چکیده:
مالکیت به عنوان یکی از اساسیترین نیازهای انسان، از ابتدای خلقت مطمح نظر وی قرار گرفته، بطوریکه آدمی از بدو خلقت به دنبال آسایش و امنیت خاطر خویش با استفاده انحصاری از اشیاء، به این نیاز خود پاسخ داده است. اما نفس بد سرشت آدمی(نفس اماره) به دنبال دست یافتن آسانتر به اشیاء مادی که حتی تعلق انحصاری به شخصی دیگر دارد، در تلاش است تا به گونه ای دیگر به طلب نفس بد سرشت تمکین نماید. اجتماع بشری، با فراز و نشیبهای جهت پاسخ دادن به این نیاز و نیازهای دیگر شکل میگیرد ادیان مختلف میآید و پیامبران الهی نیز با اعلان کلام وحی و آیین صحیح زندگی در این اجتماع، به تبیین و تعلیم شریعت و احکام الهی برای زیست جمعی میپردازند. در این راستا شریعت اسلام نیز با ارائه احکام قدسی واقعی(اولیه و ثانویه) قدم در این راه گمارده و با بیان کلیه احکام و نیازهای وی، اوصاف و خواص این خواسته وی را بیان نموده است. پس از ختم رسل و غیبت وجود منور معصومین علیهم السلام و از سویی پیشرفت مادی زندگی بشر، برخی با تمسک به الفاظی برای بیان لزوم قواعدی دیگر که پاسخگوی نیازهای جدید و به اصطلاح مسائل مستحدث او باشد، سعی در استخراج احکام دیگری حتی در طول احکام الهی مینماید که از آن تعبی به احکام حکومتی میشود. لذا جدالها بر سر نیاز طبیعی انسان بین اندیشمندان آغاز میشود؛ بطوریکه یکی به عرف و آنچه که رویه و قاعده مرسوم و دارای سابقه خود بوده است؛ در اثبات حقیقت واقع شده پرداخته و به جمعگرایی و به اصطلاح پوزیتویسم میپیوندد و بیشترآنچه به عنوان منابع حقوق موجود بوده را به عنوان حقوق میپذیرد دیگری به آنچه که باید باشد را ملاک دانسته و میشود آرمانگرا و طرفدار حقوق طبیعی فطری انسان، که حقوق را بیشتر در مبانی آن جستجو می کند. این رساله در بیان حقیقت مالکیت با تشریح دیدگاههای هریک، در خصوص اراضی کشت موقت یعنی اراضی کشاورزی که پس از انقلاب اسلامی ایران، مالکیت مالکان را نقض نموده و عوامل و انگیزه های پیدایش و چگونگی اجرای این قانون را مورد بررسی و تحلیل قرار میدهد.
واژگان کلیدی: مالکیت، مبانی حقوق، منابع حقوق، احکام اولیه، احکام ثانویه، احکام حکومتی، اراضی کشت موقت.
علائم اختصاری
ج. جلد
ه.ش. هجری شمسی
ه.ق. هجری قمری
م. . میلادی
ر.ک. . رجوع کنید
ع. علیه السلام
چ. چاپ
ش. شماره
ص. صفحه
ق.م. قانون مدنی
ق.ث. قانون ثبت
ق.ر.م.م. قانون روابط موجر و مستأجر
ق.م.م. . قانون مسئولیت مدنی
ق.ا.ک.م قانون اراضی دایر و بایر که پس از انقلاب به صورت کشت موقت در اختیار کشاورزان قرار گرفته است
آ.ق.ا.ک.م. . آئیننامه قانون اراضی دایر و بایر که پس از انقلاب به صورت کشت موقت در اختیار کشاورزان قرار گرفته است
ق.ن.و.ا.ا . قانون نحوه واگذاری و احیاء اراضی
ق.ت. قانون تجارت
ق.آ.د.ک . قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومیو انقلاب در امور کیفری
ق.آ.د.م. قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی
مقدمه. أ
بیان مسئله أ
اهمیت و ضرورت تحقیق . ب
اهداف تحقیق ج
فرضیه ها یا سوالات تحقیق . ج
پیشینه تحقیق . د
مبانی نظری د
ابزارهای تحقیق. و
شیوه های انجام تحقیق و
ساختار تحقیق ز
فصل اول: نظام حقوقی مالکیت 1
مبحث اول: مفاهیم وپیشینه . 1
گفتار اول: مفاهیم 1
الف: مفهوم لغوی . 2
ب: مفهوم اصطلاحی . 3
تعریف دینگرایان و فلاسفه . 3
تعریف اندیشمندان آکادمیک 3
دانشمندان اقتصاد 3
دانشمندان حقوق 4
گفتار دوم: پیشینه 5
الف: پیشینه مالکیت در اسلام . 5
مالکیت در پیش از اسلام 5
مالکیت در پس از اسلام . 7
2-1- قرآن . 8
2-2سنت 8
اجماع 9
2-3-1- اجماع منقول 10
2-3-2- اجماع محصل 10
بناء عقلا 10
ب: پیشینه مالکیت در ایران 11
مالکیت در ایران پیش از اسلام . 11
مالکیت در ایران پس از اسلام 12
مبحث دوم: مبانی مالکیت 12
گفتار اول: ماهیت مالکیت .12
الف: ملکیت مرتبهای از مقوله جده (داشتن و دارا بودن) یا همان له است . 15
ب: نظریه ملکیت از مقوله اعتباری محض است 17
فایده بحث 18
گفتار دوم: ادله ایجاب مالکیت . 18
الف: قاعده تسلیط . 18
قرآن . 19
سنت 20
اجماع . 21
عقل(بنای عقلا) 21
سیره متشرعه 22
آیا قاعده سلطنت مختص اموال است یا در بر دارنده حقوق و انفس میباشد؟ . 22
حل تعارض با قاعده لاضرر: 23
ب : قاعده احترام مالکیت 24
قرآن . 24
سنت . 25
2-1- حدیث “حل” 25
2-2روایت ابی بصیر . 27
اجماع . 27
عقل(بنای عقلا) 29
آیا قاعده احترام مال مسلم، فقط بیانگرعدم جواز تصرف در مال دیگران بوده یا علاوه بر آن استیفا از مال یا عمل دیگران را نیز در بر میگیرد؟ 30
مبحث سوم: اوصاف و محدودیت های مالکیت 31
گفتار اول: اوصاف مالکیت . 31
الف: اطلاق . 31
ب: دوام . 32
ج: انحصار 33
گفتار دوم: محدودیت های مالکیت . 34
الف: محدودیتهای قهری . 38
ب: محدودیتهای غیرقهری 39
محدودیتهای ناشی از اراده 39اعراض از مالکیت(ایقاع) 40
محدودیتهای ناشی از قرارداد . 41
محدودیتهای ناشی از اشاعه . 44
حقوق ارتفاقی . 45
فصل دوم: مالکیت در آیینه فلسفه حقوق 47
مبحث اول: کلیات(مفهوم، رابطه و . فلسفه و حقوق) 47
گفتار اول: ماهیت فلسفه حقوق 48
الف: فلسفه حقوق و نظریه کلی حقوق 51
ب: فلسفه حقوق حقوقدانان و فلسفه حقوق فیلسوفان .52
گفتار دوم: مکاتب حقوقی 53
الف: مکتب حقوق طبیعی(فطری) 56
ب: مکتب حقوق تحققی(اثبات گرایی یا پوزیتویسم) .62
پوزیتویسم منطقی .64