کلید واژه: حق، کوروش کبیر، استوانه کوروش کبیر، منشور،حقوق،حقوق بشر ، حقوق بشر دوستانه،جهانی سازی ،حق توسعه ،نظریه ها.
فهرست مطالب
عنوان شماره ص
چکیده.5
فصل اول9
مقدمه.9
الف)بیان مساله.9
ب)پیشینه تحقیق.14
ج)سئوالات تحقیق.15
د)فرضیه ها ی تحقیق.15
ه)سازمان دهی تحقیق.15
و)روش تحقیق16
ز)ضرورت انجام پژوهش16
فصل دوم:منشور کوروش کبیر. 17
کلیات17
مبحث اول: منشور کوروش کبیر.17
گفتار اول:تاریخچه پیداسازی17
گفتار دوم:ساخت منشور18
مبحث دوم: نخستین بیانیه حقوق بشر.19
گفتار اول:استوانه کوروش.19
گفتار دوم:موافقان و مخالفان.20
بند اول:موافقان20
بند دوم:مخالفان20
تفاسیر مخالفان درباره منشور21
مبحث سوم:مقایسه داشتههای منشور با دیگر سندهای تاریخی26
الف)در تورات26
ب)در رویدادنامه نبونید27
ج)برگردان.27
منشور کوروش در ایران28
فصل سوم:حقوق بشر29
کلیات29
مبحث اول:ماهیت حقوق.29
گفتار اول:کدام حقوق ،حقوق بشر هستند.35
گفتار دوم:حقوق بشر37
بند اول: تعریف37
بند دوم:سیر تحول تاریخی حقوق بشر.38
بند سوم :منابع حقوق بشر.40
مبحث دوم:گفتما ن حقوق بشر.41
مبحث سوم:حقوق بشر دوستانه.42
گفتار اول: تعریف42
گفتار دوم:مقایسه حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه.43
مبحث چهارم : جهانی سازی حقوق بشر45
گفتار اول:جهانی شدن حقوق بشر 46
بند اول:جهانی شدن.48
الف)جهانی شدن حقوق.49
ب) راهکارهای جهانی شدن حقوق.53
1 -یگانه سازی(یکسان سازی)54
2 -هماهنگ سازی.59
ج) جهانی شدن حقوق بشر60
د)مقدمات جهانی شدن حقوق بشر62
مبحث پنجم: نظریه وکاربردها و مبانی فکری.68
مبحث ششم: توسعه حقوق بشر.38
گفتار اول:ظهور و پیدایش نسل سوم حقوق بشر68
گفتار دوم:حق توسعه وسازمان ملل. 69
گفتار سوم:محتوای حق به توسعه 72
گفتار چهارم:مبانی حق به توسعه. 82
بند اول: همبستگی بین المللی مبنای حق به توسعه.82
بند دوم:حفاظت از محیط زیست مبنای حق توسعه.84
بند سوم:حق به صلح مبنای حق توسعه86
گفتار پنجم:منابع حق به توسعه89
الف)دیدگاه علمای حقوق بین الملل. 90
ب)قطعنامه های سازمان ملل. 93
گفتار ششم:کنوانسیون اروپایی حقوق بشر 97
نتیجه گیری.119
منابع.123
ضمائم
پیوست1 131
پیوست 2.2137
چکیده انگلیسی.143
فصل اول
مقدمه
الف)بیان مساله
برای برخودار شدن از حقوق بشر به هیچ چیز ی جز انسان بودن نیازی نیست .تنها کافی است کسی انسان متولد شده باشد.[1]
حقوق بشر انسان را نه تنها برای اینکه انسان است دارای حقوق و ازادی ها می شناسد که همه ی انسانها برابر و بدون هیچ تبعیضی باید از ان بهره مند گردند هر فرد انسانی می تواند بدون هیچ گونه تبعیضی به ویژه از حیث نژاد ، رنگ ، زبان ، دین ، عقیده ی سیاسی یا هر عقیده ی دیگری و همچنین موقعیت اجتماعی، ثروت، نوع ولادت، یا هر وضعیت دیگری از تمام حقوق و همه ی ازادیهای حقوق بشری به طور برابر بهره مند گردد.در واقع حقوق بشر استانداردی است که برای فرموله کردن زندگی اجتماعی به نحوی که عدالت ، ازادی ، کرامت انسانی و منافع انسان در روابط اجتماعی بدون تبعیض و به طور منصفانه ای برای همه تامین شود به عبارت دیگر ، حقوق بشر ، ادعای فرد انسانی در برابر دولت می باشد.
در نهایت اینکه مفهوم حقوق بشر یعنی :همه ی حقوق برای همه .همچنین نباید فراموش کرد که چشم پوشی کردن از حقوق بشر بیش از انکه منطقا غیر ممکن باشد از لحاظ انسانی ویرانگر است.)گلدینگ ،1968)[2]
در واقع اعلامیه جهانی حقوق بشر سندی اخلاقی و حقوقی است که تاکنون در تاریخ زندگی بشر بیشترین توافق فکری و اجتماعی را حاصل نموده است تا جایی که می توان ادعا نمود بزرگترین اجتماع جهانی در استانه قرن بیست و یکم و در هزاره ی جدید نسبت به حمایت از حقوق بشر ایجاد گشته است.امضای منشور سازمان ملل متحد نیز این حقیقت را به طور رسمی متجلی ساخت که حقوق بشر موضوع مورد علاقه ی جامعه ی بین المللی است.
یکی ازاهدافی که سازمان ملل متحد بر ان بنا شده است نیل به همکاری بین المللی برای تشویق و اعتلای رعایت حقوق بشر و ازادی های اساسی برای همه بدون تبعیض از نظر نژاد، جنس، زبان و مذهب بود.ضمن انکه مواد 55 و 56 منشور سازمان ملل متحد دولتهای عضو را موظف به رعایت چنین حقوقی بدون تبعیض می نماید.[3]
حقوق بشر که برای هرکس یک حمایت حقوقی جامع و برای دنبال کردن نقشه ی زندگی فردی یک فرصت برابر را تضمین می کند مسلما واجد ارزش ذاتی است (هابر ماس2001)[4]اما برای تحقق این محتوا و ارزش ذاتی باید ظرف اجتماعی مناسب ، موجود باشد.این ظرف اجتماعی مناسب در عرصه ی بین المللی اسناد بین المللی می باشد حقوق بشر نیز در عرصه ی بین المللی در قالب اسناد و معاهدات بین المللی[5] صورت بندی می گردد.
مهم ترین اسنادی که مبنای اسنادی برای حقوق بشر را فراهم نموده اند منشور جهانی حقوق بشر[6] نامیده می شود که مشتمل بر اعلامیه جهانی حقوق بشر و دو معاهده ی میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی است(تاموشات ،2005)اعلامیه ی جهانی حقوق بشر از متن های راهنما و روشن گر تاریخ بشریت است.
نه فقط بایستی از حقوق بشر در برابر انواع تجاوزات دفاع کرد و رویاروی خطر هایی که در کمین انهاست به تحکیم شان پرداخت بلکه باید همیشه به این حقوق عمق و گسترش بخشید (مایر 1998)در اعلامیه ی حقوق بشر تفکیکی بین انواع حقوق و ازادیهای بشر نشده است ولی دو میثاق مطرح شده ی فوق که به منظور اجرای مواد اعلامیه ی جهانی حقوق بشر در 16 دسامبر 1996 به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده است دو دسته حقوق از یکدیگر متمایز شده اند حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی .
در ادامه سیر تاریخی اسناد حقوق بشری دسته ی سومی از حقوق بشر نیز با عنوان همبستگی طرح و بحث گردیده اند که ناظر به مسائل جمعی همچون توسعه محیط زیست ،صلح و میراث مشترک بشریت هستند این سه دسته حقوق بشر را تحت عناوین نسل های سه گانه ی حقوق بشر نیز طبقه بندی کرده اند .با این حال اگر بخواهیم تمام اجزای مختلف جامعه ی بین المللی در یک نظام جهانی حقوق بشر و حمایت بشر دوستانه شرکت کنند و خود را با ان تطبیق دهند این نظام حقوقی بایستی نیازها و محرومیت هایی را که انها شدیدا احساس می کنند منعکس کرده و پاسخگوی انها باشند.
لذا در اینجاست که موضوع تبیین کامل حقوق بشر و پایه و اساس و منشا های ان اهمیت می یابد و در جهت نیل هدف فوق الذکر بایستی مطالعات کامل و چند جانبه ای صورت گرفته تا تاثیر موارد مختلف در تکامل هر چه بیشتر و بهتر حقوق بشر روشن گردد به این ترتیب می توان حقوق جهان شمول و استاندارد داشت که نه شرقی ،نه غربی ،نه شمالی و نه جنوبی است و محصولی است که ویژه کل جامعه ی بین الملل معاصر است.
روم خاستگاه تفکرات و نهادهای حقوقی محسوب می گردد و در انجا بود که از حقوق مردم سخن به میان امد در ادامه حقوق مسیحی که می توانست پایه گذار حقوق بشر باشد به سرعت متولیان قدرتمندی پیدا کرد که خود بیش از هرکس دیگر به نقض صریح حقوق بشر می پرداختند .رنسانس تحولی بود که در همه زمینه ها طرحی نو در انداخت خصوصا نقش فراموش شده ی انسان را به او باز گرداند به این ترتیب حقوق طبیعی که بر عقل مبتنی بود جای حقوق کانونیک[7] یا حقوق کلیسایی را گرفت (نقیب زاده 1380)البته با توجه به اینکه حقوق بشر همزاد پیدایش انسان می باشد برخی از پادشاهان باستان مثل کوروش و داریوش نیز بر رعایت حقوق بشر تاکید کر ده اند که این را می توان در فرامین انها و البته منشور جهانی کوروش کبیر مشاهده کرد .
اعتقاد بر این است که یکی از قدیمی ترین پایه های حقوق بشر در سرزمین پارس و در دوران حکومت هخامنش تحت عنوان منشور کوروش کبیر پایه گذاری شده است.کوروش کبیر بنیان گذار پادشاهی ایران و اغاز گر سلسله هخامنشیان پس از تسخیر بابل بر تخت پادشاهی نشست و ادیان بومی را ازاد اعلام کرد برای جلب محبت مردم میان رودان)بین النهرین) مردوک که بزرگترین خدای بابل بود را به رسمیت شناخته و او را نیایش کرد و سپاس گفت او هیچ گروه انسانی را به بردگی نگرفت و سپاهیانش را از تجاوز به مال و جان رعایا باز داشت .
او تمامی کسانی را که به اسارت به بابل اورده شده بودند گردهم اورد و منزلگاه انها را به ایشان بازگرداند .کوروش همچنین قوم یهود را از اسارت و بیگاری در بابل ازاد کرد به دستور کوروش شرح وقایع و دستورات وی روی یک لوح استوانه ای سفالین نگاشته شد و در وعبد مردوک قرار گرفت قرنها بعد منشور برجای مانده از بنیانگذار سلسله هخامنشیان به نمادی از نخستین سند جهانی حقوق بشر بدل شد و نسخه ای ساخته شده از ان به صورت نمادین در مقر سازمان ملل در نیویورک قرار گرفت(سیولینو،[8]2000)
منشور کبیر (۱۲۱۵) و اعلامیه درخواست حقوق ۱۶۲۸ در انگلستان و 1789 که اعلامیه حقوق انسان و حقوق شهروندی توسط مجلس فرانسه به تصویب رسید و چند مورد دیگر، اقدامات مهمی بودند برای مطرح شدن حقوق بشر به عنوان یک اسناد بین المللی که در سال 1948، در سازمان ملل متحد به تصویب رسید. این مهم راه پیچیدهای را طی نموده است. گفته میشود که به موازات تاریخ بشر، حقوق بشر نیز مطرح بوده است. مهمترین مورد تاریخی این ادعا بر میگردد به «منشور حقوق بشر کوروش بزرگ» که به نام «استوانه کوروش» شهرت یافت.
این استوانهی سفالین در سال 539 ق.م به فرمان کوروش دوم هخامنشی ساخته شد. استوانه ی کوروش که از آن به عنوان اولین منشور حقوق بشر در گسترهی جهان یاد میگردد، در پایههای شهر بابل قرار داده شده بود و حالا در موزه ی بریتانیا نگهداری میگردد. مورد نامبرده، تاریخی بودن بحث حقوق بشر را آشکار میسازد، اما چگونگی این موضوع شکل متفاوت را داشته است. جهانیترین صورت آن، «اعلامیه جهانی حقوق بشر» است که حمایت سازمان ملل متحد را – که نهاد جهان شمول محسوب میگردد- با خود دارد.
موضوعیت حقوق بشر به عنوان یک بحث تاریخی، به علاوهی اینکه اهمیت آن را نشان میدهد، مهمترین دلیلی است که از حقطلبی و ستم اجتماعی در گسترهی تاریخ نیز پرده میدارد؛ یعنی هماره خواستههای افراد و حقوقشان در معرض تهدید بوده است که موضوع حقوق بشر به عنوان یک خواستهی مشروع از سوی مدافعین حقوق انسان مطرح شده است موارد فوق الذکر نشان میدهد که منشور حقوق بشر کوروش توانسته نقش به سزایی در پایه گذاری حقوق بشر مدرن ایفا نماید و زمینه لازم را برای پدید امدن اعلامیه های امروزی فراهم نماید و با این حال بایستی به این موضوع نیز اشاره کرد که عده ای از اندیشمندان و تاریخ دانان معتقدند که منشور مورد نظر پایه و اساس اثبات شده ی تاریخی نداشته و بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و حتی اصلا چنین منشوری وجود خارجی که متعلق به ایران باستان باشد ندارد که پرداختن به این مباحث از حوصله ی این پژوهش خارج است.
انچه که در پژوهش حاضر اهمیت می یابد مطالعه ی بررسی نقش منشور حقوق بشر کوروش کبیر در توسعه ی حقوق بشر جهانی است تا انجا که می دانیم می توان به مطالعه ی در زمینه موضوع فوق جای خالی این منشور را درتوسعه ی حقوق بشر جهانی را در سوابق مربوطه یافت نمود .
فقدان انگیزه لازم را برای محقق پدید اورد تا با مطالعه و بررسی در سوابق موجود و انجام بررسی های لازم بتواند به تبیین نقش منشور مورد نظر در توسعه ی حقوق جهانی بپر دازد در واقع پژوهش حاضر بر این اعتقاد استوار است که با مطالعه ی دقیق موارد برخاسته از منشور کوروش و تحلیل موارد مطرح شده در این منشور و سپس یافتن ارتباط ریشه شناسی موارد ذکر شده در منشور و سیستم حقوق بشر فعلی می توان پی به نقش این منشور در توسعه ی حقوق بشر برد در واقع این کار مستلزم یافتن ارتباطی سیستماتیک بین گفتمان حقوق بشر و منشور کوروش کبیر تا بتوان مختصات و ویژگی های نظریه توسعه حقوق بشر جهانی را تبیین نمود
ب)پیشینه تحقیق:
به لحاظ تاریخی اولین سند و منشور حقوق بشری در 539 ق.م توسط کوروش کبیر و در پی تصرف شهر بابل صادر شد این سند به عنوان اولین منشور ملل و حقوق انسان شناخته شده است؛ از جمله مواردی که در منشور کوروش بدان اشاره شده است لغو بر ده داری ، آزادی دینی ، عدم تجاوز سپاهیان به جان و مال اسیران و رعایا، آزادی اسیران،حق انتخاب مردم سرزمین فتح شده در پذیرفتن پادشاهی کوروش و می باشد.
با اشاره به مقدمه فوق می توان به اهمیت این منشور در پیدایش حقوق بشر امروزی پی برد ولی با تمام این تفاسیر با مطالعه و بررسی در سوابق مربوط به حقوق بشر جهانی می توان به وضوح مشاهده کرد که مطالعه ای با محوریت موضوع تحقیق حاضر صورت نپذیرفته است و بخش اعظمی از مطالعات انجام گرفته در زمینه حقوق بشر ،توسعه حقوق بشر و موضوع جهانی شدن متمرکز می باشند و در این زمینه کتاب های متعددی انتشار یافته است که به بررسی و تبیین مسئله جهانی شدن حقوق بشر می پردازد.
دانیل وارنر(2001) کتابی با عنوان حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه و کنکاشی برای جهانی سازی به چاپ رسانده است که توسط سلاله حبیبی امین ترجمه شده است.
هکی (2010) در مقاله ای با عنوان گفتمان حقوق بشر برای همه به تشریح مفاهیم مرتبط با حقوق بشر در 30مبحث پرداخت .هدف از پژوهش حاضر تبیین گفتمان حقوق بشر و نظریه پردازی درباره سیستم اقتصادی حقوق بشر می باشد و نظریه اقتصاد سیاسی حقوق بشر در نتیجه تبیین سیستمی میان گفتمان حقوق بشر با متد تحلیلی اقتصادی سیاسی را مطرح نمود.
دشتی (2011)به بررسی تبطیقی اسناد جهانی حقوق بشر با قانون اساسی ایران پرداخت و در پایان اذعان داشت که می توان رابطه قانون اساسی ایران و حقوق بشر را در3 بعد ترسیم نمود : که در این بین بعد اول مربوط به مبانی حقوق بشر ،بعد دوم در ارتباط با اصول حقوق بشر یعنی حیثیت و منزلت انسانی ،آزادی و برابری و بعد سوم مربوط به حق ها می باشد. و در این ارتباط مشخص شد که در بعضی از زمینه ها حقوق بشر در ایران قویتر از جاهای دیگر عمل نموده است.
ج)سئوالات تحقیق
از انجایی که هر مطالعه علمی هدف خاصی را مد نظر دارد و در تلاش است با جواب دادن به سئوالاتی که در ذهن پژوهشگر وجود دارد به نتیجه مطلوب خود برسد لذا سئوالات پژوهش حاضر به شرح ذیل می باشد
سئوال اصلی:
آیا منشور حقوق کوروش می توان باعث رشد و توسعه ی حقوق بشر جهانی گردد؟