بعدازدوره قرارداد مشارکت در سال ۱۳۴۴ تحول در روابط بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت های بین المللی ادامه یافت وبرای اولین بار قرارداد جدیدی توسط شرکت ملی نقت ایران تحت عنوان وقرارداد پیمانکاری ابداع گردید که از رجحان و امتیاز بیشتری در مقایسه با قراردادهای مشارکت برخوردار بود .این نوع قرارداد بعدا الگوی قراردادهای نفتی سایر کشورها قرارگرفت و درسال ۱۳۴۵ سه قرارداد ازاین نوع منعقد گردید که به این قرارداد بودند قرارداد با شرکت نفت فرانسوی آراپ ،قرارداد با شرکت آمریکایی کنتینال و قرارداد با گروه شرکتهای اروپایی صفحه ۱۱۴ ببینید درسته(آراپ ،فرانسه،اجیپ،ایتالیا،هسپا،نیول ،پاکویل ،اسپانیا،او ،ام،وی ،اتریش و پترو فنیای بلژیک)
نقاط قوت و ضعف قراردادهای پیمانکاری:
نقاط قوت
۱-مدت محدودترقرارداد نسبت به قراردادهای مشارکتی
۲-مالکیت نفت تولید شده در سر چاه ناحیه قرارداد توسط شرکت ملی نفت ایران
۳-ماکلیت شرکت ملی نفت ایران برکلیه تاسیسات موجود بعد از پایان قرارداد
۴-استفاده بهینه از سرمایه گذاری و بهره گیری از دانش فنی پیشرفته نفت بین المللی و دسترسی به ذخایر نفت و گازایران
۴-استفاده بهینه از سرمایه گذاری و بهره گیری از دانش فنی پیشرفته صنعت نفت بین المللی و دسترسی به ذخایر نفت و گاز ایران
ب)نقاط ضعف
۱-پذیرش ریسک قیمت فروش نفت توسط ایران
۲-پذیرش ریسک تولید و عملکرد مخزن توسط ایران
۳-عدم انطباق اجرای این قراردادهای متعارف و متداول بین المللی
۴-عدم انعطاف قرارداد با شرایط قابل پیش بینی عملکرد مخزن
۵-عدم مسئولیت و انگیزه پیمانکار نسبت به بهینه سازی توسعه و مدیریت مخزن
۲-۱۲-قراردادهای بیع متقابل و تاثیر آن برچگونگی مالکیت و مدیریت در صنعت نفت ایران:
قراردادهای بیع متقابل که در طبقه بندی سیستم های قراردادی تحت عنوان کلی قراردادهای خدمات نفتی بدون ریسک تعریف میگردد.درسال ۱۳۷۰ برای اولین بار توسط شرکت ملی نفت ایران مطرح و به شرکتهای نفتی بین المللی پیشنهاد گردید.
علی رغم مشکلات اولیه، این قرارداد توسط شرکتهای بین المللی در مدت کوتاهی مورد پذیرش قرار گرفته و تاکنون مبنای چندین قرارداد توسعه و اکتشاف نفت و گاز در جمهوری اسلامی ایران شده است.
الزامات و محدودیت های مطروحه جهت طرحهای بیع متقابل در زیر ارائه میگردد:
دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایرانمجاز به هیچکونه تعهد و تضمینی بابت بازپرداخت تسهیلات بیع متقابل استفاده شده نیستند.
تمامی پرداخت های مربوط به طرحها اعم از پرداخت و هزینه های ذیربط و تأیید شورای اقتصاد، دارای توجیه اقتصادی و مالی باشند و مجموعه هزینه های اجرایی کامل آن از سقف هزینه ای تعیین شده تجاوز ننماید.
عملیات تأمین ارزی کلیه قراردادها باید با هماهنگی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صورت گیرد.
ه منظور صرفه جویی و حفظ منابع ملی کشور، تمامی عملیات طرح از آغاز تا بهره برداری باید با کنترل کمی و کیفی و کنترل قیمت و اخذ تصمیم های لازم صورت گیرد. دراین رابطه وزیر مستقیماً مسئول اجرای این امر می باشد.
نقاط ضعف و قدرت قراردادهای بیع متقابل
الف –نقاط قوت
۱-کوتاه بودن دروره ی قرارداد بین (۸-۱۰ سال )که به مراتب کوتاه تر از دوره ی میدان نفتی است
۲-حاکمیت و مالکیت برمنابع هیدرو کربوری
۳-کنترل مالکیت عملیات بهره برداری
۴ –استقلال و کنترل بازاریابی و فروش نفت
۵ –عدم تعهد دولت در باز پرداخت هزینه های سرمایه گذاری وباز پرداخت از محل صدورمحصولات تولیدی
۶-نرخ بازده سرمایه ثابت برای پیمانکار
۷-پذیرش ریسک زمان بندی و تکمیل اجرای پروژه توسط پیمانکار
ب)نقاط ضعف
۱-پذیرش ریسک قیمت فروش نفت توسط ایران (به جز شرایط قیمت بسیار پایین نفت که امکان تامین بازپرداخت اقساط را میسر نمی کند)
۲-پذیرش ریسک تولید و عملکرد مخزن توسط ایران (مگر در دروره باز پرداخت ،که کاهش تولید باعث جریمه و تاخیر در بازپرداخت به پیمانکارمی شود)
۳-عدم تجانس اجرای قراردادهای نوع بیع متقابل با قراردادهای متعارف و متداول بین المللی (اکتشافی توسعه و بهر ه برداری چند فازی ازمیادین هیدرو کربوری)
۴-انعطاف پذیری کم قرارداد نسبت به شرایط غیرقابل پیش بینی عملکرد و شاخص های فنی – مهندسی مخزن
۵-عدم مسئولیت و انگیزه پیمانکار نسبت به بهینه سازی توسعه و مدیریت مخزن بالاخص پس از شروع تولید
۶-عدم انگیزه کافی پیمانکار نسبت به انتقال تکنولوژی و مدیریت آموزش به واسطه های کوتاهی مدت قرارداد وعدم مشارکت دولت مگر در شرایطی که امکان عقد قراردادهای دیگر وحضور درازمدت مطرح باشد.
۷-محدودیت جذب سرمایه گذاری قابل توجه و باهزینه های بهینه به دلیل عدم انگیزه شرکت های نفتی ،سرمایه گذاران،وام دهندگان خارجی این گزینه در مقایسه بادیگر قراردادهای معمول با مورد استفاده بین المللی به ویژه قراردادهای مشارکت درتولیدوسود.
فصل سوم: کلیات۲
کلیات
در این فصل مباحث مرتبط با تحقیق ، بطور مختصر مرور میگردد تا با بررسی این مباحث ، بتوان جامع تر و کاملتر به بسط و بررسی موضوع تحقیق پرداخت ، موضوع این تحقیق ، مثلثی است که ، سه گوشه آن ، سه موضوع بسیار مهم زیر میباشند : قرراردادهای الکترونیکی ، قانون حاکم بر قراردادهای و قراردادهای بین المللی نفت و گاز . هر یک از این مباحث ، به تنهایی محمل چندین تحقیق کارشناسی ارشد و دکتری بوده و احتمالا خواهد بود. لذا در این بخش ، بصورت مختصر و اجمالی ، صرفا نتایج و دستاوردهای این تحقیقات مرور میشود تا بتوان در بخش بعدی از آنها استفاده نمود.
تعاریف اولیه
این فصل ، تعریف حقوقی برخی اصطلاحات مهم که کاربرد وسیعی در این تحقیق دارند ، مورد بررسی قرار میگیرد تا در ادامه تحقیق ، کاربرد این اصطلاحات ، به سهولت انجام یافته و معانی جملات ، دچار چالش نگردد.
گفتار۱- قراردادهای تجاری
