- افزایش رضایت شغلی فراگیران
- امکان جایگزین کردن متخصصین در شرایط اضطراری
- ایجاد ثبات بیشتر در سازمان
- کاهش میزان تفاوت ها و افزایش قدرت خودکاری.
از دیدگاه دیویس و ورثر معیارهای مورد استفاده برای ارزشیابی اثربخشی آموزش عبارتند از:
- واکنش فراگیران به فرآیندها و محتوای آموزش؛
- دانش و تجربه اکتسابی به واسطه آموزش؛
- تغییرات رفتاری که ناشی از آموزش باشد؛
- بهبودها و پیشرفت های قابل اندازه گیری در سطح خودی و سازمانی مانند کاهش ترک شغل، غیبت و تصادفات.
دولان و شولر نیز چنین شاخص هایی را برای ارزشیابی آموزش ها بیان کرده اند(جباری، ۱۳۸۱ :۸۴) در وضعیت فعلی با توجه به پیشرفت های مبانی نظری علوم سازمانی و مدیریتی، شاخص های پویا، مناسب و عینی تری را می توان برای سنجش اثربخشی برنامه های آموزشی مطرح ساخت. بدین طریق که اثربخشی فعالیت های واحد آموزش درگستره موضوع اثربخشی سازمانی است. بر این اساس می توان از شاخص ها و روش های مطرح شده در زمینه اثربخشی سازمانی، در راستای سنجش اثربخشی برنامه های آموزشی استفاده کرد. به طورکلی، برای سنجش اثربخشی سازمانی پنج روش بیان شده است که در جریان سنجش و تدوین شاخص های اثربخشی آموزش می توان از چهار مورد آنها بهره مند شد. روش های مذکور عبارتند از:
الف - روش مبتنی بر نیل به هدف؛
ب - روش مبتنی بر تأمین منابع؛
ج - روش مبتنی بر فرآیندهای درون سازمانی؛
د - روش مبتنی بر تأمین رضایت گروه های ذینفع (دفت، ۱۳۷۸ : ۶۵)
۲-۱۶-۱- روش مبتنی بر نیل به هدف
در استفاده از این روش برای اندازه گیری اثربخشی آموزش باید هدف های آموزش را شناسایی کرد. این امر یک روش منطقی است، زیرا فعالیت های آموزشی در قالب برنامه های آموزشی همواره هدفمند هستند. به عبارت دیگر آموزش ها برآنند تا تغییرات مطلوب در دیدگاه ها و توانایی های کارکنان ایجاد کنند. لذا با اجرای این روش میزان پیشرفت در جهت رسیدن به آن مطلوب ها، اندازه گیری می شود. «این روش هنگامی مناسب است که اهداف روشن، مورد توافق، قابل اندازه گیری و محدودیت زمانی وجود داشته باشد». (جباری،۱۳۸۱ : ۷۴ ). استفاده از این روش برای تعیین اثربخشی برنامه های آموزشی مستلزم توجه به مفروضات ذیل است:
-
-
- فعالیت های آموزشی درقالب برنامه های آموزشی باید اهداف نهایی روشن داشته باشند؛
-
- این اهداف بایستی مشخص بوده و برای اینکه به خوبی درک شوند باید تعریف گردند؛
-
- اهداف باید تاحد امکان قابل کنترل باشند یعنی سازمان و امکانات موجود بتوانند از عهده آن برآیند؛
-
- روی اهداف باید اجماع یا توافق عمومی صورت گرفته باشد؛
-
- پیشرفت به سوی این اهداف را باید بتوان اندازه گیری کرد.
-
بالاخره شاخص های مناسب بر مبنای این روش عبارتند از: تقویت حس همکاری، تنوع بخشیدن به تولیدات، افزایش ثبات عملیات، حفظ منابع، ارتقاء کارایی، بهبود کیفیت محصولات و خدمات، کاهش اشتباهات و تصادفات، مبادله، تغییر بهره مندی از روش های جدید و بهتر، ارتقا شغلی و…
۲-۱۶-۲- روش مبتنی بر تأمین منابع
در اجرای این روش به بخش ورودی برنامه های آموزشی توجه می شود. « این روش هنگامی مناسب است که دروندادها تأثیر قابل توجهی بر نتایج دارد» (جباری، ۱۳۸۱ : ۷۴) . اساس روش حاضر بر این فرض گذاشته شده است که برنامه های آموزشی باید در تحصیل و تأمین منابع مورد نیاز جهت نگهداری و حفظ سیستم های آموزشی موفق باشند. این روش بخشی از دیدگاه سیستمی است. بنابراین، از دیدگاه روش تأمین منابع اثربخشی آموزش بدین صورت تعریف می شود: توانایی برنامه های آموزشی چه مطلق و چه نسبی در بهره برداری از محیط خود برای تحصیل و تأمین منابع ارزشمند و کمیاب که اینجا محیط می تواند درون و یا خارج از سازمان باشد (دفت، ۱۳۷۸ :۶۱۹).
شاخص های اثربخشی برنامه های آموزشی مطابق این روش عبارتند از:
- میزان بهره برداری برنامه های آموزشی از محیط درون سازمانی و برون سازمانی برای تأمین منابع مادی و انسانی کارآمد (مانند بهره مندی از حضور مدرسان توانمند، تأمین تجهیزات و تکنولوژی آموزشی مناسب، هماهنگی با برخی شرکتها، مؤسسات پروژه ها جهت بازدیدها و غیره)؛
- تداوم روند حیاتی برنامه های آموزشی پیوستگی افقی - عمودی؛
- طراحی برنامه هایی مبتنی بر درک و تفسیر درست از ویژگی ها، نیازها و خواسته های محیطی.
۲-۱۶-۳- روش مبتنی بر فرآیندهای درون سازمانی
در این روش اثربخشی برنامه به میزان سلامت و کارایی فعالیت های درونی آن اشاره دارد. مطابق این روش یک برنامه اثربخش دارای فعالیت های آموزشی یکپارچه و هماهنگ است، طوری که تمامی افراد دست به دست هم داده و با تکیه بر امکانات و شرایط موجود سعی می کنند بهره وری را به بالاترین حد خود برسانند. «این روش هنگامی مناسب است که عملکرد برنامه ها به طور شدیدی از طریق فرآیندها و رویدادهایی خاص، تحت تأثیر واقع می شوند» (جباری، ۱۳۸۱ : ۷۴ ) . روش تعیین اثربخشی آموزش بر مبنای فرآیندهای درونی از آن جهت اهمیت دارد که برای سنجش و اندازه گیری اثربخشی باید به دو موضوع با ارزش توجه کرد: