• ۸،۱-سینئول ، سنتولیناالکل و بورنئول از اجزای عمده و مهم اسانس در اکسشن‌های مختلف بومادران زاگرسی بودند.

• • کموتایپ‌های جدیدی از A. filipendula برای اولین بار معرفی شدند. به‌طوری که اسانس جمعیت مشکین‌شهر۲ غنی از۸،۱-سینئول؛ اسانس جمعیت بانه۱ غنی از سنتولیناالکل؛ و اسانس جمعیت تبریز غنی از بورنئول بود.

.

• اسانس جمعیت استان اردبیل-مشگین شهر۲ غنی از۸،۱-سینئول بود. و جمعیت آذربایجان شرقی-تبریز غنی از بورنئول بود.

• آنالیز کلاستر اکسشن های مورد بررسی را در دو خوشه مجزا قرار داد.

۵-۳. پیشنهادات

• کشت و اهلی کردن کموتایپ‌های مختلف این گونه برای بهره برداری اقتصادی

• کشت اکسشن‌های مورد مطالعه در شرایط اقلیمی مختلف کشور و بررسی مواد مؤثره آنها

• بررسی تاٌثیر روش های استخراج بر کمیت و کیفیت اسانس

• بررسی تاٌثیر روش های مختلف خشک کردن بر کمیت و کیفیت اسانس

• تاٌثیر زمان برداشت (قبل از گلدهی، ابتدای گلدهی، گلدهی کامل و بذردهی) بر کمیت و کیفیت اسانس

• بررسی سایر مواد مؤثره بوماردان از قبیل فلاونوئیدهای موجود در این گیاه

• انجام مطالعات و اقدامات اصلاحی لازم با توجه به نتایج پژوهش حاضر و مطالعات تکمیلی در خصوص پتانسیل های این گیاه دارویی و معرفی ارقام و تیپ های شیمیایی مشخصی از این گیاه برای مصارف دارویی و بهداشتی

منابع
۱- ابراهیمی،ع.،۱۳۷۹، طرح پیشنهادی ساماندهی تحقیقات گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به کمیسیون شورای عالی وزارت جهادسازندگی.
۲- احسانی، ا.، ۱۳۸۹، بررسی اثرات ضد میکروبی اسانس برگ ومیوه گونه‌های مختلف جنس ارس. پایان نامه کارشناسی ارشد «میکروبیولوژی»، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد کرج، دانشکده علوم، ص.۹۴
۳- آزادبخت، م.، ۱۳۷۸. رده بندی گیاهان دارویی، تهران: ﻣؤسسه فرهنگی انتشاراتی تیمور زاده (نشر طبیب) ،۲۹۶-۳۰۹.
۴-آزادی، ب.،۱۳۸۲-۱۳۸۳، بررسی ترکیبات اسانس برگ و پوست میوه نارنج شمال ایران به روش GC/MS، پایان نامه دکتری عمومی«داروسازی»، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم دارویی، دانشکده داروسازی، ،ص. ۸۹
۵-استوک، ر.،ورایس، س.ب.ف.، ترجمه سید واقف،ح.،منظوری،ج.،۱۳۷۱. روش های کروماتوگرافی، مرکز نشر دانشگاهی تهران.
۶- امید بیگی، ر.، ۱۳۸۴، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات آستان قدس رضوی، به نشر، جلد دوم، ص. ۴۳۸
۷- امید بیگی، ر.، ۱۳۷۹، کشت گیاهان دارویی و نکاتی مهم پیرامون آنها. مجله رازی، سال پنجم، شماره ۷، صص. ۳۹ و ۲۴
۸-امیدبیگی، ر.،۱۳۷۴ ، رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی ، تهران: انتشارات فکر روز، جلد اول، ص.۷۸
۹- امیدبیگی،م.، ۱۳۸۵،تاثیر اسانس‌های روغنی آویشن،مرزه، ومیخک درجلوگیری از رشد آسپرژیلوس فلاووس در رب گوجه فرنگی، پایان نامه کارشناسی ارشد«کشاورزی»، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی، ص. ۸۳
۱۰- امیدبیگی، ر.، ۱۳۷۹، رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، ،ویرایش دوم، طراحان نشر.
۱۱- آینه چی، ی.، ۱۳۷۰، مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، صص. ۲۷۲-۲۷۳ و۲۸۰.
۱۲- جایمند، ک.، ۱۳۸۵، اسانس،دستگاه های تقطیر،روش‌های آزمون و شاخص‌های بازداری در تجزیه اسانس،انجمن گیاهان دارویی .
۱۳- جایمند، ک.، رضایی، م.، ۱۳۸۳، بررسی ترکیب های شیمیایی اسانس اندام هوایی گیاه Achillea millefolium با روش های تقطیر، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۲۰، شماره۲، ص. ۱۹۰-۱۸۱
۱۴-جایمند، ک.، رضایی، م.، میرزا، م.، احمدی، ل.، برازنده، م.، ۱۳۸۰، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۹، شماره انتشار۲۶۹، ﻣﺆسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
۱۵- جایمند، ک.، رضایی، ب.، ۱۳۸۲. بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس گل و برگ گیاه Achillea eriophora DC با روش های تقطیر، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۲۰، شماره۱، ص. ۸۹
۱۶-جایمند، ک.، رضایی، ب.، ۱۳۸۲. بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس اندام هوایی گیاه (Achillea millefolium subsp) با روش های تقطیر، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، ص. ۱۸۱
۱۷-جایمند، ک.، اهرابی اصلی، ه.، منفرد، الف.، ۱۳۹۰، استخراج و اندازه ‌گیری ترکیب کوئرستین در اندام های مختلف سه گونه گیاهی بومادران .Achillea biebersteinii Afan., Achillea millefolium L و Achillea tenuifolia Lam ، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۲۷، شماره۳، ص. ۵۲۹-۵۳۹
۱۸-حدیدی، الف.، ۱۳۷۹، بررسی فارماکوگنوزی کندور، پایان نامه دکتری عمومی «داروسازی»، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده داروسازی، ص. ۸۴
۱۹-حمیدیان، ه.،۱۳۹۱، جداسازی ۱،۸سینئول از اسانس E.globulus و سنتز مشتقات دیگر و بررسی خواص ضد باکتری اسانس و ترکیبات جدید روی S.aureus, E.coli، پایان نامه دکتری عمومی «داروسازی»، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم دارویی، دانشکده داروسازی، ص. ۷۸
۲۰-خیری، ع.، سفیدکن، ف.، دلشاد، م.، فتاحی مقدم، م.، ایزدی دربندی، ع.، ۱۳۹۱، بررسی تنوع فیتوشیمیایی اسانس بومادران هزار برگ (Achillea millefolium) رویشگاهای مختلف ایران، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۲۸، شماره۴، ص. ۷۶۷-۷۷۹
۲۱-ربیعی، م .، ۱۳۸۰، بررسی خصوصیات اکولوژیک گونه های جنس درمنه در استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد «محیط زیست»، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی. ص. ۵۹
۲۲- زاهدی، م.، ۱۳۸۳، بررسی فیتوشیمیایی مقدماتی و ترکیبات اسانس گیاه Oliveriadecumbens وبررسی اثرات ضد میکروبی آن، پایان نامه دکترای عمومی «داروسازی»، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده داروسازی، ص. ۸۶
۲۳- زرگری، ع.، ۱۳۷۱، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد سوم، ص.۲۰۰
۲۴- زرگری، ع.، ۱۳۶۸، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه تهران.
۲۵- زمان، س.، ۱۳۷۴، گیاهان دارویی، روش کاشت-برداشت و شرح مصور رنگی۲۵۶ گیاه،انتشارات ققنوس. ص ۱۸
۲۶-ژان، ولاگ.، ژیری، استودولا.، زمان، س.، ۱۳۷۰، گیاهان دارویی. انتشارات ققنوس، ص. ۹۸
۲۷- سلطانی، ف.، ۱۳۸۵، بررسی کمی وکیفی اسانس و فعالیت آنزیم‌های منتون ردوکتاز وکارئول دهیدروژناز در دو گونه MenthaspicataوMenthapiperita ازتیره نعناع، تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد«علوم پایه»، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم، ص. ۷۶
۲۸-سلطانی کرباسچی، س.، ۱۳۹۲، جداسازی ترکیب های موجود در بخش های مختلف اسانس برگ اکالیپتوس ویمینالیس به روش تقطیر جز به جز و بررسی خواص ضد باکتری آنها، پایان نامه دکتری عمومی«داروسازی»، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم دارویی، دانشکده داروسازی، ص. ۹۳
۲۹- شریعتی، م., طهماسب، آ.، مدرس هاشمی، س.م.، ۱۳۸۹، بررسی تاثیر تیمارهای مختلف بر شکستن خواب بذر گیاه بومادران (Achillea millefolium)، مجله پژوهش و سازندگی، ص. ۴۹
۳۰-شفیعی، ع.، ۱۳۷۲، کروماتوگرافی و طیف سنجی، انتشارات دانشگاه تهرانف ص. ۸۳
۳۱- صمصام شریعت، ه.، معطر، ف.، ۱۳۶۵، داروپزشکی سنتی (مفردات پزشکی)،گیاهان وداروهای طبیعی،انتشارات مشعل اصفهان، ص. ۷۳
۳۲- صمصام شریعت، ه.، ۱۳۷۱، عصاره گیری و استخراج مواد موثره گیاهان دارویی و روش‌های شناسایی و ارزشیابی آن‌ها، انتشارات مانی، ص. ۱۸۶
۳۳- طایفه هندی، ا.، ۱۳۸۸، بررسی کمی وکیفی واثرات ضد میکروبی اسانس وعصاره الکلی سه گونه Artemisia(A. spicigera,A.santolina,A.siberi). ، پایان نامه کارشناسی ارشد «زیست شناسی»، دانشگاه پیام نور تهران، ص. ۱۰۱
۳۴-عاشور آبادی ،الف.، ۱۳۹۱، تعیین نیاز آبی بومادران(Achillea millefolium) با بهره گرفتن از لایمیستر، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۲۸، شماره۳، ص. ۴۸۴-۴۹۲
۳۵-عاشور آبادی، الف.، [و همکاران].، ۱۳۸۸، ﺗﺄثیر آبیاری و کشت دیم بر شاخص های فیزیولوژیک رشد بومادران (Achillea millefolium L) در منطقه کرج، مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد بیست و پنجم، شماره۳، ص. ۳۴۷-۳۶۳
۳۶- غنی، ع.، عزیزی، م.، تهرانی فر، ع.،۱۳۸۸، ارزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻫﺎی زﻳﻨﺘﻲ ﭘﻨﺞ ﮔﻮﻧﻪ وﺣﺸﻲ ﺑﻮﻣﺎدران، نشریه علوم باغبانی، دانشگاه فردوسی مشهد، جلد۲۳، شماره۲، ص.۲۵-۳۱
۳۷-غنی، ع.، عزیزی، م.، تهرانی فر، ع.، ۱۳۸۸، عکس العمل گونه های مختلف جنس بومادران(Achillea) به تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول در مرحله جوانه زنی، ، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد۲۵، شماره۲، ص. ۲۶۱-۲۷۱

۳۸-فرجی آرمان، م.، رجبی، م.، درگاهی خو، الف.، ۱۳۹۰، بررسی اثر تنش خشکی و شوری بر جوانه زنی بومادران کبیر (Achillea millefolium)، اولین همایش مباحث نوین در کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ص. ۱۳۹-۱۵۶