۷۰/۱

۳۸۹

TSC₆

طبق جدول ۴-۷ باند ممنوعه به­دست آمده برای تیتانیای خالص به­خوبی با باند ممنوعه گزارش شده برای نانوذرات تیتانیا مطابقت دارد [۱۴۴]. در تمامی نمونه­ها، باند ممنوعه مربوط به نانوذرات دارای شیفت آبی (انرژی پایین­تر نسبت به بالک تیتانیا، eV2/3 E_g=) بوده است. طبق گزارشات باند ممنوعه غیر مستقیم برای فاز روتایل eV3 و آناتاز eV2/3 اندازه ­گیری شده است [۱۴۵]. باتوجه به نتایج مشخص است که جذب نور در محدوده­ نور مرئی به­ترتیب برای نمونه­های TSC₆، TS، TC افزایش می­یابد. نمونه­ TSC₆ دارای بیش­ترین لبه­ی جذب و متناظر با آن، کم­ترین انرژی نوار ممنوعه می­باشد. برای نمونه­­ی Sn%5 T-به­ دلیل درصد بالاتر فاز روتایل، باند ممنوعه بدست آمده خیلی نزدیک به باند ممنوعه فاز روتایل تیتانیا می­باشد. در نمونه­ تیتانیا Ce%5 T-نیز باند ممنوعه نسبت به تیتانیای خالص کاهش یافته است. این نتایج حاکی از جذب بالاتر نور در محدوده نور مرئی می­باشد. باتوجه به درصد بیش­تر مقدار Sn نسبت به Ce در نمونه Ce%2 Sn-%5، تغییر طول موج لبه جذب به سمت نورهای مرئی بیش­تر بوده و موجب کاهش بیش­تر باند ممنوعه­ی تیتانیا گشته است. همچنین دلیل این امر می ­تواند مربوط به تشکیل ترازهای میانی متشکل از عیوب جاهای خالی اکسیژن باشد، چرا که تشکیل جاهای خالی اکسیژنی هنگامی­که یون Ce³⁺ جانشین یون Ti می­ شود، برای حفظ خنثایی بار شبکه الزامی است. نتایج تحقیقات انجام شده توسط چن^[۶۹] و همکارانش در مورد تاثیر عیوب جای خالی اکسیژن بوجود آمده ناشی از جبران عدم توازن بار در تیتانیای دوپ شده با لانتانیدها بر روی ساختار الکترونیکی این ذرات نشان می­دهد که عیوب جاهای خالی اکسیژنی می­توانند سبب بهبود جذب نور مرئی در نانوذرات تیتانیای دوپ شده با این عناصر شوند [۱۴۶]. برای درک بهتر وضعیت قرارگیری باند ظرفیت و هدایت کاتیون­های دوپ شده با تیتانیا حدود تقریبی قرارگیری سطوح انرژی تیتانیا و دوپنت­های فلزی قلع و سریم در شکل ۴-۱۱ نشان داده شده است.

شکل ۴-۱۱: نمایش شماتیک سطوح انرژی تیتانیا به همراه دوپنت فلزی.
برای محاسبه­ی دقیق­تر باند ممنوعه از فرمول ۳-۸ ارائه شده در فصل سوم استفاده شد. شکل ۴-۱۲ نشان دهنده ^۱/۲(ναh) برحسب انرژی فوتون نوری (hν) است. انرژی باند ممنوعه نمونه­ها از طریق امتداد خطوط مماس بر منحنی ^۱/۲(ναh) بر حسب (hν) در قسمت خطی منحنی­ها، تعیین می­ شود. امتداد خطوط مماس تا مقادیر α=۰ و تلاقی آن با محور افق، انرژی جذبی را مشخص می­ کند که متناظر با انرژی باند ممنوعه مستقیم برای تیتانیا است. همان­طور که مشاهده می­ شود مقادیر انرژی باند ممنوعه اپتیکی با مقادیر بدست آمده از فرمول ۴-۳ و ارائه شده در جدول ۴-۸، مطابقت دارد.
شکل ۴-۱۲: منحنی ^۱/۲(ναh) برحسب (hν) برای نمونه­های مختلف- باند ممنوعه مستقیم.
شکل ۴-۱۳ نشان­دهنده ^۲(ναh) برحسب انرژی فوتون نوری (hν) است. با برون­یابی این منحنی می­توان باند ممنوعه غیر مستقیم را برای نمونه­های فوق بدست آورد. همان­گونه که مشاهده می­ شود باند ممنوعه غیر مستقیم بدست آمده برای تمامی نمونه­ها عریض­تر از باند ممنوعه مستقیم است [۱۴۷].
شکل ۴-۱۳: منحنی ^۲(ναh) برحسب (hν) برای نمونه­های مختلف- باند ممنوعه غیر مستقیم.
۴-۳-۹ اثر زمان تابش بر بازده تجزیه فتوکاتالیستی
شکل ۴-۱۴ تغییرات جذب MB در اثر افزایش زمان تابش در مجاورت نور مرئی را برای نمونه­های MB، T، Ce%2-T، Sn%5-T و Ce%2- Sn %5T- در بازه­ی زمانی min 120-0 نشان می­دهد. همان­طور که مشاهده
می­ شود، مقدار جذب MB در مجاورت نور مرئی در حضور پودرها نسبت به نمونه مرجع افزایش یافته است. بنابراین نمونه­های حاضر از بازده فتوکاتالیستی بالاتری برخوردار می­باشند. فعالیت فتوکاتالیستی نمونه­ تیتانیا همراه با دوپ همزمان Sn و Ce را می­توان به سطح ویژه بالای آن نسبت به سایر نمونه­ها، همچنین باند ممنوعه کم­تر در محدوده­ امواج نور مرئی، نسبت داد.
شکل ۴-۱۴: تغییرات جذب MB در حضور نمونه­های تیتانیای خالص و تیتانیای همراه با دوپنت.
درصد تجزیه شدن MB در حضور نمونه­های تیتانیای خالص و تیتانیای همراه با دوپنت تحت تابش نور مرئی با بهره گرفتن از فرمول ۳-۱۶ ارائه شده در فصل۳، محاسبه شد و نتایج حاصل در شکل ۴-۱۵ قابل مشاهده است. بازده فتوکاتالیستی برای نمونه­های Ce%2-T، Sn%5-T و Ce%2- Sn %5T- بعد از یک ساعت تابش نور مرئی، به ترتیب %۱۱/۴۵، %۶۹/۵۶ و %۳۳/۶۸ می­باشد. همچنین مقادیر بازده فتوکاتالیستی برای نمونه­های فوق بعد از ۲ ساعت تابش نور مرئی، به ترتیب %۲۴/۶۳، %۴۱/۷۵ و %۰۴/۸۴ می­باشد. باتوجه به نتایج مشاهده می­ شود درصد تجزیه فتوکاتالیستی در دقایق اولیه بیش­تر است. در واقع سرعت واکنش با افزایش زمان تابش، کاهش می‏یابد. با گذشت زمان ممکن است بین مواد واکنش دهنده و واسطه رقابتی در تخریب رنگدانه به ­وجود بیاید. در واقع بعد از مدت زمان مشخصی، مکان‏های فعال فتوکاتالیستی به وسیله رسوب محصولات، غیر فعال شده و عمر فعالیت فتوکالیستی را کوتاه می‏کند.
شکل ۴-۱۵: درصد تجزیه شدن محلول MB در حضور نمونه­های تیتانیای خالص و تیتانیای همراه با دوپنت تحت تابش نور مرئی.
۴-۳-۱۰ تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی
شکل ۴-۱۶ و ۴-۱۷، مربوط به تصاویر میکروسکوپ الکترونی از نمونه­­ی تیتانیای بدون دوپنت (T) و تیتانیای دوپ شده با سریم و قلع (TSC₆) کلسینه شده در دماهای C˚۴۷۵، ۵۷۵، ۷۷۵ به مدت ۱ ساعت، همچنین نمونه کلسینه شده در دمای C˚۷۷۵ به­مدت ۲ ساعت می­باشد. با افزایش دمای کلسیناسیون، اندازه ذرات افزایش یافته است. هر چه اندازه ذرات ریزتر باشد قدرت تخریب آن­ها بیش­تر است زیرا راحت­تر شناور
می­شوند و سطح بیش­تری را در اختیار واکنش تخریب فتوکاتالیستی قرار می­ دهند. باتوجه به تصاویر مورفولوژی ذرات کروی شکل می­باشند. همان­طور که مشاهده می­ شود تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی با محدوده اندازه ذرات بدست آمده از نتایج پراش اشعه ایکس تطبیق نسبتاً مناسبی دارد. البته قابل ذکر است در حالت کلی اندازه ذرات کروی مشاهده شده در میکروسکوپ الکترونی متفاوت از نتایج محاسبات اندازه کریستالیت در XRD خواهد بود. هر ذره مشاهده شده در تصویر میکروسکوپ الکترونی یک تک کریستال TiO₂ نیست و ذرات آگلومره از چندین کریستال واحد تشکیل شده اند [۱۲۴].
شکل ۴-۱۶: TiO₂خالص-کلسینه شده دمای C˚۴۷۵ به­مدت h1.
شکل ۴-۱۷:تصاویر FESEM نمونه TSC₆ – a) کلسینه شده در دمای C˚۴۷۵ به­مدت h1 ، b) کلسینه شده در دمای C˚۵۷۵ به­مدت h1، c) کلسینه شده در دمای C˚۷۷۵ به­مدت h1، d) کلسینه شده در دمای C˚۷۷۵ به­مدت h2.
۴-۳-۱۱ نتایج حاصل از آنالیز عنصری EDX
مطابق شکل ۴-۱۸، داده ­های حاصل از آنالیز EDX نمونه سنتز شده وجود تیتانیوم، قلع و سریم را در نمونه نهایی تایید می­ کند، اگرچه بقای نسبت وزنی حین فرایند سنتز حفظ می­ شود ولی به­ دلیل وجود محدودیت­های آنالیز عنصری داده ­های میکروسکوپ الکترونی به لحاظ کمی و ابعادی، نسبت پیک­های عناصر مورد نظر با نسبت وزنی ترکیب­های حاوی تیتانیوم نمی­ توان مقایسه دقیقی انجام داد. همچنین قابل ذکر است حضور عنصر طلا به­ دلیل آماده سازی نمونه برای آنالیز میکروسکوپ الکترونی می­باشد.
شکل ۴-۱۸: طیف EDX – a) تیتانیای خالص b) تیتانیای دوپ شده با قلع و سریم.
۴-۳-۱۲ نتایج و تحلیل آنالیز سطحی XPS
برای بررسی دقیق­تر اثر دوپنت بر استحاله فازی آناتاز به روتایل، تشکیل جای خالی اکسیژن و شناسایی عناصر Ti، Sn و Ce با عدد والانس مورد نظر، از آنالیز سطحی XPS استفاده شد. تغییر فاز آناتاز به روتایل که با افزایش دما قابل دست­یابی است، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. یکی از این عوامل، فشردگی شبکه کریستالی و میزان عیوب سطحی کریستال است که به­ طور مستقیم به شرایط سنتز بستگی دارد. افزایش عیوب سطحی کریستال سبب افزایش انتقال فاز آناتاز به روتایل می­ شود [۱۴۸]. تشکیل جای خالی اکسیژن سبب افزایش سرعت انتقال فازی آناتاز به روتایل می­گردد. استوکیومتری TiO₂ و یا به عبارتی میزان تشکیل جای خالی اکسیژن می ­تواند به­وسیله نوع و مقدار ناخالصی­­هایی که در حین سنتز یا کلسیناسیون به شبکه کریستالی TiO₂ وارد می­ شود، تحت کنترل قرار بگیرد [۱۴۹].
شکل۴-۱۹ ترکیب و حالت شیمیایی Ce%2- Sn%5T- به روش XPS در رنج وسیع را نشان می­دهد. این آنالیز حضور دو عنصر Sn و Ce را در شبکه­ TiO₂ نشان می­دهد.

شکل ۴-۱۹: طیف XPS از نمونه تیتانیای دوپ شده با سریم و قلع (TSC₆) – اسکن در رنج وسیع.
با توجه به شکل۴-۲۰، پیک­های متعلق به Ti 2p_3/2 و Ti 2p_1/2 تقریبا در انرژی پیوند حدود eV1/458 و ۵/۴۶۳ مشاهده می­ شود. این اعداد حاکی از حضور عنصر Ti با حالت شیمیاییTi⁴⁺ می­باشد [۱۵۰]. این مقادیر اندکی پایین­تر از اعداد گزارش شده برای تیتانای خالص می­باشد (eV1/464 وeV 9/458) [115]. شاید دلیل این امر حضور Sn با الکترونگاتیویته (۹۶/۱) بیش­تر نسبت به Ti (54/1)، در نتیجه انرژی پیوند الکترونی
پایین­تر باشد. از طرفی حضور سریم با الکترونگاتیویته کم­تر (۲/۱) نسبت به Ti نیز حائز اهمیت است و انتظار می­رود انرژی پیوند الکترونی برعکس Sn بالاتر از مقادیر گزارش شده باشد [۱۵۱]. احتمالاً به دلیل حضور همزمان دو دوپنت در ساختار تیتانیا و مقادیر بیشتر Sn، این عنصر موثرتر عمل کرده است. هر چقدر الکترونگاتیویته بیش­تر باشد چگالی الکترونی اطراف کاتیون­های تیتانیوم و آنیون­های اکسیژن کاهش می­یابد و این امر سبب افزایش در مقادیر انرژی پیوند می­گردد. همچنین می­توان شیفت پیک­های Ti را به حضور عنصر Ti با عدد والانس کم­تر از ۴ (Ti³⁺) نسبت داد. این امر می ­تواند ناشی از حضور جای خالی اکسیژن در اثر اضافه شدن دوپنت در ساختار TiO₂ باشد [۱۵۲].

شکل ۴-۲۰: طیف XPS – Ti 2P.
طیف XPS از عنصر Sn دوپ شده در شبکه تیتانیا در شکل۴-۲۱ شامل دو پیک Sn (Sn 2d_5/2 وSn 2d_3/2) است. موقعیت پیک مربوط به Sn 2d_5/2 در eV9/486 و Sn 2d_3/2 در eV4/494 قرار دارد که دلیلی بر حضور کاتیون Sn با عدد والانس ۴ به صورت Sn⁴⁺ در شبکه TiO₂ می­باشد [۱۵۲]. همان­طور که در نتایج حاصل از XRD ذکر شد به­ دلیل شعاع یونی نزدیک،Sn⁴⁺ به­راحتی در شبکه تیتانیا جایگزین Ti⁴⁺ شده است [۱۴۱]. نتایج حاصل از XPS نیز تاییدکننده این امر است و پیک مربوط در حد فاصل بین Sn فلزی (۴/۴۸۴) و SnO₂ (۶/۴۸۶) قرار گرفته است [۱۵۳].

شکل ۴-۲۱: طیف XPS – Sn 3d.
باتوجه به گزارشات قبلی، پیک­های موجود در eV 2/898 و eV9/881 متعلق به Ce⁴⁺ می­باشد و پیک­های موجود در eV1/904 و eV3/885 به Ce³⁺ اختصاص دارد [۱۱۵]. طیف XPS از Ce 3d با کیفیت بالا در شکل ۴-۲۲ نشان داده شده است. پیک­های موجود در eV4/902 و eV4/886 به ترتیب مربوط به Ce 2d_3/2 و Ce 2d_5/2 می­باشند[۱۵۴]. این امر نشان­دهنده آن است که Ce عمدتاً به صورت Ce³⁺ در شبکه TiO₂ وجود دارد [۱۵۵]. از آن­جایی که غلظت Ce بسیار کم می­باشد بنابراین پیک­های بسیار ضعیفی در این ناحیه مشاهده
می­ شود. وجود چند پیک نزدیک به هم در این محدوده نشان­دهنده حضور احتمالی هر دو یون Ce³⁺ و Ce⁴⁺ در ساختار تیتانیاست. باتوجه به گزارشات استفاده از نیترات سریم به­عنوان پیش­ماده این امر محتمل به نظر
می ­آید [۱۵۷،۱۵۶].

شکل ۴-۲۲: طیف XPS – Ce 3d.
شکل ۴-۲۳ طیف فتوالکترون اشعه ایکس سطح کربن را نشان می­دهد. از آن­جایی که کربن بسیار سطحی است و الکترون­های آزاد شده از آن به­سادگی از سطح جامد فرار می کنند، پیک کربن ساده و بدون ساختار است. پیک کربن به­عنوان رفرنس برای مشاهده­­­ی جابجایی سایر پیک­ها استفاده می­ شود و در محدوده انرژی پیوندی eV 6/284 می­باشد.

شکل ۴-۲۳: طیف XPS – C 1s.
طیف گسترده و نامتقارن XPS از تراز ۱s اکسیژن، نشان­دهنده بیش از یک حالت شیمیایی برای اکسیژن می باشد [۱۵۸]. پیک مربوط به اکسیژن در شبکه کریستالی TiO₂ (Ti–O–Ti) در محدوده eV83/529 و دیگری در انرژی پیوندی بالاتر eV91/531 مربوط به Ti-OH بوده که به­ دلیل آب جذب شیمیایی شده OH است [۱۵۹-۱۵۷]. همان­طور که شکل ۴-۲۴ نشان می­دهد می­توان پیک موجود درeV4/529 را به پیوند اکسیژن با تیتانیوم نسبت داد.

ب. کمتر به والدین خود اعتماد دارند و در نتیجه از ارزش های آنان پیروی نمی کنند.
ج. در برقراری رابطه صمیمانه و دیرپا ناموفق هستند.
د. غیر مسئول هستند و در پاسخ به انجام وظایف روزمره زندگی، احساس مسئولیت نمی کنند.
ه. بی بندوبار هستند و به تجربه جنسی زودرس و مصرف مواد مخدر روی می آورند (مهرابی زاده هنرمند و وردی، ۱۳۸۲).
سبک تربیتی بی توجه
این والدین سطوح پایینی از اقتدار و پاسخ گویی را هم زمان دارا هستند.این والدین بی توجه، به کودکان خود هیچ گونه حمایت و توجهی نشان نمی دهند.آن ها بیش از آنکه برای کنترل رفتارهای کودکان خود تلاش کنند، از درگیری و مشارکت در زندگی آنان، امتناع می کنند (مک کوبی و مارتین،۱۹۸۳؛ به نقل از ممیستر ، ۲۰۰۲).

جمع بندی
به طور کلی مطالعات چندی ارتباط بین سبک های فرزند پروری و شاخص های متفاوت کمال گرایی را آزموده اند. رایس^[۱۲۰] و همکاران(۱۹۹۶) پی بردند که کمال گرایان نابهنجار در قیاس با کمال گرایان بهنجار، والدین خود را به عنوان افرادی کمتر تشویق کننده، بیشتر سخت گیر و عیب جو، ادراک می کردند.
کاوامورا ^[۱۲۱]و همکاران (۲۰۰۲) رابطه بین کمال گرایی مثبت و منفی و سبک های فرزند پروری را در نمونه ای ۳۳۷ نفری از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه، مورد بررسی قرار دادند. آنان از ^[۱۲۲]MPS-F (فراست و همکاران،۱۹۹۰) برای سنجش کمال گرایی و مقیاس سخت گیری والدینی استفاده کردند.مقیاس سخت گیری والدینی دارای آیتم هایی است که با میزان متوقع بودن، عیب جویی و سخت گیری والدین رابطه دارد. آنان متوجه شدند که سبک های تربیتی سخت گیرانه و استبدادی با کمال گرایی سازش نایافته (که با خرده مقیاس های شک و تردید درباره عملکرد و نگرانی درباره اشتباه سنجیده می شد) در زنان و مردان مرتبط بود.
۲-۲-۳-۴-۱-۲- کمال گرایی والدین
نتایج مطالعات انجام شده به طرز باثباتی نشان می دهند، کودکانی که سطوح بالایی از کوشش های کمال گرایانه (معیارهای شخصی، کمال گرایی خود مدار) دارند، والدین شان نیز سطوح بالای کوشش های کمال گرایانه نشان می دهند (استوئبر و اتو^[۱۲۳]، ۲۰۰۶).این رابطه به ویژه زمانی که والد و کودک هم جنس هستند، قوی به نظر می رسد (سوئنس^[۱۲۴] و همکاران، ۲۰۰۵).
برای مثال فراست و همکاران (۱۹۹۱) در پژوهشی به بررسی رابطه و رفتار والدین و کمال گرایی فرزندان پرداختند، متوجه شدند که خود گزارشی کمال گرایی توسط مادران به طور متوسطی با خود گزارشی در دختران شان رابطه دارد. آنان در نتیجه گیری شان به نقش آشکار همانند سازی رفتار اشاره کردند که به طور ویژه در روابط مادر و کودک اتفاق می افتد.
در مطالعه سوئنس و همکاران(۲۰۰۵) نیز بین کمال گرایی ناسازگارانه مادران و دختران شان رابطه مثبت معنی دار حاصل شد ولی بین کمال گرایی ناسازگارانه پدران و دختران رابطه ای به دست نیامد.
۲-۲-۳-۴-۱-۳- سبک دلبستگی
در کنار سبک های فرزند پروری، عامل دیگری که ممکن است با شکل گیری کمال گرایی مرتبط باشد، دلبستگی است. رابطه دلبستگی به شکل پیوند عاطفی نزدیک که منجر به ایجاد احساس امنیت در فرد می شود، تعریف شده است (بالبی^[۱۲۵]، ۱۹۸۸؛ به نقل از ممیستر، ۲۰۰۲). بالبی (۱۹۷۳) مدعی شد که پاسخ گویی والدین به نشانه های رفتار دلبستگی کودک و در دسترس بودن آن ها در موقعیت های استرس زا، «پایگاهی امن^[۱۲۶]» برای کودک فراهم می آورد که بر اساس آن انتظارات وی از محیط سازماندهی می شود(به نقل از بشارت و همکاران، ۱۳۸۳).
اینزورث^[۱۲۷] و همکاران (۱۹۷۸) با این فرض که سبک های دلبستگی^[۱۲۸] محصول تجربه های کودک از رابطه کودک-مادر است، به مشاهده رفتار کودکان در آزمایش «موقعیت نا آشنا^[۱۲۹]» پرداختند و سه سبک دلبستگی ایمن^[۱۳۰]، اجتنابی^[۱۳۱] و دو سوگرا^[۱۳۲] را متمایز کردند.اینزورث و همکاران (۱۹۷۸) معتقدند که سبک های دلبستگی، انتظارات کودک را در مورد اینکه آیا مادر (مراقب) از نظر عاطفی دسترس پذیر و پاسخ گو هست یا نه شکل می دهند و تعیین می کنند که آیا خود^[۱۳۳] ارزش عشق و محبت دارد یا نه. کودکان ایمن به دسترس پذیری مادر بیشتر اعتماد می کنند و بیش از کودکان نا ایمن (اجتنابی و دو سوگرا) از وی به عنوان پایگاه امن استفاده می کنند. هنگام بازگشت مادر پس از جدایی کوتاه مدت، کودکان ایمن با وی با سهولت تماس و تعامل برقرار می کنند، کودکان اجتناب گر با گسستن و اجتناب کردن واکنش نشان می دهند، و کودکان دوسوگرا با افزایش تردید و دو سوگرایی بین دلبستگی و عصبانیت واکنش نشان می دهند (به نقل از بشارت و همکاران، ۱۳۸۳).
مطالعه رایس و میرزاده^[۱۳۴] (۲۰۰۰) نشان داد سبک دلبستگی ایمن با کمال گرایی مثبت همبستگی مثبت و با کمال گرایی منفی همبستگی منفی دارد.
سبک دلبستگی از طریق در چارچوب روابط والدین-کودک شکل می گیرد و طبق نظر بالبی، این تجربه های تعاملی نخستین درون سازی می شوند و با تشکیل مدل های درون کاوی تداوم می یابند. مدل های درون کاوی به عنوان معادل های درونی ویژگی های والدین، بازخورد ها و انتظارات فرد از «خود» و «دیگران» را سازمان می دهند. «اعتماد» به خود و دیگران و «انتظارات واقع بینانه» از خود و دیگران، که از ویژگی های سبک دلبستگی ایمن محسوب می شوند، باعث تقویت کمال گرایی مثبت در افراد ایمن می شوند. این افراد می توانند جنبه های مطلوب و نامطلوب خود را بپذیرند و خودشان را با القاب مثبت توصیف کنند و در عین حال به «به کمتر کامل بودن» خود اذعان کنند. در نقطه مقابل، سبک های دلبستگی نا ایمن(اجتنابی و دوسوگرا) با ویژگی های «بی اعتمادی» به خود و دیگران و «انتظارات غیر واقع بینانه» از خود و دیگران، به تقویت کمال گرایی منفی در افراد ناایمن کمک می کنند. این افراد ناتوان از پذیرش محدودیت های شخصی، خود را کامل توصیف می کنند و به منظور پنهان ساختن احساسات نا ارزشمند، خود و دیگران را آرمان سازی می کنند. بر این اساس سبک دلبستگی فرد از طریق مدل های درون کاوی کیفیت کمال گرایی را مشخص می کند (هارتر^[۱۳۵]، ۱۹۸۸؛ به نقل از بشارت،۱۳۸۳).
۲-۲-۳-۴-۲- عوامل فردی
علی رغم تحولات و تغییرات شخصیت افراد در دوران عمر و تغییر در شیوه های زندگی، بسیاری از افراد در رویارویی با مسائل زندگی فاقد پشتوانه ای لازم برای رویارویی با استرس ها و فشار روانی هستند و همین امر آنان را در برخورد با مسائل و مشکلات زندگی روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر کرده و زمینه رشد ویژگی شخصیتی نامطلوب را فراهم می سازد. راهبردهایی که این افراد به کار می برند بسته به ارزیابی آنان از وضعیت پیش آمده متفاوت است.
۲-۲-۳-۴-۲-۱- ارزیابی های غیرمنطقی
از نظر الیس (۱۹۸۷) تفکر غیر منطقی یعنی هر نوع فکری که موجب هیجان یا رفتار مخرب نفس و متلاشی کننده نفوذ خود شود و نتایج مهم آن اختلال در خوشی، شادمانی و تندرستی انسان است (به نقل از مؤمن زاده، ۱۳۸۱).الیس اظهار می دارد ارزیابی های غیر منطقی،مطلق گرا هستند و محتوای این گونه ارزیابی ها، بر باید، حتما و اصرار به کامل بودن مبتنی است و از همین راه می توان آن ها را شناخت (مهرابی زاده هنرمند و وردی، ۱۳۸۲).
به طور خلاصه افراد کمال گرا بعضی از احساسات، افکار و باورهای منفی زیر را دارا هستند:
ترس از بازنده بودن: افراد کمال گرا، غالبا شکست در رسیدن به هدف هایشان را با از دست دادن ارزش و بهای شخصی مساوی می دانند.
ترس از اشتباه کردن: افراد کمال گرا، غالبا اشتباه را مساوی با شکست می دانند.
ترس از نارضایتی: افراد کمال گرا در صورتی که دیگران شاهد نقایص و معایب کارشان باشند، غالبا به علت ترس از عدم پذیرفتن از سوی آنان دچار وحشت می شوند.
همه یا هیچ پنداری: افراد کمال گرا، به ندرت بر این باورند که در صورت به پایان رسانیدن یک کار، متوسط، هنوز با ارزشند.افراد کمال گرا، در دیدن دورنمای موقعیت ها دچار مشکل هستند.
تأکید بسیار بر باید ها: زندگی افراد کمال گرا، غالبا بر لیست پایان ناپذیری از «بایدها» بنا شده است، که با قوانین خشکی برای هدایت زندگی آن ها، به خدمت گرفته می شود.
اعتقاد داشتن به این که، دیگران به آسانی به موفقیت می رسند: افراد کمال گرا مشاهدات خود را به گونه ای جمع آوری می کنند، که بگویند افراد دیگر با کمترین تلاش، خطاهای کم، استرس های عاطفی کمتر و بالاترین اعتماد به نفس به موفقیت دست می یابند. در عین حال افراد کمال گرا کوشش های خود را پایان ناپذیر و ناکافی تلقی می کنند (خسروی و علیزاده صحرایی، ۱۳۸۸).
۲-۲-۳-۴-۲-۲- تحریف های شناختی
تحریف های شناختی^[۱۳۶] شبیه ارزیابی غیرمنطقی است، زیرا آن ها موجب می شوند که فرد خود را در رویدادهای زندگی، بیشتر یک قربانی ببیند تا یک مبارز، به همین دلیل نارضایتی و تنش بیشتری به وجود می آورند. دو روش شناختی مسلط در کمال گرایان وجود دارد که در به وجود آوردن مشکلات شان سهیم است: تفکر دوقطبی^[۱۳۷] و طرحواره به شدت ضروری در مورد خود فرمانی^[۱۳۸]. کمال گرایان در تفکر دوقطبی، همه یا هیچ درگیر می شوند، در دیدگاه شان همه چیز یا سیاه است یا سفید و خاکستری جایی ندارد (براورز و ویگام^[۱۳۹]، ۱۹۹۳).چنین دیدگاهی از جهان در هسته نارضایتی همیشگی کمال گرایان از امور واقع شده است و بدون توجه به اینکه چقدر کاری را خوب انجام داده اند، به صرف کامل نبودن آن را معادل با شکست در نظر می گیرند.علت آن است که حد وسطی وجود ندارد (به نقل از آنه^[۱۴۰]، ۱۹۹۷).
خود فرمانی های کمال گرایان اغلب به شکل جملاتی در مورد آنچه باید انجام دهند، می باشد.هورنای (۱۹۵۰) از آن به عنوان حکومت ظالمانه باید ها یاد می کند. انتظار انجام دادن کارها به شکل کامل افراد را در یک دردسر دو سویه گرفتار می کند. اگر نتوانند به خواسته هایشان دست یابند، شکست خورده اند و چنان چه حقیقتا به اهدافشان دست یابند از پیشرفت شان هیچ لذتی نمی برند زیرا فقط به آنچه انتظارش را داشته اند، دست یافته اند. در نتیجه کمال گرایان به ندرت موفقیتی را تجربه می کنند که خود پنداره شان را تقویت کند (ویسینگر و لوبسنز^[۱۴۱]، ۱۹۸۱).
از دیگر تحریف های شناختی که در کمال گرایان به چشم می خورد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ذهن خوانی
کمال گرایان به خصوص افراد با کمال گرایی جامعه مدار، فکر می کنند از تفکر دیگران درباره خودشان آگاه هستند و اغلب اوقات تصور می کنند دیگران درباره آن ها با سخت گیری قضاوت می کنند.
فاجعه سازی
منظور از فاجعه سازی حالتی است که در آن پیامدهای منفی بزرگ می شوند و این احساس وجود دارد که این حوادث غیر قابل کنترل یا مدیریت هستند.
مسئولیت بیش از حد
منظور حالتی است که فرد در مورد یک مسأله بیشتر از آنچه به شکل منطقی از او انتظار می رود خود را مسئول می بیند (خسروی و علیزاده صحرایی، ۱۳۸۸).
۲-۲-۳-۴-۳- عوامل بیولوژیکی
پایه های آسیب پذیری ژنتیکی موجود در کمال گرایی ممکن است در آسیب پذیری بیولوژیکی نسبت به عاطفه منفی، قرار داشته باشد.این مسأله که افراد مبتلا به اضطراب و افسردگی، آسیب پذیری ژنتیکی نسبت به عاطفه منفی دارند،به خوبی شناخته شده است. در نتیجه این استعداد ژنتیکی نسبت به عاطفه منفی ممکن است زیربنای کمال گرایی باشد و یا این که همبستگی بالایی با کمال گرایی داشته باشد (به نقل از ایجان^[۱۴۲]، ۲۰۰۵).
مطالعه توزی و همکاران^[۱۴۳] (۲۰۰۴) تأثیر عامل ژنتیکی را در علت شناسی کمال گرایی مطرح کرده است. آن ها از مقیاس کمال گرایی چند بعدی فراست و همکاران (۱۹۹۹) به منظور سنجش کمال گرایی ۱۰۲۲ دوقلوی دختر یک تخمکی و دو تخمکی استفاده کردند. آن ها برای تعیین اثر عوامل ژنتیکی از تحلیل مسیر کمک گرفتند. آن ها ادعا کردند کمال گرایی که در مطالعه شان با سه خرده مقیاس کمال گرایی چند بعدی فراست و همکاران (۱۹۹۰) سنجیده شده است، تا اندازه ای ارثی است.
۲-۲-۳-۵- مدل تحولی کمال گرایی
تاکنون در خصوص علت شناسی کمال گرایی تنها یک مدل ارائه شده است. در مدل علت شناسانه فلت و همکاران (۲۰۰۲، به نقل از ایجان، ۲۰۰۵) سه حوزه عامل های والدینی، محیطی و مربوط به خود، جزء فاکتورهای خطرساز در شکل گیری کمال گرایی به حساب می آیند.
عوامل والدینی کمال گرایی زمانی شکل می گیرد که کودک والدین استبدادی را تجربه می کند که خواستار عملکرد بالا در موقعیت های پیشرفت اند و خود به عنوان والد دارای اهداف کمال گرایی و معیارهای سطح بالا هستند. محققان دریافته اند که جوانان مضطرب عموما والدین مضطرب دارند و اینکه کمال گرایی والدین با اضطراب امتحان کودک رابطه دارد (کوک و کرنی^[۱۴۴]، ۲۰۰۹).
دوم، در خصوص فاکتورهای مربوط به کودک معتقدند، در کودکانی که آمادگی برای جامعه پذیری و تأثیرپذیری از دیگران نشان می دهند، احتمال شکل گیری کمال گرایی وجود دارد. سایر عوامل مربوط به کودک شامل خلق و خو (مزاج) می شودکه از نظر آنان خلق و خوی کمال گرایانه شامل سطوح بالای تحریک پذیری^[۱۴۵] و سماجت ^[۱۴۶](پشتکار) است (خسروی و همکاران، ۱۳۸۸).
سوم، در خصوص فاکتورهای محیطی آنان بر این باورند که جامعه بر افراد برای دستیابی به پیشرفت در موقعیت آموزشی و کاری فشار وارد می کند که این خود با ایجاد محیط رقابتی، به مقایسه های اجتماعی مکرر منجر می شود. فلت و همکاران (۲۰۰۲، به نقل از ایجان، ۲۰۰۵) عنوان کرده اند زمانی که فشار برای کامل بودن وجود دارد در پاسخ به فشار در برخی از افراد ممکن است کمال گرایی خود مدار و در برخی دیگر کمال گرایی اجتماع مدار (یا هر دو نوع) شکل بگیرد.فلت و همکاران همچنین، همچنین عقیده دارند در برخی از افراد که تحت فشار والدین، خود و محیط قرار می گیرند، کمال گرایی رشد نمی کند، زیرا در مقابل فشار ایستادگی می کنند. برای مثال فردی می شوند که با والدین کمال گرا، بسیار متفاوت است.این مدل امید بخش است زیرا بازتاب تلاش هایی برای فهم علت شناسی کمال گرایی است. اگر چه در مراحل ابتدایی آن قرار دارد و باید تکرار شود (خسروی و همکاران، ۱۳۸۸).

هرچندکه، مدیران در استرالیا از مسئولیت قانونی معمول برای برقراری سیستمهای کنترل داخلی در شرکت و نظارت بر مدیریت برخوردارند. سطح واقعی که بر اساس آن برنامه ریزی مالیات در شرکت انجام میپذیرد بههیچوجه دلیلی برای مدیران نیست تا از وظیفه قانونی خود نسبت به سهامداران و دیگر افراد ذینفع در شرکت چشمپوشی نمایند (رامسی، ^[۵۴]۱۹۹۹؛ ویلیامز^[۵۵]، ۲۰۰۷). درواقع، هیأت مدیره دربرگیرنده مسئولیت نهایی برای امور مالیاتی شرکت است و باید در برابر سهامداران و دیگر افراد ذینفع پاسخگو باشد (هارتنت، ^[۵۶]۲۰۰۸).

چنانچه برنامه ریزی مالیات شرکت در سطح نسبتاً پایین در شرکت رخدهد، وجود هیأت مدیره کارامد که بتواند بدرستی بر برنامه ریزی مالیات شرکت نظارت کند و پیادهسازی فرایند مورداستفاده توسط مدیریت از اهمیت حتی بیشتری برای شرکت برخوردار میشود. لاندولف^[۵۷] (۲۰۰۶) اینگونه بیان میدارد که ریسکهای مواجهشده در موضوعات مالیاتی از تنوع بیشتری برخوردارند، هیأت مدیره در چارچوب راهبرد مدیریت ریسک شرکت باید بطور مستقیم خود را درگیر در برنامه ریزی مالیات شرکت نماید. وی همچنین بر این موضوع اذعان دارد که پس از لحاظ نمودن جنبه های مهم ثبات، تطبیق با فعالیتهای کسبوکار و ساختارهای مالیاتی، فرهنگ مالیاتی شرکت و مقوله پرداخت سهم منصفانهای از مالیات های شرکت، هیأت مدیره باید چنین راهبردی را بدقت پیاده سازد. علاوه براین، همانطور که پیشتر ذکر شد، مقامات مالیاتی استرالیا و بریتانیا به اهمیت هیأت مدیره را بعنوان سازوکار کنترل داخلی واقفند که بتواند نقشی را در محدودنمودن تهور مالیاتی شرکتی ایفا نماید. حرفه حسابداری نیز نقش کلیدی را به رسمیت میشناسد که بر اساس آن هیأت مدیره در نظارت بر مدیریت ایفا میکند. سرمایهگذاران نیز از شرکت انتظار دارند تا نشاندهند که آن ها با مقررات مالیاتی تطبیق مییابند. براساس مبحث پیش، چنین انتظاری معقول است که برخورداری از نسبت بیشتری از اعضایغیرموظف در هیأت مدیره میتواند بنحوی قابلملاحظه به کاهش احتمال تهور مالیاتی بیانجامد.
۲-۲-۸) معیارهای سنجش ساختار هیأت مدیره
نقش و تاثیر هیأت مدیره توسط محققان رشته های مختلف مثل: حقوق، اقتصاد، حسابداری مالی، جامعهشناسی، مدیریت استراتژیک و نظریه سازمانی مورد بررسی قرار گرفته و تعدادی آثار مکتوب خارجی درباره تاثیر ساختار هیأت مدیره بر سیاست های متهورانه مالیاتی نوشته شده است. محققان بی شماری به موضوعات دیگری از قبیل: مالکیت، تغییر مدیرعامل در یک شرکت و اثر آنر بر روی عملکرد توجه کرده اند.
در اینجا نیز یک سری عناصر برای ساختار هیات مدیره تعریف نموده ایم و سعی بر آن است که میزان اثرگذاری این عناصر را بر سیاست های متهورانه مالیاتی سنجیده شود.
نسبت تغییرات هیأت مدیره
شرکت به وسیله هیأت مدیرهای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و کلا یا بعضا قابل عزل میباشند اداره خواهد شد. عده اعضای هیأت مدیره در شرکت های سهامی عمومی نباید از پنج نفر کمتر باشد.
در صورتیکه بر اثر فوت یا استعفا یا سلب شرایط از یک یا چند نفر از مدیران تعداد اعضا هیأت مدیره از حداقل مقرر در این قانون کمتر شود اعضا علیالبدل به ترتیب مقرر در اساسنامه و الا به ترتیب مقرر توسط مجمع عمومی جای آنان را خواهند گرفت و درصورتی که عضو علیالبدل تعیین نشده باشد و یا تعداد اعضا علیالبدل کافی برای تصدی محلهای خالی در هیأت مدیره نباشد مدیران باقی مانده باید بلافاصله مجمع عمومی عادی شرکت را جهت تکمیل اعضا هیأت مدیره دعوت نمایند (ماده ۱۱۲قانون تجارت).
همچنین در ماده ۱۱۹ قانون تجارت آمده است؛ هیأت مدیره در اولین جلسه خود از بین اعضا هیات یک رئیس و یک نایبرئیس که باید شخص حقیقی باشند برای هیأت مدیره تعیین مینماید. مدت ریاست رئیس و نیابت نایب رئیس هیأت مدیره بیش از مدت عضویت آن ها در هیأت مدیره نخواهد بود. هیأت مدیره در هر موقع میتواند رئیس و نایب رئیس هیأت مدیره را از سمتهای مذکور عزل کند. هر ترتیبی خلاف این ماده مقرر شود کان لم یکن خواهد بود.
نسبت مدیران موظف
فاما و جانسون (۱۹۸۳) معتقدند وجود اکثریت مدیران موظف در هیأت مدیره منجر به عملکرد بالای شرکت می شود چرا که این مدیران تصور بهتری از شرکت داشته و در رهبری شرکت در جایگاه بالاتری نسبت به مدیران غیرموظف قرار دارند و در نتیجه می توانند تصمیمات بهتر و کاراتری بگیرند و هیأت مدیره را وسیلهای برای نظارت مدیران معرفی می کنند و هیأت مدیره را متشکل از دو قسمت می دانند:
الف)اعضای موظف، مدیرانی که در شرکت سمت اجرایی دارند.
ب)مدیران غیر موظف، مدیرانی که تمام وقت در استخدام شرکت نیستند.
البته مدیران غیرموظف نقش بزرگتری در نظارت مدیریت، در مقایسه با اعضای موظف هیأت مدیره دارند. در واقع فاما (۱۹۸۰) بیان می کند که وجود مدیران غیرموظف در هیأت مدیره امکان تبانی مدیران و سلب حقوق و ثروت سهامداران کاهش می یابد و هیأت مدیره به عنوان یک مکانیسم وادار کننده بازار، در کاهش هزینه های داخلی و افزایش نظارت موثر است. همچنین بیان می کنند که هیأت مدیره در صورتی وسیلهای موثر برای نظارت بر تصمیمات است که بتوانند نظر (رای) مدیران ارشد را محدود کنند. این محدودیت به سبب وجود اعضای غیرموظف که مستقلند، اعمال می شود.
اعضای موظف شرکت بطورمعمول مهمترین اعضای هیأت مدیره هستند چراکه آن ها از اطلاعات ارزشمندی درباره فعالیتهای شرکت برخوردارند که به هیأت مدیره کمک میکند تا بعنوان سازوکارهای کنترل تصمیمگیری اثرگذار ایفای نقش نمایند (فاما، ۱۹۸۰ ^[۵۸] ؛ فاما و جنسن، ^[۵۹]۱۹۸۳). ازاینرو از این هیاتانتظار میرود تا دربرگیرنده گروه های مدیریت شرکتی متعددی باشند.هرچندکه، هیأت مدیره قادر به ایفای نقش موثر در کنترل تصمیمات نخواهد بود مگراینکه این صلاحدید را محدود نماید که هریک از مدیران باید تصمیمات کلیدی بگیرند (بیسلی، ۱۹۹۶).
استیلای هیأت مدیره بر مدیریت میتواند مدیران را به تبانی و سلبثروت سهامدار با حضور در فعالیتهای کلاهبرداری ترغیب نماید. درواقع، شواهد مبین این مساله است که مدیران اقلام حسابداری ارائهشده در گزارش مالی شرکت را دستکاری خواهند کرد زیرا با انجام اینکار آن ها حقوق و مزایای خود را افزایش میدهند که با عملکرد مالی شرکت و یا بهای سهام شرکت مرتبط است (فاما، ۱۹۸۰؛ دیانجلو و همکاران^[۶۰]، ۱۹۹۴؛ یرماک^[۶۱]، ۱۹۹۶). در یک مجموعه مطالعاتی در مقولهای گستردهتر که دربرگیرنده رویدادهای کلاهبرداری در صورتهای مالی، کلاهبرداری دولتی و تخطیهای مقرراتی است، اوزون و همکارانش(۲۰۰۴)^[۶۲] نشان میدهند که مدیران برای افزایش ثروت خود مرتکب کلاهبرداری میشوند.
از این رو نسبت مدیران موظف یک موضوع مهم است و باید اثر آن روی تصمیمات آنان و سیاست هایی که اتخاذ می شود خصوصا سیاست های متهورانه مالیات مورد بررسی قرار گیرد تا بتواند بینش سودمند برای مطالعات فراهم آورد.
نقش دوگانه مدیرعامل
اگر مدیرعامل رئیس هیأت مدیره نیز باشد، به این وضعیت دوگانگی وظیفه مدیرعامل اطلاق میگردد و در این حالت مدیرعامل به طور بالقوه اختیار بیشتری دارد. ساختار دوگانه همچنین به مدیرعامل اجازه می دهد تا اطلاعات در دسترس سایر اعضای هیأت مدیره را به طور موثری کنترل کند و بنابراین ممکن است از نظارت موثر جلوگیری به عمل آورد (جنسن، ۱۹۹۳). ازآنجاکه مدیران از مزیت اطلاعات فراوان بدلیل موقعیت تماموقت خود و معلومات اعضای موظف برخوردارند، هیأت مدیره میتواند براحتی تبدیل به ابزار مدیریت شده و بموجب آن از منافع سهامدار چشمپوشی و غفلت نماید (ویلیامسون^[۶۳]، ۲۰۰۷).
بین اعضای هیأت مدیره، باید توازن قوا وجود داشته باشد تا هیچکس قادر به کنترل “بی قید و شرط” فرایند تصمیمگیری در شرکت نباشد. علاوهبراین تقسیم مسئولیت ها در سطح عالی شرکت، باید به روشنی مشخص شده باشد تا از توازن قوا و حدود اختیارات اعضای هیأت مدیره اطمینان کافی حاصل شود(کادبری^[۶۴] ، ۱۹۹۲).
بر اساس تحقیقهای علمی انجامشد، تفکیک وظایف رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل از جمله محرکهایی به شمار میآید که به دلیل اعطای استقلال بیشتر در تصمیمگیری، موجب کاهش مشکلات نمایندگی و بهبود عملکرد شرکت میشود. برخی از تحقیقات نیز نشان می دهد که تفکیک وظایف، واقعا موجب بهبود قابل ملاحظهای در عملکرد مالی شرکت شدهاست (پیل و اودانل^[۶۵]، ۱۹۹۵).
به نظر میرسد که فرهنگ حاکم بر هیأت مدیره شرکت های امریکایی با بروز هرگونه تظادی در میان اعضای آن مخالف است، یعنی مدیرعامل (که معمولا رئیس هیأت مدیره نیز می باشد) درای قدرت نامحدود بوده و کنترل نهایی فرایند تصمیمگیری شرکت را در اختیار دارد.علاوه بر این معمولا تعداد اعضای هیأت مدیره در شرکت های امریکایی زیاد است که این امر خود موجب کاهش اثر بخشی آن ها می شود در واقع شواهد آماری نشان دادهاست که عملکرد و ارزش شرکت، با تعداد اعضای هیأت مدیره نسبت معکوس دارد(یرماک^[۶۶]، ۲۰۰۶).
در اکثریت قریب به اتفاق شرکت ها مدیرعامل و رئیسهیأت مدیره یک فرد واحد است در حالی که اجماع عموم در مخالفت با این امر روز به روز در حال افزایش می باشد.
بهترین کار آن است که شرکت های اروپایی خود به تفکیک وظایف رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل روی آورند تا قادر به ایجاد یک سازوکار کنترلی در قلب نظام حاکمیت شرکتی خود باشند.
گزارش کادبری در سال ۱۹۹۲ وظایف رئیس هیأت مدیره را این گونه بیان می کند: مسئولیت پاسخگویی اعمال هیأت مدیره، حلو فصل موضوع عضویت بین هیأت مدیره و سهامداران، اطمیناندادن به انجام تمام کار لیست هیأت مدیره، تشویق و قادر ساختن تمامی مدیران اعم از اجرایی و غیراجرایی به ایفای کامل نقش خود. رئیس هیأت مدیره عقاید بیانشده را می شنود، به آن ها نظم میبخشد و هیأت مدیره را قادر به اتخاذ تصمیمات واحد و تاثیرگذاری نمایند.
در مورد نقش دوگانه مدیرعامل، تئوری مباشرت بعنوان دیدگاه موافق آن و تئوری نمایندگی بعنوان دیدگاه مخالف وجود دارد که با هم جمع نمیشوند.
الف) دیدگاه موافق با دوگانگی (تئوری مباشرت)
لیتون و تاین^[۶۷] (۱۹۹۳) بیان میکنند که رئیس هیأت مدیره در فرایند تصمیمگیری نقش مهمی ایفا می کند و از طرفی نظارت موثر مدیران، توسط مدیرعامل انجام می شود. به نظر ایشان اگر این دو نقش ترکیب شده و توسط یک فرد به عهد گرفته شود یک رهبری یکپارچه و قدرتمند فراهم خواهد آمد. دیدگاه تئوری مباشرت این است که مدیرعامل به عنوان یک رهبر قوی در جهت منافع سهامداران خدمت می کند. همچنین نقش دوگانه مدیرعامل، سازبرگ ساختار مهمی برای نظارت هیأت مدیره می باشد.
دونالدسون و دیویس^[۶۸]،(۱۹۹۱) با این ایده موافق میباشند چرا که به عقیده آن ها این رهبری برای رسیدن به اهداف مشخص و روشن لازم است و اظهار میدارند در موقعی که مدیرعامل اختیار تام دارد و به عنوان رئیس هیأت مدیره نیز خدمت می کند می تواند عملکرد شرکت را افزایش دهد.
ب) دیدگاه مخالف با دوگانگی (تئوری نمایندگی)
تئوری نمایندگی بر این عقیده است که باید نقش مدیرعامل که یک ناظر قوی بر امور مدیران است از ریاست هیأت مدیره جدا باشد بر اساس این تئوری، نقش دوگانگی نظارت موثر هیأت مدیره را کاهش می دهد. طبق تئوری نمایندگی، دوگانگی به سبب ترکیب نظارت و اجرا روی عملکرد شرکت تاثیر منفی دارد.
نظرات متعددی در این زمینه وجود دارد، از جمله:
این موضوع را از دو مقوله می توان بررسی نمود، بر طبق تئوری مباشرت، دوگانگی، قدرت و رهبری شفافی را بوجود می آورد ولی از طرفی بر اساس تئوری نمایندگی، نظارت موثر هیأت مدیره را کاهش می دهد.
۲-۲-۹) مالیات
در تعریف مالیات مبلغی که دولت از اشخاص، شرکت ها و موسسات بر اساس قانون برای تقویت عموم حکومت و تامین مخارج عامه دریافت می کند. افزون بر خصلت اجباری بودن، یک خصوصیت بارز دیگر مالیات در این است که رابطه صحیح دوطرفه یا متنابهی میان میزان مالیات دریافتی و ارزش خدمات عمومی که مالیات دهندگان از آن برخوردار می شوند وجود ندارد.
گسترده تر شدن تعهدات دولت ها در جهت تحقق اهدافی چون رشد اقتصادی، ثبات قیمتها، افزایش اشتغال و توزیع عادلانه درآمد، مخارج دولت را با روند صعودی مواجه کرده که دولتها را بر آن می دارد تا از طرق گوناگون به تامین مالی آن اقدامی نمایند.
بطور کلی، دولت از طریق مالیات(مستقیم و غیرمستقیم)، درآمد نفت، درآمدهای حاصل از انحصارات و مالکیت دولت، درآمدهای حاصل از خدمات و فروش کالا، وامهای داخلی و خارجی و بالاخره درآمدهای پولی و بانکی برای تامین هزینه های پیش بینی شده خود کسب درآمد می کند(رازقی، ۱۳۷۱، ۱۳۸).
هرچند طی چند دهه گذشته درآمد حاصل از فروش نفت خام، بخش عمدهای از درآمدهای دولت را تشکیل دده است، مالیات نیز بخشی از مخارج دولت را تامین کرده و میزان این سهم بعنوان یکی از موضوعات اقتصادی قابل بحث است. ترکیب نامناسب درآمدهای دولت از یکسو به دلبستگی شدید اقتصاد و درآمدهای دولت به صادرات نفت خام و از سوی دیگر به نبود نظام مالیاتی جامع کارآمد در کشور اشاره دارد.
نسبت مالیات به کل درآمدهای دولت در سال (۲۰۰۴) برای کشورهای استرالیا، ایالات متحده آمریکا، دانمارک و انگلستان، به ترتیب برابر ۹۱، ۶۷ ، ۸۴ و ۷۴ درصد و همچنین نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در سال (۲۰۰۳) برای کشورهای فوق به ترتیب معادل ۶/۳۱، ۶/۳۵، ۳/۴۸، و ۶/۳۵ درصد بوده است. از جمله کشورهای همسایه ایران نیز می توان به ترکیه اشاره نمود که در سال (۲۰۰۳) نسبت مالیاتی آن ۸/۳۲ % و نسبت درآمدهای مالیاتی به کل درآمدهای دولت در این کشور در سال (۲۰۰۴) معادل ۷۷ % بوده است. این در حالی است که نسبت مالیات به کل درآمدهای دولت در ایران در سال (۲۰۰۴) معادل ۳۳ % و نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در سال(۲۰۰۳)، معادل ۶ % بوده است.
پایین بودن این نسبتها در ایران در مقایسه با سایر کشورها و ضرورت دستیابی به اهداف چشمانداز بیست ساله کشور به منظور پوشش هزینه های جاری دولت از طریق مالیات، لزوم بررسی عملکرد نظام مالیاتی در ایران و بررسی نقاط ضعف و قوت آن را روشنتر میکند. انواع مالیات ها در بودجه به پنج بند تقسیم شدهاند (مالیات بر واردات، مالیات بر شرکت ها، مالیات بر مصرف و فروش، مالیات بردرآمد و مالیات بر ثروت)(رزاقی، ۱۳۷۱، ۱۴۸).
انواع مالیات
در تقسیم بندی کلاسیکها (دوانی، ۱۳۸۲) همان طور که در نمودار زیر آمده انواع مالیات به دو دسته تقسیم بندی می شود:
نمودار (۲-۱) انواع مالیات
عدالت مالیاتی
عدالت، یک مفهوم ارزشی است و براساس قضاوت ها و معیارهای مختلف ارزشی، به صورت های متفاوت تعبیر و تفسیر می گردد. صاحبنظران معتقدند که مفهوم عدالت نتیجه تفکر و رضایت اجتماعی است و دو نوع تعبیر و تفسیر از این مفهوم وجود دارد:
۱-عدالت افقی و ۲- عدالت عمودی
مالیات بندی بر طبق توانایی پرداخت مقرر می دارد که افراد با ظرفیت های یکسان، پرداخت یکسان و افراد با توانایی بیشتر، پرداخت بیشتری انجام دهند، به حالت اول عدالت افقی و به حالت دوم عدالت عمودی اطلاق می گردد. قاعده عدالت افقی صرفا اصل پایداری عدالت را تحت قانون اعمال می کند. بعنوان مثال در مالیات بر درآمد، افراد با درآمد یکسان باید مالیات یکسانی پرداخت نمایند. قاعده عدالت عمودی نیز در انطباق با رفتار برابر است، اما بر این پایه استدلالی است که افراد توانایی مختلف ، اگر قرار باشد با یکسانی را به دوش کشند، باید به مقدار متفاوت مالیات بپردازند. اگر توانایی را برحسب درآمد اندازه گیری کنیم، شخص الف با درآمد بیشتر باید بیش از شخص ب مالیات بپردازد. در این معنا ، هردو قاعده عدالت از اصل رفتار برابر تبعیت می کنند و هیچ کدام از آن ها نسبت به دیگری اساسی تر نیست (ماسگریو^[۶۹]، ۱۹۱۰).
۲-۲-۱۰) دیدگاه های رایج برای اجرای عدالت مالیاتی

۷-۲ مقایسه نتایج تجربی با محاسبات علمی ۱۰۴
۷-۳ مقایسه رآکتور ها ۱۰۹
۷-۴ انتخاب رآکتور مناسب ۱۱۱
فصل هشتم بحث و نتیجه گیری ۱۱۳
۸-۱ دما ۱۱۳
۸-۲- ظرفیت اسمی رآکتور ۱۱۳
۸-۳ از دیدگاه زیست محیطی ۱۱۴
۸-۴ ارتقای علمی ۱۱۵
۸-۵ تولید انرژی ۱۱۵
۸-۶ صرفه جویی در وقت ۱۱۶
۸-۷ پیشنهادات برای تحقیقات جدید ۱۱۶

فهرست منابع فارسی ۱۱۸
فهرست منابع انگلیسی ۱۲۱
پیوست الف- زمانبدی انجام پروژه رآکتور ترکیبی ۱۲۳
پیوست ب هزینه های غیر مالی پروژه ۱۲۴
پیوست ج- هزینه های مالی پروژه ۱۲۴
فهرست جدول ها
جدول ۲-۱ مقایسه ویژگی ها و نقاط ضعف و قوت دو مدل هندی و چینی با مدل ترکیبی ۱۶
جدول ۳-۱ خواص انواع مواد خوراک ۲۵
جدول ۳-۲ انتخاب مشخصات هاضم چینی ۲۷
جدول ۳-۳ انتخاب مشخصات هاضم هندی ۲۷
جدول ۳-۴ مقدار روز و زاویه انحراف خورشید برای روز متوسط ماه ۳۹
جدول ۳-۵ متوسط ماهانه تابش روزانه سطح خارجی جو ۴۰
جدول ۳-۶ ترخ گازبهای خانگی در سال ۱۳۹۳ ۵۱
جدول ۳-۷ نتایج ارائه شده در مقاله دکتر عمرانی ۵۲
جدول ۴-۱ مشخصات اقلیمی شهر خوی ۵۴
جدول ۴-۲ مقدار ضریب انتقال حرارت جدار ها ۵۷
جدول ۴-۳ مقدار ارزش حرارتی سوختها ۵۷
جدول ۴-۴ مقدار بیوگاز تولیدی برای هر کیلوگرم خوراک در روز برای روزهای متوسط ماه ها ۵۹
جدول ۵-۱ مشخصات ساختمان ۷۰
جدول ۵-۲ مشخصات هاضم چینی ۷۳
جدول ۵-۳ مشخصات هاضم هندی ۷۳
جدول ۵-۴ هزینه های رآکتور ترکیبی چینی و هندی ۷۶
جدول ۵-۵ جدول هزینه های صرفه جویی شده و درآمد ها رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی ۷۷
جدول ۵-۶ مقدار زوایا برای روز متوسط فروردین ماه ۸۳
جدول ۵-۷ زوایا برای روز متوسط در طول سال در مدار ۳۸ درجه ۸۴
جدول ۵-۸ متوسط ماهانه تابش روزانه بر روی صفحه افقی برای خوی ۸۵
جدول ۵-۹ مشخصات تابش در شهر خوی ۸۶
جدول ۵-۱۰ مشخصه های محاسبه سطح و راندمان ۸۶
جدول ۵-۱۱ هزینه های رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی ۸۹
جدول ۵-۱۲ جدول هزینه های صرفه جویی شده و درآمد های رآکتور هیبریدی (تومان) ۸۹
جدول ۷-۱ میزان بیوگاز تولید شده در شرایط آزمایش ۱۰۲
فهرست شکل ها
شکل۱-۱ واحد مخزن گاز ثابت یا دایجستر چینی ۴
شکل ۱-۲ واحد مخزن گاز شناور یا دایجستر هندی ۵

۱۳۷۸

۵/۱۳

۱۳۸۶

۵/۱۰

۱۳۷۹

۳/۱۴

۱۳۸۷

۴/۱۰

در این دوره (نیمه دوم دهه ۱۳۸۰) میان قیمت نفت و نرخ بیکاری هماهنگی وجود نداشت. درحالی که درآمد نفت نسبت به سال ۱۳۸۳ بیش از ۴۲ درصد افزایش داشته، نرخ بیکاری تغییر نکرده است؛ درسال ۱۳۸۳، درآمد نفت ۳/۱۵۰۴۱۳ میلیارد ریال و نرخ بیکاری ۴/۱۰ درصد بود. در سال ۱۳۸۷ نرخ بیکاری همچنان ۴/۱۰ درصد ودرآمد نفت ۳/۲۱۵۶۵۰ میلیارد ریال بوده است. (نرخ بیکاری درسالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۷ در جدول شماره۲۲ آمده است.)
در سال های ۸۹-۱۳۸۸ علی رغم افزایش درآمد نفت ، نرخ بیکاری سیر صعودی داشته است ، بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، نرخ بیکاری در ایران در سال ۱۳۸۸، ۴/۱۱ درصد و در سال ۱۳۸۹، ۶/۱۴ درصد بوده است.^[۲۳۰]
در مجموع می توان ادعا کرد که در بسیاری از سال ها و مقاطع تاریخی، کاهش نرخ بیکاری و
افزایش فرصت های شغلی در پی افزایش قیمت نفت و یا با فاصله اندکی از این افزایش صورت گرفته است و در برخی موارد (مانند نیمه دوم دهه ۱۳۸۰) نیز این هماهنگی وجود ندارد وافزایش در آمد نفت منجر به افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری نشده است. بنابراین، علی رغم تأثیرگذاری درآمد نفت در ایجاد کارگاه های تولیدی، گسترش مشاغل خدماتی، ایجاد اصناف جدید و گسترش بوروکراسی و به تبع آن افزایش فرصتهای شغلی، معضل بیکاری همچنان پابرجاست.

در پاسخ به این سوال که چرا با وجود درآمدهای هنگفت نفت معضل بیکاری برطرف نشده است، عوامل مختلفی مطرح می شود. مهمترین مسأله ای که در این مورد به آن استناد می گردد این است که در کشورهای نفت خیز، به دلیل برخورداری از سرمایه عظیم نفت، از صنایع سرمایه بر بجای صنایع کاربر استفاده می شود. این صنایع به دلیل استفاده از تکنولوژی پیشرفته و دستگاه های اتوماتیک، اشتغالزایی کمی دارند. از سوی دیگر برخلاف صنایع کوچک و زودبازده، زمان احداث آنها طولانی است و سرمایه گذاری در این صنایع در کوتاه مدت به اشتغال منجر نمی گردد.برخی محققان در آسیب شناسی اوضاع اجتماعی دوره پهلوی دوم بر این موضوع تاکید کرده اند؛
از نظر “بنیامین اسمیت"، محقق مسائل جهانی نفت، «رژیم شاه در ارتباط با سرمایه گذاری صنعتی، عمدتاً به طرح های سرمایه بری توجه کرد که به شدت به فناوری وارداتی، مواد خام، قطعات یدکی و تجهیزات، وابستگی داشتند. درنتیجه به سبب توجه نکردن به بخش های کاربر، ایجاد اشتغال از اولویت خارج شد»^[۲۳۱]
نقش نفت در کاهش بیکاری تا حد زیادی درآمد نفت در ایجاد کارگاه های تولیدی، گسترش مشاغل خدماتی، ایجاد اصناف جدید و گسترش بوروکراسی و به تبع آن افزایش فرصتهای شغلی، معضل بیکاری همچنان پابرجاست.
در پاسخ به این سوال که چرا با وجود درآمدهای هنگفت نفت معضل بیکاری برطرف نشده است، عوامل مختلفی مطرح می شود. مهمترین مسأله ای که در این مورد به آن استناد می گردد این است که در کشورهای نفت خیز، به دلیل برخورداری از سرمایه عظیم نفت، از صنایع سرمایه بر بجای صنایع کاربر استفاده می شود. این صنایع به دلیل استفاده از تکنولوژی پیشرفته و دستگاه های اتوماتیک، اشتغالزایی کمی دارند. از سوی وسط عواملی مانند سیاست های دولت ، نحوه مدیریت منابع نفتی و تحولات جمعیت فعال کشور ، تعدیل شده است؛
عواملی از قبیل ورود زنان به عرصه اجتماعی و مشارکت آنان در نیروی کار،( وبه تبع آن افزایش تعداد نیروی فعال) ورود تعداد زیادی از اتباع افغانستان به کشور (بعد از پیروزی انقلاب اسلامی) و سوق دادن درآمدهای نفت به سمت هزینه های جاری و کمک های مبتنی بر حامی پروری نیز از موانع کاهش نرخ بیکاری بوده اند. نکته دیگری که در مورد رابطه نفت و اشتغال باید به آن اشاره کرد این است که بخش مهمی از اشتغالزایی نفت مربوط به بخش خدمات بوده است.
این نوع اشتغال اگرچه باعث درآمدزائی برای خانواده ها و کاهش زیان های بیکاری وکاهش فقر می گردد اما بخش های مولد اقتصاد را تضعیف می کند ؛ گسترش مشاغل کاذب و دلالی می تواند به عنوان مانع تولید و رشد اقتصادی محسوب شود. رشد بی رویه کلان شهرهایی مانند تهران و بروز مشکلاتی از قبیل آلودگی هوا، ترافیک، ناهنجاری های اجتماعی و … تاحدی ناشی از جاذبه مشاغل خدماتی و مهاجرت روستائیان و ساکنان شهرهای کوچک به کلانشهرها می باشد.
نفت و شاخص نابرابری
برابری افراد در استفاده از فرصت های اجتماعی یکی از آرمان های همه جوامع بشری است و همه مصلحان اجتماعی عدالت را به عنوان هدف خود مطرح کرده اند. انقلابهای بزرگ سیاسی نیز خواهان برقراری عدالت بوده اند، بویژه در انقلاب کبیر فرانسه، برابری یکی از اهداف اساسی بود. در انقلاب اسلامی ایران نیز شعار برابری در میان شعارهای اصلی انقلاب که توسط مردم مطرح می شد، سهم عمده ای داشت. در ایران نیز مانند سایر کشورها، نابرابری سابقه ای دیرینه دارد. از جامعه ی طبقاتی دوره ساسانی که در آن برخی طبقات اجتماعی از امتیازاتی نظیر تحصیل دانش محروم بودند تا شرایط کنونی که میان سطح زندگی دهک بالا و دهک پایین جامعه به تعبیر شعرای پارسی گو، “تفاوت از زمین تا آسمان است". شاید بهترین دلیل برای اثبات وجود نابرابری اجتماعی در تاریخ معاصر ایران گرایش جوانان ایرانی به احزاب سوسیالیست باشد. در کشوری که اکثریت قریب به اتفاق آن مسلمانند، حزب توده توانست بیش از صد هزارنفر از فعالا” محقق تحولات سیاسی- اجتماعی ایران، نابرابری اجتماعی در دوره پهلوی دوم را که در پی افزایش درآمد نفت صورت گرفت، این گونه توصیف می کند: اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی (دهه۱۳۴۰ شمسی) اختلاف سطح درآمدها در ایران، که قبل از آن زمان نیز به مقیاس جهانی رقم بالایی بود، روبه رشد گذاشت ن سیاسی بویژه جوانان و دانشجویان را جذب کرده و از نظر تعداد اعضای ثبت نام شده وشناسنامه دار ،به بزرگترین حزب تاریخ ایران تبدیل گردد. این در حالی است که ماتریالیسم به عنوان یکی از ارکان مارکسیسم به هیچ وجه با اعتقادات مردم ایران سازگاری ندارد.
در این قسمت از پژوهش سوال اصلی این است که آیادرآمدهای هنگفت نفت توانسته است فاصله طبقاتی میان شهروندان و نیز مناطق مختلف را از میان بردارد و یا لااقل آن را کاهش دهد و یا برعکس باعث عمیق تر شدن شکاف میان ثروتمندان وفقرا گردیده است؟ بر اساس مباحث نظری و وقایع تاریخ اجتماعی کشور ، نفت از طریق مکانیسم های مختلف به نابرابری کمک می کند. یکی از این سازوکارها، تمرکز ثروت در پایتخت و کلانشهرها است. از آنجا که درآمد نفت به دولت مرکزی تعلق می گیرد، توزیع نامناسب این درآمدها ممکن است به بروز نابرابری میان پایتخت و شهرهای بزرگ از یکسو و شهرهای کوچک و روستاها از سوی دیگر منجر گردد. همچنین دسترسی گروه های خاص به رانت ناشی از منابع طبیعی باعث افزایش فاصله طبقاتی می گردد. سایر پیامدهای نامطلوب نفت مانند بیکاری و تورم نیز بطور غیرمستقیم به نابرابری دامن می زنند. بیکاری موجب تعمیق فقر می شود و تورم باعث می شود تا ثروتمندان از آشفته بازار بی ثباتی قیمت ها به سود خود بهره ببرند و فقرا هر روز فقیرتر شوند. با توجه به مکانیزم های اثرگذاری نفت بر نابرابری و پیامدهای گوناگون آن، موضوع نابرابری را در سه بخش به شرح زیر بررسی می کنیم:
پدیده های نامطلوب اجتماعی و اقتصادی درایران نابرابری میان طبقات ثروتمند و فقیر است. اگرچه دیرینۀ این پدیدۀ نامطلوب به قبل از پیدایش نفت باز می گردد اما اقتصاد شاید بارها از زبان نامزدها ی انتخابات مجلس شورای اسلامی وعده افزایش اعتبارات عمرانی یک شهرستان و یا احداث یک پروژه خاص را شنیده باشیم، چنین موضوعی بیانگر این واقعیت است که اختصاص درآمد نفت به مناطق مختلف کشور برپایه چانه زنی نمایندگان مجلس، وزرا و دیگر مسئولان ملی و محلی تعیین می گردد. در این نظام بودجه ریزی، مناطقی که دارای نیروهای بیشتری در میان نخبگان حاکم باشند، از مواهب نفت بیشتر بهره می برند. اساساً یکی از ویژگی های اقتصادهای نفتی تمرکز بیش از حد آنها می باشد به این معنی که یک یا چند مرکز شهری پرجمعیت به ویژه پایتخت،رشدی متفاوت باسایرمناطق دارند.
در ایران عصر پهلوی، نابرابری مناطق جغرافیایی در دهه های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی و بعد از رونق بازار نفت تشدید شد. طی سال های دهه ۱۳۴۰ جمعیت تهران رشد سالانه ای معادل ۶% (دوبرابر رشد متوسط جمعیت کشور) داشت. شهرهای اقماری آن مانند کرج نیز بالاترین رشد جمعیت مناطق شهری را داشتند. در سال ۱۳۵۱، تهران ۵۱% از ارزش افزوده صنایع، ۲۲% از نیروی کار شاغل و حدود ۵۰% از پزشکان را به خود اختصاص داده بود.^[۲۳۲] در سال ۱۳۵۴ نسبت تعداد افراد به هر پزشک در تهران ۹۷۴ نفر و برای کل کشور ۲۸۵۵ نفر بود و برای استانهایی همچون ایلام، زنجان، لرستان و همدان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از متوسط ملی بود. تناسب جمعیت قابل تعلیم (۶ تا ۱۴ساله) که در سال ۱۳۵۱/۱۹۷۲ به تحصیل اشتغال داشتند، از ۷۶% در تهران تا حدود ۴۰% در کردستان، لرستان، سیستان و بلوچستان وسایر استانهای محروم متفاوت بود.^[۲۳۳] از پیروزی
“براساس گزارش های بانک مرکزی، در فاصله سال های ۵۲-۱۳۳۸ نابرابری توزیع درآمد براساس شاخص ضریب جینی روند افزایشی داشت. ضریب تمرکز درآمد از ۴۵۵۲/۰ در سال ۱۳۴۸ به ۴۹۴۶/۰ در سال ۱۳۵۲ رسید. در این افزایش، سهم طبقات مختلف اجتماعی یکسان نبود؛ درحالی که سهم ۲۰% لایه های بالای جامعه در این فاصله از ۵۱/۷۹ درصد به ۵۵/۵۶ درصد افزایش پیدا کرد، سهم ۲۰% میانی از ۵۴/۲۷درصد به ۰۶/۲۶ درصد رسید و سهم ۲۰% طبقات پایین جامعه نیز از ۹۰/۱۳ درصد به ۹۶/۱۲ درصد کاهش یافت. ضریب تمرکز درآمد (ضریب جینی) از ۴۷۰۱% در ۱۳۴۷ به ۵۱۴۴% در سال ۱۳۵۶ افزایش پیدا کرد.”^[۲۳۴]
برپایه نتایج یک ارزیابی که در سال ۱۳۴۸ صورت گرفت مشخص شد که ده درصد جمعیت کشور که جزو بالاترین اقشار جامعه هستند، ۵/۳۲ درصد از مصرف کشور را به خود اختصاص داده اند، ۱۰% بعدی نیز ۵/۱۵ درصد از مصرف کشور را در اختیار داشتند. افزایش قیمت نفت نیز این شکاف را عمیق تر کرد و ثروتمندان ثروتمندتر شدند.^[۲۳۵]
افزایش قیمت نفت در دهه ۱۳۵۰ اگرچه وضع فقیرترین اقشار جامعه را اندکی بهتر کرد اما فاصله طبقاتی را افزایش داد. افزایش قیمت نفت در سالهای پایانی دوره پهلوی که به رونق اقتصادی انجامید، ازطریق مکانیزم هایی مانند تورم، نابرابری را تشدید کرد. براساس آمارهای موجود، ضریب جینی در دهه ۱۳۵۰ نسبت به دهه ی ۱۳۴۰ بیشتر شده (جدول شماره ۲۳) و فاصله میان فقیر و غنی افزایش یافته است. بر اساس ارقام جدول، نسبت سهم بالاترین دهک به پایین ترین دهک درآمدی که در سال های نیمۀ دوم دهۀ ۱۳۴۰روند کاهشی داشته، در سال ۱۳۵۲ بصورت جهشی از ۴/۱۷ به ۲۸ و پس از چند نوسان، در سال ۱۳۵۶ به ۳۱ رسید.
“نیکی کدی” محقق تحولات سیاسی- اجتماعی ایران، نابرابری اجتماعی در دوره پهلوی دوم را که در پی افزایش درآمد نفت صورت گرفت، این گونه توصیف می کند: اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی (دهه۱۳۴۰ شمسی) اختلاف سطح درآمدها در ایران، که قبل از آن زمان نیز به مقیاس جهانی رقم بالایی بود، روبه رشد گذاشت و این افزایش،به خصوص پس از سال ۱۹۷۴ میلادی، هنگامی که درآمد نفتی کشور در اثر افزایش سریع بهای نفت زیاد گردید، چشمگیرتر بود،
جدول شماره ۲۳، ضریب جینی و نسبت سهم دهک بالا به دهک پایین در سالهای ۵۸-۱۳۴۷ (۱۰۳)

سال

ضریب جینی

نسبت سهم بالاترین دهک درآمدی به پایین ترین

۱۳۴۷

۴۷۰۱/۰

۷۷/۲۸