به موجب این مصوبه، اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام‌خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام‌خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن قید کند.
در تبصره‌ای از این ماده مقرر شد که کودک یا نوجوان می‌تواند پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی تقاضای صدور شناسنامه جدیدی را برای خود با درج نام والدین واقعی در صورت معلوم بودن یا نام‌خانوادگی مورد درخواست وی در صورت معلوم نبودن والدین واقعی از اداره ثبت احوال بنماید.
۱۰٫ در تبصره ماده ۲۷ لایحه جدید آمده است: ازدواج چه در زمان ضمانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرند خوانده ممنوع است. شورای نگهبان به این تبصره ایراد وارد کرده، زیرا بر اساس فقه شیعه والدین سرپرست به فرزند خوانده نامحرم هستند مگر آنکه به طریقی مانند رضاع یا صیغه محرمیت در صورت وجود شرایط محرمیت ایجاد شود و در غیر این صورت آن ها نامحرم و مانعی در جهت ازدواج بینشان وجود ندارد؛ اما از نظر اخلاقی این مسئله صورت خوشی ندارد و شاید بتوان گفت ممکن است باعث برخی سوءاستفاده‌های اخلاقی شود. به همین علت نمایندگان در جهت رفع این اشکال و ایراد، این تبصره را به این شکل اصلاح کردند که ازدواج چه در زمان ضمانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرند خوانده ممنوع است؛ مگر اینکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان، این امر را به مصلحت فرزند خوانده تشخیص دهد.
قانون مصوب ۱۳۵۳ داری ۱۷ ماده بود و در این لایحه جدید به ۳۷ ماده افزایش پیدا کرده‌است که مسیر ۳ ساله‌ای را میان ایرادات شورای نگهبان و حل آن ها توسط مجلس طی کرده‌است؛ انتظار می‌رود با تصویب این قانون جدید مشکلات بسیاری در زمینه سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست رفع شود.
پی‌نوشت
۱٫ غمامی سید محمد مهدی – فرزندخواندگی در خانواده رومی –ژرمنی با بررسی تطبیقی در حقوق آلمان وفرانسه ” ماهنامه کانون.
۲٫ مبین حجت، تحولات فرزندخواندگی در نظام حقوقی اسلام ،ایران و فرانسه www.govah.net.؛ توسلی نایینی منوچهر، فرزندخواندگی مطالعه تطبیقی درفقه امامیه، حقوق ایران و فرانسه.
۳٫ آقای دکتر کاتوزیان بدوا اعتقاد دارند که ایجاد قرابت مجازی جهت انفاق به فرزندان با زوال ضغر سن فرزند خوانده از بین نمی رود و فرزند خوانده تا زمان وجود رابطه فرزندخواندگی از انفاق والدین حکمی خود بهره مند خواهد شد لیکن در خصوص قرابت واقعی ایشان اعتقاد دارند که به واسطه فرزندخواندگی قرابتی بین فرزند خوانده و پدر خوانده و مادر خوانده ایجاد نمی گردد اما در اصل عدم قرابت، ممنوعیت نکاح بین پدر خوانده و مادر خوانده با فرزند خوانده را به عنوان استثناء (به دلیل مغایرت با اخلاق عمومی)از شمول اصل یاد شده خارج می‌سازد حقوق مدنی –خانواده ،روابط والدین با فرزندان ج ۲ ص ۳۹۵و ۳۹۹
۴٫ کودکان بی‌سرپرستی که فاقد ولی و سرپرست هستند بر اساس قاعده فقهی” الحاکم ولی من لا ولی له “حاکم شرعی ولی و سرپرست آن ها است مانند کودکانی که در بهزیستی هستندکه در لایحه جدید به اجازه مقام معظم رهبری سرپرستی این کودکان به صورت نیابتی به بهزیستی واگذار شد تا مراحل فرزندخواندگی آن ها تسهیل شود.
۵٫ کاتوزیان ناصر، دوره مقدماتی حقوق خانواده،ص ۴۵۳٫
۶٫ به نقل از خبرگزاری مهر خانه ” نام والدین واقعی در شناسنامه کودک درج می‌شود “
*کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی
مطالب مرتبط :
ازدواج با فرزندخوانده از نگاه فقه
چگونه فرزندخوانده محرم می‌شود؟
فرزندخواندگی در گذر تاریخ
خانه
درباره
فرایند فرزندپذیری
جاهای دیگر
ارسال تجربه های فرزندپذیری
تماس با ما
قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست ۱۳۹۲
مدیر سایت ۴:۳۵ ب.ظ ۰
مقایسه قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب ۱۳۵۳ با قانون حاضر حاکی از آن است که ادعاهای طراحان لایحه برای تسهیل فرزندخواندگی و افزایش دامنه کودکانی که می‌توان سرپرستی آن ها را واگذار کرد، تامین نشده است. به زودی در نوشته های جداگانه‌ای مطالعه‌ای مقایسه‌ای میان قانون مصوب ۱۳۵۳، قانون حاضر و لایحه دولت تغییرات قانونی را موشکافی خواهیم کرد.
ماده۱ سرپرستی کودکان و نوجوانان فاقد سرپرست به منظور تأمین نیازهای مادی و معنوی آنان، با اذن مقام معظم رهبری و مطابق مقررات این قانون صورت می‌گیرد.
ماده۲ امور مربوط به سرپرستی کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، با سازمان بهزیستی کشور است که در این قانون به اختصار سازمان نامیده می‌شود.
برای اطلاع ار روند تصویب این قانون و دسترسی به مستندات این مراحل به فرزندخواندگی: قانونی که به آخر رسید، مراجعه کنید. برای مرور سریع آنچه در این مسیر اتفاق افتاده است به تاریخ‌نگاری این قانون مراجعه کنید
ماده۳ کلیه اتباع ایرانی مقیم ایران می‌توانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را با رعایت مقررات مندرج در آن و با حکم دادگاه صالح برعهده گیرند.
ماده۴ ایرانیان مقیم خارج از کشور می‌توانند تقاضای سرپرستی خود را از طریق سفارتخانه یا دفاتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران به سازمان تقدیم نمایند. سفارتخانه‌ها و یا دفاتر یاد شده موظفند در اجرای این قانون، با سازمان همکاری نمایند و سازمان موظف است با حکم دادگاه صالح به درخواست متقاضی رسیدگی نماید.
ماده۵ افراد زیر می‌توانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند.
الف ـ زن و شوهری که پنج‌سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به اینکه حداقل یکی‌از آنان بیش از سی‌سال سن داشته باشد.
ب ـ زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر اینکه حداقل یکی از آنان بیش از سی‌سال سن داشته باشد.
ج ـ دختران و زنان بدون شوهر، در صورتیکه حداقل سی‌سال سن داشته باشند، منحصراًً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت.
تبصره۱ چنانچه به تشخیص سازمان پزشکی قانونی امکان بچه‌دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست‌کنندگان از شرط مدت پنج‌سال مقرر در بند (الف) این ماده مستثنی می‌باشند.
تبصره۲ چنانچه درخواست‌کنندگان سرپرستی از بستگان کودک یا نوجوان باشند، دادگاه با اخذ نظر سازمان و با رعایت مصلحت کودک و نوجوان می‌تواند آنان را از برخی شرایط مقرر در این ماده مستثنی نماید.
تبصره۳ اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون‌شوهر فاقدفرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.
تبصره۴ درخواست‌کنندگان کمتر از پنجاه‌سال سن، نسبت‌به درخواست‌کنندگانی که پنجاه‌سال و بیشتر دارند، درشرایط مساوی اولویت دارند.
تبصره۵ در مواردی که زن و شوهر درخواست کننده سرپرستی باشند، درخواست باید به طور مشترک از طرف آنان تنظیم و ارائه گردد.
ماده۶ درخواست‌کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات
ب ـ عدم محکومیت جزائی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی
ج ـ تمکن مالی
دـ عدم حجر
