کلاچاه

کته سر

۷۰

۲۰

۲۱

رود

بالا محله چوکام

چوکام

۸۰

۲۲

۲۴

رود

ماخذ : اداره آبیاری بخش خمام
۳ – ۳ – ۴ – منابع خاک
محدوده مورد مطالعه در جلگه مرکزی گیلان قرار دارد و از حاصلخیزترین نقاط کشور محسوب می گردد . شرایط خاص اقلیمی این ناحیه در تشکیل خاکهای آن نقش عمده ای دارد .
- دشتهای رسوبی رودخانه ای
بیش از ۸۵ درصد روستاهای بخش خمام خصوصاً در دهستان کته سرخمام و چوکام دارای خاک رس و خیلی سنگین می باشند که از رسوبات رودخانه ای سفید رود تشکیل شده و عمدتاً برای زراعت برنج مورد استفاده قرار می گیرد .

- ماسه های ساحلی
دربخش خمام روستای جفرود بالا در منطقه ساحلی قرار گرفته است . قسمت زیادی از روستا از شنهای ساحلی و درایی پوشیده شده است و در قسمت جنوبی روستا برش قدیمی و خاک هیدرومورفیک که مخصوص چراگاه میباشد وجود دارد . در گذشته این محدوده دارای قرق ( چراگاه حیوانات اهلی ) بوده است .
۳– ۳ – ۵ –پوشش گیاهی و جانوری
بخش خمام به دلیل قرارگیری در بخش جلگه ای و شرایط مناسب آب و هوایی دارای پوشش گیاهی متنوعی می باشد که می توان آنها را در سه گروه عمده تقسیم بندی نمود که عبارتند از :
پوشش جنگلی
بخش خمام دارای یک محدوده ۴۳۰ هکتاری پوشش جنگلی نیمه انبوه در شمال روستای گویشاه و فتاتو و جنوب روستای جفرود بالا ( دهستان چاپارخانه ) در شمال شرقی بخش خمام می باشد . نوع درختان آن اغلب پهن برگ و به تعبیری جنگلهای برگ ریز است و مهمترین گونه های آن راش ، بلوط ، ممرز ، افرا ، توسکا ، آزاد و سفید پلت و غیره است . به این پوشش می توان درختانی را اضافه نمود که مردم این بخش جهت مصارف صنعتی مانند ( درخت صنوبر ) و یا درختانی که از میوه آنها استفاده می شود را نام برد که تعدادی از آنها عبارتند از : انواع خوج ( نوعی گلابی محلی ) انجیر ، ازگیل ، توت درختی ، انار ترش ، سیب ، و بسیاری دیگر را نام برد که از دیرباز در این منطقه وجود داشته و بعضاً توسط روستاییان پرورش داده شده یا به صورت خودرو به وجود آمده اند .
پوشش گیاهان علفی
شرایط جغرافیایی ، بویژه آب و هوا و خاک در محدوده مورد مطالعه سبب گردیده که گیاهان به صورت چمنزارها ، مزارع وسیع برنج و سایر گیاهان زراعی ، هرز و خودرو قابل مشاهده باشد . پوشش گیاهی وسیع منطقه سبب گردیده که مردم احتیاجات غذایی خود را تا حدود زیادی بتوانند از آن مرتفع کنند که تعدادی از آنها عبارتند از : خالیواش ، چوچاق ، گیجای ، آب تره ، خرش ، و … که از آنها غذاهای محلی خوبی به عمل می آید و همچنین گیاهانی که مصارف دارویی داشته مانند : گزنه ، ملک ( کامپوره ) سیب زمینی ترشی ، شاه پسند طبی ، آفعلی ، پلم ، که همگی جزء گیاهانی هستند که به صورت خودرو در منطقه مورد مطالعه به عمل می آیند . در کنار آنها می توان به لی زارها و نی زارها اشاره نمود که در روستاهایی که دارای استخرهای طبیعی ( سل ) هستند حتماً می توان این دو گیاه را به وفور در آنها مشاهد نمود که ارزش اقتصادی هم برای اهالی منطقه دارند که از لی برای بافتن سبد ، سفره ، کلاه و بسیاری از صنایع دستی دیگر و از نی جهت حسار نمودن منازل و طویله استفاده می شود .
پوشش مرتعی
چمنزارهای وسیعی هستند که اغلب برای چرا دامها از آنها استفاده می شود . این چمنزارها اغلب در مناطقی که غرق خوانده می شوند وجود دارند . کشاورزان منطقه موقع کشت برنج دامهای خود را برای چراه به آن مناطق می برند . روستای جیر سر باقرخاله در دهستان چوکام ، از طرف غرب به تالاب بندر انزلی و قرق واقع در حاشیه تالاب محدود می شود . اراضی مرتعی ( قرق ) در جنوب روستا نیز به مساحت تقریبی ۷۰۰ هکتار که برای چرای دامها بکار رفته و به عنوان یک فعالیت اقتصادی درآمد حاصل از اجاره قرق به دامداران صرف امور عمرانی روستا توسط مدیران محلی روستا مشتمل بر دهیار و شورای اسلامی می شود .
۳– ۵ – ویژگیهای انسانی
۳ – ۵ – ۱ – تعداد و بعد خانوار
از آنجا که بخش خمام دارای ۴۰ نقطه روستایی در قالب ۳ دهستان ؛ چاپارخانه ، چوکام و کته سر خمام می باشند توزیع جمعیت در آنها با شدت و ضعف متفاوت با یکدیگر از جهت تعداد خانوار ، جمعیت و بعد خانوار می باشند که در بررسی آماری سالهای ۱۳۴۵ ، ۱۳۵۵ ، ۱۳۶۵ ، ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ می توان به نتایج زیر دست یافت:
بررسی بعد خانوار روستاهای بخش خمام نشان دهنده آن است که طی ۶ دوره آماری ، بعد خانوار دارای رشد منفی بوده و با وجود افزایش تعداد جمعیت و خانوار در روستاهای بخش خمام کوچک شدن خانواده ها در آن به خوبی نمایان است .
دهستان چوکام طی ۶ دوره آماری پرجمعیت ترین دهستان این بخش بوده و همچنین طبق مطالعات انجام گرفته روستای اسماعیل آباد از دهستان کته سر خمام کم جمعیت ترین روستای این بخش و روستای بالا محله چوکام از دهستان چوکام دارای بیشترین تعداد جمعیت در بخش خمام می باشند .
در مجموع می توان گفت که تعداد جمعیت و خانوار در دهستان های بخش خمام روند افزایشی داشته است ، در حالیکه تغییرات بعد خانوار در این دهستانها شاهد کاهش بوده است . که این نمایانگر کوچک شدن خانوارهای روستایی می باشد .
جدول ۳-۴- تحولات خانوار روستاهای بخش خمام به تفکیک دهستان در دوره آماری ۹۰ – ۱۳۴۵

شرح

۱۳۴۵

۱۳۵۵

۱۳۶۵

۱۳۷۵

۱۳۸۵

۱۳۹۰