موارد غیر قراردادی است به طوری که هر گاه مدیر مرتکب تخلفات غیر قراردادی در مقابل اشخاص ثالث گردد در این صورت هم شرکت علی‌الاصول مسئول است اما اگر اقدام مدیر در راستای امور اداری نباشد بلکه شخصی باشد و یا موارد اتلاف و تسبیب اتفاق بیفتد مدیر شخصاً مسئول است و همچنین در مواردی که مدیر مرتکب تخلفات قانونی و همچنین نقض وظایف مقرره در قوانین و اساسنامه شود نیز مسئولیت دارد که عمده مسئولیت وی در برابر شرکت است و البته گاهی مسئولیت وی در برابر شرکاء نیز قابل تصور است و در عین حال بعضی موارد تخلفات مدیر از قوانین و مقررات و اساسنامه اگر موجب شود که شرکت نتواند به جهت عدم وجود اموال در برابر اشخاص ثالث پاسخگو باشد چه بسا مدیر متخلف در برابر شخص ثالث هم پاسخگو باشد.
موارد فوق عمدتاً در حقوق ایران و انگلیس مشابه است ولی در حقوق انگلیس در بعضی موارد دارای تفاوت‌هایی است از جمله هر گاه مدیر از موضوع و حدود اختیارات مندرج در اساسنامه خارج شود برخلاف حقوق ایران، همچنان شرکت در مقابل شخص ثالث مسئول است.
کلید واژگان: مسئولیت، مدیران، شرکت، ثالث.
فهرست
مقدمه. 1
1ـ طرح موضوع. 1
2ـ سوالات تحقیق 3
3ـ ضرورت تحقیق 3
4ـ فرضیات. 3
5ـ محدوده موضوع. 4
6ـ اهداف تحقیق 4
7ـ روش تحقیق 4
8ـ فهرست مطالب. 4
بخش اول: کلیات. 5
فصل اول: تعریف و ماهیت حقوقی شرکت‌های با مسئولیت محدود در حقوق ایران و انگلیس 6
مبحث اول: حقوق ایران. 6
گفتار اول: تعریف شرکت به طور کلی و شرکت با مسئولیت محدود. 6
بند اول: تعریف شرکت به طور کلی 6
الف: تعریف شرکت مدنی 6
ب: تعریف شرکت تجاری 7
بند دوم: تعریف شرکت با مسئولیت محدود. 8
گفتار دوم: ماهیت حقوقی شرکت با مسئولیت محدود. 10
مبحث دوم: حقوق انگلیس 11
گفتار اول: تعریف و انواع شرکت‌ها در حقوق انگلیس 11
گفتار دوم: تعریف و بررسی خصوصیات شرکت با مسئولیت محدود. 12
فصل دوم: قائل شدن شخصیت حقوقی برای شرکت با مسئولیت محدود و نتایج ناشی از آن. 15
مبحث اول: حقوق ایران. 15
گفتار اول: مبنای حقوقی شخصیت حقوقی شرکت. 15
گفتار دوم: آغاز و پایان شخصیت حقوقی شرکت با مسئولیت محدود. 15
گفتار سوم: نتایج شخصیت حقوقی شرکت. 16
مبحث دوم: حقوق انگلیس 17
گفتار اول: مبنای حقوقی شخصیت حقوقی و نتایج شخصیت حقوقی 17
گفتار دوم: احصاء موارد نادیده گرفتن شخصیت حقوقی 18
فصل سوم: حقوق و وظایف و مسئولیت شرکاء شرکت با مسئولیت محدود در حقوق ایران و انگلیس 20
مبحث اول: حقوق شرکاء در حقوق ایران و انگلیس 20
گفتار اول: حقوق شرکاء در حقوق ایران. 20
گفتار دوم: حقوق شرکاء در حقوق انگلیس 21
مبحث دوم: وظایف شرکاء در حقوق ایران و انگلیس 24
گفتار اول: وظایف شرکاء در حقوق ایران. 24
گفتار دوم: وظایف شرکاء در حقوق انگلیس 25
مبحث سوم: مسئولیت شرکاء در حقوق ایران و انگلیس 25
گفتار اول: مسئولیت شرکاء در حقوق ایران. 25
گفتار دوم: مسئولیت شرکاء در حقوق انگلیس 26
فصل چهارم: بررسی مدیریت شرکت‌های با مسئولیت محدود در حقوق ایران و انگلیس 27
مبحث اول: حقوق ایران. 27
مبحث دوم: حقوق انگلیس 30
فصل پنجم: اختیارات و وظایف مدیر یا مدیران شرکت با مسئولیت محدود. 31
مبحث اول: حقوق ایران. 31
مبحث دوم: حقوق انگلیس 32
فصل ششم: منشأ و مبنای مسئولیت مدیران شرکت با مسئولیت محدود. 35
مبحث اول: منشأ مسئولیت مدیران. 35
مبحث دوم: تحلیل مبنای مسئولیت مدیر. 36
بخش دوم: بررسی مسئولیت شرکت با مسئولیت محدود و مسئولیت مدیران در برابر اشخاص ثالث و در برابر یکدیگر در موارد قراردادی   38
مبحث اول: بررسی مسئولیت هر یک با توجه به معیار «تحقق شخصیت حقوقی» 39
گفتار اول: حقوق ایران. 39
بند اول: مسئولیت شرکت. 39
بند دوم: مسئولیت مدیران. 41
بند سوم: مسئولیت هر یک در مقابل دیگری 42
گفتار دوم: در حقوق انگلیس 44
مبحث دوم: بررسی مسئولیت هر یک با توجه به معیار «موضوع شرکت» 45
گفتار اول: حقوق ایران. 45
بند اول: مسئولیت شرکت. 45
بند دوم: مسئولیت مدیران. 46
بند سوم: مسئولیت هر یک در مقابل دیگری 47
گفتار دوم: حقوق انگلیس 47
بند اول: بررسی مسئولیت شرکت و مسئولیت مدیر در شرکت‌های متفاوت. 47
بند دوم: مسئولیت هر یک در مقابل دیگری 51
مبحث سوم: بررسی مسئولیت هر یک با توجه به معیار «حدود اختیارات مقرره برای مدیران» 53
گفتار اول: حقوق ایران. 53
بند اول: مسئولیت شرکت. 53
بند دوم: مسئولیت مدیران. 55
بند سوم: مسئولیت هر یک در مقابل دیگری 56
گفتار دوم: حقوق انگلیس 57
بند اول: بررسی مسئولیت شرکت و مسئولیت مدیر در شرکت‌های متفاوت. 57
بند دوم: مسئولیت هر یک در مقابل دیگری 59
مبحث چهارم: بررسی مسئولیت هر یک با توجه به معیار «اخذ تصمیم از سوی هیئت مدیره جهت انعقاد قرارداد و ذکر سمت به هنگام انعقاد قرارداد با ثالث» 60
گفتار اول: حقوق ایران. 60
بند اول: مسئولیت شرکت. 60
بند دوم: مسئولیت مدیران. 64
بند سوم: مسئولیت هر یک در مقابل دیگری 65
گفتار دوم: در حقوق انگلیس 66
بخش سوم: بررسی مسئولیت شرکت با مسئولیت محدود و مسئولیت مدیران در برابر اشخاص ثالث در موارد غیر قراردادی و قانونی و مسئولیت مدیران در موارد نقض وظایف قانونی در برابر شرکت. 67
مبحث اول: بررسی مسئولیت شرکت با مسئولیت محدود و مسئولیت مدیران در برابر اشخاص ثالث در موارد غیر قراردادی و قانونی   68
گفتار اول: در حقوق ایران. 68
بند اول: بررسی مسئولیت شرکت با مسئولیت محدود در برابر اشخاص ثالث در موارد غیر قراردادی و قانونی   68
بند دوم: بررسی مسئولیت مدیران شرکت با مسئولیت محدود در برابر اشخاص ثالث در موارد غیر قراردادی و قانونی   71
بند سوم: مسئولیت شرکت و مدیران در قبال یکدیگر در موارد غیر قراردادی و قانونی، پس از ایفای وظایف مزبور در مقابل شخص ثالث. 73
گفتار دوم: حقوق انگلیس 74
مبحث دوم: بررسی مسئولیت مدیران در موارد نقض وظایف قانونی در برابر شرکت و شرکاء. 76
گفتار اول: حقوق ایران. 76
بند اول: بررسی مسئولیت مدیران در موارد نقض وظایف قانونی در برابر شرکت. 76
بند دوم: بررسی مسئولیت مدیران در موارد نقض وظایف قانونی در برابر شرکاء. 78
گفتار دوم: حقوق انگلیس 79
بند اول: بررسی مسئولیت مدیران در موارد نقض وظایف قانونی در برابر شرکت. 79
بند دوم: بررسی مسئولیت مدیران در موارد نقض وظایف قانونی در برابر شرکاء. 84
نتایج و پیشنهادات. 85
الف: نتایج 85
ب: پیشنهادات. 86
منابع 87
Abstract 89

مقدمه
 

1ـ طرح موضوع
 

یکی از موضوعات مهم قابل طرح در قلمرو شرکت‌های تجاری از جمله شرکت با مسئولیت محدود، همانا بحث مسئولیت مدنی است وقتی بحث مسئولیت مدنی شرکت با مسئولیت محدود مطرح می‌شود، همراه با آن بحث مسئولیت مدنی مدیران نیز قابل طرح است. هر چند علی‌الاصول مدیران از طرف شرکت مبادرت به اقدام می‌کنند و در این صورت شرکت به عنوان شخص حقوقی باید مسئول باشد اما گاهی اقدام مدیر به نحوی است که چارچوب موازین قانونی یا اساسنامه را رعایت نمی‌کند به همین جهت موجب می‌گردد که به جای شرکت، مدیر مسئول باشد. بنابراین ترسیم مسئولیت بین شرکت و مدیر از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین دلیل تبیین مسئولیت این دو باید با هم صورت پذیرد. از طرفی انواع مسئولیت هر یک نیز باید بررسی شود بدین ترتیب که گاهی مسئولیت هر دو در مقابل اشخاص ثالث قابل طرح است و گاهی در مقابل شرکاء و همچنین گاهی مسئولیت هر یک در مقابل دیگری مطرح است و گاهی نوع مسئولیت متفاوت است به طوری که وقتی مسئولیت هر یک در مقابل اشخاص ثالث مطرح می‌شود گاهی از نوع قراردادی و گاهی غیرقراردادی و قانونی است که هر یک از شقوق فوق مستلزم بررسی جداگانه است. اما چه بسا دو محور اساسی و مهم در بحث مسئولیت در شقوق فوق از محورهای دیگر مهمتر است و آن همانا «موضوع و حدود اختیارات» است. از طرفی بحث مسئولیت به شرح فوق زمانی اهمیت بیشتر می‌یابد که موضوع با شرکت‌های با مسئولیت محدود در حقوق انگلیس مورد مقایسه قرار می‌گیرد. در حقوق انگلیس شرکت‌های با مسئولیت محدود تحت عنوان Private Companies limited by shares به عنوان یکی از انواع شرکت‌های ثبت شده مورد بررسی قرار می‌گیرند. در مقام مقایسه موجب می‌شود که برخی از موارد مثبت و مهم که می‌تواند مورد بهره‌برداری در حقوق ایران قرار گیرد استخراج شود. لذا روش تطبیقی می‌تواند به این ترتیب به عنوان روش مهم و مثبت در جهت اصلاح و تکمیل قانون مورد نظر در حقوق ایران ارزیابی شود از جمله موارد مثبت اینکه در حقوق انگلیس که در قدیم هر چند آلتراوایرز (Ultra Vires) به عنوان یکی از موارد اصول و مهم بود به طوری که اگر مدیران از موضوع و حدود اختیارات تجاوز می‌کردند شرکت مسئول تلقی نمی‌شد ولی در قانون فعلی از این قاعده عدول شده و در حال حاضر به نحوی است که اگر مدیر حتی از موضوع و حدود اختیارات تجاوز کند همچنان شرکت مسئول تلقی می‌شود و این قاعده عملاً به نفع اشخاص ثالث می‌باشد که در حقوق ایران می‌توان از این روش تاثیر پذیرفت به هر ترتیب روش تطبیقی شرکت‌های با مسئولیت محدود در حقوق ایران با انگلیس می‌تواند بسیار نافع باشد که در پایان‌نامه حاضر به تمامی موارد پرداخته شده به طوری که به صورت گام به گام تمامی عناوین در حقوق ایران و انگلیس مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است و در عین حال متناسب با هر بحث، لایحه جدید قانون تجارت هم پرداخته شده است.

2ـ سوالات تحقیق
 

الف: آیا مسئولیت شرکت با مسئولیت محدود در حقوق ایران و انگلیس در برابر اشخاص ثالث یک اصل است و مسئولیت مدیران یک استثناء؟
ب: آیا صرف اقدام مدیران در مقام نماینده، برای شرکت ایجاد مسئولیت می‌کند؟
ج: آیا صرف تخلف مدیر، موجب ایجاد مسئولیت مستقیم وی در مقابل شرکت است؟
د: آیا در قانون بین مسئولیت شرکت و مدیران تفکیک دقیقی وجود دارد؟
هـ: آیا بین حقوق ایران و حقوق انگلیس تفاوتی از جهات فوق وجود دارد؟

3ـ ضرورت تحقیق
 

از آنجا که در خصوص مسئولیت شرکت و مدیران در مقابل اشخاص ثالث و در مقابل شرکاء و در روابط با یکدیگر جز آن مطالبی که در کتب حقوقی آن هم به صورت کلی نگاشته شده است به صورت جزئی تحقیق و بررسی صورت نپذیرفته است لذا مجموعه حاضر می‌تواند مفید باشد.

4ـ فرضیات
 

فرضیات قابل طرح در حقوق ایران و انگلیس به شرح ذیل می‌باشد:
الف: به نظر می‌رسد هر گاه در خصوص مسئولیت بین شرکت و مسئولیت مدیر در مقابل شخص ثالث تردید شود، اصل بر مسئولیت شرکت است.
ب: به نظر می‌رسد صرف تخلف مدیر موجب ایجاد مسئولیت برای مدیر در قبال شرکت نخواهد شد.
ج: به نظر می‌رسد قاعده کلی بر این است که هر گاه شرکت در مقابل اشخاص ثالث به جهت تخلف مدیر پاسخگو باشد حق رجوع به مدیران را ندارد.
د: به نظر می‌رسد قاعده کلی بر این است که در صورت پاسخگویی مدیر در مقابل اشخاص ثالث، حق رجوع به شرکت محفوظ است.
ه: به نظر می‌رسد در خصوص مسئولیت شرکت، مدیر بین حقوق ایران و انگلیس تفاوت‌های اساسی وجود دارد.

5ـ محدوده موضوع
 

در این مجموعه با در نظر گرفتن قوانین و نظریه حقوقدانان و رویه قضایی به بحث و بررسی پیرامون شرایط لازم برای تحقق مسئولیت شرکت در مقابل اشخاص ثالث و همچنین شرایط لازم برای تحقق مسئولیت شرکت در مقابل اشخاص ثالث و همچنین شرایط لازم برای تحقق مسئولیت مدیران و همچنین مسئولیت متقابل آنها نسبت به یکدیگر خواهیم پرداخت.

6ـ اهداف تحقیق
 

الف: شناخت ابهام قانونی در خصوص موضوع و ارائه راهکاری قانونی و قضایی در این مورد.