• • هماهنگی و تعامل با منطقه برای پیشبرد امور مدرسه هوشمند .

 

• ارتباط مستمر با کارشناس فناوری اطلاعات منطقه و کارشناسان و مدیران مدرسه هوشمند سازمان برای اطلاع از برنامه های سازمان در حوزه هوشمندسازی مدارس .

 

• رایزنی برای تجهیز مدرسه به امکانات و تجهیزات مورد نیاز از منابع مختلف .

 

• تشویق معلمین مدرسه به مشارکت فعال در هوشمندسازی مدرسه .

 

• تشویق دانش آموزان و اولیاء برای حضور فعال و پیگیری امور مدرسه هوشمند .

 

• شناسایی مشکلات موجود در مسیر هوشمندسازی مدرسه و برنامه ریزی و تعامل برای رفع آنها .

 

• برنامه ریزی برای برگزاری کلاس های آموزشی رایانه معلمین و دانش آموزان .

 

• ارتباط مستمر با اولیای دانش آموزان و تعامل با آنها در خصوص امور آموزشی و تربیتی دانش آموزان به صورت الکترونیکی ( نقشه راه مدارس هوشمند ، ۱۳۸۸ : ۸۴ ) .

 

۲-۲-۲۱-۲ ) شرح وظایف کارشناسان فناوری اطلاعات در مدرسه هوشمند

 

• پشتیبانی ، شناسایی و رفع عیب، بروز رسانی و نصب و استقرار سخت افزاری و نرم افزاری مدارس هوشمند .

 

• راه اندازی ، تنظیم و مدیریت شبکه محلی در مدارس هوشمند .

 

• تنظیم ، برقراری ارتباط و مدیریت دسترسی مدارس هوشمند به اینترنت .

 

• تنظیم سیاست های امنیتی در مدرسه هوشمند براساس دستورالعمل ها و سیاست های سازمان ، منطقه و مدرسه و مدیریت امنیت اطلاعات در سطح مدرسه با بهره گرفتن از مکانیزم های کنترل دسترسی ، محافظت از منابع اطلاعاتی مدرسه، نصب و بروز رسانی آنتی ویروس .

 

• مدیریت کاربران در سطح مدرسه با استقرار سیستم مدیریت کاربران و تنظیم سیاست های بهره گیری از منابع اطلاعاتی مدرسه .

 

• آموزش و رفع اشکال معلمین و دانش آموزان .

 

• تنظیم ، راه اندازی و پشتیبانی سرور اصلی مدرسه .

 

• نظارت بر فرایند پشتیبان گیری مستمر از منابع اطلاعاتی مدرسه .

 

• نگهداری پورتال مدرسه و به روزرسانی آن در صورت نیاز .

 

• برقراری ارتباط با پیمانکاران و مشاورین و ارائه درخواست های مدرسه .

 

• ارتباط با کارشناسان فناوری اطلاعات مناطق و هماهنگی فنی و عملیاتی با آنها .

 

• تسلط به نرم افزارهای گرافیک رایانه ای و تولید اجزای گرافیکی برای استفاده در پورتال مدرسه و محتوای الکترونیکی ( نقشه راه مدارس هوشمند ، ۱۳۸۸ : ۸۵ ) .

 

۲-۲-۲۱-۳ ) شرح وظایف معلمان مدرسه هوشمند

 

• تقویت مهارت های کار با رایانه و اینترنت از طریق شرکت در کلاس های ضمن خدمت ، استفاده از خودآموزها و تمرین های شخصی .

 

• شناسایی محتوای الکترونیکی مناسب و منطبق با طرح و برنامه درسی و بکارگیری آنها در فرایند یاددهی - یادگیری .

 

• تولید محتوای الکترونیکی مورد نیاز در صورت ضرورت با بهره گرفتن از ابزارهای عمومی .

 

• شناسایی مهارت های دانش آموزان و تقویت مهارت های کار با رایانه آنها .

 

• تشویق دانش آموزان به تقویت مهارت های پایه از جمله تایپ سریع و زبان انگلیسی .

 

• جستجو و یافتن محتوای الکترونیکی مناسب بر روی شبکه اینترنت .

 

• برنامه ریزی برای استفاده از محتوای الکترونیکی در برنامه درسی .

 

• طراحی آزمون های الکترونیکی و سنجش مهارت ها و آموخته های دانش آموزان با بهره گرفتن از این آزمون ها .

 

• برقراری ارتباط الکترونیکی با اولیای دانش آموزان و پیگیری امور آموزشی و تربیتی آنها .

 

• برقراری ارتباط الکترونیکی با سایر معلمین در سایر مدارس برای انتقال تجربیات و تبادل محتوای الکترونیکی .

 

• همکاری با تیم حرفه ای تولید محتوا برای مفاد برنامه درسی و مفاهیم کلیدی درس .

 

• ارائه خلاقیت در روش تدریس با بهره گرفتن از نرم افزارهای کمک آموزشی و محتوای الکترونیکی مناسب .

 

• همکاری با مسئولین مدرسه برای شناسایی نیازهای تجهیزاتی، سخت افزاری، نرم افزاری و اجرایی مدرسه هوشمند و رفع این نیازها .

 

• حضور فعال بر روی پورتال مدرسه و سیستم مدیریت یادگیری برای مدیریت فرایند یادگیری دانش آموزان به صورت غیر حضوری بر روی وب .

 

• ارتباط مستمر و پایدار الکترونیکی با دانش آموزان برای رفع اشکال ، تعمیق یافته ها و هدایت و استمرار فرایند یاددهی یادگیری به صورت مجازی ( نقشه راه مدارس هوشمند ، ۱۳۸۸ : ۸۶ ) .

 

۲-۲-۲۱-۴ ) شرح وظایف دانش آموزان مدرسه هوشمند

 

• تقویت مهارت و توانمندی های کار با رایانه و اینترنت خصوصا تایپ سریع .

 

• تقویت مهارت های زبان انگلیسی خصوصا درک مطلب .

 

• همراهی با معلمان در خصوص استفاده از محتوای الکترونیکی برای تعمیق یادگیری .

 

• اهتمام به تقویت قوه خلاقیت ، تفکر ، حل مساله و همچنین اشتیاق به فعالیت های گروهی .

 

• اهتمام به یادگیری تجربی و یادگیری گروهی در راستای تعمیق مطالب درسی .

 

• اختصاص وقت مناسب برای بهره گیری از محتوای الکترونیکی، نرم افزارهای آموزشی و جستجوی هدفمند برای فهم بهتر محتوای درسی .

 

• اولویت دادن به یادگیری بهتر با درک عمیق تر مفاهیم به جای حفظ کردن محتوای درسی ( نقشه راه مدارس هوشمند ، ۱۳۸۸ : ۸۷ ) .

 

۲-۲-۲۱-۵ ) شرح وظایف اولیای دانش آموزان مدرسه هوشمند

یکی از مناقشه انگیزترین حوزه های پژوهشی در گستره اثرهای رسانه ای، رابطه کودکان و تلویزیون است. نقشی که تلویزیون در دنیای کودکان ایفا می کند از دیرباز و از نخستین روزهای ظهور تلویزیون مورد بررسی قرار گرفته است و توجه به نقش و تأثیرهای مثبت و منفی تلویزیون در رشد و سازگاری کودکان همواره حجم زیادی از پژوهش در گستره رابطه رسانه – مخاطب را به خود اختصاص داده است.
تحقیقات نشان می دهد که محتوای برنامه تلویزیونی می تواند بر اطلاعات، نگرش ها و رفتارهای کودکان اثر بگذارد. البته واقعیت این است که تأثیر بر انواع خاصی از محتوا محدود نمی شود و محتوای مثبت و منفی، محتواهایی با هدف اولیه آگاه ساختن، تعلیم دادن و ترغیب کردن و یا سرگرم کردن همچنین محتوای با بازیگر زنده، نقاشی متحرک تمثیلی یا محتوای جدی و تمام برنامه هایی که هدفشان ایجاد تشدید و یا تغییر اطلاعات، عقاید، مهارت ها، احساس ها، نگرش ها و رفتارها هستند، همگی مؤثرند. شکی نیست تمام افرادی که به ستایش و یا انتقاد از برنامه تلویزیون می پردازند عقیده درستی در این مورد دارند که این رسانه می تواند برنامه هایی را ارائه کند که برای کودکان مفید یا زیانبار باشند.^[۳۸۱]

طبق نتایج به دست آمده در پژوهش های متعدد و گزارشات عینی اکثر والدین، بسیاری از رفتارهای به نمایش در آمده و عبارات بیان شده در برنامه های تلویزیونی توسط کودکان تقلید می شود. از میان این برنامه، علاقه کودکان به تماشای فیلم های انیمیشن درخور توجه است. کودکان در حالی به فیلم های انیمیشن روی می آورند که در مقایسه با بینندگان بزرگسال و سازندگان این گونه فیلم ها، شناخت کمتری در مورد جهان مادی و معنوی و تخیلات و واقعیات زندگی دارند.
تحقیقات بسیاری آشکار ساخته است که برنامه و انیمیشن های آموزشی این توانایی را دارد که علم کودکان را در زمینه های مختلف علمی افزایش دهد. عدم موفقیت در به انجام رساندن این توانایی اغلب ناشی از درک نادرست تولیدکنندگان برنامه نسبت به نیازهای مخاطبان، علایق و توانایی آنهاست. هر جا که تحقیقات وسیعی بر روی مخاطبان صورت گرفته نتیجه اش تولید برنامه های مؤثر و نیز پرطرفدار بوده است.
آزمایش های روان شناسی نشان می دهد که آموزش به کمک تصویر، هشت برابر بیشتر و سریع تر در ذهن مخاطبان جای می گیرد و بیش از ۶۰% از اطلاعات افراد از طریق بینایی حس و پس از ادراک در حافظه ذخیره می شود. بنابراین سینما یا تصویر متحرک بر سه پایه مفید بودن موضوع، خوشایند بودن آموزش و ماندگاری دانسته ها می تواند پیام خود را به مخاطبانش منتقل کند.^[۳۸۲]
از آنجا که هر گونه فیلم انیمیشن آموزشی باید مبتنی بر نیازها و انگیزه های اساسی و فرعی در بیننده باشد و رغبت های آنها را برای آموختن برانگیزد، وجود انگیزه نه تنها برای آغاز یادگیری ضروری است بلکه برای ادامه و تقویت آن و حل مسائل و مشکلاتی که پیدا می شود و کاربرد آموخته ها در اوضاع تازه نیز ضرورت دارد؛ بدین سبب که انگیزه قوی دقت و تمرکز فعالیت ذهنی را زیاد می کند، پیدایش خستگی را به تأخیر می اندازد و پذیرش راهنمایی را در یادگیرنده بیشتر می کند. به این ترتیب انگیزه یا محرک شرط ضروری هر گونه یادگیری است.
با نگاهی ژرف تر پی می بریم که انواع تکنیک های انیمیشن نه تنها با انواع بازی های کودکانه که جنبه تفریح و سرگرمی دارند قابل مقایسه اند، بلکه تشابه قریبی بین آنها وجود دارد. این مطلب یکی از عواملی است که باعث می شود انیمیشن به راحتی با کودکان و دنیای ایشان ارتباط برقرار کند.
شباهت بسیار میان انیمیشن با دنیای کودکان گاهی آنچنان زیاد می شود که به نظر می رسد کودکان این آثار را خلق کرده اند. با مطالعه رفتار و افکار کودکان، و نیز با بررسی نقاشی هایشان به ویژگی های جالب توجهی برمی خوریم که از ارکان ساخت یک انیمیشن به شمار می روند. یکی از این خصوصیات مشترک این است که در هر دوی آنها همه چیز امکان پذیر است. به این ترتیب که ابزار ساخت یک فیلم انیمیشن به گونه ای است که در مرحله عمل گستردگی فیزیکی قابل توجهی به فیلمساز انیمیشن می دهد. از دیگر ویژگی های مشترک در دنیای ذهنی کودکان و دنیای تصویری انیمیشن می توان به وجود تخیل قوی، اغراق و تأکید، جاندار پنداری، شباهت در شیوه رنگ آمیزی انیمیشن ها و نقاشی های کودکان و… اشاره کرد.^[۳۸۳]
در سال های اخیر روان شناسان نقاشی را در مقام فعالیتی بغرنج برای کودکان پذیرفته اند و همراه با این پذیرش، این واقعیت نیز تحقق یافته است که فرایند نقاشی می تواند تأثیری چشمگیر در تصویر تمام شده داشته باشد. کودکان در جریان ساخت تصویر با مسائلی چون برنامه ریزی، جاگذاری و هم راستا کردن اجزای تصویر مواجه می شوند. راه حل های کودکان برای این مسائل را می توان تابع و تحت تأثیر گرایش های ادراکی و کارکردی ایشان دانست. فقط زمانی که تمامی این عوامل بررسی و درنظر گرفته شوند می توانیم به تفسیر نقاشی های کودکان از لحاظ آنچه ممکن است از دنیای ادراکات و احساسات ایشان در معرض دید ما قرار دهند بپردازیم.
فعالیت های هنری به شناخت کودک از دیگران کمک می کنند و موجب آگاهی کودک نسبت به محیط اطرافش می شوند. کودکان در این بین به مشارکت و تبادل نظر و تبیین عقیده پرداخته و به لزوم تشریک مساعی و همکاری پی می برند. نقاشی به بیان آزادانه افکار و مکنونات قلبی کودک کمک کرده و باعث تقویت قوه خلاقه و ابتکار و حس استقلال در کودک می شوند. فعالیت هنری باعث درک مطالب و مفاهیم و ایجاد حس اعتماد به نفس و ارزش نهادن به وجود خود می گردد.
موفقیت در آموزش صحیح هنر به کودکان مستلزم ایجاد شرایط مناسب و تدوین برنامه دقیق و کارآمد برای این کار است. دابز عقیده دارد آموزش هنری از طریق زمینه ها و حوزه های هنری اساسی که کودکان را قادر به کسب تجارب گسترده و غنی می کند، کسب می شود.^[۳۸۴]
درک هنرها و به کارگیری صحیح شیوه های تربیت هنری می تواند در توسعه نظام مدرسه ای و رشد شایسته کودکان مؤثر باشد. به عبارت دیگر، تربیت هنری به عنوان یک حوزه گسترده و پویا در شکل گیری فعالیت های آموزشی در یک نظام مدرسه ای می تواند، آثار و نتایجی را خلق کند که شاید در کمتر حوزه ای از برنامه های درسی بتوان آنها را جستجو کرد.^[۳۸۵]
از دیدگاه پیاژه نقاشی چیزی در حد فاصل بازی و تصویر ذهنی است که کودک به واسطۀ آن دنیای واقعی خود را بازنمایی می کند.^[۳۸۶]
هنرها به دانش آموزان می آموزند که مسائل می توانند بیش از یک راه حل داشته باشند و پرسش ها نیز می توانند بیش از یک پاسخ را به همراه داشته باشند. از طریق هنرها، این مفهوم دریافت می شود که کارهای خوب با شیوه های مختلفی قابل انجام است.^[۳۸۷] به عبارت دیگر «غالباً وجود زندگی کودک در بازی یا نقاشی ظاهر می شود.»^[۳۸۸]
به عقیدۀ سایمون^[۳۸۹] (۱۹۹۶)، هنر باعث رشد مهارت های کودک برای ابراز عقاید و احساسات به دیگران می شود و می تواند فرصتی را برای کودک فراهم کند تا به وسیلۀ آنچه پدید می آورد به بیان خویشتن بپردازد. همچنین از آنجایی که هیچ درست و یا نادرستی در آنچه پدید آمده وجود ندارد، هنر می تواند برای فرد منشأ کسب موفقیت شود. هنر باعث رشد خلاقیت افراد نیز می شود.^[۳۹۰]
فعالیت های هنری موجب برانگیختن تعامل های مثبت اجتماعی در کودکان و ارتقای توانایی اجتماعی شدن آنها می شود. از جمله تئاتر یا نمایش موجب ترغیب تعامل میان کودکان و افزایش تعامل اجتماعی مثبت آنها با یکدیگر می شود. حتی برخی از مطالعات نشان می دهند که دروس انسانی و هنری در مقایسه با دروسی نظیر فناوری، علوم و ریاضیات، تأثیر بیشتری بر رشد اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی کودکان دارند.
متخصصان تعلیم و تربیت کودکان معتقدند، فعالیت های هنری نه تنها موجب کاهش نگرش منفی کودکان به مدرسه می شود، بلکه در آنها نگرش مثبت و انگیزش ایجاد می کند. به گونه ای که کودکان از طریق آموزش بین رشته ای هنرها، در فضایی تعاملی تر و دانش آموز محورتر، به سطح بالاتری از اشتیاق، انگیزش و مشارکت در یادگیری می رسند و در نتیجه ارزش تلاش برای دست یابی به پیشرفت را بهتر درک می کنند.^[۳۹۱]
گی (۲۰۰۴) در تصریح پیامدهایی که تربیت هنری با خود به همراه می آورد، بیان می کند که تربیت هنری در حیطه های مختلف مؤثر است و آثار ناشی از تربیت هنری را در سه حوزه ارزش های اخلاق، پرورش ذهنی و مهارت های کاری و تقویت روحی و جسمی افراد مورد توجه قرار می دهد.^[۳۹۲]
در دنیای امروز هنر کودکان بر خلاف گذشته که سرزمین مجهولی بود وسیله پرارزش برای مطالعه و تحقیق متخصصین تعلیم و تربیت است. هر کودکی که نقاشی می کند نقاش نخواهد شد و هر طفلی که نوشتن را بیاموزد نویسنده نخواهد گردید اما هنر عاملی اساسی در تعلیم و تربیت و وسیله ای برای بیان و ظهور حالات و تمایلات و احساسات کودکانه است. کودکی که در این راه بیفتد و تشویق گردد به طور روزافزون تصورات ذهنی و ملاحظات خود را بیان خواهد نمود و با نقاشی افکار پنهان خود را تجسم خواهد بخشید.
درباره آموزش نقاشی، نگرش های روان شناختی سنتی به موضوع نقاشی کودکان به این نتیجه گیری منتهی می شود که در راه آموزش شیوه های تصویری به کودکان نباید گام های بزرگ برداشت یا کوشش بسیار به خرج داد. بسیاری از روان شناسان متخصص در رشته رشد، مانند هریس(۱۹۶۳) و پیاژه (پیاژه و اینهلدر ، ۱۹۶۹) که بر عرصۀ تفکر سنتی در زمینه نقاشی کودکان مسلط بوده اند، توجه چندانی به فرایند نقاشی نداشتند.^[۳۹۳]
بدین ترتیب، به نظر می رسد که روان شناسی سنتی رشد و برخی از صاحب نظران در زمینۀ آموزش هنر، جملگی بر این اعتقادند که اتخاذ نگرش آزادی عمل تسهیل کننده اما اساساً غیررهنمودی یا غیرمستقیم، می تواند مناسبترین روش آموزش در زمینۀ نقاشی کودکان باشد.
اولین کار بزرگسالان این است که لوازم هنری مورد نیاز کودک را در اختیارش قرار دهند. غالباً وقتی وسایلی که در اختیار کودک قرار می گیرد، مناسب او نباشد، باعث دلسردی اش می شود.^[۳۹۴]
بهتر است تا جای ممکن جنبه های لذت بخش از فرایند آموزش هنر به ویژه هنر نقاشی حذف نشود. در ضمن بهتر است که در تمامی راهکارها حتماً در رابطه با ابزار و لوازم نقاشی و آموزش، دقت کافی رعایت شود.^[۳۹۵]
برای آموزش نقاشی به کودکان باید بدانیم که آنها در هر مرحله چه میزان توانایی هنری دارند. برای مثال کودک بعد از سنین پنج، شش سالگی قدرت و توجه بیشتری در جهت نظارت بر واقعیات بیرونی پیدا می کند. کودک در این سن وقتی نقاشی می کشد فقط آن جنبه هایی از اشیاء را که شناخته است، رسم می کند و نه آنچه را که ظاهراً می بیند. به همین علت است که نقاشی او دارای دو خصیصه متضاد هستند. یکی آنکه نسبت به بیان بعضی عناصر که قابل رؤیت هستند ولی از نظر او مهم جلوه نمی کنند، کوتاهی می کند، دیگر این که عناصری را به شکل درمی آورد که برای او مهم هستند ولی قابل رؤیت نیستند. در این مرحله، نقاشی کودک کمتر دارای جنبۀ شناسایی یک شیء و یا واقعیات بیرونی آن شیء است، بلکه شناخت نقاشی کودک بر اساس اشتباهاتی صورت می گیرد که در نقاشی او نمایان است و فهم و درک معانی این اشتباهات نیز به منزلۀ شناخت نیازها و موضوع های مورد علاقه اوست.^[۳۹۶]
در سنین کودکستانی و پیش دبستانی می توان موسیقی و نقاشی را با هم ترکیب کرد. موسیقی نیز مانند رنگ برای کودکان جذاب است، زیرا ریتم آن را به خوبی حس می کنند. در ضمن مطالعات روانی- عصبی نشان داده که آموزش نقاشی در کنار گوش دادن به موسیقی می تواند فرآیندهای عالی مغز را که در کورتکس رخ می دهد تقویت کرده و ارتقاء بخشد. کودکان می توانند در قالب کارگروهی از ترکیب موسیقی و نقاشی لذت ببرند. مشابه این ترکیب موسیقی و نقاشی را کودکان در انیمیشن ها به خوبی می بینند و مشعوف می گردند.^[۳۹۷]
در آستانۀ سن ورود به مراکز پیش از دبستان، سبک فعالیت های گرافیکی کودکان متحول تر می شود، به گونه ای که آنها قواعد، اصول، استانداردها و هنجارهای خاصی را در ترسیم و نقاشی های هنری خود نشان می دهند و آثار هنری کودکان از شکلی نامنظم به شکلی منظم سوق پیدا می کند. لازمۀ گذراندن این مرحله سه نوع یادگیری مفهومی است که عبارتند از: مفاهیم بصری، ارتباطی و ابزاری.^[۳۹۸]
کودکان پیش دبستانی در یک نشست می توانند چندین و چند نقاشی بکشند ولی در پایان کار کوچکترین علاقه ای به هیچ یک از آنها نشان ندهند، تا چه رسد به اینکه بخواهند آنها را به دیگری نشان دهند. می توان گفت تقریباً همیشه پدران و مادران و آموزگاران هستند که نقاشی های کودکان را به نمایش می گذارند، نه خود کودکان. به نظر ما و به نظر برخی دیگر چنین می رسد که نقاشی، غالباً یک فعالیت انفرادی است. در نتیجه، بیشتر نظریه های مربوط به نقاشی کودکان، چه تلویحاً و چه صراحتاً، چنین فرض کرده اند که کودکان، در درجۀ اول به واسطۀ ارضای خاطر حاصل از همین فعالیت است که دست اندرکار نقاشی می شوند.^[۳۹۹]
کودکان پیش دبستانی به مرحله ترسیم بازنمودی رسیده مهارت های خط خطی کردن خود را بهبود می بخشند، علاقه شان به نشان دادن افراد، اشیاء و رویدادها در نقاشی هایشان نیز افزایش می یابد. این علاقه مندی بسیار زودتر از توان مهارتی آنها ظاهر می شود. برای مثال، کودک ۳ ساله ممکن است خط خطی کردن های خود را نشانگر مادر، خانه یا گربه بداند. گاهی نیز کودک نقاشی خود را به عنوان رویداد توصیف می کند: «مامان داره می ره مغازه». در طول سال های اولیۀ رشد، بازنمودهای تخیلی کودک به مهارت های حرکتی ابتدایی او محدود هستند و کاملاً مشخص است که کودک بیشتر از آنکه نقاشی اش نشان می دهد، می فهمد ولی بر دستان و مهارت های حرکتی چندان تسلطی ندارد.^[۴۰۰]
برای تقویت نیروی تجسم پیاژه معتقد است «با انباشتن ذهن کودکان از مطالب مختلف» قدرت تجسم آنها از واقعیات افزایش می یابد مشروط بر اینکه کودک ابتدا مفهوم آن چیز را بیاموزد تا بتواند کلمه ای را که معرف آن چیز است یاد بگیرد و بر همین اساس او پیشنهاد کرده است که «کودکان در یادگیری باید فعال باشند و هرچه تماس آنها را با واقعیت ها بیشتر کنیم، امکان بیشتری برای درک و تجسم واقعیت به آنها داده ایم.» موسیقی، قصه و داستان باعث قوی شدن قدرت تخیل اختراعی کودک می شود و دیدن فیلم، اسلاید، حضور در موزه ها و پارک ها، باغ وحش و شرکت در گردش های گروهی به تجسم و تخیل ادراکی کودک یاری می رساند.^[۴۰۱]
در این زمینه کودکان باید یاد بگیرند چگونه جزئیات را بشکافند که اگر آنها این چیزها را با نقاشی ها نشان دهند، نتیجه تربیت آنها و برداشت فکری شان نسبت به اشیاء و دنیای خارج آشکار می شود و در نتیجه توانایی فکری آنها، رشد و تکامل می یابد و قدرت درکشان قوی تر می شود.
اگر وسایل و مواد اولیه متنوع و دارای کاربردهای چندگانه را برای تولید آثار هنری در اختیار کودکان قرار داده شود تا آنها با درگیر شدن با وسایل، خود به خلق یک اثر جدید هنری بپردازند، از واپس زدگی تخیلات آنها جلوگیری خواهد شد. نباید کودکان را به تقلید کردن و کپی کردن در فعالیت های هنری محدود کرد و مانع رشد توانایی های خلاقه در آنان شد. در این صورت هر کودک راه ها و شیوه های خلق آثار هنری منحصر به خود را خواهد یافت.
نقش انیمیشن آموزشی، بیشتر در چگونگی انتقال مفاهیم به فراگیران نهفته است. اگرچه انتخاب متن و محتوای آموزشی بسیار مهم است، انتقال بهتر و مؤثر مفاهیم نیز از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. تحقیقات نشان می دهد که خلق فیلم انیمیشن آموزشی مناسب در روند فرایند یادگیری و انتقال و تفهیم و تأثیر مفاهیم نقش مؤثری دارند.
سنجش میزان اثر انیمیشن ها بر کودکان و روان شناسی آنها در ایران به شدت مورد نیاز است. به منظور جبران نارسایی های محیطی و فرهنگی و رفع نگرانی والدین از اتلاف اوقاتی که کودکان در جلوی تلویزیون می گذرانند، لازم است که تأثیر برنامه های کودک تلویزیون بر مخاطبان ویژه آنها که کودکان هستند، مشخص شود. به این منظور نگارنده با توجه به مباحث بیان شده پیرامون جذابیت های ویژه انیمیشن و نقاشی نزد کودکان، تأثیر تماشای انیمیشن مشوق نقاشی را بر نقاشی های کودکان پیش دبستانی بررسی نموده است.
از نظر روش شناسی، پژوهش از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون – پس آزمون بدون گروه کنترل بود که طی آن تأثیر تماشای انیمیشن مشوق نقاشی (متغیرمستقل) بر نقاشی های کودکان پیش دبستانی (متغیرهای وابسته) مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت.
جامعه آماری با کنترل متغیر سن، شامل تمامی دانش آموزان پایه پیش دبستانی شهر تهران در سال تحصیلی ۹۳-۱۳۹۲ بود که ۵۳ نفر از آنان با بهره گرفتن از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه مورد بررسی انتخاب شدند. به این ترتیب که از بین مناطق بیست و دو گانه آموزش و پرورش شهر تهران، ۵ منطقه واقع در شرق، غرب، شمال، جنوب و مرکز شهر و سپس در هر منطقه، از بین مراکز پیش دبستانی مختلط موجود، یک مرکز به صورت تصادفی انتخاب شد.
برای انجام آزمایش، انیمیشن مشوق نقاشی “مدادهای رنگی"، با اعمال سبک انفعالی برای کودکان به نمایش گذاشته شد.
در این پژوهش میزان تأثیر تماشای انیمیشن مشوق نقاشی بر نقاشی های کودکان از طریق مطالعه و کنترل شاخص های موضوع، رنگ، شکل، محتوای آموزشی، تأکید و کادر بررسی گردید.
تعداد ۵۳ نفر از دانش آموزان پیش دبستانی که به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردیده بودند در ۵ گروه با تعداد نسبتاً مساوی، در مدارس خود مورد آزمایش قرار گرفتند. در هر ۵ گروه، ابتدا پیش آزمون به عمل آمد. به این ترتیب که قبل و بعد از تماشای انیمیشن از کودکان خواسته شد یک نقاشی با موضوع آزاد ترسیم کنند و بعد از اتمام نقاشی از هر کودک به طور جداگانه و خصوصی توضیحاتی درباره نقاشی خواسته شد و پاسخ ها و تفاسیر کودک از نقاشی اش، توسط آزمونگر به ثبت و مداخله به پایان رسید.
به منظور تحلیل داده ها، پاسخ به فرضیه ها، پژوهش و بررسی وضعیت تأثیرپذیری نقاشی های کودکان از انیمیشن مشوق نقاشی، از مدل آماری کای تو (chi – ۲) استفاده گردید. نتایج آزمون (chi – ۲) در مورد شاخص های متغیر وابسته به شرح زیر می باشد:
از نظر کلی از مجموع ۵۳ کودک، ۱۰ کودک به هیچ عنوان از انیمیشن تأثیر نپذیرفتند و بقیه ۴۳ نفر در یک تا شش شاخص تأثیرپذیر بودند.
در شاخص موضوع، به شکل معناداری (در سطح ۰۵/۰=α) اکثریت کودکان از موضوعات مورد تأکید در انیمیشن تأثیر پذیرفته اند. از میان ۵۳ نفر جامعه تحقیق، ۳۳ نفر (۳/۶۲%) موضوعی مرتبط با انیمیشن و ۲۰ نفر (۷/۳۷%) موضوعی آزاد را برای نقاشی انتخاب نموده اند.
درک و فهم نقاشی های کودکان و چیزی که او می خواهد بیان کند، برای والدین و مربیان بسیار لازم است – آن هم نه فقط به عنوان کنجکاوی خشک و خالی، بلکه بدین علت که شناخت آن باعث بهتر شدن روابط بین بزرگسالان و کودکان می شود و به پیشرفت و تکامل کودک کمک شایانی می کند. بزرگسالان می توانند با برقرار کردن روابطی دوستانه و معنوی با کودک، از او بخواهند برایشان درخت، حیوان، خانه، یک شخص، یک خانواده، خودش و یا هر چه را که مورد علاقه اش هست و یا از آن می ترسد یا یک رؤیا را ترسیم کند – البته بی آنکه چیزی را به او تحمیل کنند.^[۴۰۲]
موضوع نقاشی با پیشرفت سن، از مرحله علاقه به خود، به مرحله توجه به دنیای خارج و دیگران تکامل می یابد. کودکان پنج یا شش ساله اکثراً موضوع هایی را انتخاب می کنند که با آنها ارتباط مستقیم دارد.^[۴۰۳]
بسیاری از کودکان، بعد از چند جلسه نقاشی کشیدن، دیگر موضوعی برای نقاشی ندارند. آنان به آموزگار مراجعه می کنند تا موضوع جدیدی بدهد یا اگر مراجعه نکنند، به تکرار موضوعات قبلی می پردازند. این تکرار، کودک را خسته می کند، تا جایی که بعد از مدتی نقاشی لذت خود را از دست می دهد و کودک از نقاشی فاصله می گیرد. در حالی که جذبه نقاشی و اصولاً کار هنری، در خلق پدیده های جدید است. این خلق کردن و بازآفرینی به تکامل ذهنی انسان کمک بسیار می کند. به همین سبب ضروری است که آموزگار هوشیار کودک را از تکرار یا گریز از نقاشی به راهی جدید بکشاند. راهی که در آن بتوان هر دم و با هر نقاشی به نکات جدیدی در محیط پی برد.
چنانچه از مطالب فصل سوم و پنجم دریافتیم، ارائه موضوع در کلاس نقاشی، حتماً باید هدف یا دست کم انگیزه ای داشته باشد. در سال های اخیر، روان شناسان دریافته اند که نقاشی یکی از فعالیت های پیچیده کودکان است. آنان نقاشی را وسیله ای برای بیان زندگی عاطفی کودک دانسته اند. هنگامی که کودک با آزادی خود نقاشی می کند، در واقع، حالت روحی، احساسات و تأثیراتی را که از محیط گرفته است بیان می دارد. بنابراین ارائه موضوعاتی با هدف روان شناسانه می تواند تأثیرات جالب توجهی از خود به جا بگذارد.
همچنین امروزه آموزش، شکل های متفاوت و متنوعی به خود گرفته و شیوه های آموزش مدام در حال تغییر و تحول است. اگر آموزش، کودک را در راهی هدایت کند که: کشف منجر شود، موفق تر از آموزش به شیوه دیکته کردن مطلب خواهد بود. این شیوه را شاید بتوان آموزش غیرمستقیم نامید. یعنی بدون اینکه به طور مستقیم بخواهیم مطلبی در ذهن کودک جای دهیم، او را از طریق بازی یا هر روش دیگر، کنجکاو کنیم تا به تحقیق و جستجو بپردازد. بنابراین می توان از ارائه موضوعات آموزشی نیز سود جست.
اولین شاخص بررسی متغیر وابسته در این پژوهش، موضوع است. معیار سنجش شاخص موضوع، تأثیر پذیرفتن کودکان از موضوعات مورد توجه و تأکید در انیمیشن پخش شده است. کشیدن هر یک از موضوعات گل، ابر، باران، رعد و برق، خورشید، دانه گیاه و مداد رنگی توسط کودکانی که در مرحله پیش آزمون این موضوعات را ترسیم نکرده بودند، به منزله تأثیر پذیرفتن از موضوع انیمیشن به شمار آمد. مدادهای رنگی، ابرهای سیاه، رعدوبرق، بارش باران، روییدن گل، تابش خورشید و … هر کدام به نوبه خود توانستند به عنوان موضوع نقاشی مورد توجه کودک واقع شوند.
در میزان استفاده از رنگ های زرد، سبز و سیاه در نقاشی کودکان، قبل و بعد از تماشای انیمیشن تفاوت معناداری وجود دارد، (۰۵/۰=α). از میان جامعه تحقیق ۵۳ نفری، پیش از تماشای انیمیشن رنگ غالب نقاشی ۱۸ کودک (۳۴%) یکی از رنگ های سبز، زرد یا سیاه بوده و ۳۵ کودک (۶۶%) از سایر رنگ ها استفاده نموده بودند. پس از تماشای انیمیشن رنگ غالب نقاشی ۳۱ نفر (۵/۵۸%) یکی از رنگ های سبز، زرد و سیاه و رنگ نقاشی ۲۲ نفر (۵/۴۱%) از سایر رنگ ها بوده است.
روان شناسی رنگ ها مبحث جالب و در عین حال مفیدی است که از آن در طراحی رسانه ها و خلق آثار هنری استفاده های قابل توجهی به عمل می آید. در این باره کتاب ها و جزوات معدود ولی متنوعی در زبان فارسی منتشر کرده اند که هر کدام از بعد خاصی به روان شناسی رنگ ها نگاه می کنند. از میان این منابع می توان به کتاب روان شناسی رنگ ها اشاره کرد که ضمن ارائه و معرفی یک تست کاربردی روان شناختی با بهره گرفتن از رنگ ها، مباحث متنوعی نیز از نقطه نظر طراحی ارائه کرده است. در این کتاب پروفسور لوشر از دو عنوان متفاوت درباره رنگ ها به این شرح استفاده می کند:

 

1. 1. ساختار: که عبارت است از “معنای واقعی” هر رنگ که پیوسته ثابت است مثلاً رنگ آبی مایل به تیره به معنای “آرامش و سکون” است، صرف نظر از اینکه فردی این رنگ را دوست بدارد یا دوست ندارد.

 

1. 1. کارکرد: که عبارت است از “تمایل ذهنی نسبت به رنگ” که از فردی به فرد دیگر متفاوت است و تفسیرهای تست یاد شده بر آن استوار است.^[۴۰۴]

 

۳۰

 

۴۱

 

لومی رسی

 

 

 

۲-۳- عملیات زراعی
۲-۳-۱- آماده سازی زمین
عملیات آماده سازی زمین شامل شخم به وسیله گاو آهن بر گرداندار و با روتیواتور تسطیح انجام شد. همچنین در این مرحله کودهای مورد نیاز براساس آزمون خاک شامل P₂O₅ از منبع سوپرفسفات، ۲۰ کیلو گرم در هکتار وK₂O از منبع سولفات پتاسیم ۲۵ کیلو گرم در هکتار و نیتروژن از منبع اوره ۵۰ کیلو گرم در هکتار در زمین پخش و با خاک مخلوط شد. ایجاد کرت ها و همچنین جوی آب به روش دستی با توجه به نقشه طرح (شکل ۲-۲) انجام شد.
۲-۳-۲-مشخصات تیمار های آزمایشی و طرح آزمایشی
این تحقیق بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در ۹ تیمار و ۴ تکرار در زمینی به مساحت ۸۰۰ متر مربع به اجرا درآمد و تیمارهای آزمایشی شامل کود شیمیایی(NPK) کود های زیستی نیتروکسین،فسفاته بارور ۲،بیوسولفور بودند.در هربلوک ۹ تیمار به ترتیب زیر قرار گرفتند:
Control – تیمار شاهد ( عدم استفاده از کود )
NPK – کود شیمیایی ( )
N – تلقیح با نیتروکسین
P – تلقیح با فسفات بارور ۲
B – تلقیح با بیوسولفور
Np – نیتروکسین + فسفات بارور ۲
Nb – نیتروکسین + بیوسولفور
Bp – فسفات بارور ۲ + بیوسولفور
Nbp – نیتروکسین + فسفات بارور ۲ + بیوسولفور
۲-۳-۳-عملیات کاشت
برای اجرای طرح زمینی به مساحت ۸۰۰ متر مربع انتخاب گردید تعداد ۳۶ کرت، وسعت هر کرت ۳در۴(۱۲ متر مربع) با فاصله ردیف های ۴۰ سانتی متر، تعداد خطوط هر کرت ۹ عدد،ابعاد پیاده رو هر کرت ۵/۰ متر، فاصله دو بلوک از هم ۲ متر و فاصله کاشت دو بوته روی ردیف ۱۰ سانتی متر(بعد از تنک) در نظر گرفته شد.بذر مصرفی از بانک ژن مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی تهیه شد. کاشت و اعمال تیمارها در نیمه دوم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۱بعد از مساعد شدن هوا انجام شد . بعد از آماده شدن پلات ها و لحاظ کردن جوی های آب و اثر حاشیه ای بلوک ها در هر پلات ردیف هایی به عمق ۱-۲ سانتی متر ایجاد کرده و بذوری را که با کود های زیستی تلقیح شده بودند،داخل شیارهای ایجاد شده کشت کردیم. بعد از توزین دقیق میزان بذر مصرفی و کود های زیستی مورد آزمایش، در سایه کاملا با هم مخلوط گردیده و به مدت ۱۰ دقیقه خشکانده شدند. وبعد از ۲ ساعت کشت گردیدند.

۲-۳-۴-عملیات داشت
پس از سبزشدن بذور و رشد بوته ها، در مرحله ۴-۳ برگی برای رسیدن به تراکم مطلوب عملیات تنک انجام گرفت. و همزمان مبارزه با علفهای هرز داخل کرت ها به روش دستی و در طی دو نوبت در طول فصل رشد انجام شد.
عملیات برداشت
۲-۳-۵- نحوه نمونه برداری صفات مورد مطالعه
در نمونه برداری کلیه صفات در طول فصل رشد نمونه ها از وسط ردیفهای میانی انتخاب شدند و نمونه گیری از حاشیه ها انجام نگرفت. همچنین برداشت نیز با حذف حاشیه ها انجام شد و در نتیجه صفات اندازه گیری شده پس از برداشت از وسط ردیف میانی صورت گرفت.
۲-۳-۶- نحوه اندازه گیری صفات مورد مطالعه
۲-۳-۶-۱- ارتفاع بوته
برای تعیین ارتفاع گیاه در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی، تعداد ۱۰ بوته به طور تصادفی از هرکرت انتخاب شد و ارتفاع از ناحیه طوقه تا بالا ترین سطح گیاه برحسب سانتیمتر به وسیله خط کش اندازه گیری شد و میانگین آن برای هر کرت ثبت گردید.
۲-۳-۶-۲- تعداد شاخه های جانبی
برای این منظور تعداد ۱۰ بوته از هرکرت به طور تصادفی انتخاب و تعداد شاخه فرعی که از شاخه اصلی منشعب شده بودند در آنها شمارش گردید و میانگین آن برای هرکرت ثبت شد.
۲-۳-۶-۳- تعدادبرگ در بوته
برای این کار تعداد ۱۰ بوته به طور تصادفی از هرکرت انتخاب شد و پس از جدا کردن برگ های هربوته تعداد آنها شمارش به وسیله ترازوی حساس وزن و میانگین آنها برای هرکرت ثبت شد.
۲-۳-۶-۴- قطر ساقه
برای این کار تعداد ۱۰ بوته به طور تصادفی از هرکرت انتخاب شد و توسط کولیس اندازه گیری و ثبت گردید.
۲-۳-۶-۵- وزن هزار دانه
برای اندازه گیری وزن هزار دانه از محصول هرکرت ۵ نمونه ۲۵۰ تایی به طور تصادفی شمارش و به وسیله ترازوی با دقت ۰۱/۰ گرم وزن گردید و سپس وزن هزار دانه هرکرت محاسبه و میانگین آن ثبت شد.
۲-۳-۶-۶- عملکرد ماده خشک
برای اندازه گیری درصد ماده خشک پس از برداشت و خشک کردن بوته ها کل اندامها هوایی برداشت شده از هرکرت توزین و ثبت گردید.
۲-۳-۶-۷- عملکرد علوفه تر
برای این منظور پس از برداشت ۱۰ بوته به طور تصادفی از هرکرت انتخاب و کل اندام بوته را وزن کرده و میانگین آن ثبت شد.
۲-۳-۶-۸- عملکرد علوفه خشک
پس از اندازه گیری عملکرد بیولوژیک ، ۱۰ بوته به طور تصادفی از هرکرت انتخاب و بعد از جدا کردن اندام زیر زمینی ساقه و برگ ها و خشک کردن، توزین و میانگین آن ثبت گردید.
۲-۳-۶-۹- درصد پروتئین
برای این منظور ابتدا مقداری از نمونه های هرکرت آسیاب شدند و مقدار ۱ گرم از هر نمونه آسیاب شده در ظروف مخصوص به آزمایشگاه انتقال یافت و به وسیله دستگاه ماکرو کجلدال بعد از مرحله هضم به روش تیتراسیون اندازه گیری گردید وسپس در ضریب ۲۵/۶ ضرب و درصد پروتئین خام به دست آمد.
۲-۳-۶-۱۰- عملکرد دانه در هکتار
میزان عملکرد دانه در هکتار از حاصلضرب عملکرد دانه در واحد سطح در سطح هکتار به دست آمد.

۰۱۳۳/۲
۱۶۱۱/۰
۶۴۵۹/۰
۷۵۵۰/۵
۰۹۰۱/۰
۹۷۱۱/۳
۰۸/۱
۷۱/۰
۲۵/۰

 

۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵
۵۲۵

 

CAR
EQ
DDEQ
MAT
Size
Lev
Prior-ret
Core
Attrib
Audit-change

 

 

 

در جدول فوق ستون سوم و چهارم به ترتیب بیانگر میانگین و میانه متغیرهای تحقیق است. ستون پنجم نشان دهنده انحراف معیار متغیرهاست که پراکندگی متغیرها را حول میانگین نمایش می­دهد. ستون ششم و هفتم نیز به ترتیب میزان چولگی و کشیدگی داده ­ها را نسبت به منحنی نرمال (زنگوله­ای شکل) نشان می­دهد. یکی از مهم­ترین شاخص­ های شکل توزیع، چولگی می­باشد. چولگی شاخص تقارن داده ­ها است و عدم تقارن توزیع را نسبت به شاخصی معین (معمولا نسبت به میانگین) نشان می­دهد. مهم­ترین شاخص چولگی، ضریب چولگی (گشتاوری) است. اگر ضریب چولگی منفی باشد، توزیع دارای چوله به چپ و در صورتی که ضریب چولگی مثبت باشد، توزیع چوله به راست است. اگر توزیع نامتقارن باشد، ضریب چولگی مساوی صفر خواهد بود. ستون هشتم و نهم نیز به ترتیب نشان دهنده مقادیر حداقل و حداکثر متغیرهای تحقیق است.
همانطور که ملاحظه می­ شود مقدار چولگی و کشیدگی متغیرهای تحقیق عمدتاً پایین بوده که این امر حکایت از متقارن بودن متغیرهای تحقیق و نزدیک بودن توزیع آنها به توزیع نرمال (یکی از پیش فرض­های اصلی استفاده از رگرسیون) دارد. همان­طور که در جدول فوق می­توان مشاهده نمود؛ میانگین بازده اضافی سهام­دار زمان انتشار گزارشات تعدیلی (CAR) شرکت­های نمونه۳۵۸۹۱/۰-درصد (کمتر از منفی نیم درصد) و میانه آن برابر با ۱۵۰۰۰/۰- می­باشد، که منفی بودن این دو رقم بیانگر آن است که عمده گزارشات تعدیلی شرکت­های نمونه تحقیق حاوی اخبار بد و کاهنده سود هر سهم بوده است. با توجه به علامت ضریب چولگی آن می­توان گفت که توزیع آن متمایل به راست و با توجه به مقادیر ضریب چولگی و ضریب کشیدگی و نیز نزدیکی مقادیر میانگین و میانه، احتمالاً این متغیر توزیع نرمالی داشته باشد. مقدار حداقل و حداکثر بازده اضافی کسب شده در زمان انتشار گزارشات تعدیلی به ترتیب برابر با ۶۶- و ۳۷۱ درصد می­باشد. میانگین کیفیت سود شرکت­های نمونه بر اساس الگوی اسلوان (EQ) برابر با ۰۱۳/۲ و بر اساس الگوی دی­چو و دی­شف (DDEQ) برابر با ۱۶۱۱/۰ می­باشد. این ارقام بدست آمده نشان دهنده آن است که شرکت­های نمونه از لحاظ کیفیت سود در وضعیت مناسبی قرار داشته اند (در هر دو الگو هر چه مقدار شاخص کیفیت سود عدد پایین­تری باشد، بیانگر کیفیت سود بالاتری است).
متوسط تغییرات در سود قبل از تعدیل نسبت به سود تعدیل شده (MAT) برابر با ۶۴۵۹/۰ می­باشد که این رقم نشان دهنده آن است که در اکثر مواقع تعدیل انجام شده کاهنده سود بوده است. میانگین متغیر مجازی تغییر حسابرس در دوره تعدیل گزارش (Audit­_Change) برابر با ۲۵/۰ می­باشد و با توجه به ماهیت این متغیر (اعداد ۰ بیانگر عدم تغییر و اعداد ۱ بیانگر تغییر حسابرس)، نزدیکی این عدد به صفر نشان دهنده عدم تغییر زیاد حسابرس در دوره تعدیل گزارشات می­باشد. دیگر نتایج بدست آمده بیانگر آن است که متوسط بازده سهام در دوره ۱۲۰ روزه قبل از تعدیل (Prior_Ret) برابر با ۹۷۱۱/۳ درصد می­باشد.

۴-۳- آزمون­های پیش­فرض رگرسیون

در صورتی محقق می ­تواند از رگرسیون خطی استفاده کند که شرایط زیر محقق شده باشد:
۱- میانگین یا امید ریاضی خطاها صفر باشد.
۲- واریانس خطاها ثابت باشد.
مفروضات ۱و۲ بدین معنی است که توزیع خطاها باید دارای توزیع نرمال باشد.
۳- متغیر وابسته دارای توزیع نرمال باشد.
۴- بین خطاهای مدل همبستگی وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر استقلال خطاها یا عدم وجود خود همبستگی تایید شود.
۵- بین متغیرهای مستقل همبستگی وجود نداشته باشد. به بیان دیگر دارای هم خطی نباشند (مومنی، ۱۳۹۱).
بنابراین قبل از آزمون فرضیات تحقیق و تخمین مدل، بایستی فرضیات و پیش فرض­های فوق مورد بررسی قرار گرفته تا در صورت وجود شرایط لازم، از رگرسیون استفاده گردد.

۴-۳-۱- آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته

یکی از مهم­ترین فرضیات رگرسیونی، نرمال بودن باقیمانده‌های مدل است. برای برآورد مدل نهایی تحقیق، از اطلاعات مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شده و سپس رگرسیون نهایی مدل برآورد می شود. لازم است ابتدا مدل برآورد شده، سپس به ازاء مقادیر مختلف متغیر مستقل، مقادیر متغیر وابسته برآورد گردد. تفاضل مقادیر برآوردی از مقادیر واقعی، باقیمانده‌های مدل است. اما قبل از برآورد مدل هم می‌توان با آزمودن توزیع متغیر وابسته، از توزیع باقیمانده‌ها اطمینان پیدا کرد.
با بهره گرفتن از آزمون کولموگورف-اسمیرنف فرض نرمال بودن متغیر وابسته آزمون شده است. آزمون کولموگورف-اسمیرنف که به افتخار دو آماردان روسی به نام­های ا.ان کولموگوروف^[۵۱] و ان.وی.اسمیرنوف^[۵۲] به این نام خوانده می‌شود، روش ناپارامتری ساده‌ای برای تعیین همگونی اطلاعات تجربی با توزیع­های آماری منتخب است که آن­را با نام اختصاری KS نمایش می‌دهند.
فرض صفر و فرض مقابل در این آزمون به صورت زیر نوشته می‌شود.
داده‌ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی می‌کند
داده‌ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی نمی‌کند

کشت و کار اکلیل کوهی اهداف مختلفی را می‌تواند داشته باشد: به عنوان گیاه دائمی و همیشه سبز نقش مهمی در طراحی فضای سبز بازی می‌کند در سال‌های اخیر کشت اکلیل کوهی در پارک‌ها و حاشیه خیابان‌ها و باغچه خانه‌ها بسیار رواج یافته است. در اطرف مزارع به صورت یک گیاه پرچینی عمل نموده از خسارت بادهای تند کاسته و باعث جلوگیری از فرسایش خاک می‌شود. در برخی استان‌ها در زمین‌های که امکان کاشت گیاهان زراعی وجود نداشته کشاورزان به کشت این گیاه و فروش آن به کارخانه‌های صنایع دارویی مبادرت ورزیده‌اند (باغستانی، ۱۳۹۰).
مراحل و فرایند تولید
از طریق کاشت دانه‌های رسیده، قلمه زدن و خوابانیدن تکثیر می‌شود. بهترین روش تکثیر این گیاه قلمه است. بدین طریق که در بهار یا پائیز سر شاخه‌های این گیاه را در ماسه کاشته و در محل مناسبی نگهداری می‌کنند که پس از ۲ الی ۳ ماه قلمه‌ها ریشه‌دار شده و سپس آنها را به محل اصلی منتقل می‌کنند (باغستانی، ۱۳۹۰). معمولاً فاصله کاشت بوته‌ها ۷۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر است و تراکم کشت آن در هکتار ۱۰۰۰۰ الی ۱۲۰۰۰ بوته در هکتار است (عمویی، ۱۳۸۸). برای کاشت این گیاه در زمین در پائیز شخم عمیقی زده می‌شود و کود حیوانی و شیمیایی بر حسب نیاز با توجه به توصیه آزمایشگاه داده می‌شود. روی این گیاه آفت و یا بیماری خاصی مشاهده نمی‌شود و حتی در زمین‌های آلوده به نماتد بخوبی رشد می‌کند و محصول می‌دهد (همچنین اسطوخودوس) از طریق کاشت دانه‌های رسیده، قلمه زدن و خوابانیدن تکثیر می‌شود. بهترین روش تکثیر این گیاه قلمه است که هم از نظر اقتصادی مرقون به صرفه، و هم از لحاظ کیفی و عملکرد بالاترین سطح را دارا می‌باشد (عمویی، ۱۳۸۸).

شرایط کشت گیاه رزماری: شرایط ضروری جهت کشت رزماری شامل، نیاز آبی، نیاز خاکی، نیاز کودی، تاثیر نور، تاثیر دما و رطوبت، تاثیر شوری و pH می‌باشد (جعفری نیا، ۱۳۸۸). نور محیط زیاد “آبیاری و رطوبت کمی مرطوب” دمای ایده‌ال ۲۲ درجه سانتی‌گراد” خاک و تغذیه شنی و ماسه‌ای با زهکشی بالا” خنثی یا قلیایی" pH مناسب ۵/۶ تا ۷ است (جعفری نیا، ۱۳۸۸). رزماری گیاهی است مقاوم به سرما و شرایط خشکی و این خصوصیت‌ها سبب شده است که در اکثر مناطق قابل کشت باشد. رزماری بومی مناطق مدیترانه است و در اکثر مناطق کشورمان به صورت محدود یا وسیع کشت می‌گردد. رزماری در بسیاری از کشورهای اروپایی به صورت وسیع کشت می‌شود (جعفری نیا، ۱۳۸۸)‌‌.

کود دهی

هنگام کاشت و پس از انجام شخم عمیق از کود حیوانی به میزان ۱۰ الی ۱۵ تن در هکتار و در طول فصل رشد از کود دامی ‌یا کود کامل ( K‌‌، P‌‌، N ) در ۲ الی ۳ نوبت استفاده می‌شود که بین ردیف‌های کشت کود اضافه می‌شود. دوره آبیاری بین ۷ تا ۱۰ روز می‌باشد (عمویی، ۱۳۸۸).

آفات و بیماری‌ها

آفات خاصی که به طور جدی به رزماری آسیب وارد کند وجود ندارد ولی رزماری به بیماری قارچی مبتلا می‌شود که مهمترین آن Rhizoctoniasolan می‌باشد که با قارچ کش بنومیل یا مانکوزب قابل درمان
می‌باشد. (عمویی، ۱۳۸۸)

روش برداشت رزماری

برداشت زمانی انجام می‌شود که گیاه در حال گل دادن می‌باشد، گل‌ها در فروردین تا اوایل خرداد ظاهر می‌شوند. به صورتی که سرشاخه‌ها به طول ۳۵ – ۳۰ سانتیمتر برداشت می‌شوند. معمولاً برگ‌ها را پس از چیدن در سایه خشک می‌کنند و برای اسانس‌‌گیری اگر بخواهند اسانس بگیرند به سرعت به محل تقطیر و کارخانه فرآوری منتقل می‌کنند (عمویی، ۱۳۸۸). معمولاً از هر ۱۰۰ کیلوگرم سرشاخه گلدار ۲۰۰ الی ۶۰۰ گرم اسانس استخراج می‌شود که در عطرسازی، تهیه صابون و فرآورده‌های زیبایی و ادکلن کاربرد دارد (عمویی، ۱۳۸۸). باید دقت کرد که گیاه سخت و چوبی نشود زیرا قسمت‌های چوبی در فرایند اسانس‌‌گیری باعث تولید بوی نامطبوعی در اسانس می‌شود (عمویی، ۱۳۸۸)‌‌.

ویژگی‌های سلامت‌آوری رزماری

- برگ رزماری حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که در جلوگیری از بیماری‌ها و افزایش سطح سلامت، بسیار مفید و موثر است (عمویی، ۱۳۸۸). - قسمت‌هایی از این گیاه بخصوص گل آن حاوی آنتی اکسیدان فنولی به نام”رزمارینیک اسید“ و همچنین روغن‌های فراری مانند سینئول، کامفن، برنئول، برنیل استات و آلفا پینن … می‌باشد که خواص بیشمار سلامت‌آوری دارند. این ترکیبات دارای خواص ضد التهابی، ضد فساد، ضد حساسیت، ضد قارچ و گندیدگی می‌باشند (جعفری نیا، ۱۳۸۸). - ۱۰۰ گرم از برگ این گیاه تنها حاوی ۱۳۱ کالری بوده و بدون کلسترول می‌باشد. همچنین حاوی مقادیر بسیار بالایی فیبر است (جعفری نیا، ۱۳۸۸)‌‌.
- رزماری به طور معجزه‌آسایی غنی از خانواده ویتامین ب مانند اسید فولیک، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین و ریبوفلاوین می‌باشد. یکی از گیاهانی است که دارای مقادیر بسیار بالایی از فولات (۱۰۹ میکروگرم در ۱۰۰ گرم) است. اهمیت فولات در ساخت DNA و در مرحله پیش‌ حاملگی می‌باشد. چرا که از صدمه به کانال‌های عصبی در نوزادان جلوگیری می‌کند (جعفری نیا، ۱۳۸۸).
- این گیاه حاوی مقادیر خوبی از ویتامین A (۲۹۲۴ واحد بین‌المللی در ۱۰۰ گرم) است. چند برگ از آن می‌تواند نیاز روزانه به ویتامین آ را برآورده کند. ویتامین آ دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و برای بینایی، سلامتی غشاء مخاطی و پوست ضروری است. مصرف غذاهای طبیعی غنی از ویتامین A موجب کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه و حفره دهانی می‌گردد (جعفری نیا، ۱۳۸۸).
- برگ تازه رزماری منبع خوبی برای ویتامین سی است. مقدار آن ۲۲ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم برگ است. ویتامین سی برای ساخت کلاژن در بدن مورد نیاز است. کلاژن، اصلی‌ترین پروتئین ساختاری، جهت حفظ سلامت دیواره رگ‌های خونی، پوست، استخوان و اندام‌ها ضروری است. مصرف مداوم غذاهای غنی از ویتامین سی، موجب افزایش توان سیستم ایمنی در مقابل با بیماری‌های عفونی و پاکسازی بدن از رادیکال‌های آزاد و عوامل پیری می‌گردد (جعفری نیا، ۱۳۸۸)‌‌.
- گیاه رزماری، چه به صورت تازه و چه به صورت خشک، منبع غنی‌ای از پتاسیم، کلسیم، آهن، منگنز، مس و منیزیوم است. پتاسیم ماده مهم برای مایع سلولی است که تنظیم ضربان قلب و فشار خون را بر عهده دارد. منگنز به عنوان یک کو-فاکتور در ساخت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی نقش دارد (جعفری نیا، ۱۳۸۸).
- این گیاه منبع خوبی از آهن است. مقدار آن ۶/۶۵ میلی گرم در هر ۱۰۰ گرم برگ تازه می‌باشد. آهن ترکیب اصلی مورد نیاز در هموگلوبین خون است (امیدبیگی، ۱۳۷۶).

اهمیت دارویی بودن رزماری

تحقیقات خواص ضد اسپاسم ماهیچه‌های صاف و قلب، کاهش استرس، تسکین سردرد، تسکین آسم
و درمان برونشیت رزماری را تأیید کرده است. اکلیل کوهی به علت خون‌رسانی بهتر به سلول‌ها در جلوگیری از ریزش مو تا حدی موثر است. اکلیل کوهی با نام عمومی رزماری گیاهی است علفی، پایا، دارای ساقه‌‌ای چوبی به ارتفاع نیم تا یک متر با برگ‌های سبز، دائمی و بسیار معطر، متقابل با کناره برگشته، باریک و دراز و نوک تیز. سطح فوقانی برگ آن به رنگ سبزو سطح تحتانی به علت وجود کرک‌ها سبز مایل به سفید است. گل‌های این گیاه کوچک و به رنگ آبی روشن است که در کنار برگ‌ها می‌روید. قسمت مورد استفاده آن برگ و سرشاخه‌های گل‌‌‌‌‌دار آن است. اسانس آن از قسمت هوایی تهیه می‌شود. رزماری در طب سنتی به عنوان بندآورنده‌‌‌ی خون، مقوی، ضدنفخ، ضداسپاسم و معرق کاربرد دارد. عصاره و روغن فرار آن، به منظور سقط جنین و افزایش خون‌‌‌ریزی قاعدگی، مصرف می‌شود. کاربرد عصاره‌‌‌ی رزماری در مواد آرایشی بسیار متداول است و شواهد، خبر از تأثیر لوسیون آن در تحریک رشد مو و جلوگیری از کچلی می‌دهد. گزارش‌های تاریخی مربوط به مصرف درمانی رزماری، به عنوان یک گیاه دارویی موجود می‌باشد. رزماری از قدیمی‌ترین گیاهان شناخته شده‌‌‌ی دارویی است که از قرن‌ها پیش، برای تقویت حافظه و فعالیت مغزی به کار می‌رفته است. جغرافیایی اکلیل کوهی، گیاه بومی نواحی مدیترانه است؛ ولی در نواحی مختلفی از جهان کشت می‌گردد. این گیاه از نواحی اسپانیا، مراکش، یوگسلاوی سابق و تونس صادر می‌شود. ترکیبات مهم‌ترین ترکیب این گیاه ۵/۲-۱ درصد اسانس می‌باشد. مواد موجود در اسانس رزماری شامل بورنئول، لیمونن، کامفن، ۱و ۸ سینئول، کامفر و آلفاپی نن است. ترکیبات اسانس نیز به محل و شرایط کشت ارتباط دارد. ترکیبات دیگر گیاه اسیدهای فنلی از جمله اسید روزماریک، اسید کافئیک و اسید کلروژنیک هستند (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
تحقیقات متعددی خاصیت ضد سرطان آن را اثبات کرده و اسید کارنوزیک موجود در آن دارای خاصیت قوی ضد ایدز (Hiv) است همچنین سالیسیلات به مقدار زیاد، فلاوونوئیدها، ترکیبات تلخ دی ترپنی مانند کارنوزول و ترکیبات تری ترپتی، اجزای تشکیل‌‌‌‌دهنده دیگر این گیاه هستند (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
اثرات مهم مصارف داخلی‌‌: مقوی معده، محرک هضم و ترشح معدی و صفراآور است. چندین مطالعه، خواص ضد اکسیدان آن را اثبات کرده است؛ به طوری که این خاصیت رزماری از چای سبز کمتر و از ویتامین E بیشتر است. تحقیقات دیگری خواص ضد اسپاسم ماهیچه‌های صاف و قلب، کاهش استرس، تسکین سردرد، تسکین آسم و درمان برونشیت آن را تأیید کرده است. تحقیقات متعددی خاصیت ضد سرطان آن را اثبات کرده و اسید کارنوزیک موجود در آن دارای خاصیت قوی ضد ایدز (Hiv) است اسانس رزماری که اصلی‌ترین ترکیب آن است دارای خاصیت ضد میکروب، ضد ویروس و ضد قارچ می‌باشد. افزودن چند برگ رزماری به غذاهای گوشتی، هضم غذا را سرعت می‌بخشد. یکی از مصارف عمده رزماری به عنوان نگه‌دارنده و ضد اکسیدان، در لیکورها و صنایع گوشت و چربی می‌باشد. محققان دریافتند، این گیاه هورمون‌های استروژن را که باعث بروز سرطان سینه می‌شود غیرفعال می‌سازد. عصاره این گیاه، با محافظت از مواد تشکیل‌‌‌‌دهنده سلول‌های پوست از آسیب‌های پوستی مربوط به سن مانند چین و چروک پیش‌‌گیری می‌کند. مصرف منظم عصاره رزماری، عملکرد کلیه را بهبود می‌بخشد، جریان ادرار را افزایش می‌دهد و ماده معدنی لازم مانند سدیم و پتاسیم را حفظ می‌کند. از آن جا که این گیاه خاصیت ضدباکتریایی دارد، پارچه آغشته به چای این گیاه را به زیر بغل بمالید تا بوی نامطبوع از بین برود. برای به هوش آوردن فرد، پارچه آغشته به چند قطره روغن رزماری را جلوی بینی فرد قرار دهید. رزماری گردش خون به سر و مغز را افزایش می‌دهد. این گیاه سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند و ورم را کاهش می‌دهد. روغن رزماری خاصیت ضدعفونی کننده دارد و به عنوان دهان‌شو برای رفع بوی نامطبوع دهان به کار برده می‌شود. ماساژ دادن منظم پوست با این روغن پوست را تقویت می‌کند و خشکی پوست را نیز از بین می‌برد. مصارف موضعی در پماد و لوسیون‌ها به عنوان ضد درد، مسکن روماتیسم مفاصل، و تسکین درد ماهیچه‌ها مصرف می‌شود. هم چنین محلول‌های آن به صورت حمام جهت تحریک گردش خون موضعی موثر است. در طب عوام از محلول‌ها با اشکال موضعی آن جهت اگزما و زخم‌ها نیز استفاده می‌شود. رزماری دارای خاصیت حشره‌کش است. طریقه و مقدار مصرف تهیه چای: به ۵- ۲ گرم از خرد شده گیاه (برگ و سرشاخه‌های گل دار) یک لیوان آب جوش اضافه کرده و پس از ۱۵ دقیقه صاف کرده و میل شود. تهیه محلول حمام: به ۵۰ گرم از خرد شده گیاه (برگ و سرشاخه‌های گل‌دار) یک لیتر آب اضافه کرده و به مدت ۱۰- ۵ دقیقه می‌جوشانیم. سپس مدت ۳۰- ۱۵ دقیقه به حال خود می‌گذاریم. آن گاه محلول را صاف نموده و آن را به آب وان حمام اضافه می‌کنیم. همچنین می‌توان محلول صاف شده را به بدن مالید و یا جهت تقویت موی سر روی سر ریخته و با انگشتان چند دقیقه‌ای پوست سر را ماساژ داد. در این عمل اسانس‌های موجود در محلول باعث تحریک گردش خون پوست شده و به علت خون‌رسانی بهتر به سلول‌ها در جلوگیری از ریزش مو تا حدی موثر است. داروهای گیاهی تهیه شده از رزماری دو دسته هستند. در یک دسته از اسانس رزماری استفاده شده که شامل پماد، لوسیون، کرم و روغن‌های حمام و ماساژ و غیره هستند. در دسته دیگر از عصاره هیدروالکلی آن به صورت محلول‌های خوراکی به عنوان ضد نفخ و مقوی معده استفاده می‌شوند. مهم‌ترین اثرات گزارش شده اکلیل کوهی سقط جنین‎کننده، ضد درد، ضد آلزایمر، ضد آریتمی، ضد باکتری، ضد آترواسکلروز، ضد سرطان، ضد شکنندگی عروق، ضدتشنج، ضدورم، ضدموتاژن، ضداکسیدان، ضدسم، ضدپروستاگلاندین، ضدتب، ضدعفونی کننده، معرق، ضدنفخ، ضداسپاسم، ضدویروس، ضدقارچ، ضدحشره، محرک، هضم کننده، ادرارآور، قاعده آور، محافظ کبد مقوی معده(باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
نکات قابل توجه:
- گیاه اکلیل کوهی بر اثر ماندن و کهنه شدن اسانس خود را از دست می‌دهد و آثار آن کم می‌شود، لذا بهتر است از گیاهان خشک‌تر استفاده نمود. در این صورت هر چه بوی آن قوی‌تر باشد بهتر است (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
- برای خشک کردن گیاه باید آن را در سایه خشک نمود تا از هدر رفتن اسانس آن در گرما جلوگیری شود.
- برای نگه‌داری گیاه بهتر است در ظروف فلزی و یا شیشه‌ای قرار گیرد. ماساژ دادن منظم پوست با این روغن پوست را تقویت می‌کند و خشکی پوست را نیز از بین می‌برد.
- در تحقیقاتی که در سال ۱۳۸۰ توسط صالحی سورمقی و همکاران در دانشکده داروسازی تهران بر روی اسانس اکلیل کوهی ناحیه تهران صورت گرفت مشخص شد که ترکیبات اصلی آن شامل verbenone به میزان ۲۴ درصد، a-pinene به میزان ۵/۱۸ درصد، cineolو ۱ به میزان ۵/۱۱ درصد، camphorبه میزان ۳ درصد، borneol به میزان ۷ درصد و terpineol a-به میزان ۴ درصد می‌باشند (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
- در تحقیقات مذکور مشخص شد که اسانس گیاه ایران در مقایسه با انواع ترکیه، کوبا، اسپانیا، و ایتالیا و الجزایر از کیفیت خوبی برخوردار است. در این مقایسه مشخص شد که اسانس کوبا و اسپانیا با هم شباهت دارند. هم چنین دو اسانس ترکیه و الجزایر به هم شبیه بودند و اسانس گیاه ایران با چهار کشور مذکور تفاوت چشم‌‌گیری داشت که می‌تواند مربوط به شرایط آب و هوایی و جغرافیایی خاص ایران باشد (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).

مصارف دارویی

- اسید رزمارینیک یک آنتی اکسیدان پلی فنولی است که دارای خواص ضد باکتریایی قوی می‌باشد. نعناع، پونه و آویشن نیز دارای این آنتی اکسیدان هستند (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
- روغن رزماری، استخراج شده از گل، حاوی روغن‌های فرار است. این ترکیبات انرژی‌زا، قابض، عرق‌آور و محرک هستند.
- روغن استخراجی از آن همچنین به عنوان یک ضد التهاب و تسکین‌‌‌‌دهنده درد نقرس، رماتیسم و عصب مفید و موثر است.
- عصاره رزماری زمانی که روی پوست سر استفاده می‌شود، باعث تحریک ریشه مو شده و از طاسی زودرس جلوگیری می‌کند. همچنین یک درمان موثر برای شوره سر می‌باشد (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
- چای (دم‌ کرده) رزماری یک درمان خوب برای سردردهای عصبی، سرماخوردگی و افسردگی است (صمصام شریعت، ۱۳۷۴٫ باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).

آثار فارماکولوژیکی

آثار ضد میکروبی گیاه و روغن فرار رزماری و تعدادی از مواد مؤثره این گیاه علیه میکروب‌های زیر تأیید گردیده است. استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس آلبوس، ویبریوکلرا، اشرشیاکلی، لاکتوباسیلوس برویس، پسودوموناس فلورسنس، رودوتورولا گلوتینیس، کورینه باکتریا (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).
آثار آنتی اکسیدانی فراکسیون‌های مختلفی از گیاه رزماری نیز در شرایط برون تنی و درون تنی بررسی و تأیید شده است. در برخی از این موارد، آثار فوق با آثار آنتی اکسیدان‌های شناخته شده‌ای نظیر Botylated Hydroxyanisole) BHA) و (Botylated Hydroxytoluene) BHT برابری می نماید. روغن فرار رزماری اثر مشخصی بر روی عضلۀ صاف ایلئوم خوکچه هندی دارد که این اثر مربوط به بورنئول موجود در روغن فرار بوده که در شرایط آزمایشگاهی به عنوان یک آنتاگونیست استیل کولین عمل می کند. همچنین در مطالعۀ دیگری اثر شل‌کنندگی روغن فرار رزماری بر روی اسفنکتر اودی (oddis sphincter) خوکچۀ هندی که قبلاً با مورفین منقبض شده به خوبی مشهود بوده است. آثار ضد التهاب، ضد کمپلمانی، آنتی اکسیدانی و آنتی گونادوتروپیک اسید رزمارینیک که یکی از مواد متشکلۀ اصلی گیاه رزماری می‌باشد نیز به اثبات رسیده است (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰). بر اثر مصرف خوراکی و یا استنشاق روغن فرار گیاه رزماری در موش، تحریک فعالیت لکوموتور دیده شده است که این اثر را به ۱و۸ ـ سینئول مربوط می‌دانند. اثر مهارکنندگی عصارۀ گیاه رزماری علیه فعالیت آنزیم اوره آز و اثر فلاونوئید دیوسمین موجود در رزماری در کاهش شکنندگی مویرگی از سایر خصوصیات مهم فارماکولوژیک گیاه محسوب می‌شوند (باغستانی و همکاران، ۱۳۹۰).

عملکرد اقتصادی

به منظور بررسی اقتصادی و مقایسه سود حاصله از تولید و فروش اسانس، به صورت خلاصه میزان سود حاصله از فروش گیاه سبز رزماری و فروش اسانس تولید شده از تولید در هکتار رزماری به شرح ذیل مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است (آمارنامه کشاورزی، ۱۳۹۰).
سود حاصله از فروش رزماری

 

سال

تولدی در هکتار رزماری (تن)

قیمت به ازای هر کیلو

کل ریال

تولیدات سن به ازای هر تن ارزیابی (کیلو)

قیمت به ازای هر کیلو

کل ریال