۳-۲- شرحی بر روش پژوهش
در ادبیات پژوهش ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﯽ ﻣطالعاﺕ ﺑﻪ سه ﺩﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ شوند:
-
- مطالعات اولیه[۲۳]: ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ بررسی و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ به ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ مثل ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﺎﺕ، ﮐﺎﺭﺁﺯﻣﺎﻳﯽ ﺑﺎﻟﻴﻨﯽ، بررسی و ﭘﺎﻳﺶ ﻫﺎ و…
-
-
- ﻣطالعات ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ[۲۴]: ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﻭﻟﻴﻪ و به منظور ترکیب و تحلیل اطلاعات مطالعات اولیه ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ مثل بررسی متون و … که شامل اطلاعات جدیدی نمی باشند. البته تعاریف دیگری نیز از مطالعات ثانویه قابل ارائه است. بررسی مجدد و تحلیل دوباره اطلاعات موجود برای پاسخ به سوالات جدیدی که در زمان طراحی مطالعه مدنظر نبوده اند (حجاری زاده؛ ۱۳۸۷).
-
-
- مطالعات ثالثه[۲۵]: شامل مجموعه ای از مطالعات اولیه و ثانویه می باشند که هدف آنها ارائه یک نمای کلی از یافته های کلیدی تحقیقاتی و معرفی اصول و روش ها بصورت نظام مند است.
جدول ۳-۲- تقسیم بندی انواع مطالعات در ادبیات
(منبع:University of Illinois at Chicago,)
انواع مطالعات اولیه نتایج پژوهش اصلی و عینی در مجلات، پایان نامه ها، کنفرانس ها و مکاتبات |
انواع مطالعات ثانویه فهرست بندی، خلاصه سازی یا بررسی متون |
انواع مطالعات ثالثه دانشنامه ، کتاب راهنما، روزنامه |
منابع: NEJM, JAMA | منابع: PubMed, CINAHL, Cochrane Library, Web of Science | منابع: Goodman & Gilman’s, Williams Obstetrics |
۳-۳- شرحی بر بررسی متون
بررسی متون منابع ثانویه ای هستند که هیچ گونه کار تجربی جدید یا ابتکاری را گزارش نمی دهند و توسط شخص به منظور در نظر گرفتن نقاط بحرانی دانش فعلی شامل یافته های اساسی و همچنین کمک های نظری و روش شناختی به یک موضوع خاص نوشته می شوند.
در تعریفی ساده تر، مرور متون بررسی مقالات دانشگاهی، کتاب ها و دیگر منابع (رساله ها، تزها، پایان نامه ها، شرح کنفرانس ها و همایش ها)مرتبط با بحثی خاص، تحقیق یا تئوری است که به شرح، خلاصه و ارزیابی منتقدانه کلیه کارها می پردازد و هدف اصلی آن، مروری بر همه نوشته ها و مطالب منتشر شده حول موضوعی خاص است.
طبق گفته بامِیستر و لِری، بررسی متون روشی مفید جهت توسعه تئوری های موجود، ایجاد نظریه جدید و ارزیابی آن، شناسایی مسائل و مشکلات و نهایتاً فراهم آوردن فرصت در راستای نمایش توسعه تاریخی و پژوهش حول موضوعی خاص است (Baumeister & Leary, 1997). بنابراین بررسی متون روشی مناسب برای این تحقیق بنظر می رسد.
۳-۴- نوع شناسی بررسی متون
همانطور که در شکل ۳-۲ نشان داده شده است، از منظر سالمینن ماهیت بررسی متون می تواند بصورت روایتی/نقلی[۲۶]، سیستماتیک/ نظاممند[۲۷] و یا فراتحلیل[۲۸] باشد (Salminen, 2011). اما بسیاری از پژوهشی های علمی اخیر ماهیت مرور متون را به دو صورتِ کلیِ نقلی و سیستماتیک در نظرگرفته اند و در واقع در این مطالعات فراتحلیل به عنوان یکی از چندین روش ترکیب یافته ها در فرایند مرور سیستماتیک درنظرگرفته می شود (شکل۳-۳). در تعریف این دو نوع کلی که در ویژگی ها و اهداف با هم متمایز هستند، می توان اینچنین بیان کرد:
-
- مرور نقلی/روایتی: مرور نقلی روشی سنتی است و با توجه به اینکه یک فرایند ذهنی [۲۹]است مستعد خطا و تورش میباشد و فقط در مواردیکه شواهد و دادههای محدودی موجود باشد، ارزشمند خواهد بود. (گالس،۱۹۸۱؛کنت،۱۹۹۶) این مقالات معمولاً محدود جستجو می کنند و در آنها جستجوی جامع وجود ندارد. در نهایت تحلیل و جمع بندی آماری هم در این نوع مقالات وجود ندارد.
-
- مرور سیستماتیک/نظام مند: در مقابل مرور نقلی/روایی، مرور سیستماتیک/نظام مند از یک روش دقیق تر و به خوبی تعریف شده برای مرور ادبیات در یک موضوع خاص استفاده می کند و به ما کمک می کند تا شواهد را پیدا کنیم، شواهد پیدا شده را مورد بررسی نقادانه قرار دهیم، از ترکیب آنها شواهد بسازیم و تمام اینها را به گونه ای انجام دهیم که کمترین سوءگیری راداشته باشیم (حجاری زاده، ۱۳۸۷). این دسته مقالات مروری، ساختارمند هم خوانده می شوند. جستجوی نظام مندی که بر اساس قوانین و ضوابط از قبل تعیین شده انجام می شود. خصوصیات اصلی جستجوی ساختار یافته این است که دارای پایایی بالا است یعنی تکرارپذیر است و در چند مرحله انجام می شود و در ابتدا جستجو بسیار گسترده و با حساسیت بالا است و در مراحل آخر اختصاصی می شود.در مرور سیستماتیک، با شناسایی دقیق، منظم و برنامه ریزی شدۀ تمام مطالعات مرتبط، میتوان نقد عینیتری انجام داد و به مشکلات مربوط به مرور نقلی فائق آمد (گالس، ۱۹۸۱؛کنت، ۱۹۹۶).
Parahoo (2006) اینچنین بیان می کند که یک مرور سیستماتیک باید چارچوب زمانی ادبیات انتخاب شده و همچنین روش های مورد استفاده برای ارزیابی و ترکیب یافته های مطالعات انجام شده را به تفصیل شرح دهد. برای ارزیابی قابلیت اطمینان و اعتبار بررسی ها از منظر خواننده، بررسی کننده نیازمند ارائه معیارهای دقیق در موارد زیر است:
-
- تدوین و فرموله کردن سوال تحقیق
-
- تدوین و تنظیم شرایط ورود و خروج
-
- انتخاب و نحوه دسترسی به ادبیات
-
- ارزیابی کیفیت متون ادبی
-
- تجزیه تحلیل، ترکیب و انتشار یافته ها
بر خلاف مرور سنتی[۳۰] ، هدف مرور سیستماتیک، ارائه لیست کاملی از تمام مطالعات منتشر شده و منتشر نشده مرتبط با حوزه موضوع مورد نظر تا حد ممکن است. در حالیکه بررسی های سنتی در تلاش برای خلاصه سازی نتایج تعدادی از مطالعات هستند، مرور سیستماتیک از معیارهای دقیق و روشن جهت شناسایی، ارزیابی منتقدانه و ترکیب تمام متون در یک موضوع خاص استفاده می کند.