. مباشرت آن است که «مولی» عبد را آزاد می کند و می گوید: تو آزادی. جوده، جمال، ص ۸۵ به نقل از مبادی فقه و اصول، دکتر علیرضا فیض و شرایع محقّق حلّی. ↑
.تدبیر، آن است که مولی، آزادی بنده یا کنیز خود را به مرگِ خود معلّق سازد. بنده تدبیر شده را« عبد مُدبَّر» گویند. در حقیقت، تدبیر، نوعی وصیت است و به همین جهت عبدِ مدبِّر پس از مرگِ مولی از ثلثِ ترکه آزاد می شود. تدبیر دو گونه است: مطلق( که مولی می گوید: وقتی مُردم تو آزادی)، و مقید ( که مولی می گوید: وقتی در این سفر یا در فلان ماه مثلا مُردم تو آزادی.) جوده، جمال،اوضاع اجتماعی اقتصادی موالی در صدر اسلام، ص ۸۵ به نقل از مبادی فقه و اصول، دکتر علیرضا فیض و شرایع محقّق حلّی. ↑
.قران کریم، نور، آیه ۳۳٫ ↑
. قران کریم، بقره، آیه ۱۷۷٫ ↑
.قران کریم، مائده، آیه ۸۹٫ ↑
. قران کریم، توبه، آیه ۶۰٫ ↑
.قران کریم، نساء، آیه ۹۲؛ مجادله، آیه ۳٫ ↑
. قران کریم، احزاب، آیه ۳۷؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۶۵٫ ↑
. ممتحن، حسینعلی، نهضت شعوبیه،پیشین، چ ۲، ۱۳۷۰،ص ۱۳۳٫ ↑
. همان، ص۱۳۵٫ ↑
. ابن منظور، لسان العرب، واژه ولی. ↑
. شیبانی، محمد بن حسن، کتاب الاصل، تحقیق ابوالوفاء افغانی، حیدرآباد، ۱۹۷۳م،ج۴، ق۱، ص۱۸۴٫ ↑
. طبری، تاریخ، ج۶، ص ۳۵۱٫ ↑
. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۶۶- ۱۹۷۰م، ج۶، ص۳۵۱٫ ↑
. ابن منظور، لسان العرب، واژه ولی. ↑
. مدیر شانچی، کاظم، پیشین، ص۵۰٫ ↑
. زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، پیشین، ص۳۷۸٫ ↑
. جرجی زیدان می نویسد: «با اجرای مراسم تحت الحمایگی، برمکیان موالی هارون شدند، و بسیاری از ایرانیان با همین مراسم مولای امیران عرب بودند. در زمان جاهلیت مرد مسیحی، یا یهودی و یا زرتشتی، مولای عرب می شد» زیدان، جرجی تاریخ تمدن اسلامی، پیشین، ج۴، ص ۶۶۳و ۶۶۴٫ ↑
. سوره ۵، آیه ۵۱٫ ↑
.ممتحن، نهضت شعوبیه (جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی)، پیشین، ص ۶-۱۳۵٫ ↑
. زیدان، جرجی، تاریخ تمدن اسلام، ج چهارم، ص ۶۶۴٫ ↑
. یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ ( حجرات/ ۱۳) ↑
. پیامبر اکرم(ص) به عنوان اسوه اسلام، سعی فراوان در محو نژادگرایی کرد، او می­گفت:« مردم از زمان آدم تا به امروز همه مثل دندانه­های شانه­اند. هیچ عربی بر هیچ عجمی برتری ندارد و نیز هیچ سرخی بر هیچ سیاهی برتری ندارد مگر به تقوا. مهاجرانی، ۱۳۸۷، ص۱۵۷٫ ↑
. ابن اثیر، ۱۳۷۳، ج۳، ص۱۲۶۰، ۱۲۶۱٫ ↑
. یعقوبی، ۱۳۸۲، ج۲، ص۱۴٫ عربگرایی بنی­امیه ↑
. طبری، ۱۳۷۵، ج۴، ص۱۴۷۹٫ عربگرایی بنی­امیه ↑
. مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، مروج الذهب و المعادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۷۴، ص۶۷۷٫ ↑
. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۶، چ اول، ج ۱، ص۲۴۵٫ ↑
. الهامی، داود، سیر تشیع در ایران: کوفه. پایگاه فعالیت شیعیان، درس­هایی از مکتب اسلام، سال ۲۷، شماره ۱۱٫ ↑
. قربانپور دشتکی، سیمین، کوفه و تحولات سیاسی صدر اسلام، تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم، شماره ۲۳، ۱۳۸۴، ص۳۴ ↑
. نهج البلاغه/ خطبه ۱۶٫ ↑
.روزی امام علی(ع) پیرمردی را در حال گدایی دید، برآشفت و پرسید: این چه وضعیّتی است و چرا در جامعه­ اسلامی گدا وجود دارد؟ اطرافیان پاسخ دادند: او مسیحی است. حضرت فرمود: مسیحی باشد. تا او توان و رمق داشت در جامعه­ اسلامی، از او کار کشیدید؛ اکنون که پیر و از کار افتاده شده او را به حال خود رها کرده­اید؟ سپس دستور داد که از بیت المال مسلمانان او را بیمه کنند. علیخانی، علی اکبر، معرفی، نقد و بررسی کتاب اخبار الطوال، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ۱۳۷۹، شماره ۵۴، ۵۵، ص۲۶۲ و ۲۶۳٫ ↑
. زیدان، جرجی، تاریخ تمدن اسلام،پیشین، ج۲، ص۲۲۷٫ ↑
. حقیقت، عبدالرفیع، تاریخ نهضت­های ملی ایران از حمله تازیان تا ظهور صفاریان، تهران: انتشارات کتب ایران، ۱۳۴۸،چ اول، ص۷۵؛ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام،پیشین، ج۲، ص۲۳۱ و ۲۲۷٫ ↑
. همان، ص۲۳۹٫ ↑
. همان، ج ۴، ص۷۲۸٫ ↑
. زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران پس از اسلام،پیشین، ص ۳۷۹٫ ↑
. خلیل الله مقدم، احمد،پیشین، ص ۴۰۶٫ ↑
. آشتیانی، عباس اقبال، تاریخ ایران پس از اسلام، پیشین، ۱۳۸۶، ص ۳۶۵٫ ↑
. زیدان، جرجی،پیشین، ص۲۲۹ و ۲۲۸٫ ↑
. کنیه: عنوانی بود که با کلمه اب( پدر) یا ام( مادر) آغاز گردد و یک نوع احترامی است که عربها اشخاص را به نام پسران یا دختران آنها خوانند و برای اینکه تازه مسلمانان را پست دارند آنها را از داشتن کنیه منع می ساختند)؛ ممتحن، پیشین، ص۱۴۶٫ ↑
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

. زیدان، جرجی، پیشین، ج۲، ص۲۲۸٫ ↑
. انصاف پور، غلامرضا، روند نهضت های ملی و اسلامی در ایران، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی( موسسه انتشارات فرانکین)، ۱۳۵۹،ص۵۱٫ ↑
. ابن عبدربه اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق محمد سعید العریان، قاهره: مکتبه التجاریه الکبری، ۱۳۷۲، الطبعه الثانیه، ج۳، ص۳۲۶؛ زیدان، جرجی،پیشین، ج۲، ص۲۲۸ ↑
. ممتحن، نهضت شعوبیه،پیشین، ص۱۰۹؛ به نقل از الکامل، ابن اثیر، ج۴، ص۱۷۹ ↑
. زیدان، جرجی،پیشین، ج۴، ص۷۴۴ و ۶۸۶٫ ↑
. زیدان، جرجی،پیشین، ج۴، ص۶۹۹٫ ↑
. نخجوانی، هندوشاه بن سنجد بن عبدالله، تجارب السلف، به تصحیح و اهتمام عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۴۴چ دوم، ص۷۵٫ ↑
. مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹، ص ۲۹۷٫ ↑
. مسعودی، علی ، مروج الذهب و معادن الجوهر، بیروت- لبنان: دارالفکر، ج ۳، ص۱۴۱٫ ↑