجی مورد استفاده قرار بگیرد. پایداری سیستم در حضور بار نامعلوم و متغیر و ولتاژ خطی همچنین رابطه بین استراتژیهای کنترل خطی و غیرخطی مورد مطالعه قرار میگیرد. همچنین نتایج عددی و تجربی برای توضیح دادن ویژگیهای استراتژی پیشنهادی ارائه کرده است.
وحید یوسف زاده و همکاران (۲۰۰۸) ]۶[ روشی برای کنترل مبدلها ارائه دادهاند.این کنترلگر در واقع ترکیبی از یک کنترلگر نوسانات دارای فرکانس ثابت (PWM) (که در آن از یک PID خطی نزدیک نقطه مبدأ استفاده شده است)و یک کنترلگر خطی یا غیرخطی سطحی (SSC) میباشد که از نقطه مبدأ فاصله داشته و بین این دو کنترلگر یک مرز انتقالی نیز وجود دارد. خازن هیبریدی که تعیینکنندهی میزان جریان است امکان برآورد صفحه سوئیچ را فراهم آورده و در عین حال ما را از داشتن یک حسگر جریان نیز بینیاز میسازد. SSC که از آن به عنوان ماژول HDL وریلاگ استفاده میشود را میتوان به راحتی به سیستم کنترلگر PWM اضافه کرد و از این طریق میتوان یک کنترلگر PTOD ایجاد نمود. در حالت ثابت، کنترلگر به صورت کاملاً یکسان از کنترلگر PWM با فرکانس ثابت و یک PID خطی استفاده میکند. شبیهسازی و نتیجه آزمایشات مربوط به مبدلهای همگام V6.5 تا V1.3 و ۱۰ آمپر مورد بررسی قرار دادهاند.
کاستابیر[۱۶] و مًتاولّی[۱۷] و ساگینی[۱۸] (۲۰۰۸) ]۷[ یک روش کنترل دیجیتال برای واکنش مرحله بارگزاری زمان بهینه مربوط به مبدلهای باک همزمان برای کاربردهای نقطه بارگذاری استفاده کننده از خازنهای خروجی ESR پایین در نظر گرفتهاند. برخلاف روشهای گزارششده قبلی تکنیک مطرحشده نبست به پارامترهای پایه توان غیرحساس هستند. به طوری که عملکرد آن بر اطلاع از دانش ظرفیت القای مغناطیسی فیلتر خروجی و ظرفیت الکتریکی خازن تکیه نمیکند. واکنش زمان بهینه از طریق یک عمل سوئیچینگ سیگنال روشن / خاموش به دست می آید که به محض اینکه یک ناپایداری بار نمایان شود عهدهدار آن عمل می شود. یک مبدل A/D همزمان به کار گرفته شده است که در یک فرایند CMOS استاندارد ۳۵/۰ میکرومتر تشخیص داده شده است. مبدل A/D ولتاژ خروجی را کوانتیزه می کند و یک کنترلگر دیجیتال غیرخطی بر پایه رویداد را هنگامی که یک تغییر حالت هموار تدریجی نمایان می شود، رها میسازد. واکنش زمانی بهینه فقط مبتنی بر اندازه گیریهای ولتاژ خروجی و مبتنی بر آگاهی از چرخهی کار حالت یکنواخت میباشد، عددی در دسترس و آسان در داخل کنترلگر دیجیتال. تاثیر و ویژگیهای روش زمانبهینه مقاوم مطرحشده، هم از طریق شبیهسازیهای کامپیوتری و هم تستهای تجربی و آزمایشگاهی بر روی یک نمونه اصلی و اولیه مبدل باک همزمان (سنکرون) و یک اجرای VHOL الگوریتم کنترل بر روی یک دستگاه FPGA اعتبار کسب می کنند.
مًتاولّی ، رٌسِتو ، اسپیازی ،تٍنتی[۱۹] (۱۹۹۵) ]۸[ یک کنترل کننده چند منظوره(همه کاره) فازی برای مبدلهای DC/DC مورد بررسی قرار دادهاند. بر اساس تعریفی کیفی از سیستمی که بایستی تحت کنترل باشد کنترل کننده های فازی در اجرای عملکردهای مناسب توانا هستند حتی برای آن دسته از سیستمهایی که روشهای کنترل خطی در آنها با شکست مواجه میشوند مانند هنگامی که یک تعریف ریاضی ممکن نباشد یا در حضور تغییرات گسترده پارامتر.
روش معرفیشده کلی و جامع میباشد و می تواند برای هرگونه توپولوژی مبدل DC/DC به کار برده شود. راه اندازی کنترل کننده نسبتاً ساده است و می تواند یک واکنش سیگنال کوچک را به همان سرعت و ثباتی که برای دیگر تنظیم کننده های استاندارد وجود دارد و یک واکنش سیگنال بزرگ بهبود یافته را تضمین کند.
دوشان بٌروجٍویچ و سودیپ مازومدٍر و علی نایفه[۲۰] (۲۰۰۲) ]۹[ یک کنترل کننده مقاوم را به وسیله ترکیب مفاهیم مربوط به ساختار متغیر انتگرالی (یکپارچه) و کنترل سطح شیبدار چندگانه برای مبدلهای باک dc-dc موازی، توسعه می دهند. مزیتهای این طرح عبارتند از: سادگی آن در طراحی، واکنش دینامیک مناسب، استحکام، توانایی بی اثر کردن خطای ولتاژ- باس و خطای بین جریانهای بار مربوط به ماژولهای مبدل تحت شرایط حالت تعادل، و توانایی کاهش دادن اثر دینامیکهای دارای فرکانس خیلی بالا با توجه به پارازیتهای موجود در سیستم حلقه بسته. آنها در اینجا روشی را برای تعیین ناحیه حضور و پایداری مربوط به مانیفلدهای لغزشی (شیبدار) برای چنین مبدلهای موازیای توضیح می دهند. نتایج واکنشهای دینامیک و حالت پایدار خوبی را نشان می دهند .
فصل دوم:
معرفی چاپر
۲-۱- مقدمه
وظیفه چاپر تبدیل ولتاژ تنظیمنشده به ولتاژ تنظیمشده در سطح دلخواه است.
بلوک دیاگرام کلی چاپر به صورت زیر است:
شکل ۲-۱ بلوک دیاگرام چاپر
اساس مبدلهای dc-dc بر مبنای سوئیچینگ است. در مدار زیر در صورتی که ترانزیستور در ناحیه خطی کار کند،میتوان آن را با یک مقاومت (RT) مدل کرد.
شکل ۲-۲ رگولاتور خطی
(۲-۱) VO=Vin – VCE
هر چه میزان جریان عبوری از ترانزیستور بیشتر شود، توان مصرفی طبق رابطه زیر افزایش می یابد:
P=RT*IL*IL , P=VCE * IL
(۲-۲)
اما در همین مدار اگر ترانزیستور درحالت اشباع باشد، ولتاژ ورودی به خروجی منتقل می شود و اگر ترانزیستور در حالت قطع باشد، ولتاژ خروجی برابر با صفر است .( تنظیمکننده سوئیچینگ[۲۱])
با توجه بهرابطه توان P = VI ، توان مصرفی برابر با صفر است (در صورت ایدهآل بودن سوئیچ) و کل توان ورودی از منبع به بار منتقل می شود.
مدارهای تنظیمکننده سوئیچینگ اساس کار چاپرها هستند.
خروجی یک چاپر dc با بارمقاومتی ناپیوسته و شامل هارمونیکها میباشد. مقدار ریپل معمولا با بهره گرفتن از یک فیلتر LC کاسته می شود. رگولاتورهای تغییردهنده به صورت مدارهای مجتمع یافت میشوند. طراح می تواند فرکانس کلیدزنی را با انتخاب مقادیر Rو C نوسانکننده فرکانسی،انتخاب کند. به عنوان یک قانون سرانگشتی برای حداکثرکردن بازده، حداقل دوره تناوب نوسانگر باید حدود ۱۰۰ مرتبه بیشتر از زمان کلیدزنی ترانزیستور باشد. برای مثال اگر ترانزیستوری زمان کلیدزنی برابر داشته باشد، دوره تناوب نوسانگر خواهد بود که در نتیجه حداکثر فرکانس نوسانگر خواهد بود.این محدودیت ناشی از تلفات کلیدزنی ترانزیستور میباشد.تلفات کلیدزنی ترانزیستور با فرکانس کلیدزنی، افزایش و در نتیجه بازده کاهش مییابد.به علاوه تلفات هسته سلف ها کارکرد با فرکانس بالا را محدود میسازد.
۲-۲- کنترل مبدلهای dc-dc
در مبدلهای dc-dc ، متوسط ولتاژ خروجی برای برابری با یک سطح مطلوب باید کنترل شود، اگر چه ولتاژ ورودی و بار خروجی ممکن است نوسان داشته باشند.در مبدلهای dc-dc سوئیچینگ یک یا چند سوئیچ برای تبدیلdc از یک سطح به سطح دیگر به کار میرود. در مبدل dc-dc با یک ولتاژ ورودی داده شده، متوسط ولتاژ خروجی با کنترل مدت زمان روشن بودن و خاموش بودن سوئیچ کنترل می شود ( ، ). برای توضیح دادن مفهوم سوئیچینگ، یک مبدل dc-dc پایه در شکل ۲-۳ (a) بررسی می شود. متوسط مقدار ولتاژ خروجی که در شکل ۲-۳ (b) بستگی به و نشان داده شده است. یکی از روشها برای کنترل ولتاژ خروجی استفاده کردن از سوئیچینگ با یک فرکانس ثابت است ( یک سوئیچینگ ثابت با دوره تناوب ).
مدت زمان روشن بودن سوئیچ برای کنترل متوسط ولتاژ خروجی تنظیم می شود. این روش مدولاسیون پهنای پالس PWM خوانده می شود. درصد وظیفه سوئیچ D است، که از نسبت مدت زمان روشن بودن سوئیچ به دوره تناوب سوئیچ تعیین می شود، و متغیر است.
روشهای دیگر کنترل بیشتر معمولاند،که هم فرکانس کلیدزنی(و بنابراین دوره تناوب)و مدت زمان روشن بودن سوئیچ تغییر می کند.این روش تنها در مبدلهای dc-dc با ترانزیستورهای جریان مداوم به کار میرود. تغییرات در فرکانس سوئیچینگ فیلتر کردن ریپل اجزا در شکل موج خروجی و ورودی در مبدل را مشکل میسازد.
شکل ۲-۳ تغییرات dc-dc سوئیچینگ
شکل ۲-۴ مدولاتور پهنای پالس (a) بلوک دیاگرام (b) سیگنالهای مقایسه
در سوئیچینگ PWM با یک فرکانس کلیدزنی ثابت، ولتاژ کنترل را میتوان با یک ولتاژ دندانه ارهای مقایسه کرد تا سیگنال کنترلی PWM سوئیچ با کنترل حالت (on یا off) سوئیچ به دست آید. این عمل در شکل ۲-۴ (a) و ۲-۴ (b) نشان داده شده است. سیگنال ولتاژ کنترل معمولا با بزرگ شدن خطا یا تفاوت بین ولتاژ خروجی مطلوب و ولتاژ خروجی واقعی بدست می آید.
فرکانس شکل موج متناوب با یک پیک ثابت،فرکانس کلیدزنی را ایجاد می کند. این فرکانس در کنترل PWM ثابت نگه داشته می شود و از چند کیلوهرتز تا چند صد کیلوهرتز انتخاب می شود.هنگامی که سیگنال خطا بزرگ شده و با سرعت کمی نسبت به زمان برای تولید فرکانس کلیدزنی تغییر می کند، بزرگتر از شکل موج دندانه ارهای باشد،سیگنال کنترل سوئیچ بزرگ می شود،و باعث روشن شدن سوئیچ می شود.در غیر این صورت سوئیچ خاموش است.
از نسبت به پیک شکل موج دندانه ارهای از که در شکل ۲-۴، درصد وظیفه سوئیچ را میتوان به صورت زیر تعریف کرد:
(۲-۳)
مبدلهای dc-dc دو مد متمایز عملکرد میتوانند داشته باشند: ۱) هدایت جریان پیوسته و ۲) هدایت جریان ناپیوسته. در عمل، یک مبدل ممکن است در هر دو مد عمل کند، که مشخصات متفاوت قابل توجهی دارند. از این رو، یک مبدل و کنترل آن باید در هر دو مد عملکرد طراحی شود.
۲-۳- مبدل کاهنده [۲۲]