۲-۴۲- پیشینه پژوهش:
دینو وکوپر[۱۷۵] (۱۹۹۸) فرا تحلیل در مورد ویژگی شخصیتی که با سلامت روان ارتباط دارد انجام دادند. آن‌ها دریافتند که برونگرایی و نوروز گرایی بهترین پیش‌بینی کننده برای سلامتی روان است و وجدانی بودن رابطه مثبت و قوی با سلامت روان دارد (شفیعی، جاویدی، کاظمی،۱۳۹۰).
نتایج مطالعات بریتون[۱۷۶] (۱۹۹۹) و همکارانش نشان داد که تکنیک‌های مدیریت زمان روی سلامت روانی کارمندان اثر مثبت داشته و مشکلات سایکو سوماتیک، استرس و فشارهای روانی ناشی از کار را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کارمندان امور محوله به آن‌ها را بهتر انجام داده و از زمان در اختیار خود بهتر استفاده نمایند (همان منبع).
بر اساس مطالعه والتر پاک[۱۷۷] (۲۰۰۰) آموزش راهبردهای مدیریت زمان از طریق تأمین سلامت روانی دانش‌آموزان، عملکرد تحصیلی آنان را بهبود می‌بخشد (خندقی، پاک مهر،
۱۳۹۰).
ویترسو[۱۷۸] (۲۰۰۱) به بررسی رابطه بین نوروزگرایی و برونگرایی با سلامت روان پرداخت. نتایج این پژوهش نشان داد که نوروزگرایی رابطه مثبتی با رضایت از زندگی و عاطفه مثبت رابطه منفی با عاطفه منفی دارد. برونگرایی رابطه معناداری با رضایت از زندگی، عاطفه مثبت و نمره کل سلامت روان دارد اما بین برونگرایی و عاطفه رابطه منفی وجود ندارد. علاوه بر این هنگامی که اثر نوروزگرایی کنترل گردید، رابطه بین برونگرایی و سلامت روان کاهش یافت. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که نوروزگرایی و برونگرایی به ترتیب ۳۸ و ۳۲ درصد نمرات سلامت روان را پیش‌بینی می‌کنند (همان منبع).
میلر[۱۷۹]، دانشجویان داروسازی دانشکده‌ای در داکوتای شمالی را مورد بررسی قرار داد. نتایج پژوهش وی نشان داد که میانگین نمره کل مهارت تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم بالاتر از حد هنجار بوده است. همچنین میانگین نمره کل گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم نشان‌دهنده گرایش مطلوب و مثبت دانشجویان بود (نیکولز، ۲۰۰۳).
باروز[۱۸۰]،۲۰۰۶، در مطالعه‌ای به بررسی ویژگی‌های شخصیتی و سلامتی روان دانشجویان پرداخت. نتایج به دست آمده بر حسب پرسشنامه سلامت عمومی، فراوانترین علایم مربوط به اختلال در کارکرد اجتماعی بود و همچنین بین ویژگی شخصیتی و سلامت روان دانشجویان رابطه مثبت و معنی‌داری مشاهده شد و سهم نمره کلی پرسشنامه سلامت عمومی غیرطبیعی در زنان بیشتر از مردان می‌باشد (همان منبع).
مطالعات بسیاری، ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی را با متغیرهای متعدد بررسی کرده‌اند در این زمینه برخی تحقیقات نیز ارتباط بین مهارت‌های شناختی را با گرایش تفکر انتقادی گزارش کرده‌اند (مایرز ودایر،۲۰۰۶; گوون و کروم،۲۰۰۸) و در برخی مطالعات از قبیل باکر، (۲۰۰۰) نیز این رابطه را معنادار گزارش نکرده‌اند (سلطان قرایی و همکاران،۱۳۹۰).
رئیسی، نصیری پور، رستمی و خالصی (۲۰۰۷) در یک تحقیق به بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیت مدیران با کارآفرینی در سازمان‌های بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز پرداختند. نتایج نشان داد که بین ویژگی‌های شخصیتی مدیران با کارآفرینی سازمان رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد (خندقی، پاک مهر،۱۳۹۰).
جلیلوند واژه‌ای (۱۳۷۴) در پژوهشی بر روی دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر تهران نشان دادند که محیط‌های آموزشی مربوط به تیزهوشان و عادی می‌توانند در پرورش ویژگی شخصیتی (مورد سنجش به وسیله‌ی پرسشنامه شانزده عاملی شخصیت کتل و آموزش ارجحیت شخصی ادوارد) تفاوت ایجاد می‌کند و این تفاوت مستقل از جنسیت نیز می‌باشد این پژوهش نشان داده است که محیط آموزشی می‌تواند ویژگی‌های شخصی را مستقل از هوش ایجاد می‌کند (همان منبع).
زرقی در سال ۱۳۷۹ مطالعه‌ای توصیفی مقایسه‌ای تحت عنوان مقایسه تفکر انتقادی دانشجویان سال‌های مختلف مقطع کارشناسی پیوسته پرستاری دانشکده پرستاری مامایی شهید بهشتی رشت انجام داد. این مطالعه روی ۸۹ دانشجو سال‌های مختلف رشته پرستاری که در طی نیمسال دوم ۷۹-۷۸ مشغول به تحصیل بودند به روش سرشماری انجام گردید. ابزار گرداوری اطلاعات آزمون استاندارد تفکر انتقادی واتسون- گلیزر بود. از ۸۹ نفر شرکت کننده، ۱۸ نفر سال اول، ۲۴ نفر سال دوم، ۳۴ نفر سال سوم و ۲۳ نفر سال چهارم بودند. میانگین نمره تفکر انتقادی دانشجویان سال اول ۴۶/۳۸، سال دوم ۴۵/۶۶، سال سوم ۵۴/۴۵ و سال چهارم ۴۷/۳۰ بود. مقایسه میانگین تفکر انتقادی در بین دانشجویان مختلف با بهره گرفتن از آزمون آنالیز واریانس، نشان داد که بین میزان تفکر انتقادی دانشجویان مختلف تفاوت معناداری وجود ندارد. از طرفی بین سن، وضعیت تأهل و سابقه بالینی با میزان تفکر انتقادی رابطه معنی‌داری وجود نداشت (همان منبع).
در پژوهشی که به وسیله اسلامی (۱۳۸۲) انجام گرفت، نتایج نشان داد که اکثریت دانشجویان ترم اول و ترم آخر پرستاران بالینی دارای توانایی تفکر انتقادی ضعیف می‌باشند و بین میانگین امتیازات توانایی تشخیص پیش‌فرض‌ها و استنتاج دانشجویان ترمهای اول و آخر پرستاران تفاوت معناداری وجود نداشت (علیوندی وفا، ۱۳۸۳).
نتایج مطالع
ه جزایری و همکاران، (١٣٨۵) در زمینه بررسی روابط ساده و چندگانه ویژگی‌های شخصیت با تعهد حرفه‌ای در پرستاران برخی از بیمارستان‌های شهرستان اهواز نشان دادند که بالاترین ضریب همبستگی بین ویژگی‌های شخصیتی و دو نوع تعهد عاطفی و هنجاری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون با روش مرحله‌ای نشان داد که برونگرایی، تجربه پذیری و همسازی بیشترین نقش را در تبیین حیطه‌های سهگانه تعهد سازمانی ایفا می‌کند (سلطان قرایی، علائی،۱۳۹۰).
سلطان قرایی در تحقیقی رابطه شیوه‌های شناختی یادگیری و پنج عامل شخصیت با نگرش تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه تبریز را مورد بررسی قرار داده که در این تحقیق سه عامل شخصیتی: روان رنجورخویی، انعطاف‌پذیری و باوجدان بودن ۳۹ درصد از تغییرات نگرش تفکر انتقادی را پیش‌بینی می‌کنند (همان منبع).
پژوهش رحیمی و کامران پور، (۱۳۸۶). از لحاظ تفاوت بین دانشجویان دختر و پسر در سه مقیاس پرسشنامه سلامت روان شامل نشانگان جسمی، اختلال در عملکرد اجتماعی و اضطراب تفاوت معناداری مشاهده نشد (همان منبع).
مگ گراس[۱۸۱] نیز در مطالعه‌ای بر روی دانشجویان سال اول تا سال آخر، به این نتیجه رسید که میانگین نمرات مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان از سال اول تا سال چهارم (به استثنای سال سوم) در حال افزایش می‌باشد (خندقی، پاک مهر،۱۳۹۰).
اسدی و همکاران، (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان وضعیت سلامت روانی و شیوع اختلالات روان‌پزشکی دانشجویان سال اول با بهره گرفتن از پرسشنامه سلامت روان به این نتیجه رسیدند که در اختلاف اضطرابی – انطباقی مردان و زنان وضعیت مشابهی دارند درحالی‌که در اختلال خلقی زنان بیشتر از دو برابر مردان مبتلا به افسردگی بوده‌اند (معروفی، یوسف زاده، بخشکار،۱۳۹۱).
نتیجه‌گیری:
در این فصل ابتدا به تعریف تفکر انتقادی و تاریخچه آن، عوامل بسترساز تفکر انتقادی ویژگی‌ها و خصوصیات، ابزار و مفاهیم، موانع و راه‌های آموزش تفکر انتقادی، همچنین به نظریه‌های مربوط به تفکر انتقادی و ارتباط تفکر انتقادی با فراشناخت، حل مسئله و خلاقیت اشاره شده است. در ادامه به بحث راجع به مفهوم، ابعاد و اهداف سلامت روان، تفاوت سلامت روان با بهداشت روان و همچنین دیدگاه‌های مختلف در خصوص سلامت روان، تاریخچه و نظریه‌هایی درباره شخصیت و ویژگی‌های آن و رابطه بین متغیرهای مربوطه در قالب یک مدل مفهومی به این ترتیب که شخصیت می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای برای گرایش به تفکر انتقادی باشد با این فرض که نقش سلامت روان را به عنوان یک متغیر واسطه‌ای بررسی بکنیم و در نهایت به پیشینه در خصوص هر سه متغیر پرداخته شده است.
فصل سوم
روش اجرای پژوهش
۳- روش اجرای پژوهش
۳-۱-طرح پژوهش:
طرح حاضر در مقوله طرح‌های همبستگی قرار می‌گیرد که طی آن رابطه بین چند متغیر در یک گروه بررسی می‌شود؛ و روابط بین متغیرها را در الگوی علی و تحلیل مسیر مورد بررسی قرار می‌دهد در این تحقیق متغیر گرایش تفکر انتقادی متغیر ملاک، شخصیت به عنوان متغییر پیش‌بین و سلامت روان به عنوان متغیر واسطه‌ای در نظر گرفته شده‌اند.
۳-۲- جامعه پژوهش:
جامعه آماری این پژوهش تمامی دانشجویان رشته روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور یاسوج می‌باشند که در سال تحصیلی ۱۳۹۱-۱۳۹۲ در مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل بودند. تعداد جامعه به طور تقریبی برابر ۵۰۰ نفر می‌باشند.
۳-۳- نمونه و نمونه‌گیری:
حجمِ نمونه پژوهشِ حاضر، با توجه به جدولِ مورگان تقریباً حدود ۲۱۰ نفر است. از این تعداد ۱۳ نفر به دلیلِ دادنِ پاسخِ ناقص به پرسشنامه‌ها، از تجزیه-و-تحلیل حذف شدند و حجمِ نمونه به ۱۹۷ نفر رسید.
روشِ نمونه‌گیری این پژوهش تصادفی -طبقه‌ای است؛ یعنی افرادِ گروهِ نمونه بر حسبِ طبقاتِ دانشگاه و جنس انتخاب شدند. ابتدا نسبتِ دانشکده‌ها و جنس در جمعیتِ دو دانشگاه مشخص و سپس با توجه به این نسبت‌ها، تعدادِ گروهِ نمونه در هر دانشکده بر حسبِ جنس مشخص شد. تعدادی از دانشجویان به طور تصادفی گزینش شده و پرسشنامه‌ها در بین آن‌ها (کسانی که تمایل به همکاری داشتند) توزیع و سپس جمع آوری شده است.
۳-۴ ابزارهای پژوهش
۳-۴-۱ پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28)[182]:
تمام سؤالات پرسشنامه دارای ۴ گزینه می‌باشد و به استثناء خرده آزمون © و سؤال شماره (۱) که دارای پاسخ‌های خیلی کمتر از همیشه، کمتر از همیشه، مثل همیشه و بیشتر از همیشه است. پاسخ بقیه عبارات به صورت خیر، کمی، زیاد، خیلی زیاد نوشته شده است. شیوه نمره‌گذاری لیکرت است که بر این اساس نمره‌گذاری هر یک از سؤالات به صورت (۰،۱،۲،۳) می‌باشد و در نتیجه نمره کل یک فرد از صفر تا ۸۴ متغیر خواهد بود. صولتی (۱۳۷۷) اعتبار پرسشنامه را از طریق آلفای کرونباخ ۸۹% گزارش نمود (خندقی، پاک مهر،۱۳۹۰).
آقاجانی (۱۳۸۱) در پژوهش خود پایایی مقیاس‌های پرسشنامه را در مقیاس کلی سلامت عمومی ۸۲% به دست آورد و پایایی خرده مقیاس‌ها را بین ۶۲% و ۹۲% گزارش نموده است (همان منبع)
۳-۴-۲ پرسشنامه پنج عاملی نئو:
پرسشنامه NEO- FFI[183] فرم کوتاه شده پرسشنامه NEO- PI[184] است که توسط کاستا و مک کری در سال ۱۹۸۹ تهیه و
تدوین شده است پرسشنامه NEO – FFI برای به دست آوردن اندازه مختصر و مفیدی از پنج عامل بنیادی شخصیت ساخته شده است این پرسشنامه حاوی پنج حیطه و ۶۰ سؤال است. این حیطه‌ها به ترتیب عبارتند از: روان رنجور خویی (N)، برونگرایی (E)، تجربه پذیری (O)، توافق پذیری (A) و وجدان گرایی ©. هر یک از این پنج حیطه با ۱۲ سؤال سنجیده می‌شود. نمره‌گذاری این پرسشنامه بر روی مقیاس پنج درجه‌ای از (۰ تا ۴) انجام می‌شود. بعضی از پرسش‌ها برعکس نمره‌گذاری می‌شود. ضریب پایایی برای عوامل N،E،O،A،C به ترتیب ۸۳%،۷۵%،۸۰%،۷۹%، ۷۹%، به دست آمده است. (گروسی فرشی، ۱۳۸۰)
کیانمهر (۱۳۸۱) پایایی این آزمون را با روش باز آزمایی (اجرای مجدد بر روی ۳۳۶ نفر) برای پنج عامل بنیادی شخصیت یعنی روان رنجور خویی، برونگرایی، تجربه پذیری، توافق پذیری و وجدان گرای به ترتیب ۸۴%، ۸۲%، ۷۸%، ۶۵%، ۸۶% و آلفای کرونباخ را برای این عوامل به ترتیب ۷۹%، ۷۳%، ۴۲%، ۵۸% و ۷۷% گزارش کرده است. مک کری و کاستا (۲۰۰۴) در مطالعه‌ای که به منظور تجدیدنظر در پرسشنامه NEO – FFI بر روی ۱۴۹۲ نفر بزرگسال انجام داد ضریب آلفای کرونباخ پنج عامل N،E،O،A،C به ترتیب ۸۶%، ۸۰%، ۷۵% ۶۹%، ۷۹% گزارش کرده است. (گروسی فرشی، ۱۳۸۰)
همچنین پایایی روان رنجور خویی، برونگرایی، تجربه پذیری، توافق پذیری و وجدان گرایی در این پژوهش به ترتیب ۸۵%،۸۰%، ۷۴%، ۷۲%، ۸۴% و آلفای کرونباخ نیز به ترتیب ۶۸%،۸۱%،۵۴%،۷۰% به دست آمده است.
۳-۴-۳ آزمون گرایش تفکر انتقادی کالیفرنیا[۱۸۵] (CCTDI):
این آزمون توسط فاکیون و گیان کارلو (۱۹۹۲) به نقل از امیر، (۲۰۰۹) با ۷۵ گویه در مقیاس لیکرت ۵ قسمتی ساخته شد و شامل ۷ مؤلفه جستجوی حقیقت، منظم بودن، اعتماد به خود، پختگی، داشتن ذهن باز و کنجکاو بودن است. فتحی آذر (۱۳۸۴) در تحقیق خود مؤلفه‌های این آزمون را با بهره گرفتن از تحلیل واریانس اکتشافی به ۵ عامل زمینه‌ساز تفکر انتقادی، جستجوی اطلاعات، انتقادپذیری و سعهی صدر، قدرت تجزیه‌وتحلیل، قدرت سازمان‌دهی اطلاعات و کنجکاوی با بار عاملی بیش از ۴% تقلیل داد به این ترتیب از مجموعه سؤالات، ۴۱ مورد به دلیل بار عاملی حذف گردیدند. در تحقیقات بعدی فاکیون نیز ۷۵ گویه طراحی شده را به ۲۵ گویه تبدیل نمود. این آزمون بارها توسط فاکیون و فاکیون به عنوان ابزار مناسب برای ارزیابی عوامل نگرش تفکر انتقادی به کار برده شده است (سلطان قرائی، علائی ۱۳۹۰).
۳-۵ روند اجرای پژوهش
به منظور اجرای آزمون پس از مراجعه به کلاس‌های رشته روان‌شناسی، انتخاب نمونه به شکل تصادفی و متناسب با تعداد هر جنس (دختر و پسر) در جامعه صورت پذیرفت. برای ایجاد انگیزه و همکاری بیشتر آزمودنی‌ها، از آن‌ها خواسته شد چنانچه مایل به کسب اطلاع از نتیجه آزمون خود هستند می‌توانند با نوشتن شماره تلفن یا نشانی پست الکترونیک خود در برگه آزمون، امکان تماس بعدی را فراهم کنند تا از این طریق پژوهشگر آن‌ها را از نتیجه آزمون آگاه کند، پیشتر گفته شد که نوشتن مشخصات فردی ضرورت ندارد. اجرای آزمون به صورت گروهی بود به این ترتیب که پس از جلب رضایت آزمودنی‌ها، پرسشنامه‌ها توزیع میگردید و سپس جمع آوری میشد. جهت کنترل اثر خستگی و ترتیب در نتایج آزمون، نیمی از آزمودنی‌ها ابتدا پرسشنامه گرایش تفکر انتقادی، سلامت روان و سپس شخصیت را دریافت می‌کردند و برای نصف دیگر آزمودنی‌ها بر عکس عمل شد.
۳-۶ شیوه تجزیه‌وتحلیل:
در زمینه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، ابتدا داده‌ها در قالب شاخص‌های مرکزی و پراکندگی (میانگین، نما، انحراف معیار) توصیف شده و سپس در چهارچوب سؤالات و فرضیه‌های پژوهش از مدل‌های آماری تحلیل مسیر، ضریب همبستگی پیرسون و آلفای کرونباخ استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
۴- یافته‌ها
راهنمای نگارش پایان نامه درباره : بررسی رابطه پنج عاملی شخصیت و گرایش تفکر انتقادی با نقش واسطه گری ...
