۶

۰

استفاده از متغیرهای طبقه‌بندی‌شده

۴

۶

بررسی همگرایی

۲

۲

آزمودن تئوری و فرضیه

۱

۵

آزمودن فرضیات شامل متغیرهای تعدیل گر

۱

۵

منبع: داوری و همکاران (۱۳۹۳)
SmartPLS نرم‌افزاری کاربردی برای طراحی مدل‌های معادلات ساختاری است که در آن کاربر به‌جای نوشتن فرمان‌های بلند و پیچیده از نشانه‌های گرافیکی نمایش داده شده بر روی نرم‌افزار استفاده می‌کند. این نرم‌افزار برای مدل‌سازی مسیری با متغیرهای مکنون طراحی شده و در آن از روش PLS برای تحلیل متغیرهای مکنون استفاده می‌شود.

SmartPLS نرم‌افزاری مبتنی بر جاواست، یعنی مستقل از سیستم عامل کاربر تعریف می‌شود. در این نرم‌افزار می‌توان مدل ساختاری را برای متغیرهای مکنون طراحی و معرف‌ها را از طریق کشیدن و رها کردن به متغیرهای مکنون مرتبط ساخت. گزارش‌های خروجی این نرم‌افزار در فرمت‌های مختلفی مانند HTML و Latex طراحی شده است (آذر و همکاران، ۱۳۹۱).
۳-۵-۷- ارزیابی مدل در نرم‌افزار SmartPLS
مدل‌سازی مسیری PLS شاخصی برای نیکویی برازش ارائه نکرده است. به همین دلیل چن (۱۹۹۸) فهرستی از معیارها را برای ارزیابی مدل‌های بخشی مطرح کرده است. کاربرد اصولی این معیارها شامل یک فرایند سه مرحله‌ای است.

• ارزیابی مدل اندازه‌گیری (مدل بیرونی)

• ارزیابی مدل ساختاری (مدل درونی)

• ارزیابی کلی مدل

این فرایند در ابتدای کار خود به ارزیابی مدل‌های اندازه‌گیری می‌پردازد. برآوردهای PLS روایی و پایایی مدل‌های اندازه‌گیری را برحسب معیارهای مطرح در مدل‌های بیرونی ارزیابی می‌کند. وقتی‌که شواهد کافی مبنی بر روایی و پایایی مدل‌های اندازه‌گیری به دست آمد، می‌توان به ارزیابی مدل ساختاری (درونی) پرداخت.
۳-۵-۷-۱- ارزیابی مدل اندازه‌گیری (مدل بیرونی)
۳-۵-۷-۱-۱- ارزیابی پایایی مدل‌های اندازه‌گیری
الف) تک‌بعدی بودن:
اولین عاملی که در ارزیابی مدل‌های انعکاسی باید مورد توجه قرار گیرد، تک‌بعدی بودن معرف‌های مدل است. بدین معنی که هر معرفی در مجموعه معرف‌ها، باید با یک مقدار بار عاملی بزرگ، تنها به یک بعد یا متغیر نهفته، بارگذاری گردد. بدین منظور باید مقدار عاملی بزرگ‌تر از ۶/۰ باشد. لازم به ذکر است که مقدار بار عاملی کمتر از ۳/۰ کوچک محسوب شده و باید از مجموعه معرف‌ها حذف گردد (حنفی زاده و زارع رواسان، ۱۳۹۱).
۳-۵-۷-۱-۲- ارزیابی روایی مدل‌های اندازه‌گیری
الف) روایی همگرا
روایی همگرا به این معناست که مجموعه معرف‌ها، سازه‌ی اصلی را تبیین می‌کنند. فورنل و لارکر (۱۹۸۱) استفاده از متوسط واریانس استخراج شده (AVE) را به‌عنوان معیاری برای اعتبار همگرا پیشنهاد می‌کند. حداقل AVE معادل ۵/۰ بیانگر اعتبار همگرای کافی است، به این معنی که یک متغیر مکنون می‌تواند به‌طور میانگین بیش از نیمی از پراکندگی معرف‌هایش را تبیین کند.
ب) روایی افتراقی
روایی افتراقی نسبتاً یک مفهوم تکمیل‌کننده است و در مدل‌سازی مسیری PLS دو معیار برای آن مطرح است: معیار فورنل- لارکر و آزمون بارهای عرضی

۳۲/۳

۲۳/۱

۳۷/۰

جدول ۴-۱۲، نشان می‌دهد شاخص‌های میانگین و انحراف استاندارد برای هر یک از مولفه‌های مدیریتی، روانشناختی، اقتصادی، آموزشی و سیاستگذاری به ترتیب برابر، ۲۵/۱ ± ۴۵/۳، ۲۳/۱ ± ۳۲/۳، ۸۶/۰ ± ۹۹/۳، ۹۳/۰ ± ۷۱/۳ و ۰۳/۱ ± ۷۷/۳ است. بر اساس درصد ضریب تغییرات به دست آمده مولفه‌های مدیریتی(۱۹ درصد) کمترین و مولفه‌های روانشناختی(۳۷ درصد) بیشترین پراکندگی را داشته است.

بخش دوم: آمار استنباطی
در این بخش جهت پاسخ به سوال‌های پژوهش از تحلیل عاملی استفاده خواهد شد. تحلیل عاملی را می‌توان یکی از تکنیک‌های تقلیل داده دانست که تعداد زیادی از متغیرهای تحقیق را به مجموعه کوچکتری از عامل‌های مهم تبدیل می کند، به طوری که اطلاعات ضروری موجود در متغیرها را خلاصه می کند. از آنجا که در این پژوهش تعیین مولفه‌های ترویج بازاریابی گل و گیاه زینتی با بهره گرفتن از پرسشنامه مورد بررسی قرار می‌گیرد، لذا در این بخش کوشیده شده است تا با بهره گرفتن از این تکنیک(تحلیل عاملی)، ابعاد پنهان در سوالات مورد واشکافی و بررسی قرار گیرند تا مشخص گردد که کدام یک از مولفه‌های مدیریتی، روانشناختی، اقتصادی، آموزشی و سیاستگذاری، در ترویج بازاریابی گل و گیاه زینتی تاثیر گذار می‌باشند. جدول ۴-۱۳، نتایج آزمون بارتلت را جهت تشخیص کفایت حجم نمونه برای عاملی شدن را نشان می‌دهد:
جدول ۴-۱۳: آزمون KMO and Bartlett’s

شاخص‌های آزمون

مقادیر محاسبه شده

مقدار آماره کیزر، مایر و آلکین(kmo)

۸۵۴/۰

مقدار آماره بارتلت

۴۳۵/۴۵۴۳

درجه آزادی

۵۲۸

سطح معناداری (.sig)

۰۰۰/۰

چنان که از جدول ۴-۱۳، بر می‌آید، اندازه نمونه برای عاملی شدن کفایت می‌کند، مقدار آماره KMO، برابر با ۸۵۴/۰ بدست آمده است که چون از ۵/۰ بیشتر است، در سطح قابل قبولی است و نشان می‌دهد که داده‌ها از قابلیت لازم برای تحلیل عاملی شدن برخوردار می‌باشند. از طرفی سطح معناداری نیز ۰۰۰/۰ محاسبه شده است که نشان از توانایی عاملی بودن داده‌ها از سوی آماره بارتلت می‌باشد، یعنی سوال‌های مطرح شده برای هر یک از مولفه‌ها، می‌توانند عامل مورد نظر را به خوبی سنجیده و آن را شناسایی نمایند. لذا استفاده از تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مجاز است.
جدول ۴-۱۴: کل واریانس تبیین شده بوسیله راه حل تحلیل عاملی قبل از چرخش

عامل‌ها

مقادیر ویژه اولیه

مجموع ضرایب عوامل دوران(چرخش) یافته

درصد واریانس تبیین شده

درصد واریانس تجمعی تبیین شده

درصد واریانس تبیین شده

درصد واریانس تجمعی تبیین شده

آموزشی

• ارزش‎گذاری بیش از حد پول ملی؛

• افزایش قابل توجه درآمد حاصل از فروش منابع طبیعی؛

  • • 1. 1. تأثیرات نهادی

       

       

   

   

چارچوب تحلیل اقتصاد متعارف عموماً متمرکز بر متغیر‎های اقتصادی بوده و متغیر‎های سیاسی و نهادی را برون‎زا در نظر گرفته و وارد تحلیل‎های خود نمی‎کند. اما روابط علی بسیار پیچیده حاکم بر اقتصاد سبب شده است که این گونه تحلیل‎ها (مانند بیماری هلندی) نتوانند به خوبی شواهد موجود در مورد روابط بین عملکرد اقتصادی و وابستگی به منابع طبیعی را تبیین نمایند. مایکل راس یکی از اندیشمندانی است که به این ضعف تحلیلی معتقد بوده و تحقیقات وی بیشتر بر این سوال متمرکز است که چگونه مقولات سیاسی می‎توانند بر توسعه منابع، مدیریت درآمد‎های منابع طبیعی و در نهایت خط سیر توسعه‎ای یک کشور اثر‎گذار باشند.
نظریاتی که از این دیدگاه نشأت می‎گیرند بر خلاف نظریات متعارف اقتصادی بیانگر این هستند که نه تنها منابع طبیعی ممکن است عامل کمکی برای توسعه نباشد بلکه عوامل سیاسی می‎توانند این رابطه را معکوس نمایند و در واقع این عوامل کلید فهم چگونگی مدیریت بهره برداری از منابع طبیعی و درآمد‎های آن هستند. هسته‎ی اصلی بحث‎های طرفداران این نظریات این است که درآمد‎های عظیم ناشی از منابع طبیعی می‎تواند ماهیت دولت را تغییر دهد. این نظریه‎ها بر این نکته تاکید دارند که فراوانی منابع طبیعی می‎تواند باعث تشدید فساد، تنازع و بی ثباتی سیاسی گردد.

در این شرایط چون دولت به طور مستقیم درآمد‎های منابع طبیعی را دریافت می‎کنند، لذا مواجه با محدودیت‎های بودجه‎ای شده که به سختی قابل رفع هستند. و انعطاف پذیری مالی آن نیز کاهش می‎یابد. نتیجه این که این دولت‎ها عموماً از فساد بیشتری نسبت به دیگر کشور‎ها رنج برده و از شفافیت کمتری برخوردارهستند (راس ۲۰۰۰). این دیدگاه نسبت به نفرین منابع (که نفرین منابع سیاسی نیز نامیده می‎شود) وابستگی به منابع طبیعی را یک پدیده اقتصادی صرف ندانسته و آنرا عاملی برای ناکارآمدی نظام‎های دموکراتیک به حساب می‎آورد.
۱٫۳٫۱۰٫۲ حکمرانی و نهادها
تحقیق ساچ وارنر (۱۹۹۷) در مورد نفرین منابع بیان می‎کند که” نفرین منابع ” ارتباطی با نهاد‎ها ندارد. اما پژوهش کارل (۱۹۹۷) این نتیجه را زیر سوال برده و بیان می‎کند که چارچوب‎های تصمیم‎گیری کلید اصلی فهم علل تفاوت در مسیر‎های توسعه کشور‎ها هستند. تصمیمات نیز برآمده از ساختار‎های انگیزشی‎ای هستند که خود از نهاد‎های خاص اقتصادی- سیاسی منتج گردیده‎اند. عمده تحقیقات انجام شده دیدگاه کارل را تایید نموده و بر اهمیت نهاد‎ها در فهم نفرین منابع تاکید می‎کنند.
نهاد‎ها از چه راه‎‎هایی تاثیرگذار هستند:
تعداد زیادی از مطالعات انجام شده بر این نکته تاکید نموده‎اند که نهاد‎ها اثری جدی بر رشد اقتصادی دارند. در بحث نفرین منابع، فرضیه‎های مربوط به چگونگی اثر نهاد‎ها بر دو قسمت هستند. گروه اول بیان می‎کنند که منابع اثرات ناهمگن دارند که این اثرات برگرفته از نهاد‎هایی هستند که از قبل وجود داشته‎اند و در واقع منابع طبیعی اثری بر نهاد‎ها ندارند. گروه دوم فرضیه‎ها چنین حدس می‎زنند که که منابع خود بر نهاد‎ها تاثیر گذارند و از آن طریق مسیر توسعه‎ی کشور‎ها را نیز تغییر می‎دهند. گروه اول که بر خط سیر گذشته تاکید دارند - چگونه نهاد‎هایی که از قبل موجود بوده‎اند اثر منابع طبیعی را تغییر می‎دهند- شواهدی بدست آوردند مبنی بر اینکه اثر فراوانی منابع شدیداً وابسته به نهاد‎هاست، این تحقیقات نشان می‎دهد که منابع (قابل تجارت) باعث ایجاد تخصص در فعالیت‎های رانت جویانه که از کارایی کمتری برخوردار می‎شوند. همچنین این تحقیقات نشان می‎دهند که فساد مالی موجود در بهره برداری از درآمد‎های منابع نیز به نهاد‎هایی که از قبل موجود بوده‎اند وابسته است. گروه دوم که در واقع تکمیل کننده فرضیه‎های گروه اول هستند بیان می‎کنند که منبع درآمدهای دولت و به طور خاص وابستگی آن به منابع طبیعی بر رشد تاثیرگذار بوده و این تاثیر از طریق نهاد‎هاست. بحث اصلی این است که جوامعی که مبتنی بر فعالیت‎های اقتصادی محدود مانند کشاورزی و استخراج منابع هستند، نهاد‎های متفاوتی نسبت به سایر کشورهایی که از تمرکز کمتری برخوردارند در طول زمان ایجاد می‎کند. به همین ترتیب، چنین تصور می‎شود که ساختار صادراتی بر توانایی یک کشور برای مواجه با شک‎ها و مسیر رشد آن اثر می‎گذارند. این امر از طریق اثر گذاری جدی بر رابطه بین دولت و مردم آن کشور، نهاد‎های سیاسی و اجتماعی و ماهیت جوامع اتفاق می‎افتد.
۱٫۱٫۳٫۱۰٫۲ نهاد‎ها به چه دلیل مهم هستند؟
در این بخش به ویژگی‎های مهمی از یک حکومت می‎پردازیم که نهاد‎ها نقش قابل توجهی در شکل گیری آنها دارند. این ویژگی‎ها نقش مهم در دولت‎های وابسته به منابع بازی کرده و بخشی از دور باطلی هستندکه در آن، این ویژگی‎ها بر وابستگی به منابع تاثیر گذارده و از آن تاثیر می‎پذیرند.
۲٫۱٫۳٫۱۰٫۲ نابرابری
یکی از این ویژگی‎هاست که واکنش‎های نهادی و سیاسی مهمی با خود داشته و وابستگی به منابع با نابرابری در ارتباط است. چنین تصور می‎شود که کشور‎هایی که از نابرابری عمیق رنج می‎برند، دارای نهاد‎های ضعیف هستند (ایشام و همکاران ۲۰۰۵). ایجاد دولت‎های توسعه‎ای با توجه به این تحلیل‎ها، منوط به تخصیص اولیه منابع است بنابراین آئوتی و بسیاری دیگر از اندیشمندان بر این نکته تاکید نموده‎اند که کشور‎هایی که دارای منابع طبیعی اندکی بوده‎اند مجبور شده‎اند تا سیستم مالکیت زمین را توسعه داده و تنوع بخشند. سیستم‎هایی که زمین‎ها را با برابری بییشتری توزیع کرده‎اند. روابط اقتصادی ارتقاء دهنده رشد را ترغیب نموده و زمینه ساز ظهور دولت‎هایی هستند که هدف آنها بیشینه کردن رفاه اجتماعی است.
هنگامی که دولت‎ها منابع طبیعی قابل توجهی ندارند نیاز آنها به درآمد، نهاد‎هایی را پرورش می‎دهد که حامی توسعه هستند. اکثریت فقیر جامعه آسیب کمتری از رانت‎جویی دولت خود خواهند دید. دولت به طور نسبی از سیاست‎های تجارت آزاد حمایت بیشتری خواهد کرد (که علت آن عدم نیاز به حمایت از اقتصاد داخلی در مقابل تشدید کاهش ارزش پول به جهت افزایش‎های ناگهانی درآمد‎های ناشی از منابع است). در این حالت حوزه‎های کمتری برای (اشتباه سیاسی) برای این کشور‎ها وجود خواهد داشت زیرا عملاً با محدودیت‎های مالی زیاد مواجه بوده و خیلی نمی‎توانند آزادانه به اعمال سیاست بپردازند. در برخی کشور‎ها استعمار، این فرایند نهادینه شدن نابرابری را با ایجاد نهاد‎هایی که برای حمایت از تسلط استعمار کنندگان طراحی شده‎اند ترکیب می‎کند.
برای مثال در نیجریه و سودان، نهاد‎های مستعمراتی مربوط به صنعت استخراجی تحمیل شده وبقایای آن تا دوره‎ی استقلال مانده بود. این نهاد‎ها به وسیله‎ی ایجاد فقر و نا‎برابری از طریق تعبیه مکانیسم‎های کنترلی به نفع استعمار کنندگان منجر به حاشیه نشینی سیاسی و اجتماعی- اقتصادی قشر اصلی جامعه شده و دولت‎هایی که از لحاظ سیاسی بی ثبات هستند به بار آورده‎اند.
۳٫۱٫۳٫۱۰٫۲ انگیزه‎ها- هزینه‎های مبادله و تعهد
یکی از مواردی که در آنها نهاد‎ها حائز اهمیت هستند دلالت‎های آن‎ها در محاسبات هزینه- فایده عاملان اجتماعی است. خط سیر‎های اقتصادی‎ که کشور‎های مختلف طی نموده‎اند از خط سیر‎های همزمان نهادی و سیاسی تاثیر پذیرفته‎اند و بر آن تاثیر می‎گذارند. لازم به ذکر است که این خط سیر‎های نهادی و سیاسی یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده‎ی روابط مردم هر کشور، بنگاه‎های چند ملیتی و کارکنان دولتی هستند.
هم نهاد‎های رسمی و هم نهاد‎های غیر رسمی ساختار انگیزشی و هزینه‎های مبادله را تغییر داده و بنابراین بر حساب‎های ملی که نشان‎دهنده مجموع فعالیت‎های سیاسی و اقتصادی است، تاثیرگذار است. یکی از بارزترین اهمیت نهاد‎ها، بحث رانت‎جویی است. اینکه آیا منابع “قابل غارت” سبب تخصصی شدن فعالیت‎های رانت جویانه و فساد مالی می‎شود یا خیر، بستگی به هزینه‎ها و منافع فعالیت‎های مولد و فعالیت‎های رانت جویانه نسبت به هم دارد. این انگیزه‎ها از نهاد‎هایی که در زمان ورود این‎گونه درآمد‎ها موجودند متاثر هستند (مهلوم و همکاران،۲۰۰۵).
ساختار انگیزشی و هزینه‎های مبادله دو عامل بسیار مهمی هستند که سیاست‎گزاران با آن‎ها درگیر بوده و می‎توانند علل بسیاری از سیاست‎های شکست خورده‎ی موجود را تبیین نمایند. ماهیت نهاد‎هایی که در کشور‎های دارای منابع فراوان پرورش می‎یابد و سیستم انگیزشی‎ای که در چنین کشور‎هایی ایجاد می‎گردد، ایجاد جو اعتماد را مشکل می‎سازد. بدون وجود محدودیت‎هایی که توسط نهاد‎های قوی و پایدار حمایت گردند در کشوری که دارای درآمد‎های فراوان منابع طبیعی است (وبه همین خاطر بسیاری از محدودیت‎های مالی که سایر دولت‎ها با آن مواجه هستند را ندارد). کارکنان دولت از انگیزه‎های ضعیف برای اعتماد سازی برخوردارند. بدون وجود یک ساختار قدرتمند نهادی، رهبران مکانیزم‎های لازم برای دستیابی به اهداف مورد نظر را در اختیار ندارند. این موضوع دلالت‎های بسیار مهم برای کشور‎هایی که به درآمد‎های منابع طبیعی وابسته هستند دارد.
۴٫۱٫۳٫۱۰٫۲ حقوق مالکیت
یکی از شرط‎های اصلی توسعه- وجود سیستمی است که از حقوق مالکیت پایدار حمایت می‎کند. حقوق مالکیت ضعیف هزینه‎های کسب و کار را افزایش داده و بنابراین آن بخش‎ها- مانند بخش ضعیف- را تضعیف می‎کند. نهاد‎های سیاسی از طریق هزینه‎های مبادله بر حقوق مالکیت اثر می‎گذارند. هنگامی که نهاد‎ها ضعیف و ناپایدار هستند، حقوق مالکیت نیز ضعیف و ناپایدار است. در نتیجه هزینه‎های مبادله نیز بالاست. بالا بودن هزینه‎های مبادله و ضعف حقوق مالکیت نیز با کشمکش‎های سخت داخلی، افزایش رانت جویی و استفاده‎ی بسیار ناکارا از منابع طبیعی همراه است.
به علاوه، هزینه‎های ایجاد حقوق مالکیت مستحکم ممکن است در کشور‎های وابسته به منابع طبیعی بیشتر باشد. حقوق مالکیت هنگامی به استحکام می‎رود که منافع آن بیش از هزینه‎های آن باشد. در کشور‎های وابسته به منابع طبیعی، هزینه‎های نهادینه سازی و حفاظت از حقوق مالکیت ممکن است به طرز قابل توجهی بیش از سایر کشور‎ها باشد. از آنجا که منابع طبیعی متمرکز اغلب اغلب در دست تعداد اندکی از افراد جامعه قرار دارد، هزینه‎های استحکام حقوق مالکیت زیاد خواهد بود. به علاوه، باید توجه داشت که قدرت سیاسی که عهده دار پرداخت هزینه‎های نهادینه نمودن حقوق مالکیت است خود منفعت کمی از آن می‎برد زیرا حقوق مالکیت ماهیتاً یک کالای عمومی است.
این انگیزه‎های منفی به جهت ماهیت صنایع استخراجی پیچیده گردیده است از آنجا که سرمایه‎‎گزاران خارجی نمی‎توانند مالکیت به دست آورده و فقط می‎توانند به صورت بلند مدت اجاره نمایند، دارایی در این صنعت انباشته شده، حقوق مالکیت مخدوش و مسئله ساز می‎گردد. این مسئله هنگامی‎که با انگیزه‎های رانت جویی‎ که در صنعت استخراج منابع طبیعی وجود دارد، ترکیب گردد سبب می‎شود که اعتماد شرکت‎های چند ملیتی حاضر در این صنعت نسبت به قرارداد‎های بسته شده سست گردد. زیرا فراوانی منابع می‎تواند زمینه ساز مصادره و لغو یک طرفه قرارداد‎ها گردد. این موضوع سبب می‎شود که شرکت‎های چند ملیتی توان چندانی در دفاع از حقوق خود در این کشور‎ها نداشته و تمایل چندانی به عقد قرارداد‎ها‎ی بلندمدت نداشته باشند. به علاوه عدم وجود ثبات در حقوق مالکیت و عدم شفاف بودن آن سبب می‎شود که انگیزه‎ی این شرکت‎های چند ملیتی به سمت (سرمایه‎‎گذاری رابطه‎ای) جهت‎گیری شود.
در این نوع سرمایه‎گذاری، قوت قرارداد‎ها بستگی به میزان ارتباطات مسالمت آمیز این شرکت با (افراد) دولتی و صاحب قدرت و میزان نفوذ و تاثیر گذاری این افراد خواهد داشت. که یکی از مهمترین نتایج آن دور شدن از فضای سالم و شفاف کسب و کار و افزایش فساد خواهد بود.
۵٫۱٫۳٫۱۰٫۲ ثبات
نهاد‎های مستحکم، ظرفیت‎های کشور‎ها در تحمل نوسانات شدید را افزایش می‎دهند. در واقع این نهاد‎ها در زمانیکه نیرو‎های بی‎ثبات کننده افزایش می‎یابند. در جهت برقراری ثبات اعمال فشار می‎نمایند. شواهد موجود مبنی بر اینکه کشور‎هایی که از کیفیت نهادی کمتری برخوردارند، توان کمتری در بازپرداخت بدهی‎های خود دارند، موید این نظریه هستند. البته در مورد اثر نهاد‎ها بر ثبات اقتصادی و سیاسی مطالعات زیادی صورت نگرفته است. با وجود مطالعات اندک موجود در این زمینه، نوسانات معناداری که کشور‎های دارای منابع طبیعی فراوان با آن مواجه هستند، نشان دهنده اهمیت وجود نها‎های قوی که ثبات سیاسی را به دنبال دارند در این کشور‎هاست.
دولت‎های وابسته به درآمد‎های نفتی شدیداً وابسته به یک محصول خاص بوده که این باعث ایجاد منافعی ویژه (و البته قابل توجه) برای عده‎ای معدود از مسئولین رده بالای جامعه (طبقه‎ی حاکم) می‎گردد. در هر جامعه‎ای وقتی اقتصاد کشور با رکود مواجه می‎شود، تحلیل بخش صنعت در این شرایط خود سبب می‎شود که به مرور توان کل اقتصاد هم در مواجه با شک‎های احتمالی بعدی کاهش یابد. این مشکل در کشور‎هایی که وابسته به یک محصول خاص هستند، نسبت به کشور‎هایی که تنوع در تولیدات خود دارند بسیار جدی‎تر است. زیرا در صورت بروز چنین مشکلی عملا در این نوع کشور‎ها بخش دیگری وجود ندارد که نقش جبران کننده را ایفا نموده و کشور را در مقابله با شک‎های احتمالی بیمه نماید.
بنابراین انتظار می‎رود که کشور‎های تک محصولی نوسانات بیشترو شدیدتری را در اقتصاد تجربه نمایند. این امر منجر به یک وضعیت سیاسی خاص و بحران در این کشور‎ها شده که عامل آن وجود قیمت و تقاضای پر نوسان کالاها و اتکاء به حمایت‎های مالی دولت (به صورت یارانه‎ها) است. نتیجه‎ی بسیار مهمی که این شرایط همیشه بحرانی در پی دارد، تضعیف شدید حاکمیت قانون در این کشورهاست.
۲٫۳٫۱۰٫۲ رانت‎جویی
از جنبه‎ای دیگر ایجاد انگیزه‎هایی که باعث تخریب نهاد‎ها و سیاست‎ها می‎شود نیز می‎تواند زمینه‎ساز بلا شدن منابع طبیعی گردد. رانت‎جویی نقش اساسی در مورد توجه قرار گرفتن نظریات مربوط به استفاده‎ی غیر مولد از درآمد‎های منابع طبیعی داشته است. درآمد‎های منابع طبیعی و حق امتیاز‎های مربوط به آن بسیار سهل الوصول و عظیم‎تر از درآمد سایر منابع است. این صرفاً به این دلیل نیست که این نوع درآمد‎ها متمرکز بوده و در صنایع مختلف پراکنده نگردیده است. بلکه بیشتر به این دلیل است که در عوض بخش خصوصی، این دولت است که بخش عظیمی از این گونه درآمد‎های متمرکز را کنترل می‎نماید. این امر انگیزه فعالیت‎های مولد در جامعه و انگیزه فعالیت‎های سودمند در دولت را تغییر می‎دهد. در کشور‎های دارای منابع طبیعی فراوان، بازده انتظاری فعالیت‎های رانت جویانه بالا بوده و هزینه فرصت چنین فعالیت‎هایی پایین است. درنتیجه، مردم و گروه‎های مردمی برای کنترل این منابع و درآمد‎های مربوط به آن با یکدیگر به رقابت می‎پردازند. نتیجه این هزینه‎های غیر مولد سرمایه‎ی انسانی، چیزی جز فساد نیست؛ فساد یکه کاهش سرمایه‎گذاری، افزایش بی ثباتی و رشد پایین‎تر را به دنبال دارد. (لیت و ویدمن، ۲۰۰۲)
رانت‎جویی و نتایج حاصل از آن ارتباطی تنگاتنگ با بحث نوآوری و علل پایین بودن آن دارد. بازده بالای رانت‎جویی در کشور‎های دارای منابع طبیعی فراوان سبب می‎شود که منابع کارآفرینی از تولید خارج و به سمت فعالیت‎های غیر مولد سوق پیدا نماید (ملهوم و همکاران،۲۰۰۵). بنابراین، فعالیت‎های رانت‎جویانه صرفاً سبب این نمی‎شود که دولت مردان درآمد‎های حاصل از منابع طبیعی که باید صرف بیشینه کردن رفاه اجتماعی شود را اسراف نموده و یا به باطل هزینه نمایند، بلکه سبب می‎شود که هزینه‎های مالی و زمانی جستجوی رانت افزایش یافته که به معنی کاهش زمان و انرژی برای فعالیت‎های مولد است. نتیجه آن که انباشت سرمایه‎ی انسانی و پایه‎های مالیاتی در طی این فرایند کاهش می‎یابند. که علت آن هدایت منابع به سمت فعالیت‎های غیر مولد و فعالیت‎های غیر کارا است، که عملاً امکان مالیات‎بندی بر آن‎ها وجود ندارد. عکس العمل دولت در قبال رانت جویی می‎تواند اثرات منفی ناشی از چنین فعالیت‎هایی را در کشور‎های دارای منابع طبیعی فراوان تشدید نماید؛ به این دلیل که چگونگی عکس‎العمل دولت مردان از طریق چند برابر نمودن انگیزه‎های رانت جویی اثرات پشت سر هم و زنجیره‎ای سیاسی ایجاد می‎نماید.
عکس‎العمل دولت به رانت جویی بازخوری بر بازده انتظاری فعالیت‎های رانت‎جویانه داشته و لذا سبب ایجاد انگیزه برای (کارآفرینان شده که فعالیت‎های رانت‎جویانه‎ی خود را تخصصی نمایند) (مهلوم و همکاران،۲۰۰۵). این امر فعالیت‎های رانت‎جویانه را وارد مرحله‎ی جدیدی نموده که بازده‎های اقتصادی مربوط به آن به شدت وابسته به محیط اقتصادی هر کشور است. عکس‎العمل فعالان اقتصادی خصوصی و عمومی به رانت‎جویی محدود به محیط نهادی بوده و هر چه این محیط نهادی ضعیف‎تر باشد این موضوع جدی تر و مسئله ‎ساز‎تر می‎گردد(مهلوم و همکاران،۲۰۰۵). یک محیط نهادی سالم در بر دارنده‎ی انگیزه‎هایی برای ایجاد فعالیت‎های مولد بوده و در همین حال محدودیت‎هایی، هم برای فعالیت‎های رانت‎جویانه و هم برای حمایت‎های سیاسی ایجاد می‎نماید. بدون وجود نهاد‎هایی که عکس‎العمل‎ها‎ی دولت برای تقاضای باز توزیع منابع را محدود ننماید، حمایت‎های سیاسی به قدری بزرگ خواهد بود که منابع توزیعی بیش از منابع تولیدی می‎گردد. این واقعیت که فعالان دولتی اغلب به صورت انتقال منابع از طریق حمایت‎های سیاسی در مقابل رانت‎جویی عکس‎العمل نشان می‎دهند، دلالت بر این موضوع دارد که دولت مردان از چنین حمایت‎هایی در دوران زمام داری خود نفع برده و لذا حفظ قدرت در چنین شرایطی برای آن‎ها منافعی قابل توجه نیز در پی دارد. رانت‎جویی و حمایت‎های سیاسی اثری بسیار مهم بر طول دوره‎ی حیات رژیم‎های سیاسی دارد.
نتایج تجربی تحقیق لام و وانتچکن(۲۰۰۳) نشان می‎دهد که منابع طبیعی با طول دوره‎ی زمامداری دیکتاتور‎ها در ارتباط است. در واقع اینگونه حمایت‎ها می‎تواند سبب گردد که مردم حاضر باشند در دوره‎ای طولانی حتی یک حکومت دیکتاتوری را نیز تحمل نمایند. مدل نظری آن‎ها بیان می‎کند که فرایند توزیع رانت قدرت را متمرکز نموده و منابع را تشدید می‎نماید (رابینسون و ترویک،۲۰۰۵). حمایت‎های دولتی را در مقابل میزان استخدام دولتی مدل سازی نموده‎اند و به این نتیجه‎ی جالب رسیده‎اند که افزایش‎های شدید درآمد‎های منابع طبیعی بازده اقتصادی قدرت سیاسی را افزایش داده و لذا عدم تخصص بهینه منابع را به سمت بخش دولتی بیشتر می‎نماید که نتیجه‎ی آن تمایل به هزینه‎های بیشتر برای باقی ماندن در قدرت و تمایل به ورود بیشتر به بخش دولتی است. دولت‎هایی که اغلب در این شرایط ظهور می‎یابند، نوعاً دولت‎هایی هستند که به دنبال توزیع مجدد منابع در جهت بیشینه سازی رفاه اجتماعی نیستند.
در عوض، کشمکش‎های بر سر تصاحب این درآمد‎ها اغلب باعث قدرت گرفتن زیر مجموعه‎هایی از مردم می‎گردد که لزوماً حامی سیاست‎های ایجاد ثبات در کشور نیستند. درواقع، دولت مردان به طور غیر قانونی، از این منابع در جهت حفظ خود در قدرت استفاده می‎کنند؛ در حالیکه باید آنرا در جهت تقویت اقتصاد، بهبود شرایط زندگی مردم، ایجاد و حفاظت زیر ساخت‎ها و تقویت نهاد‎هایی که حامی توسعه هستند، هزینه نمایند. بنابراین، درآمد‎های ناشی از منابع طبیعی به جای آنکه در جهت با ثبات نمودن پایه‎های سست چنین اقتصاد‎هایی استفاده گردد، اغلب صرف گسترش صنایع و بروکراسی غیر کارا می‎گردد (آئوتی،۲۰۰۳).
۳٫۳٫۱۰٫۲ تنازع و کشمکش
تحقیقات بسیاری وجود دارند که نشان می‎دهند که احتمال وجود جنگ‎های داخلی نیز با وابستگی به کالاهای اولیه افزایش می‎یابد (راس۲۰۰۳). انگیزه‎هایی که سبب افزایش رانت‎جویی و حمایت‎های سیاسی می‎شوند به طوری مشابه می‎تواند تنازع و کشمکش‎های داخلی کشور‎های وابسته به منابع طبیعی را نیز افزایش دهند. افزایش ریسک و نا اطمینانی علل سیاسی مختلفی دارد که اغلب با فراوانی منابع طبیعی به صورت همزمان مشاهده گردیده‎اند. عللی مانند دولت غیر مسئول که به جای اینکه پایبند مشروعیت خود باشند به منابع طبیعی وابسته هستند. فساد، ظرفیت‎های پایین نهاد‎های عمومی برای مقابله با تعارضات و تنازعات داخلی و نابرابری. به علاوه درآمد‎ها و حق امتیاز‎های ناشی از منابع طبیعی اغلب برای تامین مالی گروه‎هایی که درگیر این مناقشات هستند صرف می‎شود. که نمونه‎ های بارز آن آنگولا، سومالی – سودان و جمهوری خلق کنگو است. صادرات کالاهای اولیه ارتباط معنادار با افزایش احتمال جنگ‎های داخلی دارد. این ارتباط غیر خطی بوده و وقتی سهم صادرات این کالاها بیش از یک سوم تولید ناخالص داخلی باشد به اوج خود می‎رسد. کشوری با این سطح از صادرات منابع اولیه با احتمال جنگ داخلی در حد ۲۲ درصد مواجه بوده در حالیکه این احتمال برای کشور‎هایی که صادرات مواد اولیه ندارند در حدود یک درصد است (کولیر و هافلر۲۰۰۴).

۲-۴۲- پیشینه پژوهش:
دینو و­کوپر^[۱۷۵] (۱۹۹۸) فرا تحلیل در مورد ویژگی شخصیتی که با سلامت روان ارتباط دارد انجام دادند. آن‌ها دریافتند که برون‌گرایی و نوروز گرایی بهترین پیش‌بینی کننده برای سلامتی روان است و وجدانی بودن رابطه مثبت و قوی با سلامت روان دارد (شفیعی، جاویدی، کاظمی،۱۳۹۰).

نتایج مطالعات بریتون^[۱۷۶] (۱۹۹۹) و همکارانش نشان داد که تکنیک‌های مدیریت زمان روی سلامت روانی کارمندان اثر مثبت داشته و مشکلات سایکو سوماتیک، استرس و فشارهای روانی ناشی از کار را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کارمندان امور محوله به آن‌ها را بهتر انجام داده و از زمان در اختیار خود بهتر استفاده نمایند (همان منبع).
بر اساس مطالعه والتر پاک^[۱۷۷] (۲۰۰۰) آموزش راهبردهای مدیریت زمان از طریق تأمین سلامت روانی دانش‌آموزان، عملکرد تحصیلی آنان را بهبود می‌بخشد (خندقی، پاک مهر،
۱۳۹۰).
ویترسو^[۱۷۸] (۲۰۰۱) به بررسی رابطه بین نوروزگرایی و برونگرایی با سلامت روان پرداخت. نتایج این پژوهش نشان داد که نوروزگرایی رابطه مثبتی با رضایت از زندگی و عاطفه مثبت رابطه منفی با عاطفه منفی دارد. برونگرایی رابطه معناداری با رضایت از زندگی، عاطفه مثبت و نمره کل سلامت روان دارد اما بین برونگرایی و عاطفه رابطه منفی وجود ندارد. علاوه بر این هنگامی که اثر نوروزگرایی کنترل گردید، رابطه بین برونگرایی و سلامت روان کاهش یافت. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که نوروزگرایی و برونگرایی به ترتیب ۳۸ و ۳۲ درصد نمرات سلامت روان را پیش‌بینی می‌کنند (همان منبع).
میلر^[۱۷۹]، دانشجویان داروسازی دانشکده‌ای در داکوتای شمالی را مورد بررسی قرار داد. نتایج پژوهش وی نشان داد که میانگین نمره کل مهارت تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم بالاتر از حد هنجار بوده است. همچنین میانگین نمره کل گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم نشان‌دهنده گرایش مطلوب و مثبت دانشجویان بود (نیکولز، ۲۰۰۳).
باروز^[۱۸۰]،۲۰۰۶، در مطالعه‌ای به بررسی ویژگی‌های شخصیتی و سلامتی روان دانشجویان پرداخت. نتایج به دست آمده بر حسب پرسشنامه سلامت عمومی، فراوانترین علایم مربوط به اختلال در کارکرد اجتماعی بود و همچنین بین ویژگی شخصیتی و سلامت روان دانشجویان رابطه مثبت و معنی‌داری مشاهده شد و سهم نمره کلی پرسشنامه سلامت عمومی غیرطبیعی در زنان بیشتر از مردان می‌باشد (همان منبع).
مطالعات بسیاری، ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی را با متغیرهای متعدد بررسی کرده‌اند در این زمینه برخی تحقیقات نیز ارتباط بین مهارت‌های شناختی را با گرایش تفکر انتقادی گزارش کرده‌اند (مایرز ودایر،۲۰۰۶; گوون و کروم،۲۰۰۸) و در برخی مطالعات از قبیل باکر، (۲۰۰۰) نیز این رابطه را معنادار گزارش نکرده‌اند (سلطان قرایی و همکاران،۱۳۹۰).
رئیسی، نصیری پور، رستمی و خالصی (۲۰۰۷) در یک تحقیق به بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیت مدیران با کارآفرینی در سازمان‌های بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز پرداختند. نتایج نشان داد که بین ویژگی‌های شخصیتی مدیران با کارآفرینی سازمان رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد (خندقی، پاک مهر،۱۳۹۰).
جلیلوند واژه‌ای (۱۳۷۴) در پژوهشی بر روی دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر تهران نشان دادند که محیط‌های آموزشی مربوط به تیزهوشان و عادی می‌توانند در پرورش ویژگی شخصیتی (مورد سنجش به وسیله‌ی پرسشنامه شانزده عاملی شخصیت کتل و آموزش ارجحیت شخصی ادوارد) تفاوت ایجاد می‌کند و این تفاوت مستقل از جنسیت نیز می‌باشد این پژوهش نشان داده است که محیط آموزشی می‌تواند ویژگی‌های شخصی را مستقل از هوش ایجاد می‌کند (همان منبع).
زرقی در سال ۱۳۷۹ مطالعه‌ای توصیفی مقایسه‌ای تحت عنوان مقایسه تفکر انتقادی دانشجویان سال‌های مختلف مقطع کارشناسی پیوسته پرستاری دانشکده پرستاری مامایی شهید بهشتی رشت انجام داد. این مطالعه روی ۸۹ دانشجو سال‌های مختلف رشته پرستاری که در طی نیمسال دوم ۷۹-۷۸ مشغول به تحصیل بودند به روش سرشماری انجام گردید. ابزار گرداوری اطلاعات آزمون استاندارد تفکر انتقادی واتسون- گلیزر بود. از ۸۹ نفر شرکت کننده، ۱۸ نفر سال اول، ۲۴ نفر سال دوم، ۳۴ نفر سال سوم و ۲۳ نفر سال چهارم بودند. میانگین نمره تفکر انتقادی دانشجویان سال اول ۴۶/۳۸، سال دوم ۴۵/۶۶، سال سوم ۵۴/۴۵ و سال چهارم ۴۷/۳۰ بود. مقایسه میانگین تفکر انتقادی در بین دانشجویان مختلف با بهره گرفتن از آزمون آنالیز واریانس، نشان داد که بین میزان تفکر انتقادی دانشجویان مختلف تفاوت معناداری وجود ندارد. از طرفی بین سن، وضعیت تأهل و سابقه بالینی با میزان تفکر انتقادی رابطه معنی‌داری وجود نداشت (همان منبع).
در پژوهشی که به وسیله اسلامی (۱۳۸۲) انجام گرفت، نتایج نشان داد که اکثریت دانشجویان ترم اول و ترم آخر پرستاران بالینی دارای توانایی تفکر انتقادی ضعیف می‌باشند و بین میانگین امتیازات توانایی تشخیص پیش‌فرض‌ها و استنتاج دانشجویان ترم­های اول و آخر پرستاران تفاوت معناداری وجود نداشت (علیوندی وفا، ۱۳۸۳).
نتایج مطالع
ه جزایری و همکاران، (١٣٨۵) در زمینه بررسی روابط ساده و چند­گانه ویژگی‌های شخصیت با تعهد حرفه‌ای در پرستاران برخی از بیمارستان‌های شهرستان اهواز نشان دادند که بالاترین ضریب همبستگی بین ویژگی‌های شخصیتی و دو نوع تعهد عاطفی و هنجاری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون با روش مرحله‌ای نشان داد که برونگرایی، تجربه پذیری و همسازی بیشترین نقش را در تبیین حیطه‌های سه­گانه تعهد سازمانی ایفا می‌کند (سلطان قرایی، علائی،۱۳۹۰).
سلطان قرایی در تحقیقی رابطه شیوه‌های شناختی یادگیری و پنج عامل شخصیت با نگرش تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه تبریز را مورد بررسی قرار داده که در این تحقیق سه عامل شخصیتی: روان رنجورخویی، انعطاف‌پذیری و باوجدان بودن ۳۹ درصد از تغییرات نگرش تفکر انتقادی را پیش‌بینی می‌کنند (همان منبع).
پژوهش رحیمی و کامران پور، (۱۳۸۶). از لحاظ تفاوت بین دانشجویان دختر و پسر در سه مقیاس پرسشنامه سلامت روان شامل نشانگان جسمی، اختلال در عملکرد اجتماعی و اضطراب تفاوت معناداری مشاهده نشد (همان منبع).
مگ گراس^[۱۸۱] نیز در مطالعه‌ای بر روی دانشجویان سال اول تا سال آخر، به این نتیجه رسید که میانگین نمرات مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان از سال اول تا سال چهارم (به استثنای سال سوم) در حال افزایش می‌باشد (خندقی، پاک مهر،۱۳۹۰).
اسدی و همکاران، (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان وضعیت سلامت روانی و شیوع اختلالات روان‌پزشکی دانشجویان سال اول با بهره گرفتن از پرسشنامه سلامت روان به این نتیجه رسیدند که در اختلاف اضطرابی – انطباقی مردان و زنان وضعیت مشابهی دارند درحالی‌که در اختلال خلقی زنان بیشتر از دو برابر مردان مبتلا به افسردگی بوده‌اند (معروفی، یوسف زاده، بخشکار،۱۳۹۱).
نتیجه‌گیری:
در این فصل ابتدا به تعریف تفکر انتقادی و تاریخچه آن، عوامل بسترساز تفکر انتقادی ویژگی‌ها و خصوصیات، ابزار و مفاهیم، موانع و راه‌های آموزش تفکر انتقادی، همچنین به نظریه‌های مربوط به تفکر انتقادی و ارتباط تفکر انتقادی با فراشناخت، حل مسئله و خلاقیت اشاره شده است. در ادامه به بحث راجع به مفهوم، ابعاد و اهداف سلامت روان، تفاوت سلامت روان با بهداشت روان و همچنین دیدگاه‌های مختلف در خصوص سلامت روان، تاریخچه و نظریه‌هایی درباره شخصیت و ویژگی‌های آن و رابطه بین متغیرهای مربوطه در قالب یک مدل مفهومی به این ترتیب که شخصیت می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای برای گرایش به تفکر انتقادی باشد با این فرض که نقش سلامت روان را به عنوان یک متغیر واسطه‌ای بررسی بکنیم و در نهایت به پیشینه در خصوص هر سه متغیر پرداخته شده است.
فصل سوم
روش اجرای پژوهش
۳- روش اجرای پژوهش
۳-۱-طرح پژوهش:
طرح حاضر در مقوله طرح‌های همبستگی قرار می‌گیرد که طی آن رابطه بین چند متغیر در یک گروه بررسی می‌شود؛ و روابط بین متغیرها را در الگوی علی و تحلیل مسیر مورد بررسی قرار می‌دهد در این تحقیق متغیر گرایش تفکر انتقادی متغیر ملاک، شخصیت به عنوان متغییر پیش‌بین و سلامت روان به عنوان متغیر واسطه‌ای در نظر گرفته شده‌اند.
۳-۲- جامعه پژوهش:
جامعه آماری این پژوهش تمامی دانشجویان رشته روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور یاسوج می‌باشند که در سال تحصیلی ۱۳۹۱-۱۳۹۲ در مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل بودند. تعداد جامعه به طور تقریبی برابر ۵۰۰ نفر می‌باشند.
۳-۳- نمونه و نمونه‌گیری:
حجمِ نمونه پژوهشِ حاضر، با توجه به جدولِ مورگان تقریباً حدود ۲۱۰ نفر است. از این تعداد ۱۳ نفر به دلیلِ دادنِ پاسخِ ناقص به پرسشنامه‌ها، از تجزیه-و-تحلیل حذف شدند و حجمِ نمونه به ۱۹۷ نفر رسید.
روشِ نمونه‌گیری این پژوهش تصادفی -طبقه‌ای است؛ یعنی افرادِ گروهِ نمونه بر حسبِ طبقاتِ دانشگاه و جنس انتخاب شدند. ابتدا نسبتِ دانشکده‌ها و جنس در جمعیتِ دو دانشگاه مشخص و سپس با توجه به این نسبت‌ها، تعدادِ گروهِ نمونه در هر دانشکده بر حسبِ جنس مشخص شد. تعدادی از دانشجویان به طور تصادفی گزینش شده و پرسشنامه‌ها در بین آن‌ها (کسانی که تمایل به همکاری داشتند) توزیع و سپس جمع‌ آوری شده است.
۳-۴ ابزارهای پژوهش
۳-۴-۱ پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28)^[182]:
تمام سؤالات پرسشنامه دارای ۴ گزینه می‌باشد و به استثناء خرده آزمون © و سؤال شماره (۱) که دارای پاسخ‌های خیلی کمتر از همیشه، کمتر از همیشه، مثل همیشه و بیشتر از همیشه است. پاسخ بقیه عبارات به صورت خیر، کمی، زیاد، خیلی زیاد نوشته شده است. شیوه نمره‌گذاری لیکرت است که بر این اساس نمره‌گذاری هر یک از سؤالات به صورت (۰،۱،۲،۳) می‌باشد و در نتیجه نمره کل یک فرد از صفر تا ۸۴ متغیر خواهد بود. صولتی (۱۳۷۷) اعتبار پرسشنامه را از طریق آلفای کرونباخ ۸۹% گزارش نمود (خندقی، پاک مهر،۱۳۹۰).
آقاجانی (۱۳۸۱) در پژوهش خود پایایی مقیاس‌های پرسشنامه را در مقیاس کلی سلامت عمومی ۸۲% به دست آورد و پایایی خرده مقیاس‌ها را بین ۶۲% و ۹۲% گزارش نموده است (همان منبع)
۳-۴-۲ پرسشنامه پنج عاملی نئو:
پرسشنامه NEO- FFI^[183] فرم کوتاه شده پرسشنامه NEO- PI^[184] است که توسط کاستا و مک کری در سال ۱۹۸۹ تهیه و
تدوین شده است پرسشنامه NEO – FFI برای به دست آوردن اندازه مختصر و مفیدی از پنج عامل بنیادی شخصیت ساخته شده است این پرسشنامه حاوی پنج حیطه و ۶۰ سؤال است. این حیطه‌ها به ترتیب عبارتند از: روان رنجور خویی (N)، برون‌گرایی (E)، تجربه پذیری (O)، توافق پذیری (A) و وجدان گرایی ©. هر یک از این پنج حیطه با ۱۲ سؤال سنجیده می‌شود. نمره‌گذاری این پرسشنامه بر روی مقیاس پنج درجه‌ای از (۰ تا ۴) انجام می‌شود. بعضی از پرسش‌ها برعکس نمره‌گذاری می‌شود. ضریب پایایی برای عوامل N،E،O،A،C به ترتیب ۸۳%،۷۵%،۸۰%،۷۹%، ۷۹%، به دست آمده است. (گروسی فرشی، ۱۳۸۰)
کیانمهر (۱۳۸۱) پایایی این آزمون را با روش باز آزمایی (اجرای مجدد بر روی ۳۳۶ نفر) برای پنج عامل بنیادی شخصیت یعنی روان رنجور خویی، برون‌گرایی، تجربه پذیری، توافق پذیری و وجدان گرای به ترتیب ۸۴%، ۸۲%، ۷۸%، ۶۵%، ۸۶% و آلفای کرونباخ را برای این عوامل به ترتیب ۷۹%، ۷۳%، ۴۲%، ۵۸% و ۷۷% گزارش کرده است. مک کری و کاستا (۲۰۰۴) در مطالعه‌ای که به منظور تجدیدنظر در پرسشنامه NEO – FFI بر روی ۱۴۹۲ نفر بزرگسال انجام داد ضریب آلفای کرونباخ پنج عامل N،E،O،A،C به ترتیب ۸۶%، ۸۰%، ۷۵% ۶۹%، ۷۹% گزارش کرده است. (گروسی فرشی، ۱۳۸۰)
همچنین پایایی روان رنجور خویی، برون‌گرایی، تجربه پذیری، توافق پذیری و وجدان گرایی در این پژوهش به ترتیب ۸۵%،۸۰%، ۷۴%، ۷۲%، ۸۴% و آلفای کرونباخ نیز به ترتیب ۶۸%،۸۱%،۵۴%،۷۰% به دست آمده است.
۳-۴-۳ آزمون گرایش تفکر انتقادی کالیفرنیا^[۱۸۵] (CCTDI):
این آزمون توسط فاکیون و گیان کارلو (۱۹۹۲) به نقل از امیر، (۲۰۰۹) با ۷۵ گویه در مقیاس لیکرت ۵ قسمتی ساخته شد و شامل ۷ مؤلفه جستجوی حقیقت، منظم بودن، اعتماد به خود، پختگی، داشتن ذهن باز و کنجکاو بودن است. فتحی آذر (۱۳۸۴) در تحقیق خود مؤلفه‌های این آزمون را با بهره گرفتن از تحلیل واریانس اکتشافی به ۵ عامل زمینه‌ساز تفکر انتقادی، جستجوی اطلاعات، انتقادپذیری و سعه­ی صدر، قدرت تجزیه‌وتحلیل، قدرت سازمان‌دهی اطلاعات و کنجکاوی با بار عاملی بیش از ۴% تقلیل داد به این ترتیب از مجموعه سؤالات، ۴۱ مورد به دلیل بار عاملی حذف گردیدند. در تحقیقات بعدی فاکیون نیز ۷۵ گویه طراحی شده را به ۲۵ گویه تبدیل نمود. این آزمون بارها توسط فاکیون و فاکیون به عنوان ابزار مناسب برای ارزیابی عوامل نگرش تفکر انتقادی به کار برده شده است (سلطان قرائی، علائی ۱۳۹۰).
۳-۵ روند اجرای پژوهش
به منظور اجرای آزمون پس از مراجعه به کلاس‌های رشته روان‌شناسی، انتخاب نمونه به شکل تصادفی و متناسب با تعداد هر جنس (دختر و پسر) در جامعه صورت پذیرفت. برای ایجاد انگیزه و همکاری بیشتر آزمودنی‌ها، از آن‌ها خواسته شد چنانچه مایل به کسب اطلاع از نتیجه آزمون خود هستند می‌توانند با نوشتن شماره تلفن یا نشانی پست الکترونیک خود در برگه آزمون، امکان تماس بعدی را فراهم کنند تا از این طریق پژوهشگر آن‌ها را از نتیجه آزمون آگاه کند، پیشتر گفته شد که نوشتن مشخصات فردی ضرورت ندارد. اجرای آزمون به صورت گروهی بود به این ترتیب که پس از جلب رضایت آزمودنی‌ها، پرسشنامه‌ها توزیع می­گردید و سپس جمع‌ آوری می­شد. جهت کنترل اثر خستگی و ترتیب در نتایج آزمون، نیمی از آزمودنی‌ها ابتدا پرسشنامه گرایش تفکر انتقادی، سلامت روان و سپس شخصیت را دریافت می‌کردند و برای نصف دیگر آزمودنی‌ها بر عکس عمل شد.
۳-۶ شیوه تجزیه‌وتحلیل:
در زمینه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، ابتدا داده‌ها در قالب شاخص‌های مرکزی و پراکندگی (میانگین، نما، انحراف معیار) توصیف شده و سپس در چهارچوب سؤالات و فرضیه‌های پژوهش از مدل‌های آماری تحلیل مسیر، ضریب همبستگی پیرسون و آلفای کرونباخ استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
۴- یافته‌ها

• عبارت هایی که بر ناقص بودن بسته بندی کالا دلالت صریح نداشته باشد مانند صندوق های دست دوم، بشکه مستعمل و غیره.

• قیودی که تاکید بر عدم مسئولیت حمل کننده از نظر تعهدات ناشی از نوع کالا یا بسته بندی آن بنماید.

• قیودی که بر عدم اطلاع حمل کننده از محتویات، وزن ، اندازه ، نوع یا مشخصات فنی کالاها باشد.

ج) بارنامه باید حاکی از بارگیری کالا بر روی وسیله حمل باشد (ON BORD )
بانک ها اسناد حملی را قبول خواهند کرد که بنا به مورد، مشخص شده باشد که کالای ارسال شده برای حمل یا بارگیری تحویل شده باشد.

د) بارنامه باید به حواله کرد شخص معینی باشد (TO THE ORDER OF )
معمولا بارنامه ها به حواله کرد بانک که یک طرف معامله است صادر می شود. در حقیقت این بانک است که گیرنده کالا بوده و اختیار ظهرنویسی بارنامه را در ازای انجام عملیات بانکی خواهد داشت. در سایر موارد نیز بارنامه باید به حواله کرد شخص معینی صادر شود.
ه) نحوه پرداخت کرایه حمل ( FREIGHT )
پرداخت کرایه حمل یکی از عوامل مهم و ویژگی های بارنامه می باشد که می بایست بطور واضح و معین، در بارنامه به آن اشاره شود.
ی) تاریخ صدور بارنامه ( DATE OF ISSUE )
تاریخ صدور بارنامه نیز یکی از مهمترین ویژگی های بارنامه محسوب می شود. معمولا تاریخ بارنامه و سایر اسناد حمل باید پس از تاریخ گشایش اعتبار یا تاریخ ثبت سفارش باشد مگر آن که توافق دیگری صورت گرفته باشد.
۲-۶-۴) فرق بارنامه و راه نامه
اگر سند حمل قابل انتقال بوده و به عنوان سند مالکیت محسوب گردد بارنامه نامیده می شود و اگر این ویژگی را نداشته باشد راه نامه نامیده می شود. اسناد حمل هواپیما و راه آهن و حمل با کامیون که CMR^[20] می باشد، راه نامه نامیده می شود. البته امروزه اصطلاح بارنامه را جهت حمل هوایی و راه آهن و کامیون هم بکار می برند.
۲-۶-۵) انواع بارنامه های متداول در حمل و نقل
نوع بارنامه، باتوجه به نوع وسیله مورد استفاده تعیین می شود. به عبارت دیگر با توجه به امکانات حمل کالاهای مختلف با انواع وسیله حمل، بارنامه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که متداول ترین آن ها به این شرح است :

• بارنامه دریایی

• راه نامه هوایی: حمل با هواپیما

• راه نامه راه آهن : حمل با قطار

• راه نامه زمینی : حمل با کامیون

• بارنامه سراسری : حمل با کامیون، کشتی، قطار

• بارنامه حمل مرکب فیاتا: حمل با کامیون، کشتی، قطار

الف) بارنامه دریایی^[۲۱]
بارنامه دریایی دارای سه نقش محوری زیر است :

• رسیدی است که از سوی متصدی حمل دریایی برای کالا صادر می شود.

• مدرک درجه اولی حاکی از قرارداد حمل با کشتی است که دربرگیرنده شرایط حمل، متصدی حمل و نقل دریایی به نحو مندرج در ظهر بارنامه می باشد و می تواند به معنای حمل فیزیکی یا تحویل برای حمل تلقی شود.

• سند مالکیت کالا و قابل انتقال می باشد مگر آن که در متن آن قید شده باشد غیرقابل انتقال است.

بارنامه دریایی معمولا در چند نسخه که ۲ یا ۳ نسخه آن اصل است صادر می شود. بقیه کپی و غیرقابل انتقال است. تعداد نسخ اصلی باید بطور مکتوب در بارنامه ذکر شود و تحویل هریک از نسخ اصلی به منزله بی اعتبار شدن دیگر نسخ اصلی می باشد.
ب ) انواع بارنامه دریایی
بارنامه برحسب آن که توسط متصدی حمل( CARRIER )، یا کارگزار حمل (FORWARDER) صادر شود یا برحسب نوع وسیله حمل، شکل های مختلف دارد که در حمل و نقل دریایی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱) بارنامه حمل سراسری ( THROUGH BILL OF LADING ) ^[۲۲]
این بارنامه ها دارای شروط چاپ شده ای هستند و برای حمل سرتاسری یا قراردادی برمبنای شرایط خطوط کشتیرانی منظم صادر می شوند.
۲) بارنامه حمل و نقل مرکب ( MULTIMODAL TRANSPORT B/L ) ^[۲۳]
در بارنامه حمل مرکب، کارگزار (FORWARDER ) مسئولیت حمل زمینی و دریایی را عهده دار است. درواقع تحقق خدمات ( DOOR TO DOOR ) توسط فرم متحدالشکل تهیه شده توسط فدراسیون بین المللی کارگزاران (FIATA ) که به تأیید اتاق بازرگانی بین المللی هم رسیده است استفاده می شود.
۳) بارنامه هایی که به پشت سفید یا فرم خلاصه معروف هستند :
( BLANK BACK BILL OF LADING)
راه نامه دریایی
مدرکی غیرقابل انتقال است و برای تحویل کالا به شخصی که نامش در راه نامه ذکر گردیده صادر می شود.
۴) بارنامه هایی که با شکلی استاندارد به عنوان بارنامه دولتی صادر می شود.
- بارنامه سراسری Through B/L ^[۲۴]
بارنامه سراسری یکی از قدیمی ترین انواع بارنامه های حمل می باشد ویژگی های بارنامه سراسری به شرح زیر است:

• حاکی از بارگیری کالا روی وسیله حمل می باشد.

• بدون قید و شرط است.

• حاکی از نحوه پرداخت کرایه حمل می باشد.

• در نسخ کامل ( سه نسخه ) صادر می شود.