• مدیران مدیران پروژه ها

• مدیران پروژه ها و سایر اعضای تیم پروژه

• مشتریان پروژه و سایر ذینفعان پروژه

• مدیران وظیفه ای دارای کارکنان تخصیص داده شده به تیم های پروژه

• آموزگارانی که مدیریت پروژه و موضوعات مرتبط را تدریس می کنند

• مشاوران و سایر متخصصین در مدیریت پروژه و حوزه های مرتبط

• مربیانی که برنامه های آموزش مدیریت پروژه را تهیه می کنند

این سند به عنوان یک مرجع پایه، نه جامع و نه بسیار کلی است. همچنین به عنوان یک مرجع پایه توسط انجمن مدیریت پروژه در مورد شیوه ها و دانش مدیریت پروژه برای برنامه های توسعه ی حرفه ای آن که شامل موارد زیر می باشد، مورد استفاده قرار می گیرد:

• گواهی نامه ی حرفه ای مدیریت پروژه (PMP)

• تأییدیه ی برنامه های آموزشی در مدیریت پروژه

۴-۱- تعریف پروژه
سازمان ها کار انجام می دهند . کار عموماً دربرگیرنده ی عملیات و پروژه می باشد؛ هرچند ممکن است این دو هم پوش انی داشته باشند . عملیات و پروژه ها در بسیاری ویژگی ها سهیم می باشند؛ برای مثال آنها:

• توسط افراد انجام می شوند

• با منابع محدود مقید شده اند

• برنامه ریزی، اجرا و کنترل می شوند

پروژه ها اغلب به عنوان وسیله ای جهت دستیابی به برنامه ی راهبردی سازمان اجرا می شوند. عملیات ها و پروژه ها در اصل از آنجا متفاوت می باشند که عملیات ها پیوسته و تکراری هستند، در حالی که پروژه ها موقتی و یکتا می باشند . بنابراین یک پروژه می تواند در قالب ویژگی های مشخص آن تعریف شود .
یک پروژه تلاشی موقتی است که به منظور ایجاد محصول یا خدمتی یکتا تعهد می شود. موقتی بدان معنا است که هر پروژه ای آغاز و پایانی معین دارد، یکتایی بدان معنا است که محصول یا خدمت از جهاتی از سایر محصول ها یا خدمت ها متمایز می باشد . در بسیاری سازمان ها، پروژه ها ابزارهایی جهت پاسخگویی به درخواست هایی هستند که به واسطه ی محدودیت های عملیات عادی سازمان نمی توان به آنها پرداخت.
پروژه ها در همه ی سطوح سازمان تعهد می شوند . آنها می توانند دربرگیرنده ی تنها یک فرد یا هزاران نفر باشند . مدت زمان آنها از چند هفته تا بیش از پنج سال متغیر می باشد . ممکن است پروژه ها شامل واحدی منفرد از یک سازمان باشند یا در مواردی چون سرمایه گذاری مشترک و شراکت از مرزهای سازمانی بگذرند . پروژه ها از جهت درک راهبرد کسب وکار سازمان اجرایی، حیاتی می باشند؛ چرا که پروژه ها ابزاری برای پیاده سازی این راهبرد محسوب می گردند . موارد زیر مثال هایی از پروژه می باشند:

• توسعه ی یک محصول یا خدمت جدید

• ایجاد یک تغییر در ساختار، کارکنان یا سبک سازمان

• طراحی یک وسیله ی حمل ونقل جدید

• توسعه یا ایجاد یک سیستم اطلاعاتی جدید یا اصلاح شده

• احداث یک ساختمان یا تأسیسات

• ساخت یک سیستم آبرسانی برای یک اجتماع در یک کشور در حا ل توسعه.

• راه اندازی مبارزات برای یک دفتر سیاسی

• اجرای یک رویه یا فرایند جدید کسب وکار

۴-۱-۱- موقتی به چه معناست ؟
موقتی بدان معنا است که هر پروژه ای آغاز و پایان مشخصی دارد . پروژه وقتی به پایان می رسد که اهداف آن تحقق یافته باشند یا وقتی که آشکار شود اهداف پروژه برآورد ه نمی شوند یا نمی توانند برآورده شوند یا اینکه دیگر به پروژه نیاز نیست و پروژه خاتمه یافته است . موقتی الزاماً به معنای کوتاه بودن مدت زمان نمی باشد؛ بسیاری از پروژه ها چندین سال به طول می انجامند . با این همه در تمامی موارد مدت زمان پروژه محدود است؛ پروژه ها تلاش هایی پیوسته نیستند. علاوه بر این، معمولاً موقتی بودن در مورد محصول یا خدمتی که به وسیله ی پروژه ایجاد می شود، مصداق ندارد . پروژه ها اغلب می توانند اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی خواسته و ناخواسته ای داشته باشند که بسیار بیش از خود پروژه ها باق ی می مانند. بیشتر پروژه ها به منظور ایجاد نتیجه ای ماندگار تعهد می شوند . به عنوان مثال، پروژه ی برپاکردن یک بنای یادبود ملی، نتیجه ای را ایجاد خواهد کرد که انتظار می رود قرن ها ماندگار باشد . ممکن است یک مجموعه از پروژه ها و یا پروژه های مکمل موازی برای دستیابی به یک هدف راهبردی مورد نیاز باشند. اهداف پروژه ها و عملیات ها اساساً متفاوت هستند . هدف یک پروژه این است که به هدف دست یابد و پروژه خاتمه یابد . هدف یک عملیات غیرپروژه ای مستمر معمولاً این است که به کسب وکار تداوم بخشد . پروژه ها اساساً متفاوت می باشند ، زیرا پروژه وقتی خاتمه می یابد که اهداف بیان شده اش حاصل شده باشند، در حالی که تعهدات غیرپروژه ای مجموعه ای جدید از اهداف را می پذیرند و به کار ادامه می دهند. ممکن است طبیعت موقتی پروژه ها در سایر جنبه های این تلاش نیز مصداق یابد:

• چشم انداز بازار یا فرصت معمولاً موقتی است بیشتر پروژه ها چارچوب زمانی محدودی دارند که در آن محصول یا خدمت خود را تولید می کنند.

• تیم پروژه، به عنوان یک تیم، به ندرت پس از پروژه باقی می ماند بیشتر پروژه ها توسط تیمی که در راستای هدف یکتای انجام پروژه تشکیل شده، اجرا می شوند و تیم هنگام اتمام پروژه منحل می شود.

۴-۱-۲- محصول، خدمت یا نتیجه ی یکتا
پروژه ها متضمن انجام چیزهایی هستند که پیش از آن انجام نشده اند و بنابراین چیزهای یکتایی هستند . یک محصول یا خدمت حتی در صورت تعلق به یک دسته ی بزرگ، می تواند یکتا باشد .
برای مثال هزاران سا ختمان اداری ساخته شده اند ولی هر یک از این تأسیسات یکتا می باشند کارفرمای متفاوت، طرح متفاوت، مکان متفاوت، پیمانکاران متفاوت و نظایر آن . وجود عناصر
تکراری در اصل یکتایی کار پروژه تغییری ایجاد نمی کند . برای مثال:

• یک پروژه ی توسعه ی هواپیمای مسافربری تجاری جدید می تواند به چندین پیش نمونه مدل نیاز داشته باشد.

• یک پروژه ی ارائه ی داروی جدید به بازار می تواند به منظور پشتیبانی از آزمایش های درمانی به هزاران دز از آن دارو نیاز داشته باشد.

• یک پروژه جهت توسعه ی مستغلات می تواند دربرگیرنده ی صدها واحد مجزا باشد.

• یک پروژه ی توسعه ای ) مثلاً آب و فاضلاب ( می تواند در پنج ناحیه ی جغرافیایی اجرا شود.

۴-۱-۳- تفصیل فزاینده
تفصیل فزاینده یک ویژگی از پروژه هاست که مفاهیم موقتی و یکتایی را یکپارچه می نماید . به دلیل آنکه محصول هر پروژه ای یکتاست، ویژگی هایی که محصول یا خدمت را متمایز می سازند باید به صورت فزاینده تفصیل یابد . به صورت فزاینده به معنی (( پیش روی در مراحل، تداوم مستمر راه یابنده است )) در حالی که تفصیل یافته به معنی (( انجام کار با دقت و تفصیل ، کاملا تکوین یافته )) می باشد . این ویژگی های متمایز به صورت گسترده در اوایل پروژه تعریف می شوند و همان طور که تیم پروژه درکی بهتر و کامل تر از محصول در ذهن می پروراند، واضح تر و مفصل تر می شوند. تفصیل فزاینده ی ویژگی های محصول، مخصوصاً هنگامی که پروژه در قالب پیمان اجرا می شود باید به دقت با تعریف مناسب محدوده ی پروژه هماهنگ گردد. هنگامی که محدوده ی پروژه کاری که باید انجام شود به طور مناسب تعریف گردید، می بایست حتی اگر ویژگی های محصول نیز به صورت فزاینده ای تفصیل یابند، ثابت باقی بماند . رابطه بین محدوده ی محصول و محدوده ی پروژه در ادامه ، بیشتر مورد بحث واقع می گردد.

شکل ۸: مدل مفهومی ارتباطی زیرساخت الکترونیک با سایر اجزای شهر ۵۴
شکل ۹: مدل مفهومی ارتباط زیرساخت، خدمات و شهر الکترونیکی ۵۵
شکل ۱۰: بسترهای مهم زیرساخت الکترونیک ۵۶
شکل ۱۱: نمایی از پورتال شهر الکترونیک کیش ۷۳
شکل ۱۲: نمایی از پورتال شهر الکترونیک مشهد ۷۴
شکل ۱۳: نمایی از پورتال شهر الکترونیک همدان ۷۶
شکل ۱۴: تعامل بین کنشگران اصلی مدیریت شهر در شهر الکترونیک ۸۲
شکل ۱۵: مدل تحقیق ۸۳
شکل ۱۶: پراکندگی سنی افراد نمونه آماری ۹۸
شکل ۱۷: درصد مالکیت شخصی کامپیوتر ۹۹
شکل ۱۸: میزان آشنایی شهروندان با کامپیوتر ۹۹
شکل ۱۹: میزان شرکت شهروندان در دوره‌های آموزشی ICT 100
شکل ۲۰: مقایسه روش های دریافت آموزش ICT در بین شهروندان (درصد) ۱۰۰
شکل ۲۱: مقایسه مکانهای استفاده شهروندان از اینترنت ۱۰۱
شکل ۲۲: میزان تمایل شهروندان به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی شهری ۱۰۲
شکل ۲۳: میزان اعتماد شهروندان به فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی ۱۰۲
شکل ۲۴: سرانه فناوری اطلاعات و ارتباطات، ایران و سایر کشورها ۱۰۶
شکل ۲۵: نمودار مقایسه‌ای زیرساخت تکنولوژیکی ICT همدان، ایران و سایر کشورها ۱۱۰
شکل ۲۶: نمودار مقایسه‌ای شاخص زیرساخت تکنولوژیکی ICT ایران و سایر کشورها، گزارش اکونومیست ۱۱۲
شکل ۲۷: نمودار مقایسه‌ای شاخص سرمایه انسانی ایران و سایر کشورها ۱۱۴
فهرست جداول
جدول ۱: مقایسه مدلهای مختلف سنجش آمادگی الکترونیک ۴۸
جدول ۲: مؤلفه‌ها و شاخص‌های بکار گرفته شده در مدل CID 49
جدول ۳: ویژگیهای فضاهای شهری و فضاهای الکترونیکی ۵۶
جدول ۴: شاخص آمادگی دولت الکترونیک: ۲۵ کشور برتر دنیا و ایران ۶۶
جدول ۵ : شاخص آمادگی دولت الکترونیک ایران در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ ۶۷
جدول ۶: رتبه‏بندی کشورها بر اساس شاخص آمادگی الکترونیکی موسسه اکونومیست ۶۷
جدول ۷: جایگاه ایران بر اساس شاخص آمادگی الکترونیکی طی سه سال گذشته ۶۸
جدول ۸: برترین شهرهای الکترونیک دنیا در سال ۲۰۰۷ ۷۰
جدول ۹: برترین شهرهای الکترونیک دنیا طی سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ ۷۱
جدول ۱۰: وضعیت شهر تهران بر مبنای شاخص‌های ارزیابی شهرهای برتر دنیا ۷۲
جدول ۱۱: وضعیت شاخصهای عمومی (ارزیابی زندگی الکترونیکی) ۷۷
جدول ۱۲: وضعیت شاخص‌های زیرساخت‌های کسب و کار الکترونیکی (سازمان الکترونیکی) ۷۷
جدول ۱۳: وضعیت شاخص‌های دولت الکترونیکی ۷۸
جدول ۱۴: توزیع فراوانی انتخاب گزینه‏ها توسط شهروندان ۹۶
جدول ۱۵: سرانه بودجه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای منتخب و مقایسه با ایران ۱۰۵
جدول ۲۰: مقادیر بیشینه و کمینه زیرساخت فناوری اطلاعات در کشورهای دنیا در مقایسه با شهر همدان ۱۰۸
جدول ۱۷: شاخص‌های زیرساخت تکنولوژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهر همدان ۱۰۹
جدول ۱۸: وضعیت زیرساخت تکنولوژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات، همدان، ایران و سایر کشورها ۱۰۹
جدول ۱۹: وضعیت زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای منتخب و مقایسه با ایران ۱۱۱
جدول ۲۰: وضعیت شاخص سرمایه انسانی در کشورهای منتخب و مقایسه با ایران ۱۱۳

فصل اول:
کلیات تحقیق

فصل اول: کلیات تحقیق

‏
بیان مسأله
اطلاعات و اطلاع‌رسانی، مهمترین ابزار استراتژیک برای مدیریت و اداره صحیح همه واحدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی محسوب می‌گردد. در این راستا شهرها با توجه به عمق وظایف و پیچیدگی روابط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر تعاملی حاضر، از اهمیتی دو چندان برخوردارند. به دلیل اهمیت اطلاعات در فرایند تصمیم‌گیری، فناوری اطلاعات در جهان با سرعت چشمگیری در حال توسعه است و تمامی فعالیت‏های روزمره بشر را تحت تأثیر قرار داده است. در حوزه شهری، شهرها و شهرداریهای الکترونیکی یکی پس از دیگری در حال ظهور هستند و در آینده‌ای ‌ نزدیک ارائه خدمات شهری را کاملاْ دگرگون می‌کنند. شهرها و دولت‏های الکترونیک دستاوردهای بشر عصر حاضر، حاصل انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند. شهرها و دولت‏های الکترونیک که در کشور ما به عنوان مقوله‏های نسبتاً جدیدی شناخته می‏شوند، چندین سال است که در بسیاری از شهرها و کشورهای دنیا به تحقق پیوسته‏اند. امروزه دانشمندان و متخصصین، روی آوردن به شهرها و دولت‏های الکترونیک را گریزناپذیر می‏دانند. شهرهای ایران نیز در این میان مستثنی نیستند. با توجه به این موضوع، مقوله مهم و حیاتی، نحوه روی آوردن ما به این شهرهاست. اگر قدری به عقب برگردیم و تجارب پیاده‏سازی شهر الکترونیک در کشور را بررسی کنیم خواهیم یافت که تجارب پیشین، تجارب موفقیت‏آمیزی نبوده‏‏اند. شهرهای الکترونیک کیش و مشهد به عنوان اولین تجارب شهر الکترونیک در کشور، تا کنون به بهره‏برداری و استفاده عملیاتی نرسیده‏اند.

در همین راستا سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری همدان چندی است که مسئولیت پیاده‏سازی شهر الکترونیک در شهر همدان را بر عهده گرفته است. لذا با توجه به مطرح شدن موضوع پیاده‏سازی شهر الکترونیک در شهر همدان و با توجه به تجارب ناموفق پیشین در کشور، به نظر می‏رسد پیاده‏سازی موفق این پروژه در شهر همدان نیازمند تأمل و تعمق بیشتری است. انجام مطالعات امکان‏سنجی پیاده‏سازی شهر الکترونیک یکی از فعالیت‏هایی است که تعیین می‏کند آیا با توجه به شرایط فعلی شهر، امکان تحقق شهر الکترونیک وجود دارد یا نه. در واقع بهتر اینست تا با درس گرفتن از تجارب ناموفق گذشته، مبالغ هنگفتی از سرمایه‏های کشور صرف بی‏تجربگی و به آزمون و خطا گرفتن پروژه‏ها نشود. با توجه به همین موضوع در این پروژه سعی خواهیم کرد تا امکان پیاده‏سازی شهر الکترونیک همدان از جنبه‏ه ای مختلف بررسی گشته و نهایتاً راهکارهای عملی برای پیاده‏سازی پروژه در شهر همدان ارائه گردد. در این راه از تجارب شهرهای الکترونیک موفق در کشورهای مختلف دنیا نیز کمک گرفته خواهد شد.
پس از بررسی امکان تحقق شهر الکترونیک در شهر همدان، خواهیم کوشید تا اثرات پیاده‏سازی شهر الکترونیک را بر ارائه خدمات مختلف شهری- با تکیه بر خدمات شهرداری- بررسی کنیم. همواره یکی از مشکلات اصلی پیش روی استفاده از فناوری‏های نوین ارتباطی و اطلاعاتی-که شهرهای الکترونیک زاییده آنها هستند- عدم آگاهی مردم و همچنین مدیران از فواید این فناوری‏هاست. شکی نیست که اگر مزایای پیاده‏سازی شهر الکترونیک به خوبی برای شهروندان تشریح شود و همه شهروندان آشنایی نسبی با این مقوله پیدا کنند، دیگر این شهروندان هستند که خواهان تحقق هرچه زودتر شهر الکترونیک خواهند بود. همچنین از طرف دیگر اگر مدیران شهری با شهر الکترونیک و محاسن آن آشنا شوند، قطعاً با برنامه‏ ریزی به سمت این مقوله حرکت کرده و در این راه به مشارکت با یکدیگر خواهند پرداخت. در کل می‏توان گفت در صورت تشریح و تبیین اثرات شهر الکترونیک بر کیفیت ارائه خدمات شهری، کار پیاده‏سازی و تحقق شهر الکترونیک تسهیل خواهد شد.
پیشینه تحقیق
در سالیان اخیر در ایران فعالیت‌های پراکنده و وسیعی در عرصه فناوری اطلاعات توسط دانشگاه‏ها و مراکز گوناگون آموزشی و صنعتی صورت گرفته است. اولین اقدامات سازمان‌یافته و فراگیر در این زمینه، به ماه‌های آغازین سال ۱۳۸۱ معطوف می‌شود که طی آن طرح توسعه کاربری فن‌آوری اطلاعات (تکفا) در کشور تدوین و تصویب شد.

صورتجلسه دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد(M.A)
نام و نام خانوادگی دانشجو: محمد جواد تورجی‌پور درتاریخ: ۲۹/۱۱/۸۸ رشته: مدیریت آموزشـی
از پایان نامه خود با عنوان: بررسی تأثیر سبک‌های مدیریت مشارکتی و سنتی بر خلاقیت دبیران
مطالعه موردی دبیرستان‌های ناحیه‌ ۱و۲ شهر شیراز
با درجه عالی و نمره ۵/۱۸ دفاع نموده است.
نام و نام خانوادگی اعضاء هیئت علمی داوری سمت امضاءاعضای هیأت داوری

مراتب فوق مورد تأیید است. مدیر/معاونت پژوهشی
مهر و امضاء
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد مرودشت
دانشکده علوم تربیتی وروانشناسی-مدیریت آموزشی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

گرایش:مدیریت آموزشی
عنوان:
بررسی تاثیرسبک های مدیریت مشارکتی وسنتی برخلاقیت دبیران
مطالعه موردی دبیرستانهای ناحیه ۱و۲شهرشیراز
استادراهنما:
دکترعبدالمحمدطاهری
استادمشاور:
دکترعباداله احمدی
نگارش:
محمدجوادتورجی پور
زمستان۱۳۸۸
تقدیم به:
پدر و مادرم که رنج تحصیل مرا به جان خریدند
و
همسر مهربانم که مسیر تحصیل را بر من هموار ساختند.
سپاسگزاری
حمد و سپاس بیکران پروردگار یکتا را که ابتدا نعمت حیات و سپس توفیق گام نهادن در راه کسب معرفت را به من ارزانی داشت و در همه حال باران رحمت لایزال خویش را شامل حالم نمود.اکنون که به یاری خداوند متعال انجام این پژوهش به پایان رسیده است بر خود واجب می دانم تا از زحمات تمام کسانی که در این راه یار و همراه من بوده اند و زحمات بسیار کشیده اند، تشکّر و قدردانی نماییم. استاد ارجمندم جناب آقای دکتر عبدالمحمدطاهری که با صبر وحوصله تمام، این کار را راهنمایی نمودند . استاد بزرگوار و مشاورمحترم دکتر احمدی که با نظرات ارزشمند خود یار و یاور من بوده اند.
چکیده
بررسی تاثیر سبکهای مدیریت (مشارکتی و سنتی) بر خلاقیت دبیران: مطالعه موردی دبیرستانهای شهر شیرازناحیه ۱و۲
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر سبکهای مدیریت (مشارکتی و سنتی) بر خلاقیت دبیران در مدارس متوسطه دولتی شهر شیراز بوده است.جامعه آماری۹۶۱ نفرو گروه نمونه تحقیق شامل۲۷۵ نفر از دبیران (زن۱۲۹ و مرد۱۴۶) مدارس متوسطه می با شد که در سال تحصیلی۸۹-۸۸ مشغول کار بوده اند و با روش تصادفی سهمیه ای انتخاب گردیده اند. از دو ابزار، مقیاس افتراق مفهومی مدیریت و پرسشنامه خلاقیت دبیران برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد.پرسشنامه ازدبیران نواحی۱و۲ازنواحی چهارگانه شهرشیراز می باشد.روش تحقیق حاضرازنوع پیمایشی همبستگی است. روایی وپایایی ابزار ها با بهره گرفتن از روش تحلیل گزینه و آلفای کرونباخ بدست آمد. نتایج به دست آمده از پژوهش عبارتند از:
۱- ضرایب همبستگی بین سبکهای مدیریت (سنتی، متعادل و مشارکتی) و خلاقیت نشان داد که رابطه بین هر سه سبک مدیریت (سنتی، متعادل و مشارکتی) با خلاقیت دبیران مثبت و در سطح ۰۱/ ۰معنی دار است
۲-ضرایب تعیین بدست آمده از رگرسیون بین سبکهای مدیریت (سنتی، متعادل و مشارکتی) و خلاقیت نشان می دهد سبک مدیریت مشارکتی نسبت به سایر سبکها (سنتی و متعادل)پیش بینی دقیق تری برای خلاقیت دبیران ارائه می دهد. وهمچنین رگرسیون بین سبک مدیریت و خلاقیت نیز (۵۵/۰R²=) است.
۳- تفاوت بین ضرایب همبستگی بدست آمده از سبک مدیریت مشارکتی و خلاقیت با سبک مدیریت سنتی و خلاقیت در سطح ۰۱/۰ معنی داراست.

سرمایه اجتماعی
در مورد سرمایه اجتماعی در متون مرتبط با این موضوع تعاریف گوناگون ارائه شده . تعریفی که مرتبط با تحقیق من میباشد تعریف سرمایه اجتماعی از دیدگاه آپهوف و ویچاپارانتا «سرمایه اجتماعی یک دارایی است ه دارای دوجزء ساختاری و شناختی بوده که جزء ساختاری کنش جمعی دارای منافع دوطرفه را تسهیل کرده و جزء شناختی وابستگی متقابل مثبت را برای کنش جمعی دو طرفه خلق و تقویت میکند .

تعریف عملیاتی
در این تحقیق منظور از سرمایه اجتماعی ساختاری روابط معلمان (زن ومرد )باهمسرانشان در خانه و گفتگو میان آنها و مدت حضورشان در منزل را در بر می گیرد.
تعریف مفهومی
سرمایه ساختی درون گروهی
یعنی شبکه ها ، نقش ها ، قوانین ،شیوه ها یا روشها . شبکه هایی است که کنش جمعی سودمند دوطرفه را تسهیل می کند .
تعریف عملیاتی
در اینجا منظور از روابط غیر رسمی در بین زوجین (تعاملات بین زوجین ،میزان حضور در منزل ،میزان گفتگوو تفریح و سرگرمی )
تعریف مفهومی
سرمایه شناختی درون گروهی
احساس آسودگی خیال و اعتماد به افراد خانواده .
تعریف عملیاتی
در اینجا منظور اعتمادبین زوجین احساس زوجین نسبت به یکدیگر ( اعتماد و همکاری ، صمیمیت ، حل تضادها و مشکلات ، توافق ارزشی ، انتظارات زوجین از هم، تعهد و مسئولیت ،نحوه تقسیم کار خانگی )
تعریف مفهومی
منزلت
جایگاه موقعیتی که فرد در طبقه اجتماعی – اقصادی دارد .
تعریف عملیاتی
در اینجا مظور موقعیتی است که زوجین در طبقه اجتماعی – اقتصادی دارند که با شاخصهای (درآمد وتحصیلات و شغل همسر ) سنجیده خواهد شد .
متغیرهای زمینه ای
تعریف مفهومی
سن: تعداد سالهایی که از تولد فرد میگذرد که در سطح فاصله ای با پرسش از افراد اندازه گیری میشود.
تعریف عملیاتی
در اینجا منظور سن ازدواج زوجین میباشد .
تعذیف مفهومی
تحصیلات: تعداد سالهای تحصیل یک فرد .
تعریف عملیاتی
در اینجا منظور تحصیلات زوجین در مقاطع تحصیلی است . که با ۵ گویه سنجیده میشوند .
تعریف مفهومی
شغل : منظور از شغل عبارت است از وظایف مستمر مربوط به پست ثابت سازمانی، یا شغل یا پستی که به طور تمام وقت انجام می‌شود. (تبصره ۲ قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۷۳)
شغل: شغل عبارت است از مجموع وظایف و مسئولیت‌های مرتبط و مستمر و مشخصی است که از طرف سازمان امور اداری و استخدامی کشور به عنوان کار واحد شناخته شده باشد. (از ماده ۷ قانون استخدام کشوری مصوب ۳۱/۳/۱۳۴۵)
شغل عبارت از مجموعه وظایف و مسئولیت‌های مرتبط و مستمر و مشخصی است که از طرف سازمان به عنوان کار واحد شناخته شده است. (بند ت ماده ۱ آیین‌نامه حقوق و دستمزد کارکنان سازمان‌های مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۹/۱/۱۳۷۵ هیأت وزیران)
شغل کارمندی: شغل کارمندی که عبارت است‌ ازمجموعه وظایف و اختیارات مشخصی که در جداول سازمانی برای کارمندان پیش‌بینی می‌شود. (بند ۲ ماده ۱۹ از قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب ۷/۷/۱۳۶۶)
تعریف عملیاتی
دراینجا منظور شغل همسر معلمان (زن و مرد ) میباشد که با ۵ گویه سنجیده خواهد شد .
تعریف مفهومی
مسکن : پناه گاه فرد یا محلی که در آن تنها یا با خانواده زندگی میکند
تعریف عملیاتی
در اینجامنظور وضعیت مسکن معلمان است که با سه گویه(استیجاری،ملکی و سازمانی سنجیده خواهد شد .
تعریف مفهومی و عملیاتی
گزینش همسر: منظور انتخاب همسر هر یک ار آزمودنیها که با شاخصهای ( انتخاب خود فرد ، خانواده ، آشنایان ، سنجیده میشود .
تعریف مفهومی
افراد همزیست : کسانیکه در زیر یک سقف با هم زندگی میکنند و تامین معیشتشان یکی است.
تعریف عملیاتی
در اینجا منظور این است که معلمان در منزل خود با چه کسانی زندگی میکنند .
متغیر وابسته
رضایت زناشویی
رضایتمندی زناشویی تجربه ای فردی در ازدواج است که می تواند تنها از طریق هر شخص در پاسخ به در جه خویشانوندی زناشویی اش ارزیابی میشود . رضایتمندی زناشویی به انتظارات ،نیازها و تمایلات اشخاص بستگی دارد. به عبارت دیگر ، رضایتمندی زناشویی به درجه رضایتمندی میان یک زوج بر می گردد. این به معنای میزان رضایتمندی است که آنان در روابط شان احساس می کنند . این رضایتمندی می تواند از زاویه دید مرد نسبت به زن یا بر عکس در نظر گرفته شود . نهایتا اینکه رضایتمندی زناشویی به معنای داشتن احساس خوب در ازدواج است (کاپلان و مادوکس ،۲۰۰۲: ۱۶۴).
زناشویی کنشی ساده با مقصودی یگانه نیست ؛ بلکه عملی است پیچیده با هدفهای متعدد که این هدفها مجموعا یک کلیت را به وجود می آورند(ساروخانی ،۱۳۷۵)
تعریف عملیاتی

شناساگرهای بیکون مولکولی^[۸۸]
یکی دیگر از روش‌های آشکارسازی استفاده از شناساگر‌های بیکون مولکولی (MB) است. این گونه شناساگر‌ها بر اساس یک ساختار سنجاق‌سری^[۸۹] طراحی می‌شوند که دارای یک رنگ گزارشگر فلورسنتی در یک انتها و یک مولکول خاموشگر در انتهای دیگر هستند. ساختار سنجاق‌سر باعث می‌شود شناساگر‌های MB در هنگام هیبرید نشدن به صورت تاخورده^[۹۰] درآید. این حالت باعث می‌شود تا مولکول‌های خاموشگر و گزارشگر در نزدیکی یکدیگر قرار گیرند و سیگنال فلورسانسی تشکیل نشود (و یا در صورت تشکیل بسیار کم باشد). با این وجود هنگامی که شناساگرMB با الگوی خود هیبرید می‌شود،ساختار سنجاق‌سر باز شده و رنگ گزارشگر از مولکول خاموشگر فاصله می‌‌گیرد. در این لحظه دستگاه Real-Time PCR سیگنال فلورسنتی ایجاد شده را شناسایی می‌کند. در این سیستم امکان آنالیز منحی ذوب نیز وجود دارد[۲۶،۱۴،۴].
شکل( ۱-۱۶) : مکانیسم عمل شناساگرهای بیکون مولکولی طی واکنش زنجیره‌ای پلیمراز(PCR).
اینشناساگر قبلازاتصالبه DNA بهصورتلوپاست. بهعلتنزدیکی دو مولکول گزارشگر و خاموشگر،نورساطعشدهتوسط خاموشگرمهارمی­شود. پساتصالشناساگربهمحلموردنظرخود،ساختار سنجاق­سر بازشده،درنتیجهرنگ­هاازهمدورمی­شوندوتابشنورازگزارشگرانجاممی­گیرد.

سیستم شناساگر FRET^[91]
شناساگرهای FRET بر اساس انتقال انرژی از یک رنگ فلورسنتی به رنگ دیگر عمل می‌کنند. دو توالی الیگونوکلئوتیدی اختصاصی مجزا،با رنگ‌های فلورسنت نشاندار می‌شوند. شناساگری که در بالادست^[۹۲] قرار می‌گیرد،در انتهای ۳’ خود یک مولکول دهنده^[۹۳] دارد و شناساگری که در پایین‌دست قرار می‌گیرد دارای یک مولکول پذیرنده^[۹۴] در انتهای ۵’ خود است. پروب‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که در فاصله کمی با یکدیگر روی توالی هدف هیبرید شوند. زمانی که شناساگرها هیبرید شدند، مولکول‌های فلورسنتِ دهنده و پذیرنده در نزدیکی هم قرار می‌گیرند. این امر باعث می‌شود که انرژی از فلوروفور دهنده به پذیرنده انتقال یابدو سیگنالی با طول موج متفاوت گسیل شود. سپس کاهش میزان رنگ فلورسانس مولکول دهنده و یا افزایش رنگ فلورسانس پذیرنده توسط دستگاه شناسایی می‌شود. از این رو تنها زمانی که شناساگرها به هم متصل ‌شوند،سیگنال فلورسنتی قابل شناسایی است. در این سیستمآنالیز منحنی ذوب تشکیل می‌شود. از این سیستم در تشخیص ژنوتیپ،شناسایی پلی‌مورفیسم تک‌نوکلئوتیدیو تشخیص دیگر جهشها استفاده می‌شود[۲۶،۱۴،۴].
شکل( ۱-۱۷) : مکانیسم عملشناساگر FRET طی واکنش زنجیره‌ای پلیمراز(PCR).
انتقال انرژی رزونانس در هنگام آزاد بودن شناساگر‌ها بسیار کم است امّا هیبریداسیون شناساگر‌ها منجر به نزدیک شدن فلوروفورهای مولکول دهنده و پذیرنده،و در نهایت افزایش سیگنال می‌شود.

شناساگرهای عقربی^[۹۵]
برخلاف شناساگر‌های دوسویه نشاندار و شناساگرهای MB، مکانیسم شناساگر‌های عقربی درون‌ مولکولی^[۹۶] است. ساختار این شناساگر‌ها شامل یک حلقه سنجاق‌سر متصل به انتهای ۵’ پرایمر و یک مهارکننده PCR^[97] است. بعد از مرحله طویل شدنِ آغازگر،طی واکنش تکثیری،شناساگر اختصاصی قادر خواهد بود به ناحیه مکمل خود (درون رشته مولکول DNA) اتصال یابد. پدیده هیبرید شدن شناساگر با الگو،منجر به باز شدن حلقه سنجاق‌سرمی شود. در نتیجه مولکول فلورسانس از مولکول خاموشگر فاصله گرفته و سیگنال افزایش می‌یابد. شناساگر‌های تک‌مولکولی^[۹۸] از نظر کینتیک (سرعت) مطلوب و کارآ هستند. اتصال دوتایی^[۹۹] (دوگانه) شناساگر به قطعه تکثیریِ^[۱۰۰]هدف،تضمین می‌کند که هر شناساگر دارای یک هدف در آن ناحیه ‌باشد. در این روشبرشآنزیمی وجود ندارد، از این رو زمان لازم برای سیگنال‌دهی کاهش می‌یابد. در عوض شناساگر‌های دوسویه نشاندار بایستی ابتدا به توالی هدف متصل و سپس شکسته شوند تا افزایش سیگنال مشاهده شود. از شناساگرهای عقربی به طور گسترده‌ای در شناسایی و تشخیص جهش استفاده می‌شود. این شناساگر‌ها علاوه بر اختصاصیت و آنالیز منحنی ذوب شناساگر‌های بیکون مولکولی (MB)، سرعت بالایی دارند و بسیار کارآمد هستند[۲۶،۱۴،۴].

شکل( ۱-۱۸) : مکانیسم عمل شناساگر عقربی طی واکنش زنجیره‌ای پلیمراز(PCR).
بعد از مرحله طویل شدنِ آغازگر،طی واکنش تکثیری،شناساگر اختصاصی قادر خواهد بود به ناحیه مکمل خود (درون رشته مولکول DNA) اتصال یابد. پدیده هیبرید شدن شناساگر با الگو،منجر به باز شدن حلقه سنجاق‌سرمی شود. در نتیجه مولکول فلورسانس از مولکول خاموشگر فاصله گرفته وسیگنال افزایش می‌یابد.
۱-۵-۴-۲-۵- علاوه بر موارد مذکور،سیستم­های دیگری نیز برای روش دومِ انجام واکنشReal-Time PCR وجود دارد که از توضیح آن­ها در مطالعه حاضر صرف نظر شده­است. این سیستم­ها شامل سیستمتشخیص ژنوتیپ-SNP آمپلی‌فلور، سیستم مستقیم ژنی آمپلی‌فلور^[۱۰۱]، شناساگر ‌های سایه‌افکن^[۱۰۲]و شناساگر های نورانی^[۱۰۳] (درخشان) می­باشد[۱۴].
۱-۵-۵- برخی مفاهیم و اصطلاحات در واکنش Real-Time PCR
۱-۵-۵-۱- منحنی تکثیر^[۱۰۴]
این نمودار،نموداری است که در آن،تعداد چرخه­ها^[۱۰۵] در مقابل شدّت نور فلورسنت رسم می­ شود. این منحنی شامل ۴ فاز است : ۱- فاز خط پایه^[۱۰۶]،۲- فاز نمایی^[۱۰۷]،۳- فاز خطی^[۱۰۸]،۴- فاز پلاتو^[۱۰۹].
فاز خط پایه،فازی است که در آن،واکنش­تکثیر آغاز می­ شود و تا چند چرخه ابتدایی(معمولاً ۱۵-۳ چرخه)،ادامه می­یابد امّا سطح فلورسنت تولیدی در این مرحله برای دستگاه قابل شناسایی نیست. در واقع چرخه­های ابتدایی که در آن­ها شدّت فلورسنت تغییر معناداری نکرده­است و سیگنال قابل قبولی به دستگاه نفرستاده­است. گرچه در این فاز سیگنال تشخیصی دستگاه وجود ندارد امّا تکثیر تصاعدی DNA در حال رخ­دادن است.
فاز نمایی،فازی است که در آن،تکثیرِ تصاعدی در بالاترین میزان خود،انجام می­ شود و اوّلین سیگنال قابل تشخیص برای دستگاه فرستاده می­ شود. طول مدّت این فاز به غلظت نمونه و کیفیت واکنش Real-Time PCR بستگی دارد.
فاز خطی،فازی است که در آن،به علت مصرف واکنش­دهنده­ها مثل پرایمر،dNTP و …،راندمان تکثیر کاهش می­یابد و وارد فاز پلاتو می­ شود.
فاز پلاتو،فازی است که در آن، تولیداتPCRرو به تنزل می­باشند و واکنش به طور ناگهانی برای چرخه­های بعدی،متوقف می­ شود[۲۶،۱۴،۴].
شکل (۱-۱۹) : منحنی تکثیر در واکنش Real-Time PCR
در این منحنی، تعداد چرخه­ها در قبال شدت نور فلورسنت رسم می­ شود. این منحنی شامل ۴ فاز است : اولین فاز،فاز خط پایهاست که واکنش­تکثیر آغاز می­ شود و تا چند چرخه ابتدایی، ادامه می­یابد امّا سطح فلورسنت تولیدی در این مرحله برای دستگاه قابل تشخیص نیست. فاز دوم، فاز نمایی است که در آن تکثیرِ تصاعدی در بالاترین میزان خود، انجام می­ شود و اوّلین سیگنال قابل شناسایی برای دستگاه تولید می­ شود. فاز سوم، فاز خطی است که راندمان تکثیر در آن کاهش می­یابد و علّت این امر مصرف واکنش­دهنده­ها مثل پرایمر،dNTP و … است. فاز چهارم، فاز پلاتو است که در این فاز، تولیداتPCR رو به کاهش می­گذاردوواکنش به طور ناگهانی برای چرخه­های بعدی، متوقف می­ شود.
۱-۵-۵-۲- گزارشگر نرمال­شده(Rn)^[110]
بین چاهک­های دستگاه Real-Time PCR یک­سری نواسانات وجود دارد که ناشی از خطای کاربر در تغییرات غلظت و حجم واکنش یا خطای پردازش دستگاه است. برای تصحیح این نوسانات،نور فلورسنت نرمالایز می­ شود.برای این کار از فاکتوری به نام Rn استفاده می­ شود.
شدّت فلورسنت انتشار یافته توسّط یک رنگ گزارشگر
Rn₌
شدّت فلورسنت انتشار یافته توسّط یک رنگ مرجع خنثی^[۱۱۱]
رایج­ترین رنگ مورد استفاده به­عنوان رنگ مرجع خنثی،رنگ ROX می­باشد. مواد تشکیل­دهنده این رنگ شامل :۵-carboxy-X-rhodamine ,0.1mM EDTA, 10mM Tris-HCl (pH 8.6)، می­باشد.[۲۶،۱۴،۴]

شکل (۱-۲۰) : رنگ مرجع خنثی)(ROX
۱-۵-۵-۳- چرخه آستانه (CT)^[112]
به اوّلین چرخه­ای که شدّت نور فلورسنت آن­ به طور معناداری از خط پایه بیشتر است و اوّلین سیگنال قابل تشخیص برای دستگاه است،چرخه آستانه گفته­می­ شود. عدد CT با مقدار الگوی اولیه،رابطه معنی­داری دارد و از روی آن می­توان مقدار نمونه اولیه را تخمین زد.هر چه مقدار الگوی اولیهبیشتر باشد،مقدار CT کم می­ شود. چرا که تعداد مولکول فلورسنت بیشتری در نتیجه سنتز محصول بیشتر،به جهت وجود DNAالگوی بیشتر،در هر چرخه سیگنال تولید می­ کند و واکنش سریع­تر و در چرخه­ای با شماره کمتر به فاز نمایی وارد می­­شود[۲۶،۱۴،۴].

شکل (۱-۲۱) : منحنی تکثیر و نمایش CT
عدد CT با مقدار الگوی اولیه،رابطه معنی­داری دارد. هر چه مقدار الگوی اولیه بیشتر باشد،مقدار CT کم می­ شود. در واقع سطح آستانه که بالاتر از میزان فلورسنت پایه است، موجب مشخص شدن CT در هر منحنی می­گردد. با مقایسه CT دو نمونه می­توان میزان الگوی اولیه آن­ها را مقایسه نمود.
۱-۵-۵-۴- منحنی ذوب^[۱۱۳]
در PCRمعمولی،تعیین اختصاصیت سیگنال­ها(فصل اوّل-فورمت غیر اختصاصی-رنگ­های اینترکاله)،از طریق استفاده از ژل آگارز و ارزیابی وزن مولکولی باند مورد نظر است. در Real-Time PCR،اطمینان از اختصاصی بودن محصول با تعیین درجه دمای ذوب^[۱۱۴]™،صورت می­گیرد.دمای ذوب دمایی است که در آن ۵۰% از مولکول DNA به صورت واسرشت­شده باشد. در واکنش Real-time PCR،پس از اینکه واکنش وارد فاز پلاتو شد،با تنظیمات قبلی،واکنش وارد فاز نمودار ذوب می­ شود تا منحنی ذوب ترسیم و آنالیز گردد. مراحل به این صورت که ابتدا حرارت از دمایی پایین­تر از نقطه ذوب محصولات شروع می­ شود و تا دمایی بالاتر از نقطه ذوب افزایش می­یابد تا رشته­ های DNA،از هم باز می­شوند.اگر مخلوط DNAدو رشته­ای در حضور SYBR-Green به دمای ذوب خود نزدیک شود،کاهش شدیدی در میزان فلورسنت توسط دستگاه ثبت می­ شود. لذا در پایان آزمایش با ذوب محصولات تکثیر شده در حضور رنگ­های اینترکاله،یک یا چند منحنی تشکیل می­ شود. محصولات تکثیرشده در دماهای متفاوتی بر اساس طول قطعه تکثیری و میزان G-C،به نقطه ذوب می­رسند. هنگامی که محصولات،واسرشت شوند،میزان فلورسنت کاهش یافته و توسط دستگاه اندازه ­گیری می­ شود. سپس قلّه­های ذوب^[۱۱۵] را می­توان بررسی کرد. این قلّه­ها معادل باندهای مشاهده­شده در ژل الکتروفورز شده در PCRمعمولی می­باشند. وجود یک قلّه نشانگر اختصاصیت واکنش است امّا بیش از یک قلّه وجود توالی­های غیراختصاصی را نشان می­دهد[۲۶،۱۴،۴].

شکل (۱-۲۲) : منحنی ذوب و Tm
وجود یک قلّه نشانگر اختصاصیت واکنش است امّا بیش از یک قلّه وجود توالی­های غیراختصاصی را نشان می­دهد.
۱-۵-۵-۵- منحنی استاندارد^[۱۱۶]
برای تعیین کیفیت یک آزمایش،رسم منحنی استاندارد لازم و ضروری است. یک منحنی استاندارد برای یک جفت آغازگرِ خاص بوسیله تهیه یک رقّت سریالی از نمونه الگو،بدست می ­آید.برای بدست آوردن رقّت سریالی کافی است غلظت نمونه الگو را با دستگاه نانودراپ اندازه بگیریم و سپس نمونه را با فاکتور رقّت خاص مثل ۵،۱۰،… رقیق کنیم. برای رسم نمودار استاندارد حداقل ۵ نقطه لازم است. بنابراین به ­گونه ­ای رقیق­سازی می­کنیم که در ۵ غلظت متفاوت DNA داشته­باشیم که همه غلظت­ها برای دستگاه قابل خوانش باشند. غلظت­های بالا محدودکننده واکنش و غلظت­های پایین غیر قابل تشخیص برای دستگاه هستند.در اکثر نرم­افزارهافمنحنی استاندارد به صورت نموداری روی محور XY ترسیم می­ شود. در این نمودار لگاریتم رقّت/تعداد نسخه روی محور X و میانگین میزان CT روی محورY قرار دارد.علاوه بر رسم منحنی،بخش نرم­افزاری دستگاه ضرایب r،R²،شیب منحنی و بازده تکثیر را محاسبه نموده که هر یک از این فاکتورها برای ارزیابی کیفیت آزمایش مورد استفاده قرار می­گیرد. تفاوت معنی­دار در بازدهی تکثیر یا ارزش CT در تکرارهای مربوط به یک نمونه،باعث کاهش ارزش r و R² می­ شود. در حالت نرمال و مطلوب آزمایش،۹۹۰۱/۱۰ <r و ۹۸۰/۰ <R² خواهد بود.
بازدهی تکثیر توسط شیب منحنی استاندارد و از طریق فرمول زیر محاسبه می­ شود :
E = 10^-1/slope