۲-۲-۲-۱-زمان راه اندازی سیستم :
مشکل اصلی فرایند بیهوازی، زمان راه اندازی طولانی آن میباشد. به دلیل نرخ رشد پائین باکتری ها و میزان انرژی کمتر موجود برای ساخت سلولی، زمان طولانیتری برای رسیدن به غلظت مناسب بیومس لازم است. این امر مخصوصاً برای بعضی از تولیدکنندگان اصلی متان که زمان دو برابر شدن ارگانیزم ها چند روز است (برخلاف مشخصه چند ساعت برای میکروارگانیسمهای هوازی تیپ) مهم است. این زمان دو برابر شدن طولانی بدینمعنی است که اگر جرم بالائی از لجن اولیه وجود نداشته باشد، بهمدت زمان بیشتری برای شروع فرایند لازم است[۲۷]. در فرایند بیهوازی حدود ۱ تا ۲ ماه برای میکروارگانیزمها در شرایط مزوفیلیک و حدود ۲ تا ۳ ماه برای میکروارگانیسمها در شرایط ترموفیلیک زمان برای راه اندازی لازم است و در صورتیکه در شرایط هوازی حدود ۱ تا ۲ هفته زمان لازم است[۲۴].
۲-۲-۲-۲-مواد قلیائی:
کنترل pH در تصفیه بیهوازی از اهمیت خاص برخوردار است چون گستره مطلوب متانسازها کم و در حالت معمولی بین ۵/۶ تا ۶/۷ و در حالت بهینه بین ۷ تا ۸ میباشد. اسیدهای آلی تولید شده و بهعنوان فرآورده های میانی در فرایند و همچنین اسیدکربنیک مرتبط با غلظت بالای گاز دیاکسیدکربن تولیدی، pH راکتور را کاهش میدهد[۲۴]. غلظت قلیائیت در حدود ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلیگرم در لیتر بهعنوان CaCO3ممکن است نیاز شود تا در فرایند بیهوازی، pH در حد قابل قبولی نگهداری شود.
۲-۲-۲-۳-تصفیه اضافی مورد نیاز:
درفرآیندهای بیهوازی مورد استفاده برای تصفیه فاضلاب شهری، به طور کلی بایستی پس از آن تصفیه هوازی صورت گیرد تا استانداردهایBOD خروجی متداول در کشورهای پیشرفته برآورده شود. راکتورهای بیهوازی - هوازی، نسبت به راکتورهای هوازی کامل انرژی کمتری نیاز دارند و لجن کمتری تولید می کنند[۲۴].
درفرآیندهای بیهوازی مورد استفاده برای تصفیه فاضلاب شهری، به طور کلی بایستی پس از آن تصفیه هوازی صورت گیرد تا استانداردهایBOD خروجی متداول در کشورهای پیشرفته برآورده شود. راکتورهای بیهوازی - هوازی، نسبت به راکتورهای هوازی کامل انرژی کمتری نیاز دارند و لجن کمتری تولید می کنند[۲۴].
۲-۲-۲-۴-حساسیت به کاهش دما:
دمای بهینه برای راکتورهای بیهوازی دمای مزوفیلیک میباشد. به علت کند بودن زمان دو برابر شدن میکروارگانیسمهای دخیل در متانسازی (۴ روز در ۳۵ درجه سانتیگراد) باید از کاهش دما پایینتر از حد مزوفیلیک جلوگیری کرد. در صورت لزوم میتوان از گرمای حاصل از متان تولیدی برای جلوگیری از افت دما استفاده کرد[۲۸].
۲-۲-۲-۵-وجود مواد سمی در فاضلاب ورودی:
اگر مشکلی در اثر ورود مواد سمی بهداخل فرایند ایجاد شود، زمان طولانی برای برگشت به حالت عادی لازم است[۲۴].
۲-۲-۲-۶-پتانسیل تولید بو و گازهای خورنده:
در اثر احیای سولفات و همچنین تجزیه فاضلابهای حاوی پروتئین، سولفید تولیدمیشود. سولفیدها سمی و خورنده و گاز H2S دارای بوی نامطبوعی میباشد. بنابراین فرایند بیهوازی بایستی از اثرات منفی سولفیدها محافظت شود[۲۴].
ارزیابی مزایا و معایب تصفیه بیهوازی برای یک کاربرد خاص توسط مهندس طرح الزامی است و با شناخت مناسب ویژگیهای فاضلاب و طراحی مناسب فرایند، می توان مشکل موجود را برطرف و یا مدیریت کرد.
با توجه به موارد فوق و اهمیت میکروارگانیسمها در تصفیه بیولوژیکی، پس از ذکر مراحل تغییر شکل مواد آلی با توجه به موضوع تحقیق، توضیحاتی در رابطه با عوامل کنترل کننده تصفیه بیهوازی ارائه می شود.
۲-۳- مراحل تغییر شکل مواد آلی در سیستمهای بیهوازی:
بخش عمده مواد آلی موجود در فاضلاب از مواد پیچیده و بزرگ مولکولی مانند هیدروکربنها، پروتئینها و چربی ها تشکیل شده است. طی فرایند بیهوازی که چند گروه میکروارگانیسم در آن نقش دارند، این مواد در چند مرحله سری یا موازی (مطابق شکل زیر) تغییر می کنند. به طور کلی، فرایند بیهوازی را میتوان به صورت چهار مرحله مجزا به صورت زیر در نظر گرفت که ویژگیهای این مراحل به طور خلاصه در جدول (۲-۱) آمده است:
۱- هیدرولیز
۲- اسیدسازی یا تخمیر اسیدی
۳- استاتزائی
۴- متانزائی
شکل ۲-۱ دیاگرام مراحل مختلف هضم بیهوازی[۲۴]
جدول ۲-۲: ویژگی مراحل مختلف شرایط بیهوازی[۲۴، ۲۶ و۲۷]
نام مرحله | مشخصه اصلی |
هیدرولیز | تبدیل مواد آلی پیچیده با ساختمان مولکولی بزرگ (پروتئینها، هیدروکربنها و چربیها) به مواد آلی محلول با ساختمان مولکولی کوچک (اسیدهای آمینه، قندهای محلول، اسیدهای چرب و گلیسرینها) توسط آنزیم های برون سلولی ترشح از باکتری های مخمر. این مرحله به دما حساسیت دارد. و ترکیبات محلول تولید شده در مرحله هیدرولیز به وسیله باکتری های اسیدساز و مخمر استفاده می شود. |
اسیدسازی | تبدیل مواد محلول تولید شده در مرحله هیدرولیز به مواد ساده آلی مانند اسیدهای چرب فرار. الکلها و اسید لاکتیک و مقدار کمی ترکیبات مانند ، ، و توسط گروه های مختلف باکتری ها از جمله بیهوازی اجباری و اختیاری. در این مرحله به دلیل تولید اندکی ، مقدار به مقدار کمی (کمتر از ۱۵% ) کاهش مییابد. |
استاتسازی | تبدیل ترکیبات آلی تولید شده در مرحله اسید سازی () به استات و (اگر ۲z >y ) و استات و (اگر z2 <y ). در این مرحله به مقدار زیادی کم می شود. |
متانسازی | تبدیل استات، هیدروژن و دیاکسیدکربن تولید شده در مرحله استاتسازی به متان توسط باکتری های متانساز بیهوازی اجباری مصرف کننده استات و هیدروژن حدود متان از استات و آن از هیدروژن حاصل میگردد. |
۲-۴-میکروارگانیسمهای مؤثر در تصفیه بیهوازی:
حداقل ۳ گروه متفاوت باکتری ها شامل متانسازها، استاتسازها و فرمانتیو جهت تبدیل بیهوازی مواد آلی به متان و دیاکسیدکربن نیاز میباشد که ویژگیهای آنها به طور خلاصه در جدول (۲-۳) ادامه آمده است.
جدول۲-۳: ویژگیهای میکروارگانیسمهای مؤثر در تصفیه بیهوازی[۲۷]