بهره گیری از شاخص های آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق مختلف جغرافیایی، می‏تواند به برنامه‏ ریزی گردشگری کمک نماید تا جاذبه های گردشگری به منظور گذران اوقات فراغت مورد استفاده بهتر قرار گیر ند .
در این پژوهش با بهره گیری از آمار ایستگاه هواشناسی سینوپتیک جزیره کیش سال‏های 1991 تا 2010 ، شرایط آسایش انسانی براساس مدل ها و شاخص زیست اقلیمی (TCI,PMV,PET,SET و ترجونگ ) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج شاخص TCI نشان داد که ارزش توصیفی آسایش اقلیمی از 3 آبان تا 9 اردیبهشت (ایده آل، عالی ، خیلی خوب ، خوب) و از 10 اردیبهشت تا 2 آبان درجات متفاوت (قابل قبول، حدبحرانی، نامطلوب) و شاخص PMV از 19 آبان تا 26 فروردین شرایط( آسایش و کمی گرم) و از 27 فروردین تا 18 آبان درجات متفاوت ( گرم، خیلی گرم و داغ ) و شاخص PET از 16 آبان تا 30 فروردین وضعیت (آسایش، کمی خنک و کمی گرم)و از 31 فروردین تا 15 آبان درجات متفاوت (گرم، خیلی گرم و داغ) وشاخصSET از 25 آبان تا 11 فروردین شرایط (آسایش، خنک، خیلی خنک)و از 12 فروردین تا 24 آبان وضعیت اقلیمی(گرم،خیلی گرم، شرجی ، و فوق العاده گرم) و شاخص ترجونک در آسایش اقلیمی شبانه نشان داد که از 17 آبان تا 31 فروردین نشان دهنده احساس غالب مطبوع و خنک و 1 اردیبهشت تا 16 آبان نشان دهنده احساس غالب گرم ، بسیار داغ و معمولی است و احساس غالب روزانه از 25 آذر تا 29 اسفند نشان دهنده وضعیت مطبوع و دلپذیر، نه گرم و نه سرد(معمولی) و از 1 فروردین تا 23 آذر نشان دهنده درجات متفاوت ، گرم، داغ، بسیارداغ و فوق العاده داغ می باشد لذا تمامی مدل ها و شاخص های بکار رفته نشان میدهند، حدود پنج ماه از سال شرایط اقلیمی در وضعیت مطلوب و ایده آل برای گردشگران می‏باشد. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند راهنمای برنامه ریزان صنعت گردشگری جهت توسعه گردشگری منطقه مورد بهره برداری قرار گیرد.


کلید واژه : روزانه،آب و هوا، گردشگری، جزیره کیش



فهرست مطالب
1فصل اول ( کلیات پژوهش) 3
1-1 بیان مساله 4
1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش 5
1-3 اهداف پژوهش 5
1-3-1 اهداف اصلی. 6
1-3-2 اهداف فرعی. 6
1-4 سئوالات و فرضیه های اساسی پژوهش 6
1-5 کاربرد نتایج پژوهش 7
1-6 استفاده کنندگان از نتایج پژوهش 7
1-7 روش و ابزار گردآوری اطلاعات 7
1-8 موقعیت جغرافیای طبیعی. 8
1-8-1 موقعیت ریاضی جزیره کیش 8
1-8-2 موقعیت نسبی جزیره کیش 8
2فصل دوم ( ادبیات تحقیق) 9
2-1 چارچوب نظری پژوهش 10
2-1-1 اقلیم 10
2-1-2 زیست اقلیم انسانی. 10
2-1-3 شاخص. 10
2-1-4 منطقه آسایش 10
2-1-5 گردشگری و گردشگر. 10
2-2 عوامل مؤثر بر گردشگری. 12
2-3 مفهوم آب و هوا 12
2-4 نوسانات و تغییرات اقلیمی. 14
2-5 تغییرآب و هوا و صنعت گردشگری. 15
2-6 روابط بین آب و هوا و گردشگری. 16
2-7 تاثیر عناصر اقلیمی بر انسان. 17
2-7-1 دمای هوا و آسایش انسان. 17
2-7-2 رطوبت و آسایش انسان. 18
2-7-3 تابش و آسایش انسان. 19
2-7-4 باد و آسایش انسان. 19
2-8 محدوده آسایش و عوامل مؤثر بر آن. 20
2-9 آسایش اقلیم گردشگری. 21
2-10 پیشینه تحقیق. 22
2-10-1 مطالعات انجام شده در خارج از کشور 23
2-10-2 مطالعات انجام شده در ایران. 26
3فصل سوم ( داده ها و روش پژوهش) 30
3-1 روش و چارچوب نظری پژوهش 31
3-2 معرفی داده ها و داده های مطالعاتی. 31
3-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 32
4فصل چهارم ( تجزیه و تحلیل زیست اقلیم انسانی) 33
4-1 عوامل شکل دهنده جغرافیای طبیعی جزیره کیش 35
4-1-1 توپوگرافی. 35
4-1-2 شیب و جهت شیب جزیره کیش 36
4-2 عوامل شکل دهنده اقلیم جزیره کیش 38
4-3 توده های هوای مؤثر بر جزیره کیش 38
4-3-1 روباد نیمه استوایی. 39
4-3-2 پرفشارجنب حاره 39
4-4 بررسی فراسنج های اقلیمی جزیره کیش 40
4-4-1 دما 40
4-4-2 رطوبت نسبی. 43
4-4-3 تابش 45
4-4-4 بارش 46
4-4-5 باد 47
4-5 شاخص های آسایش اقلیمی. 50
4-5-1 شاخص اقلیم توریستی (TCI) 50
4-6 شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) 61
4-7 بررسی شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) جزیره کیش 63
4-8 روش شاخص متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV) 65
4-9 بررسی شاخص متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV) جزیره کیش 67
4-10 روش شاخص پیش بینی درصد نارضایتی PPD 69
4-11 روش تعادل دمایی (TEK) 69
4-12 بررسی شاخص تعادل دمایی(TEK) جزیره کیش 70
4-13 روش شاخص دمای مؤثر استاندارد(SET) 71
4-14 بررسی شاخص متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (SET) جزیره کیش 71
4-15 روش زیست اقلیمی ترجونگ 73
4-16 ارزیابی ضریب راحتی روز و شب به روش ترجونگ 74
4-17 ارزیابی ضریب راحتی اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش بر اساس روش ترجونگ 76
4-18 چگونگی ارزیابی تاثیر خنک کنندگی با به روش ترجونگ 90
4-19 ارزیابی تاثیر ضریب خنک کنندکی باد بر اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش به روش ترجونگ 93
4-20 جمع بندی نتایج شاخص ها 113
5فصل پنجم (نتیجه گیری، تحلیل فرضیه ها و پیشنهادات) 126
5-1 خلاصه عناصر اقلیمی. 127
5-1-1 دما 127
5-1-2 بارش 127
5-1-3 رطوبت نسبی. 127
5-1-4 تابش 127
5-2 خلاصه روش شاخص اقلیم توریستی(TCI) 128
5-3 خلاصه روش دمای معادل فیزیولوژیک (PET) 128
5-4 خلاصه روش متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV) 128
5-5 خلاصه روش دمای موثر (SET) 128
5-6 خلاصه روش زیست اقلیمی ترجونگ 129
5-7 تحلیل فرضیه ها 129
5-7-1 تحلیل فرضیه شماره یک. 129
5-7-2 تحلیل فرضیه شماره دو. 129
5-8 پیشنهادات 130






فهرست جداول
جدول ‏3‑1: مشخصات ایستگاه هواشناسی سینوپتیک جزیره کیش 32
جدول ‏4‑1: متوسط دمای فصول سال جزیره کیش طی دوره اماری(1991-2010) 42
جدول ‏4‑2: مولفه های مؤثر بر شاخص اقلیم آسایش گردشگری(TCI) 51
جدول ‏4‑3 مقادیر عددی شاخص (TCI) 53
جدول ‏4‑4: آستانه بارندگی و مقادیر شاخص مربوطه 53
جدول ‏4‑5: متغیر آفتاب و مبنای ارزیابی آن. 54
جدول ‏4‑6: روش ارزش گذاری متغیر باد 55
جدول ‏4‑7: طبقه بندی شاخص TCI شش ماه اول سال جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 57
جدول ‏4‑8: طبقه بندی شاخص TCI شش ماهه دوم سال جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 58
جدول ‏4‑9: ارزش نارسانایی پوشاک مختلف 61
جدول ‏4‑10:مقادیر آستانه روش PET. 62
جدول ‏4‑11: ارزش نارسانایی پوشاک مختلف روش PMV 65
جدول ‏4‑12: مقادیر آستانه روش PMV 67
جدول ‏4‑13: آستانه های تعیین شده برای شاخص TEK (برحسب درجه سانتی گراد) 70
جدول ‏4‑14: مقادیر آستانه روش SET (گوانزالس و همکاران، 1974) 71
جدول ‏4‑15: نفاهیم، نشانه ها و علائم نمودار ضریب راحتی برحسب ترجونگ 74
جدول ‏4‑16:مفاهیم، نشانه ها و علائم مونوگراف ضریب راحتی بر حسب ترجونگ 75
جدول ‏4‑17 : ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 78
جدول ‏4‑18: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 79
جدول ‏4‑19: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 80
جدول ‏4‑20: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 81
جدول ‏4‑21: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 82
جدول ‏4‑22 : ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 83
جدول ‏4‑23:ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 84
جدول ‏4‑24: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 85
جدول ‏4‑25 :ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 86
جدول ‏4‑26 : ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 87
جدول ‏4‑27: ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 88
جدول ‏4‑28: ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 89
جدول ‏4‑29: ضریب تاثیر باد 91
جدول ‏4‑30: تاثیر مشترک باد در روز و شب بر حسب بررسی ترجونگ 91
جدول ‏4‑31: تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 96
جدول ‏4‑32:ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ 97
جدول ‏4‑33: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ 98
جدول ‏4‑34: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ 99
جدول ‏4‑35: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ 100
جدول ‏4‑36:ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ 101
جدول ‏4‑37: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ 102
جدول ‏4‑38: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ 103
جدول ‏4‑39: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ 104
جدول ‏4‑40: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ 105
جدول ‏4‑41: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ 106
جدول ‏4‑42: ادامه تاثیرضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ 107
جدول ‏4‑43: اقلیم فیزیولوژیک نسبت روز به شب جزربره کیش به روش ترجونگ 109
جدول ‏4‑44 : ادامه اقلیم فیزیولوژیک نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 110
جدول ‏4‑45 : ادامه اقلیم فیزیولوژیک نسبت روزه به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 111
جدول ‏4‑46 : ادامه اقلیم فیزیولوژیک نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ 112
جدول ‏4‑47: مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 114
جدول ‏4‑48: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 115
جدول ‏4‑49: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 116
جدول ‏4‑50: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 117
جدول ‏4‑51: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 118
جدول ‏4‑52: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 119
جدول ‏4‑53: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 120
جدول ‏4‑54: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 121
جدول ‏4‑55: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 122
جدول ‏4‑56: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 123
جدول ‏4‑57: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 124
جدول ‏4‑58: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش 125
فهرست اشکال
شکل ‏1‑1: موقعیت جغرافیایی جزیره کیش 8
شکل ‏4‑1 : نقشه نقاط ارتفاعی جزیره کیش بر حسب متر. 36
شکل ‏4‑2: نقشه جهت شیب و عمق آبهای ساحلی جزیره کیش 37
شکل ‏4‑3: گلباد جهت و میانگین سرعت سالانه باد جزیره کیش طی دوره آماری(1991-2010) 49
شکل ‏4‑4: نمودار مورد استفاده برای محاسبه شاخص های CID و CIA 52
شکل ‏4‑5:مقیاس گرافیکی جهت محاسبه رتبه فراسنج باد 55
شکل ‏4‑6 :نتایج نهایی شاخص آسایش اقلیم گردشگری (TCI) در ایستگاه مورد مطالعه 59
شکل ‏4‑7: نمودار روند تغییرات روزانه شاخص TCI جزیره کیش 60
شکل ‏4‑8: نمودار ماهانه تغییرات شاخصTCI جزیره کیش 60
شکل ‏4‑9: نتایج نهایی روزانه شاخص آسایش اقلیم گردشگری (PET) در ایستگاه مورد مطالعه 64
شکل ‏4‑10: نمودار ماهانه روند تغییرات شاخص PET جزیره کیش 65
شکل ‏4‑11: نتایج نهایی روزانه شاخص آسایش اقلیم گردشگری (PMV) در ایستگاه مورد مطالعه 68
شکل ‏4‑12: نمودار ماهانه روند تغییرات شاخص PMV جزیره کیش 69
شکل ‏4‑13: نتایج نهایی شاخص آسایش اقلیم گردشگری(SET) در ایستگاه مورد مطالعه 72
شکل ‏4‑14: نمودار ماهانه روند تغییرات شاخص SETایستگاه کیش 73
شکل ‏4‑15: محدوده ضرایب راحتی، برحسب ترجونگ (1966) 74
شکل ‏4‑16: نتایج نهایی تاثیرضریب راحتی اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش به روش ترجونک. 76
شکل ‏4‑17 : نمودار ماهانه ضریب راحتی روز جزیره کیش به روش ترجونگ 77
شکل ‏4‑18: نمودار ماهانه ضریب راحتی شب به روش ترجونگ جزیره کیش 77
شکل ‏4‑19: ضریب تاثیر باد و دفع انرژی بر حسب کیلوکالری بر متر مربع. 90

رخداد تگرگ اتفاق افتاده، که در فاصلۀ ماه های نوامبر تا اواخر ژوئن می­باشند و بقیه­ی ماه­ها فاقد رویداد تگرگ بودند. تحلیل نقشه­ها نیز نشان داد که بارش تگرگ در سنندج با تراف­های عمیق که از سرزمین­های شمالی دریای سیاه منشأ گرفته، ارتباط داشته و با جابجایی روی دریای سیاه و مدیترانه، ناپایداری شدید و رطوبت فراوان را به جو منطقه نفوذ داده، مکانیزم همرفت دامنه­ای نیز در فصل بهار این شرایط را تشدیدکرد. در روز ریزش، منطقه در جلوی ناپایداری حاصل از تراف بوده و رطوبت را با خود از دریای سیاه و مدیترانه آورده و در تراز 500 هکتوپاسکال با ریزش هوای بسیار سرد، اختلاف دمای زیاد بین سطح زمین و ترازهای بالا بوجود آمد و توده هوای صعود کننده با ورود به این تراز، ناگهان با درجه حرارت بسیار سرد مواجه شده و تگرگ تشکیل گردید.
واژه­ های کلیدی :  تحلیل سینوپتیکی و آماری،  تگرگ ،  الگوهای فشار،سنندج.

                                                                                           فهرست مطالب
 
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         عنوان                                                                                                                                    صفحه                                                                                                                                                                   فصل اول: مقدمه.1
1-1- بیان مسأله.2 
2-1- اهمیت موضوع.3
3-1- علت انتخاب و سوال تحقیق4
4-1- کلیات منطقه.4
1-4-1- مشخصات کلی شهرستان سنندج.4
2-4-1- توپوگرافی6
3-4-1- پوشش گیاهی7
4-4-1- اقلیم7
5-4-1- توده هواهای موثر بر اقلیم کردستان.8
الف) توده هوای منطقه  معتدل 8
ب) توده هوای سرد سیبری 8
ج) توده هوای پر فشار جنب حاره 9
5-1- موقعیت و مشخصات ایستگاه مورد مطالعه 10
6 – 1- بررسی پارامتر های اقلیمی .11
1-6-1توزیع ماهانه بارش 11
2-6-1- توزیع فصلی بارش   .14
3-6-1 نوسانات سالانه بارش 14
4-6-1- مقادیر متوسط یخبندان  .14
5-6-1 میانگین ماهانه نم نسبی  16
7-1 – تعیین تیپ آب و هوای شهرستان سنندج 16
8-1- تعییین تیپ آب و هوایی بر مبنای طبقه بندی کوپن .17
فصل دوم : مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق.19
1-2- مقدمه20
2-2- اقلیم شناسی سینوپتیک.20
3-2- تگرگ21
1-3-2- شکل­ گیری تگرگ.21
2-3-2- شکل­ گیری دانه­های تگرگ.22
3-3-2- انواع تگرگ23
4-3-2- تگرگ نرم یا گویچه برف.23
5 -3-2- تگرگ کوچک23
6-3-2-  تگرگ واقعی.24
7-3-2-  طوفان تگرگ.24
4-2- پیشینه تحقیق24
1-4-2- مطالعات خارج از کشور.24
  2-4-2- مطالعات داخل کشور.28
فصل سوم: روش پژوهش، ابزار و مواد.34
   1-3- مقدمه35
2-3- روش کار.35
 
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل. 37
1-4- یافته ها . 38
2-4- تحلیل سینوپتیکی دو مورد رخداد تگرگ در ایستگاه سنندج. 40
  1-2-4-  بارش تگرگ  2 می 1993. 40
2-2-4-  بارش تگرگ 6 آوریل  2011. 40
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری.78
1-5- مقایسه نتایج به دست آمده تحقیق حاضر با مطالعات دیگر محققین در زمینه  بررسی سینوپتیکی تگرگ80
 2-5-  مطالعات خارج از کشور80
    3-5-  مطالعات داخل کشور .82
فصل ششم: منابع و ماخذ86
    1-6- فارسی.87
2-6-  لاتین89
    3-6 – خلاصه92

                 فهرست شکل ها
 

عنوان                                                                                                                                                                     صفحه
شکل (1-1) موقعیت جغرافیایی شهرستان سنندج نسبت به کل ایران 5
شکل(2-1)  نقشه ارتفاعی شهرستان سنندج. 5
شکل ( 3-1) توزیع ماهانه بارش در ایستگاه سنندج از سال 1367 الی 1386 12
 
 شکل (4-1) توزیع فصلی بارش در ایستگاه سنندج14
  شکل (5-1) مقادیر متوسط روز یخبندان در ایستگاه سنندج 1367الی 1386 15
شکل( 2-4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 1 می 1993. 42
شکل( 3-4 ) دما برحسب کلوین در روز 1 می 1993 43
شکل( 4-4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 1 می 1993. 45
شکل( 5-4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد  در روز 1 می 1993. 46
شکل( 6-4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 2 می 1993. 48
شکل( 7-4 ) دما برحسب کلوین در روز 2 می 1993. 50
شکل( 8-4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 2 می 1993. 51
شکل( 9-4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد در روز 2 می 1993. 53
شکل( 10- 4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 3 می 1993. 54
شکل (11-  4 ) دما برحسب کلوین در روز 3 می 1993. 55
شکل (12-  4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 3 می 1993. 57
شکل (13-  4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد در روز 3 می 1993. 58
شکل (14-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 5 آوریل  2011. 59
شکل (15-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 5 آوریل  2011. 61
شکل (16-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 5 آوریل  2011. 63
شکل (17-  4 ): رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 5 آوریل  2011. 64
شکل ( 18-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 6 آوریل  2011. 66
شکل ( 19-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 6 آوریل 2011. 68
شکل ( 20-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 6 آوریل  2011. 70
شکل ( 21-  4 ) رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 6 آوریل  2011. 72
شکل ( 22-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 7 آوریل  2011. 74
شکل ( 23-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 7 آوریل 2011. 75
شکل ( 24-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 7 آوریل 2011. 77
شکل ( 25-  4 ) رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 7 آوریل 2011. 78
 
 
 
 فهرست جدول ها
عنوان                                                                                                                                                                                              صفحه
 
     جدل (1-1)  توزیع ماهانه بارش در ایستگاه سنندج.11
       جدول( 2-1)جدول توزیع فصلی بارش در ایستگاه سنندج.12
      جدول( 3-1 )توزیع بارش سالانه در ایستگاه سنندج.14
      جدول (3-8) میانگین ماهانه ی نم نسبی ایستگاه سنندج16
   جدول (1-3) مشخصات کدهای تگرگ 35
   جدول( 1 – 5 ) مطالعات محققین خارج از کشور در زمینه تحلیل سینوپتیکی تگرگ 80
  جدول( 2 – 5 )،مطالعات محققین داخل کشور در زمینه­ تحلیل سینوپتیکی تگرگ81
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل اول
 
 
 
مقدمه
 

بیان مسأله
مخاطرات طبیعی جزو ویژگی های طبیعت است و هیچ چیز طبیعت بد نیست بلکه  این حوادث زمانی زیانبار خواهند بود که انسان با راه های مقابله با آن آشنا نباشد ، گاهی انواع مخاطرات طبیعی را تا 40 مورد ذکر می کنند که بسیاری از آن ها در ایران نیز اتفاق می افتد(سیاوش شایان و دیگران ،75،1389).مخاطرات را می­توان بر پایه شدت رخداد و منشأ آنها، به دو گروه عمده تقسیم کرد. مخاطرات بر اساس سرعت رخداد، به دو بخش مخاطرات ناگهانی و تدریجی تفکیک می­شوند. زلزله،سیل، زمین لغزش، بهمن، تگرگ و غیره از مخاطرات ناگهانی محسوب می­شوند و خشکسالی، فرسایش، گرم شدن جهانی و غیره از مخاطرات تدریجی به شمار می­آیند (اوزی ترجمه شده به وسیله ظاهری، 1390: 6) (به نقل از خوش اخلاق و همکاران، 1391، 56 ). در مخاطرات تدریجی به دلیل رخداد آرام این پدیده با اتخاذ تدابیر حفاظتی و پیشگیرانه، می­توان خسارت­ها و تلفات وارده را کاهش داد. در حالی که حوادث ناگهانی زمانی که شروع شوند فرصتی برای چاره­اندیشی و مقابله با آن وجود ندارد. بنابراین باید با آگاهی از عوامل به وجودآورنده­ی این حوادث، توان پیش­آگاهی از رخداد آنها را جهت کاهش خسارت و تلفات به دست آورد.
یکی از انواع مخاطرات ناگهانی، مخاطرات اقلیمی است که برای جوامع انسانی خساراتی را به بار می آورند.ازجملۀ این مخاطرات، پدیدۀ تگرگ است که در مقیاس خرد موجب تلفات مالی و جانی می شود. تگرگ یکی از پدیده­های جوی مخرب است که باعث خسارات بسیار در بخش­های مختلف همچون کشاورزی می­شود. بارش تگرگ معمولا از ابرهای کومولونیمبوس انجام می­گیرد. غالبا به شکل رگبار و عموما همراه با رعد و برق، به ویژه در فصل بهار رخ می­دهد. این نوع بارش­ها از ناپایداری همرفتی حاصل می­شود که در این حالت توده­ی هوا،باید در یک سطح معین، گرم­تر از هوای مجاور خود شود. گرم شدن توده­ی هوا نسبت به محیط اطراف آن، در نزدیکی سطح زمین به دو روش رخ می­دهد. اول اینکه ممکن است یک قسمت از زمین در منطقه­ای وسیع، انرژی تابشی بیشتری نسبت به اطراف کسب کند و به تدریج تا آنجایی گرم شود که گرمای آن، قسمت زیرین توده هوای بالایش را گرم­تر از هوای مجاور خود کند و هوا را ناپایدار گرداند. دوم اینکه توده­ی هوا در مسیر حرکت خود از مناطق گرم عبور کند. گرمای چنین مناطقی از طریق رسانش به هوای گذرنده منتقل می­شود و قسمت زیرین آن را گرم­تر از قسمت­های بالایی­اش می­ کند(علیجانی، 1384، 242). رخداد این بارش­ها در فصل بهار و اوایل تابستان همراه با رعد و برق، باد شدید و رخداد سیل سبب آسیب به محصولات کشاورزی( به ویژه درختانی که در این فصل دارای شکوفه­اند)، شده و خسارات فراوانی را به بار می­آورد.تگرگ به عناصر جوی و عوامل جغرافیایی محل وابسته است؛ هر زمان که شرایط جوی و فرایندهای فیزیکی مناسب با موقعیت جغرافیایی محل ترکیب شوند، باعث رخداد و تشدید این پدیده می گردد.
تگرگ از دانه یا تکه های یخ به قطر 5 – 50 میلی متر ( و گاهی بیشتر) تشکیل شده است.رشد شدید تگرگ ، حاصل حرکات عمودی شدید و مکرر هوا در درون ابرهای کومولونیمبوس است و این امر باعث می شود که نطفه های تگرگ قطرات آب را به دفعات به دور خود جذب کنند و سبب انجماد آنها شوند؛ از این رو ساختار تگرگ از لایه های شفاف ، نیمه شفاف ، کدر تا شیری رنگ، شبیه به برف ایجاد می شود.تگرگ غالبا به شکل رگبار ، به طور محدود و همراه با رعد و برق ، به ویژه در بهار ، می بارد.(علیجانی و کاویانی، 1383 : 264 ).
1-2- اهمیت موضوع
تگرگ از لحاظ تغذیه منابع آب زیرزمینی مفید می­باشد اما برای جوامع انسانی زیانهای ناشی از آن به مراتب بیشتر از فواید آن است. بر اساس گزارش فائو از بین 40 نوع بلایای طبیعی ثبت شده در جهان 31 نوع آن در ایران رخ می‌دهد و ایران جزو 10 کشور اول بلاخیز دنیا محسوب می‌شود  (منتشر شده توسط گروه خبری فارمنا در تاریخ ۱۳۹۰ یکشنبه ۲۵ دی ).زیان­های ناشی از تگرگ، بیشتر در بخش کشاورزی و در اثر صدمه دیدن محصولات کشاورزی هنگام رشد و جوانه زدن تأثیرگذار بوده، هرچند که در دیگر بخش ها نظیر ساختمان های مسکونی تلفات حیوانات کوچک و بزرگ، همچنین در پرواز هواپیما و صدمه دیدن اجزای آن اختلال ایجاد می کند. همچنین نقش موثری را در ایجاد سیلاب­های ناگهانی داشته و هر ساله خسارات قابل توجهی را در بعضی از مناطق از جمله شهرستان سنندج  به بار آورده چنانکه کشاورزان به بیمه کردن محصولات خود در برابر این پدیده می پردازند و دولت در قبال خسارتی که به این بخش از فعالیت وارد آمده است هزینه های زیادی را متحمل می شود. مدیر گروه خدمات بیمه ای بانک کشاورزی کردستان  تعداد بیمه گذاران سال 1393را 91 هزار و 665 نفر ذکر کرد و افزود: از این تعداد کشاورز بیش از 87 میلیارد و 652 میلیون ریال بابت حق بیمه محصولات کشاورزی در برابر بلایای طبیعی از جمله بارش تگرگ  دریافت کردیم (خبر گذاری مهر ،کد خبر :1524843330248768086 تاریخ :دوشنبه 19 خرداد 1393 ساعت 15:03).
 بنابر اظهار مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سنندج  11 هزار هکتار باغ در سطح شهرستان سنندج وجود دارد  در ابتدای فروردین ماه سال 1393 سرمازدگی و بارش تگرگ 95 میلیارد تومان خسارت به باغات شهرستان سنندج وارد کرده است . وی گفت: بر اثر سرمازدگی و بارش تگرگ  در  اوایل فروردین ماه همان سال 100 درصد باغات گردو و 95 درصد درختان هسته‌دار دچار سرمازدگی شدند و به طور کامل از بین رفتند. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سنندج به اجرای طرح سرشاخه کاری درختان خشکیده در سطح باغات اشاره و خاطر نشان کرد: باید در بخش کشاورزی برای مقاوم سازی درختان در مقابل پدیده سرمازدگی و تگرگ  به سمت اصلاح ارقام و ارقام پیوندی مقاوم پیش رویم. (خبر گزاری تسنیم سه شنبه 25 آذر 1393 ساعت 56، 15. )
 از دیرباز تاکنون در سراسر دنیا تلاشهای زیادی برای مقابله با این پدیده انجام شده است که مقابلۀ موثر با آن نیازمند مطالعه و شناخت مراکز رخداد تگرگ و عوامل به وجود آورنده و شرایط تکوین آن و تأثیر آنها در مقیاس های زمانی و مکانی معین است.
1-3- علت انتخاب و سوال تحقیق
شهرستان سنندج  یکی از مناطقی است که همه ساله در فصل بهار بارش تگرگ در آن رخ داده و صدمات زیادی را بخصوص در بخش کشاورزی به بار می آورد. در طول تاریخ  کشاورزان زیادی به دلیل خسارت های حاصله از وقوع بلایای طبیعی در کردستان  هم چون خشکسالی، سیل و تگرگ ،سرما،طوفان و غیره شغل خود را رها کرده و به شهرها مهاجرت کرده اند.هدف این پژوهش بررسی و تحلیل همدیدی در دوره­ی 1992 تا 2013 در شهرستان سنندج به منظور کاهش اثرات مخرب تگرگ بعنوان یکی از این پدیده بر بخش کشاورزی است و از این رو ضرورت مطالعۀ بیشتر آن احساس می شود.
سیستم ها و توده های هوایی که باعث رخداد تگرگ در این منطقه می شوند کدامند و منشأ آنها از چه مناطقی می باشد؟
برای پاسخ به این سوال، بررسی سینوپتیکی ترازهای مختلف جو، بررسی و تحلیل خواهد شد و در این راستا مشخص کردن روزهای تگرگ در  ایستگاه  سینوپتیک سنندج، تهیۀ نقشه های ترازهای مختلف جو و تحلیل آنها در جهت شناسایی سیستم ها و توده های هوایی که باعث رخداد پدیدۀ تگرگ در این منطقه می شوند، انجام خواهند شد.
1-4- کلیات منطقه
1-4-1- مشخصات کلی شهرستان سنندج
این شهرستان در­غرب کشور واقع شده که جزء استان کردستان و در بخش جنوبی آن قرار دارد و بین طول جغرافیایی 45 درجه و 30 دقیقه تا 47درجه و 30 دقیقه طول  شرقی، عرض جغرافیایی 34درجه  تا 35 درجه شمالی قرار گرفته است ، جمعیت این شهرستان در سال 1390، ۳۷۳،۹۸۷ نفر بوده است . شهرستان سنندج با وسعت 5023کیلومترمربع، 2/17 درصد از خاک استان را به خود اختصاص داده است .طیف ارتفاعی این شهرستان از 1192 مترتا بیش از 2931 متر از سطح دریا بوده  بر اساس مطالعات ارزیابی و منابع اراضی از سطح شهرستان 57/41 درصد اراضی کوهستانی، 16/24 درصد تپه­ها و 28/34 درصد بقیه را اراضی دشتی و سیلابی و . تشکیل می­ دهند. از طرف غرب با شهرستان مریوان و سرو آباد  ، از شرق با شهرستان قروه ، از جنوب به شهرستان کامیاران و از شمال به شهرستان های دیوان دره و بیجار محدودشده است.با توجه به  شکل (2-1) طیف ارتفاعی آن از  1192 متر  الی 2931  متر از سطح دریا  می­باشد.
 
 
 
 
 

چکیده
هویت و ایجاد هویت در شهرها از طریق نمادهای طبیعی و انسانی یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی شهری و شهرسازی بوده و به عنوان یکی از ضروریات توسعه پایدار مطرح می شود. جلوه های بارز هویت شهرهای تاریخی ایران دارای هویت کالبدی، عملکردی، تاریخی، فرهنگی، محیطی، طبیعی، دینی، انسانی، ملی و اجتماعی است. رشد سریع و ناهنجار مراکز شهری، افزایش جمعیت شهرها و نیز گسترش ساخت و سازهای نامتناسب شهری، موجب زیان بیشتر به بافت های تاریخی و بی هویتی شهر و تاثیر منفی بر ساکنان شهر می شود. لذا حفظ بافت تاریخی به عنوان هویتی ضروری برای ادامه ی حیات شهرها مطرح می گردد.
این پایان نامه با هدف کلی بررسی عوامل و معیارهای موثر در هویت بخشی کالبدی به بافت های تاریخی و با ارزش شهر اردبیل، اقدام به مرور و ارائه چارچوب های نظری، فنی و تجربی هر کدام از این مفاهیم برای دست یابی به این هدف نمود. نتایج این فرآیند، ارائه معیارها و عوامل موثر در هویت کالبدی و همچنین میزان اهمیت آن ها در این اثر بخشی و در نتیجه ارائه راهکارها و سیاست های مداخله تحت عنوان نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری است که قابل به کارگیری در دیگر نمونه های برنامه ریزی در این نواحی است. همچنین تعیین و معرفی معیارهای اجتماعی و اقتصادی هویت بخش در این محدوده های شهری که باعث ایجاد تفاوت هایی در تحلیل ها و ارزیابی های وضعیت بافت های با ارزش و سنجش سایر ابعاد هویت در شهرها با رویکردهای اجتماعی و اقتصادی و کالبدی و در سطوح مختلف محلی و ناحیه ای می گردد دیگر دستاورد این پژوهش می باشد. در انتها نیز پیشنهاداتی برای پوشش نقاط ضعف و اشکالات پژوهش حاضر و بهبود فرایند تحقیق و تدقیق نتایج در موارد مشابه، ارائه می گردد.
 
واژگان کلیدی: شهرسازی، هویت، کالبدی، بافت تاریخی، اردبیل
 
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش. 1
1-1-بیان  مساله پژوهش. 2
1-2-سوالات پژوهش. 4
1-3-فرضیه های پژوهش. 4
1-4-اهداف پژوهش. 4
1-4-1-کاربردهای متصور از تحقیق 5
1-4-2-اهداف کاربردی پژوهش. 5
1-5-تعاریف و مفاهیم مربوط به پژوهش. 5
فصل دوم:دیدگاه های نظری پژوهش. 27
2-1-مقدمه. 28
2-2-هویت 29
2-2-1-هدف انسان از زندگی و ساختن 30
2-2-2-اصول انسان ساز و انسان اصول پرداز. 31
2-3-هویت بخشی به بافت های محله ها از دیدگاه نظریات مطرح شده 33
3-4-شکل گیری تفکر احیا و باززنده سازی 39
3-4-باززنده سازی محلات با پیشینه ی تاریخی 42
3-4-1-شناخت موقعیت ها 43
2-4-2-مراحل باز زنده سازی معماری 44
2-5-پیشینه تحقیق 50
فصل سوم: روش شناسی پژوهش و شناخت محدوده مورد بررسی 57
3-1- مقدمه. 58
3-2- روش تحقیق 58
3-2-1- ابزار اندازه گیری و چگونگی سنجش متغیرها در پرسش نامه. 60
3-2-2- پایایی و روایی ابزار اندازه گیری 60
3-2-3- جامعه آماری 61
3-2-4- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری 61
3-2-5- محیط پژوهش. 62
3-2-6-روش تجزیه و تحلیل داده ها 62
3-2-7- تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها 63
3-3- معرفی شاخص ها موثر در هویت بخشی کالبدی شهر بافت تاریخی شهر اردبیل. 63
3-4- بررسی و شناسایی محدوده مورد مطالعه. 65
3-4-1- تقسیمات سیاسی شهرستان اردبیل. 66
3-4-2- علل و عوامل پیدایش شهر اردبیل. 68
3-4-3- مطالعات کالبدی- فضایی 69
3-4-5- تعاملات بین بافت تاریخی و جدید شهر اردبیل. 70
3-4-5-1- تعاملات اجتماعی 70
3-4-5-2- تعاملات کالبدی و ساختاری 71
3-4-5-3- تعاملات فرهنگی 71
3-4-5-4- تعاملات اقتصادی 72
3-4-5-5- تعیین محدوده بافت با ارزش تاریخی 73
3-4-6- شناخت و معرفی ساختار قدیمی شهر تاریخی 75
3-4-7- بررسی جایگاه بافت تاریخی در سازمان فضایی و ساختار کالبدی شهر امروز. 76
3-4-8- شناخت و تحلیل دگرگونی ها و تحولات ناشی از ساختار کالبدی شهر. 77
3-4-9-  کیفیت محیط شامل سیما و منظر و شهری بافت تاریخی 77
3-4-10-  سیما ومنظر شهر. 78
3-4-10-1- راه یا مسیر. 78
3-4-10-2-  لبه. 85
3-4-10-3-  گره یا تقاطع. 85
3-4-10-4- نشانه ها 86
3-4-10-5- محله ها 86
3-4-10-6- مبلمان شهری 94
3-4-10-7-  فضاهای عمومی و کیفیت آن ها در شهر اردبیل. 94
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نمونه مورد مطالعه. 112
4-1- مقدمه. 113
4-3-2-توزیع فراوانی ها براساس سن پاسخگویان 115
4-3-3-توزیع فراوانی ها براساس تحصیلات 116
4-3-4-توزیع فراوانی ها برحسب سابقه کار. 117
4-4-آمار استنباطی 118
4-4-1- بررسی گویه های سازنده متغیرها 119
4-4-2- آزمون فرضیه ها 126
4-4-2-1- نرمال بودن داده ها 128
4-5- جمع بندی و نتیجه گیری نهایی 138
فصل پنجم: جمع بندی، نتایج و دستاوردهای پژوهش. 140
5-1- مقدمه. 141
5-2- مختصری از فرآیند انجام پژوهش. 142
5-3- پیشنهادهای اساسی طرح بهسازی بافت کهن شهر اردبیل. 143
5-4- بحث و نتیجه گیری 148
5-5- دستاوردهای پایان نامه . 151
5-6- پیشنهادات پژوهشی و کاربردی 151
منابع. 153
 
 
 
 
فهرست نمودار
نمودار(3-1) : عوامل و معیارهای موثر در هویت کالبدی بخش تاریخی شهر اردبیل. 65
نمودار شماره(4-1). جنسیت فراوانی ها 115
نمودار (4-2) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن. 116
نمودار (4-3) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات 117
نمودار (4-4) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات 118
 
فهرست جداول
جدول شماره (4-1) توزیع فراوانی بر حسب جنسیت 114
جدول (4-2) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن. 115
جدول (4-3) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات 116
جدول (4-4) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه کار. 117
جدول(4-5) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر هویت شهری 119
جدول(4-6) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر محلات قدیمی. 121
جدول(4-7) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر فضاهای باز. 123
جدول(4-8) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر میادین. 125
جدول 4-9 برآورد شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیرها 126
جدول 4-10-نتایج تست نرمال بودن توزیع متغیرها 129
جدول 4-11: ضریب پیرسون. 129
جدول4-12: تست دوربین واتسون. 130
جدول4-13: آماره های باقی مانده رگرسیون. 131
جدول4-14: برآورد خلاصه مدل رگرسیونی. 131
جدول4-15: ضرایب وزنی رگرسیونی. 132
جدول 4-16: ضریب پیرسون. 133
جدول 4-17: تست دوربین واتسون. 133
جدول 4-18:  آماره های باقی مانده رگرسیون. 134
جدول 4-19: برآورد خلاصه مدل رگرسیونی. 134
جدول 4-20:ضرایب وزنی رگرسیونی. 135
جدول 4-21: ضریب پیرسون. 135
جدول 4-22: تست دوربین واتسون. 136
جدول 4-23:  آماره های باقی مانده رگرسیون. 136
جدول 4-24: برآورد خلاصه مدل رگرسیونی. 137
جدول 4-25: ضرایب وزنی رگرسیونی. 137
 
فهرست نقشه ها
نقشه شماره(3-1)  : تقسیمات موقعیت کشوری و استانی شهرستان اردبیل. 67
نقشه (3-2): ارتباط اصلی محلات، زیر محلات و بازار قبل از. 74
نقشه (3-3): (خیابان شماره 5 – مدنی) نقشه هوایی سال 1359 . 80
نقشه (3-4): خیابان پیرزرگر. 81
نقشه (3-5): معبر اوچ تکان. 82
نقشه (3-6): معبر تاوا 83
نقشه (3-7): محدوده محلات شهر اردبیل. 88
نقشه (3-8): محل قبرستان ها، بازار، نارین قلعه و باغ ملی. 89
نقشه (3-9): راسته ها و سراهای بازار. 91
نقشه(3-10) 92
نقشه (3-11): بازار بزاز ها و زرگر ها 93
 نقشه (3-12): قبرستان و محوطه اطراف جمعه مسجد 98
نقشه (3-13): پلان و مقطع جمعه مسجد 99
نقشه (3-14): نقشه عمومی ساختمان نهایی بقعه شیخ صفی الدین. 102
نقشه (3-15): نماهایی از مجموعه شیخ صفی. 103
نقشه (3-16): مسجد میرزا علی اکبر. 104
نقشه (3-17): امامزاده صالح. 105
نقشه (3-18):حمام حاج. 106
نقشه (3-19): حمام اوچ دکان. 106
نقشه (3-20): منزل آقای مناف زاده 109
نقشه (3-21): منزل آقای ابراهیمی. 111
 
فهرست شکل ها
شکل شماره(3-1) : نماهایی از شهر و بافت تاریخی شهر اردبیل. 75
شکل(3-2): معابر قدیمی در محلات تاریخی شهر اردبیل.  78
شکل(3-3): موقعیت مکانی ابنیه بار ارزش در بافت تاریخی.   96
شکل(3-4) : جمعه مسجد 97
شکل (3-5): مقبره شیخ صفی الدین  100
شکل (3-6): مقبره شیخ امین الدین جبراییل  107
شکل (3-7):منزل آقای مناف زاده : حیاط شمالی وتزئینات آجری دیواره ای حیاط  110
شکل (3-8): نمای جنوبی ساختمان اصلی.   110
 

مقدمه
 

«هویت» در فضاهای شهری، یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی شهری و شهرسازی می باشد. هویت شهرها فضایی برای رشد و توسعه (کمال) انسان بوده و به عنوان یکی از ضروریات اکثر شهرهای بی هویت امروزی می باشد.
آسیبی دیگری که شهرهای امروزی متحمل می شوند، روند رو به رشد شهرنشینی به همراه رشد فیزیکی سریع و ناهنجار سکونتگاه های شهری و همچنین گسترش ساخت و سازهای نامتناسب شهری می باشد که موجب آسیب بیشتر به بافت های فرسوده تاریخی، بی هویتی شهر و تأثیر منفی بر ساکنین شهر شده است. بنابراین؛ بهسازی و نوسازی (حفظ) بافت های تاریخی که میراث ارزشمند تاریخی، فرهنگی، کالبدی و؛ گذشتگان ما می باشد، به عنوان هویتی ضروری برای ادامه ی حیات شهرها مطرح می شود.
بافت های تاریخی که دارای ارزش کالبدی و فرهنگی می باشند می توانند بهترین نشانه ی هویت شهری باشند، که برای هویت دادن به شهر، بافت تاریخی نقش مؤثر و بارزی را ایفا می نماید و در عین حال حیات و رشد این بافت مانع از بی هویتی و فرسودگی شهر از درون شده و توسعه بی رویه آن را محدود می کند. اهمیت و ضرورت حفظ آثار کهن نه به عنوان پدیده های نمادین، بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات ، شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره مورد توجه بوده است (شعاعی و پوراحمد، 1384: 25).
الدورسی (1997-1931) معمار ایتالیایی از پیروان مکتب خردگرایی، معماری بناهای تاریخی را در بر گیرنده خاطرات، افکار و آثار نسل متعدد در گذشته می داند و نقش آن ها را در خلق هویت اساسی می داند.
شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در تعریف بافت تاریخی شهری، بیان می کند که: «بافت تاریخی شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی و فیزیکی، عدم برخورداری مناسب از دسترسی سواره، تاسیسات، خدمات و زیر ساخت های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند» (شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، 1383: 2). هدف از بهسازی و نوسازی بافت های تاریخی شهری، حفاظت بافت تاریخی و بناهای فرهنگی و همچنین پاسخ به نیازهای شهری می باشد و موجب می گردد خرابی های گذشته و آسیب های وارد بر بنا ترمیم شده و عملکرد جدید متناسب با نیازهای زندگی روز شکل گیرد.
 

فصل اول: کلیات پژوهش
 

1- 1- مقدمه. 3
1 – 2- بیان مسأله و ضرورت تحقیق 4
1- 3- پیشینه تحقیق 6
1-4- اهداف تحقیق 10
1-5- سؤالات تحقیق 10
1-6- فرضیه‏های تحقیق 10
1-7- روش شناسی تحقیق 10
1-8- ابزار گردآوری داده‌ها 11
1-9- جامعه آماری و روش نمونه‏گیری 11
1 – 10- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها 11
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2 – 1 – مقدمه. 14
2 – 2 – تاریخچه گردشگری در ایران 15
2 – 3 – انواع گردشگری 16
2 – 3 – 1- گردشگری بر پایه هدف از سفر. 17
2 – 3 – 2- گردشگری انبوه و جایگزین 17
2 – 3 – 3- جهانگردی فام. 18
2 – 3- 4- گردشگری بر اساس محل سکونت افراد. 19
2 – 3- 5- گردشگری از بعد تقاضا 19
2 – 3- 6- گردشگری براساس فعالیت، موضوع، جاذبه ها و تعاملات گردشگری 20
2 – 4 – مفهوم اکوتوریسم(طبیعت گردی). 22
2 – 5 – معیارها و ویژگیهای اکوتوریسم. 23
2 – 6 – جنبه های اکوتوریسم. 23
2 – 6 – 1- جنبه‌های علمی 23
2 – 6 – 2- جنبه‌های اجتماعی 23
2 – 6 – 3- جنبه‌های اقتصادی 24
2 – 7 – ویژگی‌های اکوتوریسم. 24
2 – 8 – اهمیت اکوتوریسم. 24
2 – 9 – اهداف اساسی و ارکان اصلی اکوتوریسم. 25
2 – 10 – ارکان اصلی اکوتوریسم. 25
2 – 11 – اکوتوریسم در ایران 26
2 – 12 – جایگاه اکوتوریسم در فرآیند توسعه پایدار گردشگری 27
2 – 13 – ویژگی اکوتوریست‌ها و انواع آن 27
2 – 14 – اکوتوریسم و توسعه. 28
2 – 15 – اکوتوریسم و توسعه منطقه‌ای 29
2 – 16 – گردشگری شهری 30
2 – 17 – توسعه شهری و نقش برنامه‌ریزان شهری در گردشگری 31
2 – 18 – نتیجه‌گیری 32
فصل سوم: شناخت ویژگیهای جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
3 – 1 – موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه 35
3 – 2 – وضعیت زمین شناسی منطقه مورد مطالعه. 36
3 – 2 -1 – زون سنندج – سیرجان: 36
3 – 3 – توپوگرافی منطقه مورد مطالعه. 37
3 – 3 – 1 – کوهستان پرآو: 37
3 – 3 – 2 – کوههای سفید: 38
3 – 3 – 3 – دشتها 38
3 – 3 – 4 – دشت کرمانشاه: 38
3 – 3 – 5 – دشت ماهیدشت: 38
3 – 4 – ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه 39
3 – 5 – ویژگیهای اقلیمی شهر کرمانشاه از نگاه گردشگری 40
3 – 5 – 1 – وضعیت بارش شهر کرمانشاه 40
3 – 5 – 2 – وضعیت دمای شهر کرمانشاه 42
3 – 5 – 3 – وضعیت رطوبت نسبی شهر کرمانشاه 44
3 – 5 – 4 – وضعیت ساعات آفتابی شهر کرمانشاه 45
3 – 6 – منابع آب استان کرمانشاه به تفکیک قطبهای گردشگری 46
3 – 7 – منابع پوشش گیاهی و جنگلی استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان 47
3 – 8 – ویژگی‌های انسانی منطقه مورد مطالعه. 50
3 – 8 – 1 – وجه تسمیه. 50
3 – 8 – 2 – جمعیت شهر کرمانشاه برحسب سن، جنس و وضع سکونت 50
3 – 8 – 3 – سطح سواد بر حسب سن و جنس در شهر کرمانشاه 51
3 – 9 – ویژگی‌های اقتصادی شهرستان کرمانشاه 51
3 – 9 – 1 – زراعت و باغداری 52
3 – 10 – زیرساختها 52
3 – 10 – 1 – راه و دسترسیها 52
3 – 10 – 1 – 1 – راه های ارتباطی شهر کرمانشاه 53
3 – 11 – نگاهی به جاذبه‌های اکوتوریستی شهر کرمانشاه 53
3– 12 – جاذبه های اکوتوریستی شهر کرمانشاه 54
3 – 12 – 1 – کوه‌ها 54
3– 12 – 1 – 1 – پرآو. 54
3– 12 – 1 – 2 – بیستون 55
3– 12 – 1 – 3 – سفید کوه 55
3– 12 – 2 – دشت‌ها 56
3– 12 – 2 – 1 – ماهیدشت 56
3– 12 – 2 – 2 – بیستون 56
3– 12 – 3 – غارها 57
3– 12 – 3 – 1 – مرخل. 57
3– 12 – 3 – 3 – مر تاریک. 57
3– 12 – 3 – 4 – مرآفتاب 58
3– 13 – سراب‌ها و چشمه‌ها 58
3 – 13 – 1 – قابلیت‌های اکوتوریسمی سرابهای شهر کرمانشاه: 58
3 – 13 – 2 – سراب قنبر. 59
3 – 13 – 3 – سراب طاقبستان 59
3 – 13 – 4 – سراب نیلوفر. 59
3 – 13 – 5 – بیستون 60
3– 14 – رودخانه‌ها 60
3– 14 – 1 – قره سو. 60
3 – 15 – نتیجه‌گیری 61
فصل چهارم : روش‌شناسی پژوهش
4 – 1 – ابزار گردآوری اطلاعات 63
4- 2 – مطالعات کتابخانه‌ای 63
4 – 3 – روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش. 64
4 – 4 – معرفی تکنیک TOPSIS. 65
4 – 4 – 1 – مراحل تکنیک TOPSIS در پژوهش حاضر جهت رتبه‌بندی توانهای اکوتوریسمی 69
4 – 5 – به کار گیری مدل SWOT در پژوهش حاضر جهت ارائه استراتژهای برتر اکوتوریسم. 73
4 – 6 – تحلیل مدل SWOT 73
4 – 7 – مزایای مدل مدیریت راهبردی SWOT 75
4 – 8 – مراحل مدل SWOT: 76
فصل پنجم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
5 – 1 – مقدمه. 79
5 – 2 – وضعیت جنسی پاسخگویان 79
5 – 3 – وضعیت سنی پاسخگویان 80
5 – 4 – وضعیت تحصیلی پاسخگویان 80
5 – 5 – ارزیابی شاخصهای تحقیق 80
5 – 6 – رتبه بندی مناطق اکوتوریسمی شهرستان کرمانشاه بر اساس روش TOPSIS. 84
5 – 8 – ارزیابی محیط داخلی (حسابرسی داخلی) برای تدوین برنامه توسعه اکوتوریسم در مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 97
5 – 9 – ارزیابی محیط خارجی (حسابرسی خارجی) مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه جهت تدوین برنامه توسعه گردشگری 100
5 – 10 – اولویت بندی مجموعه عوامل داخلی و خارجی تاثیر گذار در توسعه اکوتوریسم شهر کرمانشاه 104
5 – 11 – تدوین راهبردهای توسعه اکوتوریسم در کرمانشاه 104
5 – 11 – 1 – راهبردهای رقابتی – تهاجمی (SO) : 104
5 – 11 – 2 – راهبردهای اقتضایی یا تنوع(ST): 105
5 – 11 – 3 – راهبردهای بازنگری یا انطباقی(WO): 106
5 – 11 – 4 – راهبردهای تدافعی (WT): 106
5 – 12 – اولویت بندی استراتژی‌های توسعه اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 107
فصل ششم : نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات
6 – 1 – مروری بر پژوهش حاضر. 112
6 – 2 – ارزیابی فرضیات 112
6 – 3 – نتیجه‌گیری 115
6 – 4 – پیشنهادها 116
6 – 5 – منابع: 118













فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول3 – 1 : ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه 40
جدول(3 – 2): منابع آبی هر قطب گردشگری استان کرمانشاه 47
جدول 3 – 3 : پراکندگی جنگلهای استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان و نوع پوشش گیاهی 48
جدول 3 – 4 : جمعیت شهر کرمانشاه برحسب سن، جنس و وضع سکونت در سال 1390. 51
جدول 3 – 5 : سطح سواد بر حسب سن و جنس در شهر کرمانشاه در سال 1390. 51
جدول 4 – 1: ماتریس SWOTو نحوه تعیین راهبردها(یغفوری و همکاران:1390). 74
جدول 4 – 2 : ماتریس تهدیدات ،فرصتها،نقاط ضعف،و نقلط قوت 75
جدول 4 – 3 : مراحل انجام ماتریس SWOT 77
جدول 5 -1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنس. 79
جدول(5 – 2 ) وضعیت سنی پاسخگویان 80
جدول 5 – 3: شاخصهای استفاده شده در این پژوهش. 81
جدول(5 – 4 ): جاذبه‌های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 83
جدول(5 – 5): ماتریس اولیه شاخصهای گردشگری برای مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 84
جدول(5 – 6):استاندارد کردن داده‌های خام جاذبه‌های گردشگری شهر کرمانشاه 86
جدول (5 – 7): اوزان شاخص‌ها 88
جدول(5 – 8) : استاندارد موزون جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه 88
جدول(5 – 9) حالت‌های ایده آل مثبت و منفی هر شاخص در جاذبه‌های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 90
جدول(5 – 10): فاصله هر جاذبه اکوتوریستی از حالتهای ایده‌آل مثبت و منفی(بهترین و بدترین وضعیت) در کرمانشاه 91
جدول(5 – 11) نزدیکی نسبی هر جاذبه اکوتوریستی به وضعیت ایده‌آل (امتیاز نهایی) درشهر کرمانشاه 92
جدول 5 – 12: ارزیابی عوامل محیط داخلی(قوتها و ضعفها) اکوتوریسمی 97
جدول شماره(5 – 13): ارزیابی عوامل محیط خارجی(فرصتها و تهدیدات) توسعه اکوتوریسم. 101
جدول 5 – 14:ترکیب اولویت بندی جاذبه‌های اکوتوریسمی و اولویت برنامه استراتژیکی در توسعه اکوتوریسم. 109

فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 3 – 3 : میانگین بارش ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 41
نمودار 3 – 4 : میانگین بارش سالانه شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 42
نمودار 3 – 5 : میانگین دمای ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 43
نمودار 3 – 6 : میانگین دمای سالانه شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 43
نمودار 3 – 7 : میانگین رطوبت نسبی ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 44
نمودار 3 – 8 : میانگین رطوبت نسبی سالانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 45
نمودار 3 – 9: میانگین ساعات آفتابی ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 46
نمودار 3 – 10 : پراکنش جنگلهای استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان 49
نمودار 5 – 1: نمودار ارزیابی شاخصهای موثر در مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 82
نمودار 5 – 2: دامنه برد هر جاذبه اکوتوریسمی 94
نمودار 5 – 3: درصد توانایی شهر کرمانشاه از لحاظ جاذبه‌های اکوتوریسمی 95
نمودار 5 – 4: امتیاز وزنی هر یک از نقاط قوت(s). 99
نمودار 5 – 5: امتیاز وزنی هر یک از نقاط ضعف(w). 100
نمودار5 – 6 : امتیاز وزنی هر یک از فرصتها(O). 102
نمودار 5 – 7: امتیاز وزنی هر یک از تهدیدات(T). 102
نمودار 5 -8 : اولویت بندی عوامل چهارگانه SWOT 107
نمودار 5 – 9: اولویت بندی عوامل استراتژی جهت توسعه اکوتوریسم کرمانشاه 108







فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 2 – 1: ارتباط تعاملی انواع مختلف جهانگردی 19
شکل 2 – 2 : جایگاه اکوتوریسم در فرآیند توسعه پایدار گردشگری 27
شکل 3 – 2 : توپوگرافی استان کرمانشاه 39
شکل 4 – 1: تقسیم بندی مدل‌های تصمیم گیری 67
شکل 4 – 3: چهارچوب تحلیلی در مدل SWOT 75
شکل 5 – 8: ماتریس اولویت‌بندی برنامه‌ریزی اکوتوریسم (SWOT) در شهر کرمانشاه 103

فصل اول: کلیات تحقیق
1-1– بیان مسئله                                                                                                                          3
1-2- سوال تحقیق                                                                                                                           4
1-3- فرضیه                                                                                                                                 4
1-4- ضرورت و اهمیت تحقیق                                                                                                           4
1-5- اهداف تحقیق                                                                                                                         5
1-6-محدودیت های تحقیق                                                                                                                 5
1-7- سازماندهی پژوهش                                                                                                                  5
1-8-پیشینه تحقیق                                                                                                                          5
1-9-مفاهیم و واژه ها                                                                                                                      8
 
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2-1-ژئوپلیتیک                                                                                                              12
2-1-1- رویکرد ژئوپلیتیک در دوران نوین (ژئوپلیتیک پست مدرن)                             12
2-1-2-ژئوپلیتیک جهان اسلام                                                                           13
2-1-3-رابطه دین و ژئوپلیتیک                                                                                                      15
2-1-4- ژئوپولیتیک مقاومت در برابر ساختار غرب محور                                                            16
2-2- مفهوم ژئوکالچر                                                                                     17
2-2-1- پیدایش و تعریف                                                                                 19
2-2-2- نظام ژئوکالچر محلی و جهانی                                                                 19
2-2-2-1-کاربرد جهانی                                                                                            20
2-2-2-2-کاربرد منطقه ای                                                                               21
2-2-2-3-کاربرد محلی و ملی                                                                           22
2-2-3- ارتباط ژئوکالچر با برخی مفاهیم جغرافیای سیاسی                                                       22
2-2-3-1- ژئوکالچر و هویت ملی                                                                       22
2-2-3-2- ژئوکالچر و علت وجودی کشورها                                                                24
2-2-3-3- ژئوکالچر و منافع ملی کشورها                                                                25
2-2-4 نظریه­ های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی در نظام جهانی                                     26
2-2-4-1- نظریه مارتین گلاسنر                                                                                  26
2-2-4- 2-نظریه ساموئل هانتینگنون                                                                    26
2-2-4-3- نظریه نایخت­من                                                                               28
2-2-4-4- نظریه فوکویاما (تئوری ژئوپلیتیک پایان تاریخ)                                                  29
2-2-4-4-1-شیعه به روایت فوکویاما                                                                   30
2-2-4- 5-نظریه مانوئل کاستلز (جامعه‌ی شبکه‌ای)                                                      32
2-2-4-6-والرشتاین و تئوری ژئوکالچر                                                                 33
 
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1-متغیرها                                                                                               36
3-1-1- متغیر مستقل                                                                                      36
3-1-1-1-ایثار و شهادت                                                                                 36
3-1-1-1-1-شهادت                                                                                       36
3-1-1-1-2-فرهنگ ایثار و شهادت                                                                                        39
3-1-1-1-3- آثار فرهنگ شهادت طلبی                                                                                    40
3-1-1-1-4-راه­های دستیابی به فرهنگ شهادت طلبی                                                 40
3-1-1-1-5-آسیب­های تهدیدکننده فرهنگ ایثار و شهادت                                                      41
3-1-1-1-6-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                             41
3-1-1-1-7-آثار وپیامدهای فرهنگی فرهنگ ایثار وشهادت                                       42
3-1-1-1-8-نقش دفاع مقدس درگسترش فرهنگ ایثار و شهادت                                      43
3-1-1-1-8-فرصت‌ها و ظرفیت‌های دفاع مقدس در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت                   43
3-1-1-1-9-ضرورت بهره گیری از تجارب رزمندگان اسلام از منظر فرهنگ ایثار وشهادت                  43
3-1-1-1-10-موانع بازشناسی فرهنگ ایثار و شهادت                                               45
3-1-1-1-11-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                            44
3-1-1-1-12-فلسفه ایثار و شهادت                                                                      45
3-1-2- متغیر وابسته                                                                                     46
3-1-2-1-ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                                                                46
3-1-2-1-1- جمهوری اسلامی ایران                                                                   49
3-1-2-1-2- محدوده جغرافیایی                                                                         49
3-1-2-1-3- جمعیت                                                                         51
3-1-2-1-4-منابع                                                                             53
3-1-2-1-4-1-منابع صنایع و معادن                                                                 53
3-1-2-1-4-2-منابع طبیعی                                                                 53
3-1-2-1-5-اهداف استراتژیکی                                                             53
3-1-2-1-6-هویت آریایی                                                                    55
3-1-2-1-7- تاریخ                                                                           56
3-1-2-1-8- سنن، آداب و رسوم                                                           58
3-1-2-1-9- مذهب شیعه                                                                    59
3-1-2-1-10- اعتقاد به انتصاب ولایت(علی(ع)) عنوان امام و متعاقبا لزوم ولی فقیه              59
3-1-2-1-11- اعتقاد به ظهور منجی عادل                                                        60
3-2- روش تحقیق                                                                             62
3-2-1- روش گردآوری داده­ ها                                                             62
3-2-2- روش تجزیه و تحلیل داده­ ها                                                         62
 
 
 
فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1-تحولات مبتنی بر بهره­ گیری از قدرت ژئوکالچر در خاورمیانه                            64
4-1-1- ژئوپلیتیک شیعه                                                                     64
4-1-2- تلاش برای ایجاد کردستان بزرگ                                                        65
4-1-3- دولت اسلامی عراق و شام(داعش)                                                        67
4-2-تحلیل ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                                                          67
4-2-1-جایگاه ژئوکالچر در استراتژی جمهوری اسلامی ایران                                      69
4-3-ظهور اسلام‌گرایی و تحولات ژئوکالچر در ساختار نظام بین‌الملل                        70
4-4-صدور انقلاب و گسترش دگرگونی‌های ژئوپلیتیک ـ ژئوکالچر                              71
4-5-جایگاه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ج.ا.ا                                                           73
4-5-1-جایگاه بکاء و عزاداری در ژئوکالچر ج.ا.ا                                               76
4-5-2- تاریخچه عزاداری در ژئوکالچر شیعه                                                                77
4-5-3- آغاز عزاداری امام حسین(ع)                                                                  78
4-5-4- تحلیل قیام عاشورا                                                                               81
4-5-5- جایگاه ایثار و شهادت در متون اسلامی                                                                83
4-5-5-1-قرآن کریم                                                                                      84
4-5-5-2-نهج­البلاغه                                                                                      84
4-5-5-3- صحیفه سجادیه                                                                                85
4-5-5-4- احادیث                                                                                         86
4-5-6-  عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری نهضت خونین کربلا                                         87
4-5-6-1- نقش امامان شیعه(ع)                                                                         87
4-5-6-2- نقش علمای بزرگ دینی در طول تاریخ                                                 88
4-5-6-3- نقش انقلاب اسلامی                                                                           88
4-5-7-نقش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس  بر  ایثار و شهادت                                      90
4-5-8-نقش مقام معظم رهبری در توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ایران                               91
4-5-9-چشم انداز توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                          93
5-5-10-موثرترین راهکارهای ترویج ژئوکالچر ایثار و شهادت درجامعه                                   95
فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری
مقدمه                                                                                                        98
5-1- ارزیابی فرضیه اول                                                                                          99
5-2- ارزیابی فرضیه دوم                                                                                          100
نتیجه گیری                                                                                                 101
منابع                                                                                                        102
 
 
 
 
 
 
فهرست نقشه ها                                                                                                     صفحه
 نقشه 2-1: تمدن های مورد نظر هانتینگتون                                                                    27
نقشه 2-2 : ایران و سایر مناطق در تئوری ژئوکالچر والرشتاین                                         34
نقشه 3-1 : کشورهای همجوار ایران                                                                     51
فهرست نمودار ها                                                                                                  صفحه
 
نمودار1-3درصدجمعیت ساکن،روستایی و شهری بر اساس آمار و سرشماری عمومی 1390           52
 
 
 
چکیده
 
ایثار و شهادت ، مفاهیمی ارزشمند در همه ی جوامع بشری هستند . همه ی ملّت ها به فداکاران ، جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می نگرند ؛ لیکن شیوه های این تقدسگرایی و احترام متفاوت است . درآموزه های اسلامی ، جوهره فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی ، اخلاص و آزادمنشی هوشمندانه و هدفمند است.ترویج و اشاعه ی فرهنگ ایثارو شهادت ، آثار بسیار مثبت اخلاقی ،اعتقادی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی را در بردارد .
با توجه به گستره ی فرهنگ جهاد و شهادت در تاریخ ملت ایران و تجلی درخشان آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب دفاع مقدس،این مولفه جایگاهی رفیع در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا نگارنده در این پایان نامه به ماهیت تحقیق با بهره گرفتن از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و ضمن تجزیه و تحلیل جهت پاسخ گویی به سوال ذیل برآمده است: ایثاروشهادت چه تاثیری بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد؟به منظور پاسخ به سوال فوق، دو فرضیه زیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند:
-فرهنگ ایثار و شهادت می تواند موجب توسعه ژئوکالچر شیعه گردد.
-فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف و تحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.
اهداف این تحقیق عبارتند از:
 تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی
 تحلیل تاثیرفرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچرشیعه
 ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار شهادت
واژگان کلیدی:ژئوکالچر،ایثار،شهادت،ایران،شیعه
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
فصل اول
کلیات تحقیق
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1-1– بیان مسئله
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی، فرآیند پیچیده‌ای از تعاملات قدرت، فرهنگ و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگ‌ها همچون سایر پدیده‌های نظام اجتماعی همواره در حال شکل‌گیری، تکامل، آمیزش و جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرافیایی کره زمین هستند. لذا ساختار ژئوکالچرجهان بیان‌کننده موزائیکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگ‌اند که محصول تکامل مکانی ـ فضایی قدرت هستند که در طول و به موازات یکدیگر حرکت می‌کنند. در قرن بیست و یکم فرایند نظام ژئوکالچر جهان و ساختار آن در راستای ویژگی‌های نظام ژئوپلیتیک جهانی، چیزی جز تکامل و یا رویارویی میان دو الگوی متفاوت و متضاد از تعاملات فرهنگی در سطح جهان نیست.
یکی از ساختارهای ژئوکالچر جهان ایران است که امروزه تنها بخش کوچکی از سرزمین تاریخی آن را جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهد. این سرزمین پهنه جغرافیایی وسیعی است که طی قرن‌ها قلمرو فرهنگ و تمدن کهن ایرانی به شمار می‌رفت. وسعتاین پهنه،بسیار وسیع‌تر از کشور کنونی ایران و شامل سرزمین‌هایی است که یا داخل فلات وسیع ایران و یا در حاشیه‌های آن قرار گرفته‌اند. از مهم‌ترین مشخصه‌ های این سرزمین، نقش گذرگاهی آن در میان قاره‌های بزرگ جهان و نیز