۲۴
دکتری مدیریت منابع انسانی
رئیس اداره توسعه مدیریت درصنعت در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران
۱۲سال
۲۵
دکتری مدیریت منابع انسانی
عضو هیات علمی گروه مدیریت دانشگاه یزد
۴سال
۲۶
دکتری مدیریت منابع انسانی
عضو هیات علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران- مدیر گروه، گروه منابع انسانی و علوم رفتاری
۱۰سال
۳-۷- روایی تحقیق[۷۶]
روایی، در تحقیقات کمی به این موضوع اشاره دارد که آیا ابزار و فنون مورد استفاده برای تحقیق، مناسب برای رسیدن به نتایج مورد انتظار هستند یا خیر. به عبارت دیگر آیا این ابزار، همان موضوعی را مورد آزمون قرار می‌دهد محقق خواهان بررسی آن است؟
در تحقیقات کیفی، روایی نسبت به تحقیقات کمی، برجسته‌تر[۷۷] است. ماکسول (۱۹۹۶)، اظهار می‌دارد که این برجستگی به دلیل توصیف[۷۸] ، توضیح[۷۹] و تفسیر[۸۰] تحقیق است. دو نوع روائی در این تحقیقات مطرح هستند. روائی داخلی[۸۱] و قابلیت تعمیم[۸۲] [۲۸].
۳-۷-۱- روایی داخلی
این کار از طریق ارائه نتایج به دست آمده به آزمون شوندگان (مشارکت‌کنندگان در تحقیق)، انجام می‌گیرد. اگر آنها نیز یافته‌ها را مورد تأیید قرار دهند، می‌توان نسبت به روائی تحقیق بیشتر مطمئن گردید[۲۸]. در این تحقیق، ارائه بازخورد به آزمون شوندگان و قراردادن آنها در مسیر تحقیق بطوری که بر نحوه پاسخگوئی آنها تاثیر نگذارد به منظور افزایش روائی داخلی اقدام گردید. ضمنا پس از انجام هر مصاحبه الگوی بدست آمده تا آن مرحله ارائه می‌شد و در صورتی که مصاحبه شونده نکاتی را نسبت به الگو داشت مورد بحث قرار می‌داد. این کار پس از انجام مصاحبه انجام می‌شد تا مصاحبه خالی از هر گونه پیش فرض و جهت‌گیری انجام شود.
۳-۷-۲- تعمیم‌پذیری
به عبارت دیگر همان روایی بیرونی[۸۳] تلقی می‌گردد. تعمیم‌پذیری، اصطلاحی است که برآمده از تحقیقات کمی مبتنی برنمونه‌گیری بوده و هدف آن رسیدن تحقیقات مجدد به یافته‌ای مشابه می‌باشد. تعمیم‌پذیری مربوط به رویکرد واقعیت‌گرا[۸۴] بوده و برای تفسیر‌گرا، به شکل دیگری مطرح می‌گردد. بدلیل اینکه نمونه‌گیری در تحقیقات کیفی مبتنی بر نمونه‌گیری نظری[۸۵] است، لذا تعمیم‌پذیری شاید به آن صورتی که مورد انتظار از تحقیقات کمی است، دور از واقع باشد. به عبارت دیگر، چشم‌انداز تفسیری[۸۶] که بیشتر تحقیقات کیفی را در بر می‌گیرد، ترجیحا برنمونه‌ها یا موارد خاص تاکید می کند. این نمونه‌ها الزاما نماینده سایر موارد یا جامعه نیستند. علیرغم مسئله تعمیم‌پذیری تحقیقات کیفی، بسیاری از صاحب نظران آن سعی در بکارگیری شاخص‌های خاصی هستند. با این حال سعی شده است که با افرادی در دانشگاه ها و سازمان های مختلف مصاحبه شود تا قابلیت تعمیم بالا رود.
۳-۷-۳- تصدیق و اعتماد[۸۷]
گوبا ولینکلن[۸۸] (۱۹۸۹) با رویکرد تفسیری، تصدیق و اعتماد را به عنوان دو عامل برای خوب بودن تحقیقات کیفی مطرح نمودند.
۳-۷-۳-۱- تصدیق
یک مطالعه زمانی دارای صدق است که استراتژی‌های به کار رفته در تحقیق، به شکلی مناسب، حقیقت[۸۹] را براساس یک مطالعه منصفانه[۹۰]، به مشارکت‌کنندگان ارائه نماید. به طوری که آنان قادر شوند تا درک بهتری نسبت به جهان خود به دست بیاورند. در تحقیق سعی گردیده است تا برای حصول تصدیق داده‌ها در اختیار مصاحبه شوندگان قرار گیرد.
۳-۷-۳-۲- اعتماد
شاخص‌های ارزیابی اعتماد عبارتنداز: قابل قبول بودن[۹۱]، قابل انتقال بودن[۹۲]، قابل اطمینان بودن[۹۳]، و قابل تأیید بودن[۹۴].
به طور کلی، در خصوص اینکه پژوهش باید «قابل اعتماد»[۹۵] (اصطلاحی که در قاموس پژوهش کیفی اغلب، به جای «روایی» است.) باشد و بتواند دقت در فرایند و تناسب در محصول نهایی را نشان دهد، توافق عمومی وجود دارد.
لینکن و گوبا (۱۹۸۵) چهار معیار زیر را برای پژوهش کیفی(طبیعت گرایانه) برشمرده‌اند. جالب این است که آنها معیارهایشان را با چهار معیار پژوهش کمّی متعارف(روایی درونی و بیرونی، اعتبار و عینیت) جفت کرده و پیوند داده‌اند (جدول شماره‌ی ۳-۴).
- قابل قبول بودن[۹۶]: این مفهوم جایگزین مفهوم روایی درونی است که از طریق آن، پژوهشگران به دنبال اثبات اطمینان به «درستی» یافته‌هایشان هستند؛ در عوض، لینکن و گوبا بر میزان معقول بودن و معنی داشتن یافته‌ها تأکید دارند؛ برای مثال آنها توصیه کرده‌اند که پژوهشگران کیفی از «چک کردن اعضا» استفاده کنند. در اینجا رونوشت‌های مصاحبه و گزارش پژوهش به شرکت‌کنندگان داده می‌شود تا ببینند که آنها با یافته‌های پژوهشگر موافق‌اند یا مخالف؛ به علاوه، قابل قبول بودن از طریق درگیر شدن طولانی مدت، در میدان و مشاهده‌ی مداوم و چندجانبه‌نگری داده‌ها (چند بعدی سازی)به دست می‌آید.
در تحقیق حاضر برای اطمینان از قابل قبول بودن، یافته‌های تحقیق و الگوی در حال رویش، پس از اتمام هر مصاحبه، به مصاحبه شوندگان که خود خبرگان و افراد مطلع در موضوع بودند، ارائه می‌شد و درباره اجزاء آن بحث و تبادل نظر صورت می‌گرفت. فرایند انجام مصاحبه و کدگذاری‌ها و استخراج تئوری بیش از ۵ ماه طول کشیده و محقق خود به طور کامل درگیر موضوع بوده است. ضمنا برای چند جاتبه نگری، نظرات خبرگان دانشگاهی و مدیران با تجربه توامان مورد بررسی، استخراج و مطالعه قرار می‌گرفت.
- انتقال‌پذیری[۹۷]: انتقال‌پذیری جایگزین مفهوم روایی بیرونی است. به جای هدف‌گیری برای نمونه‌گیری تصادفی و استدلالی احتمالی، پژوهشگران کیفی به ارائه یک تصویر مفصل از زمینه‌ای که پژوهش در آن انجام شده است، ترغیب می‌شوند. در اینجا هدف، دادن اطلاعات کافی به خواننده است برای قضاوت درباره‌ی کاربرد‌پذیری یافته‌ها در محیط‌های دیگر. از آنجا که این تحقیق با مصاحبه با متخصصین کانون های ارزیابی و توسعه در سازمان های مختلف انجام شده است، این امر احتمال انتقال مفاهیم به سایر سازمانها را افزایش داده است. تحصیلات و زمینه کاری هر یک از مصاحبه شوندگان در جدول ۳-۳ آورده شده است.
- قابلیت اطمینان[۹۸]: این مفهوم جایگزین ایده‌ی اعتبار است و پژوهشگران را ترغیب می‌کند بازبینی را ممکن کنند (مستندسازی داده‌ها، روش‌ها و تصمیمات مربوط به پژوهش) که این می‌تواند امکان موشکافی و رسیدگی سایر پژوهشگران را ممکن کند. در این تحقیق به منظور سهولت ممیزی و بازبینی، کلیه مصاحبه‌ها ضبط شده و نکات کلیدی آنها استخراج گردیده است.
- تأیید پذیری[۹۹]: تأییدپذیری جایگزین مفهوم عینیت است و به رسیدگی و بازرسی به عنوان ابزاری برای اثبات کیفیت استناد می‌کند؛ برای مثال پژوهشگر می‌تواند یک تحلیل انعکاسی خودانتقادی را از روش‌شناسی به کار رفته در پژوهش فراهم آورد. تکنیک‌هایی مانند چندجانبه‌نگری (برای داده‌ها، پژوهشگر و زمینه) نیز می‌توانند ابزار مفیدی برای تأییدپذیری باشند. در این تحقیق پیش مدل تهیه شده، در تلگرام در گروه کانون ارزیابی و توسعه که ۱۳۰ نفر از متخصصین این حوزه در آن عضو و فعال هستند، به اشتراک گذاشته شد و بزرگواران در گروه در مورد مدل بحث کردند و نقدها و پیشنهاداتی ارائه دادند که با نظر اساتید راهنما و مشاور اصلاحات لازم انجام شد.
جدول ۳-۴: تناظر معیارهای ارزیابی پژوهش کمّی و پژوهش کیفی[۲۸]
