فصل اول: در این فصل پرداختن به تبیین موضوع پژوهش، اهمیت ضرورت، اهدف، فرضیه‌ها و متغیرهای پژوهش مد نظر قرار گرفته است.
فصل دوم: در این فصل به ادبیات، مبانی نظری و پیشینه پژوهش پرداخته شده است.
فصل سوم: در این فصل به روش پژوهش ، جامعه آماری و حجم نمونه مورد پژوهش ، معرفی شرکت بهره برداری، معرفی ابزار‌های جمع آوری اطلاعات، روایی و پایانی پرسشنامه پرداخته شده است.
فصل چهارم: در این فصل، اطلاعات از طریق پرسشنامه و مطالعه پژوهش های مشابه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
فصل پنجم: در آخرین فصل از فصول پنجگانه این پژوهش، پس از بیان نتایج حاصله و ارائه پیشنهاد‌هایی بر اساس آنها، محدودیتها‌ی پژوهش عنوان شده است.

فصل دوم:

ادبیات و پیشینه پژوهش

۲-۱- مقدمه

تغییر و تحولات سریع محیط افزایش رقابت‌ها و لزوم جهت گیری سنجیده سبب شده است تا مفاهیم و بنیان‌های حسابداری مدیریت مانند سایر حوزه‌های علم مدیریت نیازمند بازنگر ی و اصلاحات متعدد باشد با تسری تفکر استراتژیک محور به حوزه‌های مختلف مدیریت سازمان مفهوم حسابداری مدیریت سنتی نیز دگرگون شده و حسابداری مدیریت استراتژ یک به عنوان ابزاری برای پدید آورد مزیت‌های رقابتی پایدار مطرح شده است (فریزهندی^[۹] ۱۳۹۰).

مدیریت علمی به صورت بسیار خلاصه روش برخورد منظم و منطقی با مسائل سازمان‌ها به منظور یافتن مناسبترین راه برای انجام هر کار است و بر کسب اطلاع دقیق و کامل از آنچه می‌گذرد و نتایجی که بر اثر هرگونه تغییر حاصل می‌شود تأکید دارد. این نوع از مدیریت نیاز زیادی به اطلاعاتی از قبیل تأکید دارد این نوع از مدیریت نیاز زیادی به اطلاعاتی از قبیل اجزای مختلف تولید قیمت فروش محصولات و خدمات و ظرفیت منابع مختلف نظیر ظرفیت تولیدی ماشین آلات و تحلیل این اطلاعات دارد. این جریان نیاز به اطلاعات و به ویژه اطلاعات مالی را فزونی بخشید افزایش استفاد ه‌ی مدیران از اطلاعات مالی موجب شد که روش‌های هزینه‌یابی تولیدات خدمات و فعالیت‌ها بهبود و توسعه یابد و اطلاعات مفصل‌تری از جنبه‌های مختلف مالی فعالیت‌ها فراهم آید بدین ترتیب حسابداری مدیریت به عنوان رشته‌ای خاص در اوایل قرن حاضر شکل گرفت (ویلکر و بورکه^[۱۰] ۱۳۸۶).
بسیاری از واحدهای اقتصادی به تدریج از دیدگاه حسابداری بهای تمام شده سنتی فاصله می‌گیرند و به ایجاد مدیریت هزینه کاهش بهای تمام شده خدمات (هزینه‌های ثابت و متغیر) جهت کمک به افزایش سود آوری است موسسات انتفاعی که به طور مکرر مورد تأکید مدیران و متخصصان مالی قرار می‌گیرند به نحوی با مدیریت هزینه در ارتباط می‌باشتد یکی از ابزارهای نوین جهت تحقق اهداف فوق سیستم محاسبه بهای تمام شده کالا و خدمات بر مبنای فعالیت هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت است یکی از مهم‌ترین اجزای فرایند مدیریت هزینه داشتن فرایند بهبود مستمر و مدیریت ناب است یکی از مهم‌ترین اجزای فرایند مدیریت هزینه داشتن فرایند بهبود مستمر مدیریت ناب است اینکه تولید کالا و ارائه خدمات به چه قیمتی صورت بگیرد تا ضمن حفظ سهم بازار سودی معقول نیز برای موسسه کسب گردد سؤالی است که پاسخ آن نیازمند شناخت روش‌های هزینه‌یابی است (حسن پور ۱۳۸۹).

۲-۲- مبانی نظری

مفهوم حسابداری مدیریت استراتژیک مستلزم تمرکز روش‌های حسابداری مدیریت بر ارزیابی عملکرد از زوایای استراتژیک در عوض شاخص‌های عملیاتی است این مفهوم برای اولین بار توسط سایموندز در سال ۱۹۸۱ مطرح شد وی این مفهوم را برای اشاره به رویکردی با جهت گیری خارجی بکار گرفت که در جمع آوری و تحلیل داده‌های مرتبط با هزینه‌ها قیمت حجم فروش سهم بازار گردش وجوه نقد و بهره برداری از منابع برای کسب و کار و رقبای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و معتقد بود باید توانمندی‌های حسابداران مدیریت برای جمع آوری اطلاعات از منابع داخلی شرک به سوی جمع آوری اطلاعات از رقبا هدایت گردد (برومویچ^[۱۱] ۲۰۰۰).

۲-۳- فلسفه پیدایش حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت زاده تحولات اوایل قرن نوزدهم است. شکل گیری سرمایه داری و جداشدن تدریجی مالکیت از مدیریت، پدید آمدن بنگاههایی که بر پایه سلسله مراتب سازمان یافته بودند، سمت گیری در جهت استفاده از مزیت نسبی و جدا شدن تولید از توزیع و به تبع آن ضرورت کنترل سود آوری، زمینه ساز پیدایش حسابداری مدیریت شد. از نیمه قرن نوزدهم با ایجاد کارخانجات پیچیده ماشین کاری و تنوع تولیدات، چالشهای جدیدی برای حسابداری مدیریت فراهم شد. مدیریت علمی و بنیانگذاران این مکتب کوششهای خویش را برای تفکیک و تبدیل فرآیندهای پیچیده به عملیات ساده تولید (ساده سازی)، استاندارد سازی تولید و فراهم ساختن امکان تعیین استانداردها و افزایش کارآیی آغاز نمودند. فاصله شصت ساله ۱۹۲۵ تا ۱۹۸۵ دوره رکود در تحولات حسابداری مدیریت شناخته می‌شود. رویداد مهمی که این رکورد را پدید آورد عبارت بود از «توسعه بازار سرمایه دار». بحث هزینه‌یابی مستقیم می‌تواند عمده‌ترین رویداد سال‌های۱۹۳۰ الی ۱۹۵۰ محسوب شود. بر پایه تحلیل نارساییهای هزینه‌یابی تمام جذبی، هزینه‌یابی مستقیم ابداع شد. بدین صورت امکان ارائه اطلاعات مرتبط و مفید برای تصمیم گیری مدیریت فراهم شد. اما در دهه ۱۹۶۰ این رویکرد توسعه یافت و حسابداری مدیریت کمی رونق پیشین خود را بازیافت و رویکرد مبتنی بر اقتصاد اطلاعات بعنوان نگرش جدید نسبت به حسابداری مدیریت پدیدار شد و حسابداری مدیریت به صورتی تمام عیار به عنوان یک مقوله سیستمی و بخش مهمی از مجموعه سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت مطرح شد. رویکرد مبتنی براقتصاد اطلاعات، اطلاعات را همانند هر کالای دیگری می‌دانست که مورد خرید و فروش قرار میگرفت و بنابراین مانند هر کالای دیگری صرفاً نمی‌توان به، نیاز به اطلاعات توجه کرد بلکه هزینه تولید این کالا را نیز باید در نظر داشت. حسابداری مدیریت فرایند رشد و توسعه خود را بصورت جدی و فزاینده از ابتدای دهه ۱۹۹۰ آغاز نمود، اما عواملی نظیر رشد مقیاس سازمان‌ها و بنگاههای اقتصادی، تحولات شگرف تکنولوژیک، پیچیدگی و دامن افزایی قوانین و مقررات و سرانجام گسترش دانش مدیریت طی سه دهه اخیر، آثار خود را بر توسعه قلمرو حسابداری مدیریت و پذیرفته شدن آن بعنوان یک آموزه و مقوله مستقل ازحسابداری مالی بجای گذشته است. انجمن حسابداران مدیریت در سال۱۹۱۹ میلادی باعنون انجمن حسابداران صنعتی^[۱۲] با ۳۷ عضو پا به عرصه وجود گذاشت. هدف این سازمان در بدو امر، ایجاد انجمن برای حسابداران صنعتی بود تا تجربیاتشان را در اختیار یکدیگر قرار دهند و مشکلات اعضای خود را حل کنند (ویکی پدیا).

۲-۳-۱- ویژگی‌های حسابداری مدیریت

بنا به تعریف موسسه حسابداران خیره^[۱۳]، به عنوان یکی ازبزرگترین مراجع بین المللی حسابداری مدیریت، “حسابداری مدیریت” را این گونه توصیف کرده اند:
حسابداری مدیریت، بکارگیری اصول حسابداری و مدیریت مالی برای خلق، حفظ، ذخیره سازی و افزایش ارزش در نظر ذینفعان سازمان‌های انتفاعی یا غیر انتفاعی دولتی یا خصوصی است. حسابداری مدیریت بخش جداناپذیر حوزه مدیریت است که اطلاعات مرتبط با اهداف زیر را شناسایی، تولید، ارائه و تفسیر می‌کند:

• • کمک به اتخاذ تصمیمات استراتژیک و طراحی استراتژی‌های سازمانی

• • برنامه ریزی بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدیت فعالیت ها

• • تعیین ساختار سرمایه و تامین منابع مالی این ساختار

• • طراحی استراتژی‌های انگیزشی برای مدیران ارشد و ذینفعان

• • کمک به اتخاذ تصمیمات عملیاتی

• • کنترل عملیات و حصول اطمینان از کارایی استفاده از منابع

• • اندازه گیری و گزارش دهی عملکرد مالی و غیر مالی به مدیران و دیگر ذینفعان

• • حراست از دارایی‌های مشهود و نامشهود

• • اجرای فرآیندهای اداره سازمان، مدیریت ریسک و کنترل‌های داخلی (ویکی پدیا)

حسابداری مدیریت به لحاظ ماهیت، یک فرایند و یک سیستم است که به کار گردآوری اطلاعات و اندازه گیری می‌پردازد و حوزه عملکرد آن در قالب اطلاعات عملیاتی و اطلاعات مالی متبلور می‌شود و هدف آن بعنوان ابزاری کارآمد در اختیار مدیران به منظور کمک به سازمان در جهت دستیابی به اهداف عالیه خود می‌باشد. نقش حسابداری مدیریت را در تحلیل می‌توان ایجاد راهکارهایی برای دریافت اطلاعات گذشته، حال و برنامه‌های آینده، استنتاج شده از عوامل بیرونی و درون سازمانی دانست تا با بهره گرفتن از ابزارهایی در قالب مدلهای قابل فهم، اطلاعات مناسب را تهیه و به موقع در اختیار مدیریت قرار دهد و این اطلاعات را به گونه‌ای تفسیر نماید که امکان ارزیابی واحدهای داخلی و محصولات تولیدی فراهم شود و تصمیم گیری را با فراهم آوردن اطلاعات مؤثر در تقابل با مشکلات فراسوی بنگاه اقتصادی تسهیل کند و نیز امکان تمرکز بر وقایع آینده از طریق آماده نمودن زمینه برای برنامه ریزی‌های استراتژیک را بوجود می‌آورد. حسابداری مدیریت می‌تواند در شناسایی و اصلاح روش‌های کار برای کنترل و بازنگری فعالیتها، نقش بسیار ارزنده‌ای را ایفا کند و از طریق مقایسه اهداف پیش بینی شده با عملکرد واقعی، انحرافات بوجود آمده را شناسایی و با تحلیل و تفسیر آنها، راهکارهای متناسب در جهت اصلاح ساختار و فعالیتها را به مدیریت ارائه دهد.

۲-۳-۲- اهمیت حسابداری مدیریت

در طراحی راهکارهای لازم و برنامه ریزی جهت نیل به اهداف سازمانی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیران، حسابداری مدیریت می‌باشد. سازمان‌ها بسته به نوع فعالیت اهداف مختلفی دارند و در برخی موارد مانند مدیریت منابع و کاهش قیمت تمام شده فعالیت‌ها و خدمات مشترک هستند، در دنیای امروز تغییرات تکنولوژی و تغییر ذائقه مشتریان و رقابت در بازار بین الملل، سازمان‌ها را به واحدهای پویایی درآورده که لازمه بقاء و تعالی آنها دراین عرصه را بوجود آورده است ناگزیر این سازمان‌ها سیستمهایی را انتخاب می‌کنند که همگام با این تغییرات بتواند اطلاعات مورد نیازشان را تهیه نمایند. از آنجائی که حسابداری مدیریت از چارچوب بسته و قوانین و اصول پذیرفته شده پیروی نمی کند از انعطاف لازم برخوردار است. حسابداری مدیریت تامین اطلاعات مورد نیاز مدیران را در فرایند تصمیم گیری، برنامه ریزی، رهبری و کنترل فعالیتهای عادی و همچنین امکان سنجش و ارزیابی عملکرد واحدهای زیر مجموعه، مدیران و سایر کارکنان را فراهم می‌کند و در نهایت در رسیدن به اهداف سازمانی از جمله سودآوری، کاهش قیمت تمام شده، تنوع محصول، کاهش ریسک، سرآمدی دربازار رقابت، کیفیت محصولات، افزایش کارآیی وبهره وری یاری می‌رساند.

۲-۳-۳- ابزارهای حسابداری مدیریت

رسالت حسابداری مدیریت^[۱۴] استفاده از اطلاعات حسابداری و عملکردی سازمان جهت تصمیم سازی برای مدیران میباشد. برای دستیابی به این هدف، ابزارهای مدیریتی مختلفی توسعه یافته‌اند که مهم‌ترین آنها در جدول زیر فهرست شده اند.

جدول ۲-۱- ابزارهای حسابداری مدیریت به نقل از گروه مشاوران پنکو