در قرن یک قبل از میلاد، دزدان دریایی در حاشیه سواحل آناتولی وجود داشتند که تجارت امپراتوری روم را در سواحل شرقی مدیترانه تهدید می‌کردند. در سفری دریایی در دریای اژه در سال ۷۵ قبل از میلاد ژولیوس سزار[۱۱] توسط دزدان دریایی سیسیلی ربوده شد و به عنوان زندانی در جزیره کوچک و دور افتاده دود کانسی[۱۲] در فارماکوسا[۱۳] نگه داشته شد. زمانی که دزدان دریایی برای آزادسازی وی در خواست ۲۰ سکه طلا کردند، سزار گفته بود که حداقل ۵۰ سکه طلا ارزش دارد و دزدان دریایی هم قیمت را به ۵۰ سکه افزایش دادند. بعد از آزاد سازی اوناوگانی را به تعقیب آنان فرستاد و آن ها را دستگیر و اعدام کرد.[۱۴] (بیابانی،۱۳۹۰،۵۰)
در سال ۲۵۸ میلادی ناوگان هرولیک[۱۵] شهرهای سواحل دریای سیاه و دریای مارمارارا[۱۶] مورد تاخت و تاز قرار داد. سواحل اژه هم در چند سال بعد حملات مشابهی را متحمل شدند. در سال ۲۶۴ دزدان دریایی گوتیک[۱۷] در قبرس و کرت ساکن شده بودند. این دزدان دریایی تاراج های زیادی را انجام دادند و هزاران نفر را به اسارت گرفتند. (بیابانی،۱۳۹۰،۵۰)
سال های آرام گذشته دزدی دریایی، یا «عصر طلایی دزدی دریایی» را به سه دوره متمایز تقسیم
می‌کنند که از ۱۶۵۰ تا ۱۷۳۰ طول کشید. (بیابانی،۴۷،۱۳۹۰)
بیشترین دزدان دریایی بین ۱۶۵۰ و ۱۶۸۰ پروتستان بودند «سگان دریایی» از انگلستان، شمال فرانسه و هلند که به طور معمول از کشتی های اسپانیایی کاتولیک را هدف قرار می‌دادند. در اوایل دهه ۱۶۹۰، کاپیتان ویلیام کید و دیگران پایگاه عملیاتی خود را به اقیانوس هند تغییر مکان دادند و منطقه ای تحت محاصره دزدان دریایی در جزیره ماداگاسکار ساخته شد. دوره سوم و دوران آشناتر، با این حال، ۱۰ سال بین ۱۷۱۶ و ۱۷۲۶ بود عصری پر از شخصیت های بزرگی چون ادوارد تیچ و بارتولومو رابرتز بود. این دورانی است که در فرهنگ عامه بسیار تثبیت شده است به خاطر داشتن جزیره گنج لانگ جان سیلور، پرچم سیاه جولی راجرز و ریش سیاه بدنام است. در طول این دهه ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ دزد دریایی به نماینده از اقوام و نژادهای مختلف تخمین زده شده وجود داشتند. با هم و به طور جداگانه آن ها مخل تجارت در آنچه پس از آن «منطقه راهبردی انباشته از سرمایه» با اشاره به هند غربی، آمریکای شمالی و افریقای غربی در نظر گرفته شد. (بیابانی،۴۸،۱۳۹۰)
درسال۱۸۵۶اعلامیه ی پاریس که تقریبابه امضای تمام قدرت های بزرگ وقت رسید،تمام اشکال دزدی دریایی رامنسوخ اعلام نمودوتاکیدنمودکه دزدان دریایی می بایست دستگیرشوندوموردمحاکمه قرارگیرند.اعلامیه پاریس ومصوبات بعدی برای اولین باریک موجودیت مستقل حقوقی ، مجزا از اشخاص و دولت هابرای دزدان دریایی درنظرگرفت.بدین ترتیب دزدی دریایی به منزله یک ابزارسیاسی بی بهره از حمایت دولت وحمایت های اتباع تلقی شد.(ایران مقاله ، تهیه کننده شاکر ، ۲۶)
دراواخرقرن نوزدهم کشورهای بسیاری ازجمله ایالات متحده آمریکا به استناد کنوانسیون های ۱۸۹۹و۱۹۰۷لاهه،دزدی دریایی رامنسوخ اعلام نمودند وبدین ترتیب بر ضرورت امحاء دزدی دریایی صحه گذاشته شد. .( ایران مقاله ، تهیه کننده شاکر ، ۲۸)
سازمان ملل ۱۸ مقوله جرایم فراملی را شناسایی کرده‌است که شامل فعالیت های می‌شوند که روی بیش از یک کشور تاثیر دارند.(بیابانی،۶۰،۱۳۹۰)
این مقوله ها شامل پول شویی، فعالیت تروریستی، سرقت مالکیت معنوی و اشیای فرهنگی و هنری، قاچاق غیر قانونی سلاح، هواپیما ربایی، دزدی دریایی، کلاه برداری در بیمه، جرایم محیطی و رایانه ای، قاچاق اشخاص و اعضای بدن انسان، قاچاق غیر قانونی مواد مخدر، ورشکستگی کلاهبردارانه، رخنه در شغل های قانونی و رشوه و فساد در مقامات حزبی و دولتی می شود(بیابانی،۶۱،۱۳۹۰)
۲-۴-۲ تعاریف دزدی دریایی از دیدگاه های مختلف
۲-۴-۲-۱ تعریف لغوی دزدی دریایی
لغت انگلیسی دزد دریایی (Pirate) از عبارت لاتین pirate و آن هم از عبارت یونانی (peirats) به معنی راهزن و این لغت هم از واژه یونانی peiraomaiبه معنی تلاش و تجربه مشتق شده است. که به معنی تلاش و تجربه می‌آید که در واقع “به دنبال شانس در دریا گشتن” است. (بیابانی،۴۸،۱۳۹۰)
سازمان هایی ازقبیل اتاق های محلی بازرگانی وبنادرشان برای متقاعد ساختن مشتریان به استفاده از تسهیلات وامکانات بنادربه تضییق مفهومی درتعریف دزدی دریایی اکتفانمایند.
دزدی دریایی یا دریازنی به هر گونه عمل دزدی، قتل، جنایت یا اعمال خشونت که توسط افرادی مستقل از هر کشور یا دولت در دریا صورت می‌گیرد گویند. این تعریف همچنین اعمال مشابه صورت گرفته در دیگر مسیرهای آبی و سواحل را نیز شامل می شود، اما اعمالی که توسط افراد نسبت به یکدیگر در یک کشتی صورت می‌گیرد شامل آن نیست( مثلا دزدی صورت گرفته توسط یک فرد از مسافران همان کشتی). این اصطلاح جهت حمله، غارت و چپاول صورت گرفته در مرزهای زمینی توسط نیرویهای غیر دولتی اطلاق می شود. (ایران مقاله ، تهیه کننده شاکر ، ۲۸)
۲-۴-۲-۲ تعریف دزدی دریایی ازدیدگاه عرف
دزدی دریایی از دیدگاه عرف «شامل همه اقدامات خشونت آمیز غیر قانونی، بازداشت یا سلب مالکیت به منظور نفع شخصی توسط خدمه یا سرنشینان کشتی های خصوصی علیه کشتی های دیگر یا اشخاص و اموال داخل آن ها در دریای آزاد…» دانسته شده است.(شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۵۹)
۲-۴-۲-۳ تعریف دزدی دریایی از دیدگاه کنوانسیون ملل متحد درمورد حقوق دریاها مصوب ۱۹۸۲ و کنوانسیون ژنو در مورد دریاها آزاد مصوب ۱۹۵۸
در سال ۱۹۵۸ حقوق عرفی موجود درباره دزدی دریایی بر اساس «کنوانسین ژنو در مورد دریاهای آزاد» به حقوق مدون تبدیل شد. پس از آن نیز در سال ۱۹۸۲ «کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها» به تصویب رسید. این کنوانسیون در سال ۱۹۹۴ با تصویب شصتمین کشور امضا کننده اجرایی شد. (شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۶۰)
مواد ۱۰۰ تا ۱۰۷ و ۱۱۰ کنوانسیون ملل متحد راجع به حقوق دریا در خصوص دزدی دریایی و در پرتو حقوق بین الملل مقرر گردیده است.این مواد دارای نوعی هم پوشانی با مقررات مندرج در مواد ۱۴ تا ۲۲ کنوانسیون ژنو در مورد آب های آزاد در سال ۱۹۵۸ است.(تروس،۱۳۹۲،۳۴)
دزدی دریایی، طبق تعریف ماده ۱۰۱ کنوانسیون ۱۹۸۲حقوق دریاها عبارت است از:
هر گونه اقدام غیرقانونی خشونت آمیزنسبت به تصرف عدوانی،بازداشت،غارت و اتلاف اموال کشتی هاکه توسط خدمه یامسافران کشتی خصوصی ویا یک هواپیمای خصوصی و در راستای اهداف شخصی صورت گیرد،مشروط براینکه در دریای آزاد،علیه کشتی یاهواپیمایاعلیه اشخاص واموال موجود درآن ویاعلیه یک کشتی یاهواپیما واشخاص یااموال آن درمکانی خارج از صلاحیت دولت هاصورت پذیرد.
الف-هر گونه عمل خشونت آمیز یا بازداشت غیر قانونی یا هر عمل خسارت بار که به وسیله خدمه یا مسافران یک کشتی یا هواپیمای خصوصی برای اهداف شخصی در موارد زیر ارتکاب یافته است:
۱-در دریای آزاد بر علیه کشتی یا هواپیمای دیگر ، یا بر علیه اشخاص یا اموال واقع در این کشتی یا هواپیما
۲- برعلیه کشتی ، هواپیما ، اشخاص یا اموال در محلی خارج از صلاحیت هر کشور.
