مقصود این است که آیا ابزار اندازهگیری موردنظر میتواند ویژگی و خصوصیتی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازهگیری کند یا خیر؟ به عبارت دیگر مفهوم روایی( validity ) به این سوال پاسخ میدهد که ابزار اندازهگیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را میسنجد(دواس، ۱۳۷۶: ۹۲). پرسشنامهای (یا بطور کلی ابزار اندازهگیری) که مثلا برای ارزیابی «سبکهای عشق ورزی» طراحی شده ولی پرسشهایش به گونهای طراحی شدهاند که «سبکهای دلبستگی» را ارزیابی میکند اعتبار ندارد (هرچند ممکن است بررسیهای آماری، روایی مطلوب آن را نشان دهد) همینطور پرسشنامهای که همه وجوه موضوع مورد تحقیق را در بر نگیرد قطعا دارای اعتبار مطلوبی نیست. نظر کارشناسان و خبرگان میتواند کمک خوبی برای بهبود روایی ابزار اندازهگیری باشد. موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه گیریهای نامتناسب میتواند هر پژوهش علمی را بی ارزش سازد. متاسفانه در اغلب تحقیقات دانشگاهی در کشور ما به اعتبار ابزار تحقیق توجه کافی نمیشود. از این رو در تحقیق حاضر برای سنجش اعتبار، از اعتبار صوری استفاده شده است. زیرا محققان قبلی بر ابزار مورد سنجش جهت ارزیابی و بررسی موضوعات مورد نظر مورد تایید قرار گرفته اند.
۳-۶-۲- پایایی تحقیق:
برای تعیین پایایی ابزار اندازهگیری شیوههای مختلفی وجود دارد از جمله روش اجرای دوباره (بازآزمائی)، روش موازی(همتا)، روش تنصیف(دو نیمه کردن)، روش کودر، ریچاردسون و روش آلفای کرونباخ. مشهورترین ضریب اعتبار از طریق یکبار اجرای آزمون توسط کرونباخ ارائه شده است که به ضریب آلفای کرونباخ معروف است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازهگیری از جمله پرسشنامه به کار میرود. در این ابزار پاسخ هر سئوال میتواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. (سرمد و بازرگان: ۱۳۷۶؛ ۱۶۹). ابزاری که برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار میگیرد درمرحله نخست باید از روایی ( اعتبار ) برخوردار باشند و درمرحله دوم باید پایایی ( اعتماد ) داشته باشند . پایایی قابلیت تکرار روش یا ابزار اندازه گیری است . اگر روشی از روایی برخوردار نباشد ، داده های گردآوری شده اعتبار نیز نخواهند داشت. قبل از بکارگیری ابزارهای اندازهگیری لازم است پژوهشگر از طریق علمی، نسبت به روا یی بودن ابزار اندازهگیری مورد نظر و پایایی آن (که مکمل هم به حساب می آیند) اطمینان نسبی پیدا کند. بدینسان در مجموع پایایی و روایی با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست میدهد. به عبارت دیگر، «همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است» چقدر است. به بیان دیگر اگر ابزار اندازهگیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به یک گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازهگیری روایی شاخصی به نام ضریب آلفا استفاده میکنیم. دامنه ضریب آلفا از صفر تا ۱+ است. ضریب آلفای صفر معرف عدم پایایی و ضریب آلفا یک معرف پایایی کامل است. “پایایی کامل” واقعاً به ندرت دیده میشود و در صورت مشاهده قبل از هر چیز باید به نتایج شک کرد. برای محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازهگیری، شیوههای مختلفی به کار برده میشود(کرلینجر،۴۵:۱۳۸۳). نرم افزار spss یکی از نرم افزارهای متداول برای تعیین پایایی با یکی از روشهای فوق ( و معمولا روش آلفای کرونباخ) میباشد. در تحقیق حاضر برای آزمون پایایی پرسشنامه،از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. برای این منظور چون ابزار تحقیق حاضر استاندارد بوده و در تحقیقات قبلی مورد استفاده قرار گرفته ضریب آلفای کرونباخ متغیرها سبکهای عشق ورزی، ویژگیهای شخصیت و کیفت زندگی در جداول ذیل آورده شده است.
جدول شماره ۳-۱ پایایی مربوط به پرسشنامه سبکهای عشق ورزی استرنبرگ
متغیر | ابعاد | گویه | ضریب آلفا |
سبکهای عشق ورزی | صمیمیت | ۱۵ | ۶۶/۰ |
هوس | ۱۵ | ۹۲/۰ | |
تعهد | ۱۵ | ۷۷/۰ | |
آلفای کل پرسشنامه= ۹۲/۰ |
جدول شماره ۳-۲ پایایی مربوط به پرسشنامه ویژگیهای شخصیت (مک کری و کوستا در سال ۱۹۸۵)
متغیر | ابعاد | گویه | ضریب آلفا |
ویژگیهای شخصیت | روانژندی | ۱۲ | ۸۳/۰ |