دین مبین اسلام که کامل ترین و جامع ترین دین آسمانی است، دین را تنها یک برنامه شخصی و فردی انسانها نمی داند، بلکه در تمامی زمینه های رفتاری و عملکردی انسان برنامه هایی دارد، که در کتب فقهی به طور مشروح مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از آن موارد، بحث از کیفیت روابط مسلمانان با غیر مسلمانان است که دامنه وسیعی را در آثار فقها به خود اختصاص داده است.
در این تحقیق با بررسی در آیات قرآن کریم و سیره ی پیامبر اعظم(ص) در عرصه روابط خارجی و داخلی و اقدامات دیپلماتیک آن حضرت با غیر مسلمانان، در زمان ها و مکان های مختلف، به اصول مشخصی رسیدیم که می تواند الگو در نوع روابط مسلمانان با غیر مسلمانان قرار بگیرد.
بدین جهت در این عرصه اصولی جریان دارد که با معین شدن حدود آن اصول امت اسلامی
می تواند در تعامل با غیرمسلمانان، به جای موضع انفعال از موضع فعالانه برخوردار باشد. یکی از آن اصول، اصل نفی سبیل می باشد، که بر تمام اصول جاری دیگر (اصل جهاد،اصل صلح، اصل حکمیت و. ) در این عرصه حاکمیت دارد، که در صورت اجرای صحیح وکامل آن ضامن عزت و سیادت مسلمانان می باشد وکلیه روابط باید براساس آن برنامه ریزی شود. همچنین اصل دیگری که در تنظیم روابط از جایگاه رفیعی برخوردار است، اصل مصلحت می باشد که حاکم اسلامی بنا بر شرایط ومقتضیات روز براساس اهداف و مصالح وآرمانهای اسلامی واصول ثابت شریعت نوع رابطه خود را مشخص می کند. و بعداز تبیین حدود اصول جاری، به بررسی گستره روابط با غیر مسلمانان پرداختیم. امید است این تحقیق، زمینه ای مناسب برای تحقیقات وسیع بعدی باشد.
کلید واژه ها: مبانی فقهی روابط / مسلمان/غیر مسلمان/قرآن /سیره نبوی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه1
بیان مساله. 2
هدفهای تحقیق3
ضرورت انجام تحقیق3
سوالها یا فرضیه های تحقیق3
پیشینه نظری وتجربی4
روش اجرای تحقیق.4
فصل دوم
1.کلیات. 5
1-1 معنا شناسی واژه ها.5
1-1-1اسلام. 5
1-1-1-1معنای لغوی5
1-1-1-2 معنای اصطلاحی6
1-1-2مسلمان 8
1-1-2-1 رابطه اسلام و ایمان9
1-1-3 ایمان.12
1-1-3-1 معنای لغوی.12
1-1-3-2 معنای اصطلاحی.13
1-1-4 مومن.14
1-1-5 کفر 16
1-1-5-1 معنای لغوی.16
1-1-5-2 معنای اصطلاحی 17
1-1-5-3 اقسام کفر 18
1-1-6 کافر20
1-1-6-1معنای لغوی20
1-1-6-2 معنای اصطلاحی.21
1-1-7 اصل .22
1-1-7-1معنای لغوی22
1-1-7-2 معنای اصطلاحی.22
1-1-8 جهاد.23
1-1-8-1 معنای لغوی.23
1-1-8-2 معنای اصطلاحی.23
1-1-9جنگ(قتال، حرب).26
1-1-9-1معنای لغوی. 26
1-1-10هُدنه.26
1-1-10-1معنای لغوی26
1-1-10-2 معنای اصطلاحی.27
1-1-11 صلح 29
1-1-11-1 معنای لغوی.29
1-1-11-2 معنای اصطلاحی.30
1-1-12 سیره. 31
1-1-12-1 معنای لغوی. .31
1-1-12-2 معنای اصطلاحی 31
1-1-13 روابط خارجی 32
1-1-14 دارالإسلام: سرزمین مسلمانان.33
1-1-15دارالکفر: سرزمین کافران34
1-1-16 جزیه 35
1-16-1 معنای لغوی.35
1-1-16-2 معناى اصطلاحى.36
1-1-16-3 تفاوت میان جزیه و خراج36
1-1-16-4 فلسفه تشریع جزیه.38
1-1-16-5 توضیحى در بارۀ آیۀ جزیه.39
1-1-16-6 نظام جزیه و اقلیتهاى دینى.41
1-1-16-7 نظام جزیه و روابط بین المللی.43
1-2 مفهوم کفر واقسام کافر. 45
1-2-1معناى کفر45
1-2-2 اقسام کافر.45
1-2-3 تقسیمی دیگر از کافران.51
1- 3 فواید تأسیس اصل بر اساس مبانی فقهی.57
فصل سوم
2.اصول حاکم بر روابط مسلمانان با غیر مسلمانان59
2-1 اصل نفی سلطه.60
2-1-1 اصل نفی سبیل در یک نگاه گذرا60
2-1-2اصل نفی سبیل از زوایای گوناگون.61
2-1-2-1 مفهوم «سلطه»61
2-1-2-2 نفی سلطه در آیات قرآن کریم61
2-1-3 بررسی قاعده «نفی سبیل».63
2-1-3-1 دلایل اثبات قاعده نفی سبیل64
2-1-3-2 جایگاه قاعده نفی سبیل در میان قواعد.68
2-1-3-3 موارد اجرای قاعده. 70
2-1-3-4 ملاک نفی سبیل .73
2-2 اصل دعوت یا جهاد 74
2-2-1 جایگاه اصل دعوت.75
2-2-1-1 اصول دعوت.78
2-2-2 جایگاه اصل جهاد79
2-2-2-1 جهاد ابتدایی در اسلام و مستندات آن79
2-2-2-2 دلایل اصالت جنگ و جهاد 81
2-2-2-2-1 آیات قرآن و بررسی استدلال ها. 81
2-2-2-2-2 نتیجه گیری از بررسی آیات جهاد 90
2-2-2-3 فلسفه جهاد91
2-3 اصل صلح و زندگی مسالمت آمیز با غیر مسلمانان93
2-3-1 دلایل و مستندات 94
2-3-1-1 کتاب94
2-3-1-2 روایات97
2-3-1-3 سیره معصومین(علیهم السلام) .98
2-3-1-3-1 سیره عملی پیامبر اکرم(ص) 98
2-3-1-3-2 سیره عملی امامان معصوم. 105
2-4 اصل التزام به پیمان ها.108
2-5 اصل تفاهم 110
2-6 اصل حکمیت110
2-7 اصل مصلحت111
2-7-1 مصلحت در لغت و اصطلاح. 111
2-7-2 مصلحت اسلام یا مسلمانان یا هر دو؟113
2-7-3 دلایل اصل مصلحت116
