مقدمه 2
فصل اول کلیات تحقیق
1-1-بیان مساله 4
1-2-ضرورت تحقیق. 6
1-3- اهداف تحقیق. 6
1-4- پرسش اصلی تحقیق. 6
1-5 -فرضیه تحقیق. 7
1-6- جنبه نوآوری تحقیق. 7
1-7- قلمرو تحقیق. 7
1-8- محدودیتهای تحقیق. 8
1-9- مفاهیم واژه‎ها 9
1-10- ساماندهی تحقیق. 9
فصل دوم مرور منابع و ادبیات تحقیق
2-1-ادبیات و نظریه‎های تحقیق. 13
2-1-1- ژئوپلیتیک. 13
2-1–1–1-مفهوم ژئوپلیتیک 13
2-1-1-2-پیدایش ژئوپلیتیک 14
2-1– 1–3- تفاوت جغرافیای سیاسی با ژئو پلیتیک 14
2-1– 1–4– تحول و تکوین. 15
2-1– 1–5- تعریف ژئو پلیتیک 15
2-1– 1–6– رویکرد ژئوپلیتیک 16
2-1–1–6–1-رویکرد ژئوپلیتیک در دورۀ افول. 17
2-1– 1– 6–2- ژئوپلیتیک سنتی. 18
2-1-1-7 -رویکرد ژئوپلیتیک در دوران نوین (ژئوپلیتیک پست مدرن) 19
2-1–2- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی. 20
2-1–3 – رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی. 21
2-1– 3–1- اهمیت ژئوپلیتیک انتقادی. 23
2-1-4 -ژئوپلیتیک جنگ سرد 25
2-1-5- ژئوپلیتیک نظم جهانی. 27
2-1-6-چشم انداز تئوری‎های ژئوپلیتیک 27
2-1-7- تحولات در ماهیت ژئوپلیتیک 28
2-2 -پیشینه تحقیق. 29
فصل سوم روش اجرای تحقیق (مواد و روش)
3-1 روش اجرای تحقیق. 36
3-1-1- نوع روش تحقیق. 36
3-1-2- روش گردآوری اطلاعات. 37
3-1-3- ابزار گردآوری اطلاعات. 37
3-1-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات. 37
3-2– منطقه خاورمیانه 38
3-2-1- اهمیت جغرافیای سیاسی خاور میانه و خلیج فارس 40
3-3- منطقه خلیج فارس 42
3-3-1- ویژگی‌های جغرافیایی خلیج فارس 43
3-3-1-1-آب و هوای خلیج فارس 43
3-3-1-2-اطلس‌های خلیج فارس 44
3-3-1-3-روز ملی خلیج فارس 44
3-3-1-4-اهمیت اقتصادی خلیج فارس 45
3-3-1-5-پیشینه دریانوردی در خلیج فارس 46
3-3-1-6-منابع غذایی خلیج فارس 46
3-3-2- خلیج فارس منطقه ای استراتژیک 47
3-3-2-1-اهمیت نظامی- راهبردی خلیج فارس 50
3-3-3 -علل اهمیت خلیج فارس 50
3-3-3-1-حمایت آمریکا و رفتارهای تحریک آمیز پادشاهی‎های عرب 50
3-3-3 -2- تقابل قدرت‎ها و شکل گیری الگوهای امنیتی در منطقه خلیج فارس 51
3-3-3-3- خلیج فارس امنیت منطقه ای و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی‎ایران. 56
3-3-3-3-1-شورای همکاری خلیج فارس و مسئله ی امنیت 57
3-3-3-3-2- شورای همکاری و جمهوری اسلامی‎ایران. 58
3-3-3-3-3-اعتمادسازی و ضرورت آن. 59
3-4- ویژگیهای جغرافیایی منطقه مورد مطالعه 63
3-4-1-‎ایران. 63
3-4-2- عراق. 70
3-5- جمع بندی. 71
فصل چهارم تاریخچه حضورآمریکا درعراق و‎ایران و یافته‎های تحقیق
4-1- اثرات حضور آمریکا در عراق. 75
4-1-1- علل اشغال و خروج اشغالگران از عراق. 75
4-1-2- سوابق تاریخی اشغال عراق. 75
4-1-3 -جاه طلبی‌های صدام و تاثیر آن درعراق. 76
4-1-3-1 -سیر تحولات و عوامل مهم ژئوپلیتیک عراق پس از اشغال. 77
4-1-3-2-گروه‌های اصلی مسلح در عراق. 78
4-1-4-علل اشغال عراق توسط آمریکا و انگلیس 78
4-1-5- نتایج اشعالگری نظامی‎در عراق: 79
4-1-5-1- علت خروج سربازان اشغالگر. 79
4-1-6- بررسی علل ادامه ناامنی پس از خروج اشغالگران از عراق. 80
4-1-6-1- استراتژی آمریکا پس از خروج از عراق: 80
4-1-6-2- علت انفجارات عراق و ادامه نا امنی از سوی مثلث هماهنگ فتنه 81
4-1-6-3- اهداف از سرگیری فتنه قومی‎در عراق. 81
4-1-6-4- راه‌های برون رفت دولت نوری مالکی. 81
4-1-7- وضعیت عراق پس از اشغال توسط آمریکا و متحدانش 82
4-1-7-1-دلائل افت اقتصاد عراق. 82
4-1-7-2- خلف وعده جامعه جهانی و اشغال‌گران در پرداختن سهم خود برای بازسازی عراق. 83
4-1-7-3-فساد مالی حاکم بر پیکره بوروکراسی عراق. 83
4-1-7-4- عدم توفیق در بازسازی صنایع نفت 83
4-1-7-5-کمبود شدید برق. 84
4-1-7-6-اختلافات قومی، مذهبی و نژادی داخلی. 85
4-1-7-7-نارضایتی همسایگان عراق از حمله آمریکا 85
4-1-7-8- هدف از اشغال عراق. 86
4-1-8- عراق و صادرات نفت. 87
4-1-9 -چالش‌های حضور آمریکا در عراق. 88
4-2- کمک حکومت‎ایران به شبه‌نظامیان اسلام‌گرای شیعه 89
4-2-1- خروج نیروهای آمریکایی از عراق. 90
4-2-2 -عدم وجود استراتژی مشخص پس از اشغال. 90
4-2-3- ریشه‌های ناامنی. 91
4-2-4- اختلافات داخلی. 92
4-2-5-چالش‌های نیروهای آمریکایی. 92
4-2-6- لزوم خروج نیروهای نظامی. 94
4-2-7- پیامدهای سیاست‌های آمریکا 95
4-2-7-1- استراتژی جدید آمریکا در عراق. 96
4-2-7-2- اهداف استراتژی جدید 97
4-2-8- روابط‎ایالات متحده آمریکا و عراق در جنگ‎ایران و عراق. 98
4-2-8-1-روابط دیپلماتیک 98
4-2-8-2- برخی از کمک‌های نظامی. 99
4-2-8-3- تاثیر کمک‌های نظامی‎آمریکا به عراق بر اقتصاد آمریکا 100
4-2-8-4- برخی از کمک‌های اطلاعاتی. 101
4-2-8-5- اعترافات خلبان‎های وی‎ای پی عراق. 101
4-2-8-6- برخی از کمک‌های مالی. 102
4-3- عراق در سیاست استراتژیک‎ایران. 102
4-3-1- ساختار قدرت و هویت در سال 2003. 103
4-3-2- خطیر بودن اهمیت امنیت. 104
4-3-2-1- نقش جغرافیای سیاسی عراق. 104
4-3-2-2- تحولات داخلی. 104
4-3-2-3- چالش مذهبی. 105
4-3-2-4- چالش هویت قومی. 105
4-3-2-5- تاثیر سیاسی استراتژیک 106
4-3-2-6- مصالح رقبای منطقه‎ای. 106
4-4-آمریکا و گسترش نفوذ‎ایران. 108
4-4-1- تهدیدها و فرصت‎ها 109
4-5- دلایل و اهداف اشغال نظامی‎عراق. 111
4-5-1- انهدام سلاح‎های کشتار جمعی. 112
4-5-2- جنگ علیه تروریسم 113
4-5-3- تهدید کشورهای همسایه از طرف عراق. 113
4-5-4- آزادی مردم عراق و اعطای دموکراسی. 114
4-5-5- پی گیری و تحقق طرح‎های سلطه جویانه. 115
4-5-6- دست یابی و کنترل نفت عراق. 115
4-5-7- مقابله با جهان اسلام 116
4-6 -تاریخچه روابط عراق و‎ایران. 117
4-7- اهمیت عراق در امنیت ملی‎ایران. 117
4-7-1-نقش ژئوپلیتیکی عراق در امنیت ملی‎ایران. 118
4-7-2- تحولات داخلی عراق وامنیت ملی‎ایران. 118
4-7-3- چالش‎های مذهبی. 119
4-7-4- چالش‎های ناشی از هویت‎های قومی. 119
4-7-5- تاثیرات سیاسی – استراتژیک 120
4-8- راهبردهای سیاسی – امنیتی‎ایران در عراق جدید 120
4-9- راهبرد بهینه سیاسی- امنیتی‎ایران در عراق نوین. 123
4-10- جمع بندی. 131
فصل پنجم نتیجه گیری و پاسخ فرضیه‎ها
5-1- ارزیابی فرضیه‎ها 134
5-2- نتیجه گیری. 141
5-3- پیشنهادات 145
منابع و ماخذ 148
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                       صفحه
جدول 2-1- تفاوت‎های ژئوپلیتیک سنتی و ژئوپلیتیک انتقادی. 23
جدول 3-1- اهمیت و جایگاه منطقه خلیج فارس در ذخایر و تامین انرژی کشورها ( اتحادیه اروپا و‎ایالات متحده آمریکا) 50
جدول 3-2- طول مرزهای جمهوری اسلامی‎ایران. 69
 
 
فهرست نقشه
عنوان                                                                                                       صفحه
نقشه 3-1- کشورهای همجوار‎ایران منبع: نامی‎و اخباری، 1389، ص 189. 67
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

چکیده
 

بعد از حادثه یازده سپتامبر 2001، سیاست خارجی آمریکا وارد مرحله تهاجمی‎جدیدی شد و خاورمیانه به اصلی‌ترین حوزه فعالیت‌ها و اقدامات‎این کشور تبدیل شد. حمله آمریکا به عراق در سال 2003، مهم‌ترین اقدام‎این کشور در دوره بعد از یازده سپتامبر در خاورمیانه بود که حضور مستقیم نظامی‎آن کشور در منطقه را به شدت افزایش داد. حضور نیروهای آمریکایی در عراق و چالش‌ها و ناکامی‌های جدی و تأثیرگذار آن در‎این کشور نه تنها مهم‌ترین اقدام و مسئله آمریکا در خاورمیانه، بلکه اصلی‌ترین دغدغه سیاست خارجی‎این کشور در عرصه بین‌المللی محسوب می‌شد. آمریکا از سال 2003، در عراق با چالش‌های مختلفی روبرو شد و نتوانست به اهداف طراحی شده