مستقیماً با هدف توسعه اجتماعی و اقتصادی بستگی داشته و از این رو در تحول همه جوامع انسانی، عاملی بنیادی محسوب میگردد. در این نوشتار چگونگی رابطه میان موقعیت زنان با توسعهیافتگی و تأثیرگذاری مشارکت آنان به عنوان نیمی از نیروی فعال جامعه در فعالیتهای اقتصادی، برای تحقق توسعه پرداخته شده است. در سالهای اخیر زنان در امر اشتغال فعالیتهای عمدهای را داشته اند که چشمگیر و حائز اهمیت بوده است. مشارکت زنان در تعیین نوع، سمت و سوی توسعه، الگوها و برنامه های توسعهای با دستیابی بر بهداشت بهتر، درآمد بهتر، مهارتها و تکنولوژی، عدالت اجتماعی میسر می باشد. یافته های این پژوهش شامل موارد زیر میشود: 1-اثرات در بلندمدت ممکن است ظاهر شود. 2- از آنجا که رابطه بین رشد اقتصادی و آموزش زنان یک رابطه آماری میباشد رابطه بدست آمده می تواند دوسویه باشد. 3- همسویی بین تحصیلات و نیازهای بازار در این کشورها شرط اصلی در جهت رشد اقتصادی میباشد.
کلیدواژه: زنان- مشارکت- اشتغال- آموزش- رشد اقتصادی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصــل اول: کلیــات1
1-1- مقدمه3
1-2- بیان مساله5
1-3-اهداف و ضرورتهای تحقیق.7
1-4- فرضیه تحقیق. 7
1-5- روشها و فنون اجرایی تحقیق7
1-6- محدویت ها، موانع و مشکلات تحقیق.7
1-7- تعریف واژه ها و اصطلاحات خاص.8
1-7-1-مشارکت زنان8
1-7-2- کشورهای در حال توسعه .8
فصـل دوم :مبانی نظری و پیشینــه تحقیـق9
2-1- مقدمه.11
2-2- نظریه های رشد13
2-2-1- نظریه رشد کلاسیک.13
2-2- 2 نظریه رشد کینز14
2-2-3- نظریه رشد سولو-سوان.16
2-2-4- نظریه رشد درونزا 18
2-2-5- نظریه رشد اقتصاد سیاسی جدید.19
2-3- الگوهای رشد نئوکلاسیک.23
2-3-1- مدل رشد سولو23
2-3-2- الگوی سولو با لحاظ سرمایه انسانی.
2-3-3 مدلهای رشد AK .30
2-3-4- الگوی رومر32
2-4-توسعه منابع انسانی35
2-4-1-تعریف توسعه منابع انسانی.35
2-4-2-جایگاه و پایگاه زن در توسعه.39
2-4-3- آموزش و توسعه40
2-5- محدودیت‌ها و موانع مشارکت زنان در فعالیتهای کشورهای در حال توسعه.41
الف) موانع فرهنگی.41
ب)موانع اجتماعی42
ج)موانع اقتصادی. 42
2-6- پیشینه تحقیق . 45
2-6-1- مطالعات داخلی. 45
2-6-2- مطالعات خارجی. 48
2-7-جمعبندی.51
فصــل سـوم: روش تحقیق.53
3-1-مقدمه55
3-2- محدوده مورد مطالعه.55
3-3- روش تحقیق.56
3-4- معرفی مدل و متغیرهای آن.56
3-5- داده های پنل57
3-6-روش های آماری مورد استفاده62
3-7 جمع بندی.62
فصــل چهــارم: تصریح و تخمین مدل63
4-1- مقدمه.65
4-2- معرفی مدل65
4-3- نتایج تخمین.67
4-3-1- در کشورهای با درآمد پایین برای مقطع ابتدایی.67
4-3-2- در کشورهای با درآمد پایین برای مقطع دبیرستان .68
4-3-3- در کشورهای با درآمد پایین در مقطع دانشگاهی. 69
4-3-4- در کشورهای با درآمد متوسط در مقطع ابتدایی.70
4-3-5- در کشورهای با درآمد متوسط در مقطع دبیرستان.71
4-3-6-در کشورهای با درآمد متوسط در مقطع دانشگاهی.72
4-3-7- در کشورهای با درآمد بالا در مقطع ابتدایی.73
4-3-8- در کشورهای با درآمد بالا در مقطع دبیرستان.74
4-3-9- در کشورهای با درآمد بالا در مقطع دانشگاهی75
4-4-بررسی فرضیه های تحقیق.76
4-5-جمع بندی.76
فصــل پنجم :نتیجهگیری و پیشنهاد77
5-1 نتیجه گیری 79
5-1-1-نتایج حاصل از مطالعات گذشته.79
5-1-2-نتیجه پژوهش 81
5-2- پیشنهادات. 82
5-2-1- پیشنهادات حاصل از مطالعات گذشته.82
5-2-2-پیشنهادات تحقیق 84
5-2-3- پیشنهادهایی برای مطالعات آتی 85
فهرست منابع89
پیوست .95
مقدمه
توجه به وضعیت اشتغال زنان و هدایت آنها به بازار کار می تواند زمینه بهره گیری بهتر جامعه از این نیروی بالقوه را به فعل آورد .به همین دلیل مجموعه عواملی که می تواند زمینه ساز مشارکت هرچه بیشتر این جمعیت توانمند در عرصه های اقتصادی اجتماعی کشور باشد از اولویت بیشتری برخوردار است.
بدون شک، مهم ترین عاملی که آهنگ رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی را تسریع میبخشد «منابع انسانی» آن جامعه است. هر جامعه انسانی نیز متشکل از زنان و مردانی است که تحت روابط متقابل اجتماعی، در عین وابستگی متقابل هر یک از دو جنس به یکدیگر، نقش و کارکرد ویژهای را ایفا می کنند و بیتردید زنان، به عنوان نیمی از جمعیت نیز، تأثیر مستقیمی در توسعه جامعه دارند. لذا استراتژیهای یک جامعه توسعه یافته، لازم ا ست بر مبنای مشارکت هر چه فعال تر زنان در امور اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پی ریزی گردد.
زن به عنوان عضو مؤثر جامعه، می تواند نقش پیشگام خود را که در برخی از مسؤولیتها متبلور است، ایفا نماید. از جمله این مسؤولیتها، ترویج مفهوم مشارکت و اشتغال در زندگی و زمینهسازی مناسب برای فعالیت آزادانه و شناساندن حق مدیریت اقتصادی، مالکیت و حضور خود به جامعه است. با توجه به این نکته که مفهوم مشارکت زنان، الزاماً مساوی با اشتغال زنان نیست، قطعاً بخشی از مشارکت زنان در بحث اشتغال آنان تبلور مییابد.
براساس گزارشهای توسعه انسانی سازمان ملل، زنان بهره بسیار کمی را از منافع توسعه داشته اند و اگر چه نیمی از جمعیت دنیا را تشکیل می دهند ولی سهم آنها در جمعیت فعال اقتصادی، حدود سی درصد و در برخی کشورها بسیار کمتر از این رقم برآورد می شود.
همچنین در کشورهای در حال توسعه، زنان از فرصتهای شغلی کمتری برخوردار بوده، غالباً در بخش غیررسمی، با دستمزد کمی به کار مشغول می شوند و حتی در بخش اشتغال رسمی نیز دستمزد کمتری نسبت به مردان دریافت می نمایند. آنان ساعات طولانیتری از مردان کار می کنند ولی نتیجه کارشان محاسبه نمی شود! به طور خلاصه زنان در آمارهای ملی کشورهای در حال توسعه گم شده اند.
چنانچه فعالیت اقتصادی زنان از بعد نیروی انسانی، و سهم مؤثر آن در توسعه اقتصادی اجتماعی کشور مطالعه شود اهمیت مشارکت این بخش قابل توجه جمعیت کشور و لزوم فراهم آوردن زمینه های گسترش مشارکت زنان در عرصههای مختلف حیات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه ایران آشکارتر میشود.
سهم حدود 13 درصدی زنان فعال از نظر اقتصادی (طبق آمار سر شماری سال 1385) به خودی خود منعکس کننده میزان اندک مشارکت اقتصادی اجتماعی زنان در مقایسه با مردان در جامعه درحال توسعه ایران است و در حالی که میزان توسعه اقتصادی (به عبارتی بهره گیری مناسب از نیروی انسانی) زنان همگام با اهداف توسعه در کشورهای پیشرفته صنعتی شاخصی از توسعه یافتگی است، به نظر می‌رسدکه اشتغال زنان در محیط خارج از خانه در ایران هنوز با بعضی سوء تعبیرها، انتقادات، پیشداوری ها و شبهاتی در سطح جامعه ایرانی همراه است. گذشته از تاثیر عواملی چون بحرانهای اقتصادی، بیکاری، شرایط نابرابر اشتغال زنان و مردان در بازار کار ایران که اثرات مستقیمی بر محدودیت میزان مشارکت اقتصادی زنان در جامعه ایران باقی گذاشته است، می‌توان به وجود برخی از عوامل فرهنگی و اجتماعی دیگر نظیر تعابیر خاصی از نقش شغلی زنان، نگرشهای منفی و پنداشتهای ویژه درباره فعالیت زنان اشاره کرد که موانعی در راه تحقق و گسترش زمینه های همکاری زنان تلقی می گردند.
1-2- بیان مساله
زنان در سراسر جهان نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای در اداره امور خانواده و جامعه دارند. آنان برای تسریع روند تغییر و تحقق هدف‌های توسعه پایدار، می‌توانند مسؤولیت بسیار جدی و مهمی را بر عهده گیرند. آموزش زنان و مشارکت آنان در بازارکار نقش به سزایی در توسعه کشور داشته اند. از سوی دیگر، در هر جامعه‌ای پرورش نسل آینده به دست زنان است و حتی اگر آنها جذب بازار کار شوند، آموزش می‌تواند آنها را در پرورش بهتر فرزندان یاریگر باشد در کشور ما طی سالهای اخیر زنان هم در بحث اشتغال فعالیت عمدهای داشته‌اند و در این زمینه باید فعالیتهای فرهنگی را در جهت بهبود نقش سنتی مادران انجام دهیم تا موقعیت زنان در جامعه بهبود یابد و زنان با تزریق فکر و ایده به کالبد اقتصادی جامعه، مسیر رشد و توسعه را هموارتر سازند. آنهامی‌توانند در تمام قسمت‌های اقتصادی بازوی اصلی و قدرتمندی برای پیشبرد اهداف باشند.
زن به عنوان یک مادر و یا به عنوان شخصی که در زندگی اجتماعی و شغلی با افراد مختلف در ارتباط است و به خاطر ویژگی‌های روحی و عاطفی به خصوص خود می‌تواند یک حامی و نگهبان در جامعه و در نتیجه حافظ توسعه پایدار باشد.
پارهای از تحقیقات به این موضوع اشاره داشته اند که پولی که در اختیار مادر قرار می‌گیرد، بهینه‌تر از آنچه در اختیار پدر است هزینه میشود. بنابراین، وقتی دسترسی زنان به بازار کار تسهیل شود منابع بیشتری صرف آموزش و بهداشت فرزندان خواهد شد.
توسعه پایدار به عنوان یکی از بسترهای تعالی و رشد انسان، آنگاه می تواند موفقیت آمیز باشد که با یاری و مشارکت همه گروه های اجتماعی و برای همه آنان صورت پذیرد .در میان گروههای اجتماعی، زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و توجه به نیروهای بالقوه این بخش از جامعه، عاملی است که در کشورهای در حال توسعه نادیده گرفته شده است و به همین جهت، علی رغم برنامه ریزیها و فعالیتهای انجام یافته، هنوز در این کشورها زنان نتوانستهاند به جایگاه و نقش مناسب خود
