(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

پژوهش حاضر به منظور شناسایی همکاری علمی تأثیرگذار در عرصه تولید علم و دانش، به بررسی روند مشارکت و همکاری علمی در ویکی‌پدیای فارسی در بازه زمانی 2012-2003 پرداخته است. برای انجام پژوهش از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. همچنین با توجه به اهداف و ماهیت موضوع، پژوهش از نوع توصیفی- کاربردی بوده و در اجرای آن از تکنیک علم‌سنجی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با بهره گرفتن از نرم‌افزارهای اکسل و SPSS انجام شده است. داده‌ها با توجه به دو جامعه نویسندگان فعال و مقالات برگزیده، از سایت ویکی‌پدیای فارسی و با بهره گرفتن از ابزار Toolserver، که آخرین تغییرات آماری مربوط به ویکی نویسان و مقالات ویکی‌پدیا را نشان می‌دهد، گردآوری شده‌اند. نتایج به دست آمده از رتبه‌بندی 362 نویسنده فعال نشان داد که،20% از ویکی نویسان، با تولید 90/78 درصد مقالات افزوده و همچنین 10%  از ویکی‌نویسان با تولید 15/ 86 درصد ویرایش‌ها به عنوان همکاران پرکار شناخته شدند. در تفسیر تفاوت‌های موجود بین میزان مشارکت نویسندگان مشخص شد که ویژگی سطح عضویت مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کند. از سوی دیگر نتایج حاصل از بررسی 88 مقاله برگزیده نشان داد که توزیع ویرایشی مقالات متاثر از تعداد ویراستاران، دلیل سطوح متفاوت طول عمر ویرایش مقالات بوده است؛ به طوری که طول ‌عمر بالا حاصل مشارکت بالای ویکی‌نویسان با تعداد زیاد ویرایش است و برعکس. در نهایت بررسی پراکندگی موضوعی مقالات برگزیده با بهره گرفتن از رده‌بندی دیوئی نشان داد در حالی که طیف وسیعی از مقالات درحوزه موضوعی تاریخ- جغرافیا می‌باشد، این گروه از مقالات با طول عمر بالاتری برگزیده شده‌اند.

 

کلیدواژه‌ها: همکاری علمی، ویکی‌پدیای فارسی، تولید مقاله، ویرایش مقاله، نویسندگان فعال، مقاله برگزیده

 

 

 

فهرست مطالب

 

   عنوان                                                                                                              صفحه                                         

 

فهرست جدول‌ها ‌ه

 

فهرست تصاویر و نمودارها ‌و

 

فصل اول: کلیات پژوهش/1

 

1-1. مقدمه 2

 

1-2. بیان مسئله 4

 

1-3. اهداف پژوهش 5

 

1-3-1.هدف کلی 5

 

1-3-2. اهدف فرعی 5

 

1-4. پرسش‌های پژوهش 6

 

1-4-1. پرسش‌ اصلی 6

 

1-4-2. پرسش‌های فرعی 6

 

1-5. فرضیه‌های پژوهش 7

 

۱-6. اهمیت و ضرورت پژوهش 7

 

1-6-1. اهمیت نظری 7

 

1-6-2. اهمیت عملی 7

 

1-7. تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش 8

 

1-8. نوآوری پژوهش 10

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش/11

 

2-1. مقدمه 12

 

2-2. مروری بر همکاری‌ علمی 12

 

2-2-1. تاریخچه همکاری علمی 13

 

2-2-2. تعاریف و مفاهیم همکاری علمی 14

 

2-2-2-1. همکاری و مشارکت 14

 

2-2-2-2. همکاری در علم 15

 

2-2-2-3. تعریف همکاری علمی 16

 

2-2-2-4. همکاری علمی و تالیف مشترک 17

 

2-2-2-5. همکاری علمی و خرد جمعی 17

 

2-2-3. عوامل موثر بر همکاری علمی 18

 

2-2-4. دلایل و مزایای همکاری علمی و هم‌تالیفی 19

 

2-2-5. همکاری علمی و فضای مجازی 21

 

2-2-6. جمع‌بندی بخش اول 23

 

2-3. ویکی 23

 

2-3-1. مقدمه 23

 

2-3-2. تاریخچه ویکی 24

 

2-3-3.مفهوم ویکی 25

 

2-3-4. اهداف ویکی‌ها 26

 

2-3-5. خصوصیات ویکی 26

 

2-3-6.مزایای ویکی 30

 

2-3-7. معایب ویکی‌ 31

 

2-3-8. کاربردهای بالقوه ویکی‌ها 31

 

2-3-8-1. ویکی‌پدیا 33

 

2-3-8-1-1. تاریخچه ویکی‌پدیا 33

 

2-3-8-1-2.ویکی‌پدیا و بنیاد ویکی‌مدیا 34

 

2-3-9. جمع‌بندی بخش دوم 35

 

2-4. ویکی‌پدیای فارسی 35

 

2-4-1. ویژگی‌های ویکی‌پدیا 36

 

2-4-1-1. همکاران ویکی‌پدیا 36

 

2-4-1-2. سطح عضویت همکاران 37

 

2-4-1-3. مقاله ویکی‌پدیا 39

 

2-4-1-4. مقاله برگزیده 39

 

2-4-1-5. بازبینی مقاله‌های برگزیده 39

 

2-4-1-6. تولسرور و ابزارهای آماری آن 40

 

2-4-2. مشارکت و همکاری در ویکی پدیا 40

 

2-4-2-1. ساز وکارهای تقویت همکاری علمی 42

 

2-4-2-2. محل‌های همکاری 43

 

2-4-3. دلایل و انگیزه‌های همکاری در ویکی پدیای فارسی 43

 

2-4-4. چالش‌ها 46

 

2-5. خلاصه مباحث نظری 48

 

۲-6. مروری بر پیشینه پژوهش 49

 

2-6-1. پیشینه در خارج از ایران 49

 

۲-6-2. پیشینه در داخل کشور 56

 

2-7. جمع بندی پیشینه 58

 

فصل سوم: روش پژوهش/59

 

3-1. مقدمه 60

 

3-2. روش پژوهش 60

 

3-۳. جامعه پژوهش 60

 

3-4. روش نمونه‌گیری و حجم نمونه 61

 

3-5. ابزار گردآوری داده‌ها 61

 

3-6. روش جمع‌آوری داده‌ها 61

 

3-6-1. روش جمع‌آوری داده‌های جامعه نویسندگان فعال 61

 

3-6-2. روش جمع‌آوری داده‌های جامعه مقالات برگزیده 63

 

3-7.روش تجزیه و تحلیل داده ها 66

 

3-8. محدودیت‌های پژوهش 69

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش/70

 

4-1. مقدمه 71

 

4-2. یافته‌های توصیفی 71

 

4-3. پاسخ به پرسش‌های پژوهش 76

 

4-4. آزمون فرضیه‌ها 86

 

فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها/90

 

5-1. مقدمه 91

 

5-2.مروری بر یافته‌ها 91

 

5-3. بحث و نتیجه‌گیری 93

 

5-4. پیشنهادهای حاصل از پژوهش 98

 

منابع 100

 

پیوست 1: فهرست نویسندگان فعال ویکی‌پدیای فارسی (نمونه پژوهش) 107

 

پیوست 2: فهرست مقالات برگزیده 120

 

مقدمه

 

همکاری علمی[1] یک پدیده اجتماعی در پژوهش است که از سال 1960به صورت نظام‌مند مورد مطالعه قرار گرفته است (گلانزل و شوبرت[2]، 2004). به طوری که با شروع هزاره سوم، درک بیشتری نسبت به ارزش و اهمیت همکاری علمی میان دانشمندان و تولیدکنندگان علم به وجود آمده است. همچنین امکانات، داده‌ها و ضوابط بهتر و تعریف‌شده‌تری برای این امر دردسترس است (رحیمی و فتاحی، 1386). همکاری علمی فرآیندی است که طی آن دو یا چند نویسنده از طریق رابطه مشارکتی تعریف شده، مشخص، واقعی و برنامه‌ریزی شده با هدف خلق اثری مشترک، منابع و استعدادهای خود را به اشتراک می‌گذارند. بررسی متون، گویای این امر است که همکاری علمی در قالب پدیده تألیف مشترک[3] نمود پیدا می‌کند و یکی از شکل‌های همکاری علمی، هم‌تالیفی است که همکاری در تولید علم از جمله مقاله، یادداشت و نظایر آن است (حسن زاده و بقایی، 1388). بنابراین رشد علمی از برخی جهات به وجود ارتباط میان اندیشه‌های علمی بستگی دارد. امروزه روند همکاری در زمینه تولید علم ابعاد نوینی به خود گرفته است که در این میان همه‌گیر شدن وسایل جمعی به ویژه اینترنت کمک شایان توجهی به این امر نموده است (شیری و فدایی، 1389). به طوری که رشد فزاینده اینترنت، همکاری و مشارکت در قالب هم‌تالیفی را در حد بی‌سابقه‌ای ممکن ساخته است. ظهور نسل جدید وب با عنوان «وب2» و حتی وب معنایی[4] که به «وب3» شهرت یافته است، امکان شکل‌گیری اجتماعات جدیدی از کاربران را فراهم می‌کند. وب2 به عنوان گونه اجتماعی‌تر وب، بستری فراهم می‌کند که در آن کاربر دیگر تنها مصرف‌کننده اطلاعات نیست بلکه با نوشتن و تبادل اطلاعات با کاربران دیگر در تولید محتوا مشارکت می‌کند. وب2 راهکاری درباره این موضوع است که چگونه مردم با فناوری یاد می‌گیرند و چگونه فرصت‌های یادگیری جدید از طریق فناوری پیشنهاد می‌شود (تاج‌الدینی و سادات موسوی،