۳-۶- بررسی ابزار پژوهش
استفاده از گویه‏ها و پرسش‌های متعدد، مسئله روایی و اعتبار داده‌ها را مطرح می‌کند. در واقع یک ابزار خوب باید از تعدادی ویژگی‌های مطلوب مانند عینیت، سهولت اجزاء، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد. مهم‌ترین موارد ذکر شده در این ویژگی‌ها روایی و پایایی است (مؤمنی و فعال قیومی، ۱۳۸۷ : ۲۰۵) .
۶-۳-۱- بررسی روایی ابزار پژوهش
روایی از واژه‌ی روا، به معنای جایز و درست گرفته شده و روایی به معنای صحیح و درست بودن است (خاکی،۱۳۸۲: ۲۸۸). روایی ابزار اندازه گیری یعنی هنگامی که به امید مطالعه‌ی یک مفهوم مجموعه ای از پرسش‌ها را مطرح می‌کنیم، چگونه می‌توانیم اطمینان یابیم که واقعاً به اندازه گیری مفهوم مورد نظر پرداخته‌ایم یا چیز دیگری را سنجیده‌ایم. آزمون‌های روایی را در ۳ گروه گسترده می‌توان دسته بندی نمود: روایی محتوا، روایی وابسته به معیار و روایی سازه (سکاران، ۱۳۸۸: ۲۲۳).
به منظور اندازه گیری سرمایه‏ی اجتماعی، با در نظر گرفتن مدل پاتنام، از تلفیق پرسشنامه های احمدی فیروزجائی و همکاران (۱۳۸۵)؛ غفاری و اونق (۱۳۸۵)؛ مرشدی و شیری (۱۳۸۷)؛ بالن و اونیکس (۱۹۹۸) و اسوندسون و هجللوند ( ۲۰۰۰ ) استفاده گردید که روایی آن‌ها احراز شده بود. برای اطمینان از سهولت فهم پرسش‌ها، ابتدا تعداد محدودی پرسشنامه (۳۰ پرسشنامه)، بین افراد توزیع گردید و نظرات آن‌ها را نسبت به متن و معنای پرسش‌های موجود بررسی نمودیم و در نهایت به منظور اندازه گیری سرمایه‏ی اجتماعی از ۳۶ گویه استفاده گردید.

همچنین از روایی محتوا نیز به منظور بررسی روایی پرسشنامه استفاده گردید. روایی محتوا، روشی برای سنجش میزان اعتبار اجزای تشکیل دهنده‌ی یک ابزار اندازه گیری می‌شود که معمولاً توسط افراد متخصص در موضوع مورد مطالعه انجام می‌گیرد. از این رو روایی محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد (کلانتری، ۱۳۸۵: ۷۷). به منظور بررسی این روایی، شاخص‌ها و سؤالات توسط خبرگان مورد ارزیابی قرار گرفت و برخی از سؤالات حذف و تعدادی سؤال نیز به پرسشنامه اضافه شد تا از نظر علمی بار پرسشنامه قابل قبول گردد.
۳-۶-۲- بررسی پایایی ابزار پژوهش
اعتبار یا اعتماد پذیری ابزار، میزان پایایی و سازگاری آن را در اندازه گیری یک مفهوم نشان می‌دهد. توانایی ابزار در حفظ پایایی خود در طول زمان – علیرغم شرایط غیر قابل کنترل آزمون وضعیت خود پاسخگویان حاکی از پایداری آن و تغییر پذیری اندک آن می‌باشد. برای آزمون پایداری دو راه وجود دارد: ضریب باز آزمایی و اعتبار آزمون‌های موازی (سکاران، ۱۳۸۸: ۲۲۷).
در این پژوهش به منظور اندازه گیری پایایی ابزار اندازه گیری سرمایه‌ی اجتماعی از آلفای کرونباخ استفاده گردید. معمولاً در مطالعات اگر ضریب آلفای کرونباخ بیش از ۶/۰ باشد، اعتبار نسبی گویه‏ها و لذا مفهوم مورد نظر را تصدیق می‌کنند (ایمانی جاجرمی، ۱۳۸۵ :۲۱۰). پس از سنجش پایایی مفاهیم مورد نظر، مقادیر زیر برای آلفای کرونباخ به دست آمد.
جدول ۳-۲- بررسی پایایی ابزار پژوهش

همچنان که داده های جدول نشان می‌دهد برای تمام متغیر های مورد سنجش، مقادیر آلفای کرونباخ بالاتر از ۶/۰ شده است که گویای این واقعیت می‌باشد که سؤالات پرسشنامه از انسجام درونی مناسبی برخوردار هستند.
۳-۷- روش توزیع پرسشنامه
پرسشنامه را می‌توان به طریق حضوری یا از طریق پست بین پاسخ دهندگان توزیع کرد. بزرگ‌ترین امتیاز شیوه‌ی حضوری این است که خود پژوهشگر یا یکی از اعضای گروه پژوهش می‌تواند هرگونه تردیدی را که پاسخ دهندگان در مورد هر یک از سؤالات دارند بلادرنگ برطرف کند و همچنین پژوهشگر این فرصت را دارد که موضوع پژوهش را معرفی کند و پاسخ دهندگان را برانگیزد که پاسخ‌های صادقانه بدهند (سکاران، ۱۳۸۸: ۲۶۰).
در این پژوهش نیز تکمیل پرسشنامه با حضور پژوهشگر انجام شد تا در صورت نیاز به سؤالات و ابهامات پاسخگویان پاسخ داده شود. به منظور توزیع پرسشنامه بین افراد، پس از اخذ مجوز در چندین نوبت به ادارات صنایع دستی استان فارس، صنف قالیبافان شیراز، کمیته‌ی امداد امام خمینی شیراز، اداره بهزیستی شیراز و صندوق مهر امام رضا (ع) شیراز مراجعه و پرسشنامه بین شاغلان کسب‏وکار خانگی و به طور همزمان بین افراد فاقد کسب‏وکار خانگی مراجعه کننده به این ادارات توزیع گردید.
لازم به ذکر می‌باشد که در ابتدا تعداد محدودی پرسشنامه (۳۰ پرسشنامه) بین شاغلان کسب‏وکار خانگی توزیع گردید و پس از بررسی روایی و پایایی آن، تعداد ۴۶۰ پرسشنامه بین شاغلان کسب‏وکار خانگی توزیع گردید که در نهایت ۳۸۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بین افراد فاقد کسب‏وکار نیز تعداد ۱۵۵ پرسشنامه توزیع گردید که در نهایت ۱۳۰ پرسشنامه جمع آوری گردید.
۳-۸- متغیر های پژوهش
تعریف عملی، یک مفهوم را به صورت اعمال و اموری که در مطالعه به عنوان معرف و معادل آن مشخص می‌شود، تعریف می‌کند. چنین تعریفی معانی مفاهیم را لمس پذیر می‌کند و روش‌های اندازه گیری که ملاک‌هایی را برای کاربرد تجربی مفاهیم به دست می‌دهد، طرح و خلاصه می‌کند (هومن، ۱۳۸۳: ۹۸).
۳-۸-۱- متغیر مستقل
متغیر مستقل اصلی در این پژوهش سرمایه‌ی اجتماعی می‌باشد. پاتنام، سرمایه‌ی اجتماعی را مجموعه ای از مفاهیمی مانند اعتماد (بین شخصی، تعمیم یافته و نهادی)، هنجارها (معامله به مثل) و شبکه‌ها (رسمی و غیر رسمی) می‌داند که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه‌ی اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنان را تأمین خواهد کرد (پاتنام، ۱۳۸۰: ۲۲۵).
- اعتماد بین شخصی (درون گروهی)^[۴۰]: منظور از اعتماد شخصی، میزان اعتماد افراد نسبت به دوستان و آشنایان خود می‌باشد و در شکل قرض دادن پول، امانت دادن وسایل به یکدیگر و قبول ضمانت آن‏ها نمایان می‌شود که سؤالات ۲ تا ۶ پرسشنامه مربوط به شاغلان کسب‏وکار خانگی و سؤالات ۲ تا ۴ پرسشنامه مربوط به افراد فاقد کسب‏وکار این عامل را می‌سنجند.
- اعتماد تعمیم یافته (اجتماعی)^[۴۱]: بیانگر میزان اعتماد و نگرش شاغلان کسب‏وکار خانگی و افراد فاقد کسب‏وکار به افراد و گروه های مختلف جامعه و به عبارتی دیگران تعمیم یافته می‌باشد و با گویه‏هایی چون قابل اعتماد دانستن مردم، قرض دادن پول به آن‌ها و اعتماد و منصفانه بودن مطالب روزنامه‌ها بیان می‌شود. سؤالات ۱، ۷، ۸ و ۱۳ پرسشنامه مربوط به شاغلان کسب‏وکار خانگی و سؤالات ۱، ۵، ۶ و ۱۱ پرسشنامه مربوط به افراد فاقد کسب‏وکار این عامل را می‌سنجند.
- اعتماد به نهادها^[۴۲]: بیانگر میزان اعتماد افراد به نهادهای دولتی مانند بانک‌ها، ادارات دولتی، نیروی انتظامی و شرکت‌های تعاونی می‌باشد که سؤالات ۹ تا ۱۲ پرسشنامه مربوط به شاغلان کسب‏وکار خانگی و سؤالات ۷ تا ۱۰ پرسشنامه مربوط به افراد فاقد کسب‏وکار این عامل را می‌سنجند.
- شبکه­ روابط غیر رسمی^[۴۳]: نشان دهنده‌ی روابط غیر رسمی افراد با دوستان و آشنایان می‌باشد و به شکل میزان گفتگو با اعضای خانواده، ملاقات با خویشاوندان و نظایر آن اندازه گیری می‌کنند. سؤالات ۱۴، ۱۷، ۱۸، ۳۰ تا ۳۲ و ۳۶ پرسشنامه مربوط به شاغلان کسب‏وکار خانگی و سؤالات ۱۴، ۱۵ و ۲۲-۲۴ پرسشنامه مربوط به افراد فاقد کسب‏وکار این عامل را می‌سنجند.
- شبکه­ روابط رسمی^[۴۴]: نشان دهنده‌ی روابط شاغلان کسب‏وکار خانگی و افراد فاقد کسب‏وکار با افراد غریبه و افرادی چون کارشناسان و مدیران ادارات مربوط به کسب‏وکارشان، صحبت با مسئولان در مورد مشکلاتشان و نظایر آن اندازه گیری می‌شود. سؤالات ۱۵، ۱۹، ۲۴-۲۶ و ۳۳-۳۶ پرسشنامه مربوط به شاغلان کسب‏وکار خانگی و سؤالات۱۲، ۱۶ و ۲۵ پرسشنامه مربوط به افراد فاقد کسب‏وکار این عامل را می‌سنجند.