۳
تجربی
پسر
۲۲۳
۵۰
دختر
۲۴۸
۵۶
۴
علوم انسانی
پسر
۲۰۲
۴۵
دختر
۱۸۷
۴۲
جمع
۱۳۲۴
۲۹۸
۳-۵- تعداد نمونه و روش نمونه گیری
حجم نمونه مورد پژوهش تعداد ۲۹۸ نفر می باشد که به روش تصادفی طبقه ای نسبی و بر اساس فرمول کوکران جهت انجام پژوهش انتخاب شدند. که جزئیات آن در جدول فوق آمده است.
۳-۶- روش و ابزارهای جمع آوری اطلاعات
۳-۶-۱- پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ) فرم ۲۸ سوالی:
پرسش نامه سلامت عمومی یک «پرسش نامه سرندی»[۱۲۰]مبنی بر روش خودگزارش دهی است، که در مجموعه بالینی با هدف ردیابی کسانی که دارای یک اختلال روانی هستند مورد استفاده قرار می گیرد. پرسش نامه سلامت عمومی را می توان به عنوان مجموعه پرسش هایی در نظر گرفت که از پائین ترین سطوح نشانه های مشترک مرضی که در اختلال های مختلف روانی وجود دارد، تشکیل شده است. بدین ترتیب می تواند بیماران روانی را به عنوان یک طبقه کلی از آنهائی که سالم می پندارد متمایز کند. بنابراین هدف این پرسش نامه دستیابی به یک تشخیص خاص در سلسله مراتب بیماری های روانی نیست، بلکه منظور اصلی آن ایجاد تمایز بین بیماری و سلامت است. این پرسش نامه توسط گلدبرگ[۱۲۱](۱۹۷۲)، ابداع شده، و هدف از آن طراحی و کشف و شناسائی اختلالات روانی در مرکز و محیط های مختلف بوده است. سئوالات این پرسش نامه به بررسی وضعیت روانی فرد در یک ماه اخیر می پردازد، و شامل نشانه هایی مانند افکار و احساسات نابهنجار، و جنبه هایی از رفتار قابل مشاهده است. نتایج تحقیقات هندرسون[۱۲۲](۱۹۹۰)، نشان می دهد پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ) شناخته شده ترین ابزار غربالگر در روانپزشکی است. که تاکنون تأثیر شگرفی در پیشرفت پژوهش ها داشته است. این پرسش نامه بصورت فرم های ۲۸،۳۰،۶۰و ۱۲سئوالی می باشد. این پرسش نامه تاکنون به ۳۸ زبان ترجمه و در ۷۰ کشور مورد استفاده قرار گرفته است(به نقل از تقوی ،۱۳۸۰). فرم ۲۸ سئوالی این پرسش نامه توسط گلدبرک و هیلر(۱۹۷۹)، از طریق اجرای روش تحلیل عامل بر روی فرم بلند آن طراحی شده است. این پرسش نامه شامل ۲۸ سئوال چهار گزینه ای و دارای چهار مقیاس می باشد که هر کدام از مقیاس ها ۷ سئوال دارد. مقیاس های پرسشنامه سلامت عمومی عبارتند از: مقیاس علائم جسمانی[۱۲۳]، مقیاس اضطراب[۱۲۴]، اختلال در عملکرد اجتماعی[۱۲۵]، افسردگی[۱۲۶] شدید (هورمن، ۱۳۷۶).
سئوالات هر خرده آزمون به ترتیب و پشت سرهم آمده است، به گونه ای که از سئوال ۱ تا ۷ مربوط به خرده آزمون «نشانه های جسمانی» و از سئوال ۸ تا ۱۴ مربوط به خرده آزمون «اضطراب» و از سئوال ۱۵ تا ۲۱ مربوط به خرده آزمون «اختلال در کارکرد اجتماعی» و از سئوال ۲۲ تا ۲۸ مربوط به خرده آزمون «افسردگی» می باشد. منظور از «اضطراب» در این پژوهش نمره زیر مجموعه اضطراب از پرسش نامه سلامت عمومی گلدبرگ است که آیتم های آن عبارتند از: بی خوابی در هنگام نگرانی، بیدار شدن در هنگام خواب، احساس تحت فشار بودن، عصبانیت و بدخلقی، هراسان و وحشت زده بودن، عدم توانائی انجام کارها، دلشوره داشتن، عصبی بودن، که کسب نمره پائین در این عامل نشانه سلامت روانی است. منظور از «افسردگی» در این پژوهش، نمره زیر مجموعه افسردگی از پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ است که آیتم های آن عبارتند از: احساس بی ارزشی، ناامیدی کامل در زندگی، افکار خودکشی داشتن، احساس بد بودن وضع اعصاب، آرزوی مردن و خلاص شدن از وضع زندگی، فکر خاتمه دادن به زندگی خود، کسب نمره پائین در این مقیاس نشانه سلامت روانی است. منظور از «علائم جسمانی» در این پژوهش نمره زیر مجموعه علائم جسمانی از پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ است که آیتم های آن عبارتند از: احساس سلامتی، احساس نیاز به داروهای تقویتی، احساس ضعف و سستی، احساس بیماری، سردرد، احساس فشار سر، احساس داغ شدن و سرد شدن کسب نمره پائین در این مقیاس نشانگر سلامت روانی بالاتر است. منظور از «اختلال در کنش و کارکرد اجتماعی» در پژوهش حاضر نمره زیر مجموعه اختلال در کنش و کارکرد اجتماعی از پرسش نامه سلامت عمومی گلدبرگ است که آیتم های آن عبارتند از: توانائی مشغول نگه داشتن خود، صرف وقت بیش از حد معمول در کارها، احساس خوب انجام دادن کار، احساس رضایت از نحوه انجام کارها و احساس مفید بودن در کارها، احساس قدرت تصمیم گیری، احساس لذت از فعالیت های روزمره، کسب نمره پائین درا ین مقیاس نیز حاکی از سلامت روانی بالاتر است (استورا ، ۱۹۹۱؛ به نقل از دادستان، ۱۳۷۷). بنابراین در این پژوهش، اکتساب نمرات پائین در خرده مقیاس های علائم جسمانی (A)، اضطراب و بی خوابی(B)، کنش و کارکرد اجتماعی ©، و افسردگی و خودکشی (D) و همچنین شاخص کلی علائم مرضی، نشان دهنده سلامت روانی فرد خواهد بود.
روش اجرا و نمره گذاری(GHQ): از ۲۸ عبارت پرسش نامه موارد ۱ الی ۷ مربوط به مقیاس علائم جسمانی است. موارد ۸ الی ۱۴ علائم اضطرابی و اختلال خواب را بررسی کرده و موارد ۱۵ الی ۲۱ مربوط به ارزیابی علائم کارکرد اجتماعی است و نهایتاً موارد ۲۲ الی ۲۸ علائم افسردگی را می سنجد. برای جمع بندی نمرات به اصلا نمره صفر، در حد معمول نمره ۱، بیش از حد معمول نمره ۲ و خیلی بیشتر از حد معمول نمره ۳ تعلق می گیرد. امتیازات جداگانه برای هر یک از ابعاد با جمع زدن پاسخ های مربوط به آن به دست می آید. دامنه نمرات برای هر بعد از صفر تا بیست می باشد. نمرات پایین تر از متوسط در هر بعد بیانگر بالا بودن سلامت روانی در آن بعد می باشد. هر چه نمره فرد کمتر باشد از سلامت روانی بیشتری برخوردار خواهد بود و برعکس. نمره بالا نشانگر برخورداری از سلامت روانی کمتری است. در هر مقیاس از نمره ۲۲ به بالا بیانگر علائم مرضی است(عباس زاده، ۱۳۸۶).
ضرایب اعتبار و پایانی پرسش نامه سلامت عمومی(GHQ): بررسی های اعتبار یابی )۲۸- (GHQ نشان دهنده روایی و پایانی بالای پرسش نامه می باشد. ویلیامز و همکاران، (۱۹۸۹) روی ۴۳ پژوهش که این ابزار را بکار برده بودند، فرا تحلیلی انجام دادند و به حساسیت ۸۴/. و متوسط ویژگی ۸۴/. دست یافتند (امیری و همکاران، ۱۳۸۲ به نقل از عباس زاده، ۱۳۸۶). گلدبرگ و همکاران، ۱۹۷۸ همبستگی بین داده های حاصل از اجرای پرسش نامه سلامت عمومی و چک لیست علائم روان (۹۰ ـ SCL) را بر روی ۲۴۴ نفر آزمونی به میزان ۷۸/۰ گزارش نموده اند. پالاهنگ و همکاران، ۱۳۷۵ به منظور بررسی پایایی پرسش نامه سلامت روانی ۲۸ سوالی با بهره گرفتن از ضریب همبستگی پیرسون پایایی آزمون را در سطح ۹۱/. اعلام نمودند. آقاجانی (۱۳۸۱)، در پژوهش خود پایایی مقیاس های پرسش نامه را در مقیاس کلی سلامت عمومی ۸۲% بدست آورد و پایایی خرده مقیاس ها را بین ۶۲% تا ۹۲ % گزارش نموده است. همچنین یزدان پناه (۱۳۷۵)، پایایی پرسش نامه سلامت عمومی را به روش همسانی درونی و با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ برابر ۸۴/۰ بدست آورد (علومی، ۱۳۸۱). میرخشتی (۱۳۷۵)، پایایی پرسش نامه را به روش همسانی درونی بین ۹۲/۰ بدست آورد. دوستان(۱۳۸۸) در تحقیق خود ضریب آلفای کرونباخ این پرسش نامه را ۸۶/۰ بدست آورده است. در این تحقیق جهت سنجش پایایی پرسش نامه مذکور از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که نتایج نشان داد: پایایی آزمون به صورت کلی ۸۹۳/۰، علائم جسمانی ۷۲۵/۰، مقیاس اضطراب ۷۷۳/۰، اختلال در عملکرد اجتماعی ۵۹۴/۰ و افسردگی شدید ۸۷۱/۰ می باشد. و نیز برای بدست آوردن روایی آزمون از روایی محتوا استفاده گردید. در سنجش روایی محتوا، آزمون تکثیر و به تنی چند از متخصصان تعلیم و تربیت و کارشناسان آموزشی سازمان آموزش و پرورش داده شد و نظرات جمع آوری گردید. در اکثر سؤال ها توافق لازم وجود داشت.
جدول ۳-۲: بررسی پایایی پرسش نامه سلامت روانی و ابعاد آن
متغیر
