توانایی مالی:توانایی و ضعف مالی تامین کنندگان به طور مستقیم بر تامین خواسته های مشتری تاثیر گذار است .عواملی همچون ،نرخ اعتبار،ساختار سرمایه،سوددهی ،سرمایه در گردش،گردش موجودی،و نرخ بازده سرمایه ،می توانند به عنوان شاخص های ارزیابی مالی تامین کنندگان مورد استفاده قرار گیرند علاوه بر اینها ،پایداری و توانایی مالی تامین کنندگان باید به عنوان یک عامل اساسی در انتخاب تامبن کننده مدنظر قرار گیرند
توانایی مدیریتی:ارزیابی سازمان،ساختارو مدیریت نیز می تواند در فرایند انتخاب تامین کننده مورد توجه قرار می گیرد .اهداف ،استراتژی ها ،سیاستها ،ساختار سازمانی ،صلاحیت مدیران ،سیستم آموزشی،سیستم های اطلاعاتی و فرآیندهای تامین کنندگان از جمله مواردی هستند که می توانند در این ارزیابی مورد بررسی قرار گیرند ارزیابی عملکرد واخد های مختلف تامین کنندگان مانند واحدهای بازاریابی ،تولید و فروش نیز می توانند در این فرایند مفید واقع شوند . ( امانی شورباریکی،۱۳۹۲)
۲-۶-۳ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان:
انتخاب تامین کنندگان به دلیل هزینه های تامین مواد اولیه و سایر اجزای محصول نهایی که بخش اعظم هزینه های تولید یک محصول را در بر می گیرد یکی از مهم ترین مسائل در مدیریت زنجیره تامین محسوب می شود بنابراین ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان نقش مهمی در کاهش هزینه ها و مدت زمان ارائه محصول به بازار ایفا می کند این ارزیابی تاثیر بارزی بر هزینه ها و زمان تولید محصول دارد.انتخاب تامین کننده فرآیندی است که به واسطه آن تامین کنندگان بررسی ،ارزیابی و انتخاب می شود تا به عضوی از زنجیره تامین سازمان تبدیل شوند .محققین ،دلایل زیادی را برای تمایل سازمان ها به انتخاب یک منبع تامین و تعداد محدودی تامین کننده مطرح کردند

دلیل اول این است که انتخاب تامین کنندگان متعدد ،شرکت ها را از صرفه جویی های ناشی از مقیاس که به دلیل مقدار سفارش و منحنی یادگیری ایجاد می شود باز می دارد .
دومین دلیل به هزینه های بالای شبکه هایی با چندین تامین کننده در مقایسه با شبکه های یا تامین کنندگان محدود اشاره دارد
سومین دلیل به افزایش تعهد و اعتماد بین سازمان و تامین کننده محدود اشاره دارد و در نهایت آخرین دلیل مربوط به بازارهای رقابت جهانی است که شرکت ها را مجبور به انتخاب بهترین تامین کنندگان می کند (Farzipoor.saen2010)
به طور اساسی مسائل انتخاب تامین کننده دو نوع است:
انتخاب تامین کننده در حالتی که هیچ محدودیتی وجود ندارد به عبارتی هر کدام از تامین کنندگان به تنهایی قادر با تامین تمام نیازهای خریدار از جمله میزان تقاضا ،کیفیت و زمان تحویل می باشد (منبع یابی منفرد) در این حالت مدیریت تنها در مورد این که کدام تامین کننده بهترین است تصمیم گیری می کند
انتخاب تامین کننده در حالتی که هیچ محدودیت هایی در مواردی مانند ظرفیت تامین کننده و کیفیت محصول تامین کننده وجود دارد به عبارتی یک تامین کننده به تنهایی قادر به برآورد نیازهای خریدار نمی باشد و خریدار باید بخشی از تقاضای خود را ار یک تامین کننده و بخش دیگر تقاضا را از تامین کننده ی دیگر به منظور جبران کمبود یا کیفیت پایین تامین کننده اول ،تامین کند.بنابراین در این حالت بیشتر از یک تامین کننده باید انتخاب شود.(منبع یابی چند گانه) در این حالت مدیریت باید دو تصمیم اتخاذ کند :
اول این که کدام تامین کنندگان بهترین هستند ؟
و دوم از هر یک از تامین کنندگان انتخاب چه مقدار باید خریداری کرد؟
به طور کلی در تصمیمات مربوط به انتخاب تامین کننده دو موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است یکی این که چه معیارهایی باید استفاده شود و دیگری این که چه روش هایی برای مقایسه ی تامین کننده باید به کار رود(طالبی و ملا طایفه۱۳۹۰)
۲-۶-۴سطوح ارزیابی تامین کنندگان :
ارزیابی تامین کننده ممکن است در چهار سطح مختلف انتزاعی انجام گیرد:
سطح محصول:این سطح بر روی برقراری و بهبود کیفیت محصول تامین کننده متمرکز می شود.در اینجا بازرسی ورودی ها و بازرسی کیفیت انجام می گیرد که به تثبیت درجه تطابق کیفیت مواد ورودی می انجامد.
سطح فرایند: در اینجا هیچ محصولی در معرض بازرسی قرار نمی گیرد بلکه این فرایند تولید است که به دقت بررسی می گردد. ایده اصلی این روش این است که کیفیت محصول به شدت به فرایند تولیدی تامین کننده مربوط می شود.اگر این فرایند به واسطه اعمال مداوم روش های کیفیت تحت کنترل قرار گیرد،منجر به تولید محصول مطابق با استانداردهای کیفی و مشخصات تعیین شده می گردددر این شیوه ،وضع ماشین آلات تامین کننده و سیستم کنترل کیفیت وی در معرض ممیزی دقیق قرار می گیرد .
سطح سیستم تضمین کیفیت: تضمین کیفیت به معنای بررسی شیوه ای است که در آن رویه های مربوط به بازرسی کیفیت ایجاد شده ،بهنگام نگه داشته می شوند و بهبود می یابند. به بیان دیگر نه تنها رویه ها و دستورالعمل ها ، بلکه سازمان کیفیت نیز در معرض بررسی مشتری خواهد گرفت
سطح شرکت: این سطح بالاترین سطح بررسی است. در این شیوه ممیزان نه تنها بر جنبه های کیفی متمرکز می شوند بلکه جنبه های مالی را نیز در نظر می گیرند و سرانجام می خواهند از کیفیت مدیریت ایده بگیرند بدین ترتیب مشتری سعی دارد تعیین کند که تامین کننده در آینده نزدیک چگونه رقابت خواهد نمود(زرین ماه ،۱۳۹۱)
۲-۶-۵ مدیریت استراتژیک تامین کننده :
شرکتهای تولیدی برای تامین مواد و قطعات ،نیازمند برقراری ارتباط با تامین کنندگان زیادی می باشند و تعدد تامین کنندگان و حجم فراوان معاملات سبب افزایش این ارتباط و در نتیجه اهمیت مدیریت این روابط می شود مدیریت تامین کنندگان آنچنان پراهمیت است که شرکتها بدون برنامه ریزی و سازماندهی و اتخاذ سیاستهای مناسب قادر به اداره امور و ارتباط با تامین کننده نمی باشند .مهمترین این سیاست ها عبارتند از :
کاهش تعداد تامین کنندگان
بلند مدت بودن ارتباطات
کیفیت مطلوب
ثبات در کیفیت محصول
انعطاف پذیری
افزایش دقت در تکمیل سفارشات
انتخاب تامین کنندگان قابل اعتماد
ارائه بازخور مناسب
بهبود مستمر در فرایند همکاری
مشارکت تامین کننده در طراحی محصول
توان پاسخگویی به نوسانات تقاضا(سلطانی،۱۳۷۵)
۲-۶-۶منافع حاصل از ارزیابی تامین کنندگان :
توسعه برنامه های ارزیابی تامین کنندگان به شکل قدرتمندی منجر به ایجاد رویکردهای شفاف و سیستماتیک به خصوص در زمینه انتخاب تامین کننده گردیده است.همزمان با آن تحقیق در عملیات،روشها و تکنیک هایی را ارائه می ناید که تصمیم گیرندگان در زمینه خرید را با افزایش پیچیدگی و اهمیت تصمیمات آتی پشتیبانی نماید. این روش ها می توانند از طریق زیر اثربخشی تصمیمات خرید را بهبود بخشند:
کمک به خریداران در حل درست مساله که مانع از حذف تامین کنندگان مناسب خواهد شد
کمک به خریدار در انتخاب معیارهای بیشتر و مرتبط در انجام تصمیمات مدیریت خرید .به عبارت دیگر دید وسیعتر به هنگام تصمیم گیری درباره خرید یا ساخت
کمک به خریدار به قرار گرفتن در موقعیت بهتر تصمیم .به عبارت دیگر سرو کار داشتن با فاکتورهای غیر ملموس و تصمیم گیری گروهی(طالشی،۱۳۸۹)
۲-۷معیارهای انتخاب تامین کنندگان :
جدول (۱-۲) معیارهای انتخاب تامین کنندگان