با توجه به اهمیت موضوع دانش در دهه اخیر و با توجه به تغییر در دنیای اقتصاد و حرکت از سمت اقتصاد صنعتی به سمت اقتصاد دانش محور، شناسایی، ارزش­گذاری و مدیریت سرمایه فکری به امری بسیار مهم و حیاتی برای شرکت­ها تبدیل شده است. مدیران باید از میزان سرمایه فکری موجود در شرکت آگاهی داشته باشند تا بتوانند آن را به نحو مطلوب مدیریت کنند. استفاده­کنندگان صورت­های مالی نیز باید از میزان سرمایه فکری شرکت آگاهی داشته باشند تا بتوانند آینده شرکت را پیش ­بینی و تصمیمات آگاهانه­ای اتخاذ کنند. پس شناسایی و ارزش­گذاری درست و صحیح سرمایه فکری شرکت­ها هم برای مدیران و هم برای استفاده­کنندگان صورت­های مالی امری ضروری می­باشد که روز به روز بر اهمیت آن افزوده می­ شود.

اهمیت و ضرورت بررسی سرمایه در گردش ناشی از این است که با وجود اهمیت زیاد سرمایه در گردش برای سازمان­ها، ادبیات سازمانی به طور سنتی بر روی مطالعۀ تصمیمات مالی بلند­­مدت متمرکز است و پژوهشگران نیز بیشتر به مطالعه در زمینۀ تجزیه و تحلیل سرمایه ­گذاری، ساختار سرمایه، تقسیم سود، ارزشیابی سازمان و موارد مشابه پرداخته­اند. اما باید توجه داشت سرمایه ­گذاری که شرکت­ها بر روی دارایی­ های کوتاه­مدت انجام می­ دهند و منابعی که با سر رسید کمتر از یک سال به کار برده می­شوند، قسمت عمدۀ اقلام ترازنامۀ شرکت را تشکیل می­ دهند (گارسیا و همکاران، ۲۰۰۷) و در این فضای اقتصاد چالشی که سازمان­های بین ­المللی راه­های جدیدی را برای رشد و بهبود عملکرد مالی و کاهش ریسک جستجو می­ کنند، سرمایه در گردش به عنوان منبعی مهم برای بهبود عملکرد مالی به شمار می ­آید (گانداولی، ۲۰۰۶).
۱-۴- هدف­های تحقیق
۱-۴-۱- هدف­های اصلی
هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.
۱-۴-۲- هدف­های فرعی
۱- بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) ­ شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
۲- بررسی تأثیر سرمایه در گردش بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) ­ شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
۳- بررسی تأثیر هر یک از عناصر سرمایه فکری شامل کارایی سرمایه به کار گرفته شده، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) ­شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
۱-۵- سؤال­های تحقیق
۱-۵-۱- سؤال­های اصلی
سؤال اساسی پژوهش حاضر این است که آیا سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) ­شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند؟
۱-۵-۲- سؤال­های فرعی
۱- آیا سرمایه فکری بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد؟
۲- آیا سرمایه در گردش بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد؟
۳- آیا هر یک از عناصر سرمایه فکری شامل کارایی سرمایه به کار گرفته شده، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) ­شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند؟
۱-۶- فرضیه ­های تحقیق
۱-۶-۱- فرضیه ­های اصلی
با توجه به اینکه عملکرد مالی با بهره گرفتن از سه شاخص عملکردی یعنی بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام و حاشیه سود اندازه ­گیری می­ شود، برای هدف اصلی پژوهش سه فرضیه­ اصلی به شرح زیر مطرح می­ شود:
۱- سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
۲- سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
۳- سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
۱-۶-۲- فرضیه ­های فرعی
۱- سرمایه فکری بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
۲- سرمایه در گردش بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
۳- سرمایه فکری بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
۴- سرمایه در گردش بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
۵- سرمایه فکری بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
۶- سرمایه در گردش بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
هم­چنین به منظور بررسی بیش­تر ابعاد موضوع سه فرضیه­ فرعی نیز به صورت زیر بیان می­ شود:
۷- هر یک از عناصر سرمایه فکری شامل کارایی سرمایه به کار گرفته شده، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری بر بازده دارایی­ های ­شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
۸- هر یک از عناصر سرمایه فکری شامل کارایی سرمایه به کار گرفته شده، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری بر بازده حقوق صاحبان سهام ­شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
۹- هر یک از عناصر سرمایه فکری شامل کارایی سرمایه به کار گرفته شده، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری بر حاشیه سود ­شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
۱-۷- مدل مفهومی تحقیق
مدل مفهومی تحقیق در شکل (۱-۱) نشان داده شده است.
متغیرهای مستقل اصلی
سرمایه فکری
Intellectual Capital
سرمایه در گردش
Working Capital
عملکرد مالی
Financial Performance
­
متغیر
وابسته
شکل (۱-۱) مدل مفهومی تحقیق
۱-۸- جامعۀ آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه