1-1-1. وصیت در لغت: 9
1-1-2. وصیت در اصطلاح: 9
1-1-3. دلایل مشروع بودن وصیت: 10
1-1-4. وصیت از نظر احکام تکلیفی: 10
1-1-5. وصیت در قوانین ایران: 11
1-2- ماهیت حقوقی و اقسام وصیت 11
1-3- ماهیت حقوقی وصیت( عهدی و تملیکی) 13
1-3-1. اقسام وصیت 16
1-3-1-1. وصیت تملیکی 16
1-3-1-2. وصیت عهدی 17
1-4- مشخصات وصیت 17
1-4-1- رایگان بودن وصیت 17
1-4-2- قابلیت رجوع. 18
1-4-3-تشریفاتی بودن. 18
1-5- مشروعیت جهت وصیت 19
فصل دوم:  چگونگی وصیت واختیارات موصی 20
مقدمه : (تراضی: قصد و رضا) 21
2-1- موانع نفوذ اراده 22
2-1-1-اشتباه: 22
2-1-2- اکراه: 23
2-2- اهلیت طرفین 23
2-3-عدم اهلیت تملیک (موصی)- عام. 24
موصی باید رشید باشد: 25
2-4-عدم اهلیت تملیک (موصی) خاص: 27
2-4-1-عدم اقدام خودکشی موصی قبل از وصیت 27
2-4-2- شرایط بطلان وصیت قبل از اقدام به خودکشی 27
2-5-عدم اهلیت تملک (موصی له): 29
2-5-1-عدم اهلیت اتباع خارجه: 29
2-5-2-عدم اهلیت کافر. 30
2-5-3-عدم اهلیت حمل. 30
2-5-4-سقط جنین: 31
2-5-6-وصیت بر قاتل: 32
2-6 -عدم اهلیت تصرف: 33
2-6-1- صغیر: 33
2-6-2-مجنون. 33
2-6-3-سفیه: 33
2-7-اهلیت اشخاص حقوقی 34
2-8- وجود و تعیین موصی له: 35
2-8-1- اشخاص حقیقی (طبیعی): 35
2-8-2- امکان وصیت به سود غیر موجود. 36
2-8-3- وصیت عهدی به سود غیر موجود. 36
2-8-4-وصیت با واسطه: 36
2-8-5- وصیت به حق انتفاع و وقف: 36
2-8-6- بیمه عمر. 37
2-9- اشخاص حقوقی 37
2-10- شیوه های تعیین موصی له: 38
2-10-1- تعیین موصی له به وسیله موصی 38
2-10-2- تعیین موصی له به وسیله شخص ثالث: 39
2-10-3- اختیار محاکم در تغبیر اراده ی موصی: 40
2-11- شرایط موضوع وصیت: 40
2-11-1- وجود موصی به: 41
2-11-1-1-قابلیت وجود: 41
2-11-1-2- وصیت به عین موجود: 41
2-11-1-3- وصیت به منافع. 42
2-12-1- صحت وصیت مبهم: 44
2-12-2- دلایل بطلان وصیت مبهم. 44
2-12-4-موصی به باید قابل انتقال باشد: 46
2-13-وصیت به حقوق مالی: 47
2-13-1-انتقال طلب: 47
2-13-2- حق انتفاع: 47
2-13-3- وصیت به تملیک طلب: 47
2-14- ملکیت موصی به. 48
2-14- 1- بطلان وصیت به مال غیر: 48
2-14- 2- وصیت به مالی که متعلق حق غیر است 49
فصل سوم:   شیوه های تنظیم وصیتنامه و اقسام آن. 50
مقدمه. 51
3-1- تنظیم وصیت نامه. 52
3-1-1- تنظیم وصیتنامه در موارد عادی 54
3-1-2-وصیت نامه ی خودنوشت: 55
3-1-2-1- تشریفات در تنظیم وصیتنامه خودنوشت 56
3-1-2—2- نوشتن وصیتنامه خودنوشت: 57
3-1-2-3-دخالت دیگری در تنظیم وصیتنامه خودنوشت: 57
3-1-2-4- تاریخ در وصیتنامه خودنوشت: 58
3-1-2-5- امضای وصیتنامه خودنوشت: 59
3-3- وصیت نامه ی رسمی 59
3-4- وصیتنامه ی سری 60
3-4-1-تشریفات وصیتنامه ی سری 60
3-4-2- ضمانت اجرای تشریفات 60
3-5- تنظیم وصیتنامه در موارد فوق العاده 61
3-5-1- اعتبار وصیتنامه ی غیر  عادی 61
3-6- اثبات وجود وصیت 62
3-6-1جبران نقص شکلی: 62

صلح نامه، هبه نامه و شرکت نامه. 62
3-6-1-2- اقرار به صحت وصیت 63
3-6-1-2-تجزیه ی اعتبار وصیتنامه. 64
3-7-  طریقه نوشتن وصیتنامه. 65
فصل چهارم : اختیارات موصی در وصیت 69
4-1- مقدار سهم قابل تصرف موصی 70
4-2- وصیت ورشکسته: 71
4-3- آزادی شخص بدون وارث 72
4-4- منجزات مریض: 73
و برعکس، در تایید نظر مخالفت، می توان گفت که: 74
4-5- وصیت بر جسم: 75
وصیت بر واجبات مالی: واجبات مالی بر دو قسم است: 75
الف) واجبات مالی: 75
واجبات بدنی: 76
4-6- وصیت به واجبات مالی: 76
وصیت به واجبات بدنی: 76
4-7-وصایای زاید برثلث: 79
در این باب به چند مسئله فقهی اشاره می کنیم: 80
فصل پنجم : تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث 83
مقدمه. 84
5-1- مفهوم ترکه و ارث 85
5-2- مصادیق تحت شمول ترکه. 89
5-3-تمایز تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث 100
فصل ششم:  نظام تطبیقی اختیارات موصی با حقوق کامن لا. 107
نتیجه گیری 118
منابع. 121
چکیده
وصیت به گفته تمام علمای حقوق دشوارترین بخش اعمال حقوقی است اینجانب  به شرایط نفوذ وصیت نمی پردازم، چون خارج ازموضوع بحث ماست. بلکه سعی شده است به شرایط خارجی نفوذ وصیت درترکه که ازطرف موصی است و حدود اختیارات موصی نسبت به تصرف درترکه بحث بشود که در ضمن آن شرایط نفوذ وصیت بدست می آید واز تنفیذ وصیت در وصایای زائد در ثلث سخن می گوییم و نیز به صورت جزیی چگونگی تاثیر اجازه ورثه را بررسی می کنیم.
بدون شک کمتر کسی است که با واژه ی وصیت تا به حال برخورد نکرده باشد وصیت از جمله اعمال حقوقی است که هر فردی ممکن است نیازمند آن باشد، به جهت تاثیر وصیت در زندگی اجتماعی افراد در فقه اسلامی و حقوق مدنی این مبحث از اهمیت فراوانی برخوردار است و همواره مورد توجه حقوق دانان و فقهای اسلامی قرار گرفته است وصیت یکی از مهم ترین مسائلی است که انسان با آن روبرو می شود همان طور که هر فردی در طول حیات خود برای ادامه زندگی به برنامه ریزی و هدف احتیاج دارد به دستور اسلام که دین کامل و حقیقی است انسان به وصیت و ارث برای آخرت خود هم برنامه ریزی می کند. به همین دلیل بررسی حدود و اختیار مالک در اموال خود از لحاظ فقهی و حقوقی بسیار حایز اهمیت است زیرا باید بدانیم که اختیار مالک در اموال خود به چه میزان است؟ اعمال وی در چه صورتی نافذ یا غیر نافذ وی ا باطی می شود در راستای این هدف به شناخت وصیت پرداخته ایم. تصرفاتی که شخص به طور مستقیم یا با واسطه برای زمان بعد از مرگ، در اموال خود می کند به زبان حقوقی وصیت نامیده می شود.
برای شناخت وصیت های مجاز باید شرایط صحت و اعتبار وصیت را بررسی کرد که مطابق ماده 190 قانون مدنی وصیت نیز تابع شرایط عمومی صحت قرار دادهاست از جمله قصد و رضای طرفین اهلیت طرفین موضوع معینی که مورد معامله باشد و مشروعیت داشته باشد.موصی در انجام وصیت در مواردی با مانع روبه رو می شود از جمله این موانع وصیت تا میزان ثلث است و وصیت زاید بر ثلث که موقوف به تنفیذ ورثه است اعتبار وصیت نامه مانند سایر اسناد در صورتی است که حجت شرعی بر مفاد آن باشد.هدف ما مشخص نمودن حدود اختیارات موصی دروصیت وبررسی تطبیقی آن و شناخت موارد اختلاف نظر در باب شرایط نفوذ وصیت درترکه (از طرف موصی) درفقه امامیه وحقوق موضوعه است. و به تحلیل دلایل موافقان و مخالفان در باب مسایل مورد اختلاف  و سرانجام سعی در شناسایی وتحلیل نقاط ابهام، اجمال، وسکوت قانون در باب شرایط نفوذ وصیت در ترکه را مورد بررسی قرار می دهیم.
سعی کردام طوری این تحقیق را مورد نگارش قرار دهم که علاوه بر سادگی وصریح بودن مطالب آن دارای آنچنان پختگی باشد که بتوان از آن به عنوان یک ایده در موسسات آموزشی و پژوهشی ومراجع قضایی مورد بهره برداری قرار گیرد و دانشجویان رشته حقوق بتوانند به آن استناد و آن را مورد مطالعه قرار دهند و ان شاا شاهد این باشیم که قانون گذار نیز با عنایت بیشتر به این مبحث بتواند کاستی های که در این مورد در قانون قابل مشاهده است را برطرف نماید. امیدوارم که توانسته باشم با عنایت خداوند هرچند بسیار اندک اما گامی در جهت پیشبرد این مبحث و روشن شدن آن برداشته باشم. ان شاا
کلید واژه ها: وصیت، موصی، ثلث، ورثه
 
مقدمه
وصیت یکی از مسائل مهم فقهی و حقوقی می باشد که به علت پیچیدگی مسائل و نیاز شدید مردم به حل مسائل آن جستجو و بحث بیشتری را ایجاب می نماید. نظم هر جامعه ایجاب می کند که موضوعیت حقوقی هر فرد از لحاظ مقدار دارایی و مطالبات، بعد از فوت نیز مشخص و معین باشد و اختلافات و درگیری های خطرناک بین ورثه و اشخاص ثالث جلوگیری شود به همین جهت است که در اسلام به وصیت که در حقیقت آمار مطالبات و دیوان متوفی و نماینده آخرین اراده ی اوست جنبه عبادی داده شده است. وصیت از جمله اعمال حقوقى است که مبتنى بر تسامح است و نه تغابن، لذا اقتضا دارد همانند عقود تسامحى دیگر نظیر هبه، صلح بلاعوض و. به آزادى اراده موصى توجه و اهمیت قائل شویم. مضافاً به اینکه غالباً تنظیم وصیت‌نامه‌ها در زمان کهولت افراد صورت می‌گیرد و از آنجا که افراد در سنین بالا از نظر روانشناسى از حالت ویژه‌اى برخوردار هستند که در برابر مسائل کمتر منطقى برخورد می‌کنند، لازم است با بررسى دقیق و تفسیر صحیح از قوانین موضوعه و قواعد فقهى حاکم بر این مسأله و به تبع آن برداشتهاى دقیق و عادلانه در جهت حمایت از آنان برخیزیم. وصیت از آنحایی اهمیت دارد که:
در بین اعمال حقوقی وصیت از خصوصیات خاص برخوردار است که باید نسبت به آن دقت بیشتری به عمل آورد چرا که مفاد وصیت نامه پس از فوت موصی باید انجام پذیرد و چنانچه مسائل مندرج در وصیت نامه به جهتی از جهات مورد تردید یا تکذیب قراربگیرد موصی در قید حیات نیست تا بتواند از صحت آن آگاهی باید. به همین جهت قوانین مربوطه برای جلوگیری از هرگونه سوء‌استفاده و تزویر توجه بیشتری در شرایط صوری وصیت نموده و آن را تابع تشریفات مخصوصی قرار داده اند.
از طرفی آنجایی که طبع تصرفات رایگان به گونه ست که انشاء‌کننده ممکن است بیشتر در معرض فشار یا تهدید واقع شود قانون برای انشاء‌این اعمال رعایت تشریفات خاصی را اختیاری دانسته است، زیرا به طور معمول در هنگامه ی مرگ موصی انشاء‌شود وناتوانی مادی و معنوی مختصر به فریب کاران فرصت بیشتری برای سوء استفاده می دهد. به همین جهت، تشریفات تنظیم وصیت نامه را می توان ضامن حفظ آزادی و استقلال فکر موصی دانست.
این رساله شامل شش فصل است که به بیان کلیات و تعاریف و شناخت از وصیت می پردازیم. بیشتر سعی شده است حدودی که موصی می تواند در وصیت دخیل باشد مورد توجه قرار گیرد و بررسی می کنیم طریقه نوشتن وصیت نامه صحیح و قانونی را  و در آحر شرایط اجرای وصیت نامه و طریقه اثبات در صورت اختلاف را بررسی کنیم و با توجه به قانون ایران وصیت را در سایر نظامهای حقوقی به خصوص حقوق اسلامی با نگاه تطبیقی مورد تحلیل قرار دهیم.
ب- بیان مسئله:
با بررسی اجمالی در این موضوع می توان گفت وصیت یکی از مهم ترین مسائل مورد ابتلای بشر است که اسلام برای بعد از مرگ هم برنامه دقیق و مشخصی پی ریزی کرده است. انسان تا زمانی که زنده است و دارای اهلیت باشد و از تصرف در اموالش منع نشده باشد می تواند در همه اموالش تصرفات مالکانه کند ، اما با پیش آمدن مرگ، این مقدار از تصرف از محدوده ی اختیار صاحب مال خارج می شود و او حق دارد فقط برای مقدار معینی از اموالش (یک سوم اموال) برای بعد مرگش تعیین تکلیف کند.
اگرچه این مبحث در بسیارى از مقالات و رساله‌هاى دانشگاهى مورد بررسى قرار گرفته است و بسیارى از استادان برجسته و نامی به طور جامع و مستدل به آن پرداخته‌اند، لیکن حداقل منفعتى که این مقاله خواهد داشت این است که موجب یادآورى و مرور مطالب مهم و ویژه وصیت می‌گردد، علاوه بر این، از آنجا که از دیرباز افراد براى تنظیم وصیت‌نامه‌هاى خود به دفاتر اسناد رسمى مراجعه می‌کرده‌اند و البته این امر همچنان ادامه دارد و اینکه صحبت از افزوده شدن مسؤولیت‌هایى بر سران دفاتر اسنادرسمى نظیر تقسیم ترکه و انجام امور حسبی، شنیده می‌شود، بر اهمیت این مطلب افزوده است.