۲-۲-۱۰- روش های محاسبه بازده سهام
معمولاً سه روش به شرح زیر جهت محاسبه بازده سهام مورد استفاده قرار میگیرد:
۱- روش پیش بینی سود تقسیمی:
در این روش فرض میشود که سهامدار سهام خود را تا دوره بی نهایت نگهداری میکند. بنابراین عایدات حاصل از تغییرات قیمت سهام هیچ گاه به سهامدار تعلق نمیگیرد. هم چنین سود سهمی یا سهام خاص حاصل از افزایش سرمایه به دلیل عدم احتمال فروش در آینده قابل پیش بینی به فروش نخواهد رفت. بنابراین تنها منفعتی که از خرید و نگهداری سهام عاید سهامدار میشود، همان سود نقدی است.

در روش مذکور جهت محاسبه بازده دوره ها باید قیمت بازار (خرید) سهام را در اختیار داشت، ضمن این که پیش بینی سود نقدی آتی جهت محاسبه بازده الزامی است. با چنین شرایطی ارزش هر سهم مانند هر سرمایه گذاری دیگری برابر است با مجموع ارزش فعلی دریافتی آتی آن:

در این رابطه:
P_o = قیمت هر سهم در زمان خرید
D_t = سود نقدی مورد انتظار در پایان دوره
r = نرخ بازده مورد انتظار سهامداران
اگر سهامداران انتظار سود نقدی همراه با رشد سالیانه ثابتی را داشته باشند، قیمت سهام در ابتدای دوره به شرح زیر محاسبه میشود (دستگیر، ۱۳۷۱).

که در آن:
D₀ = سود هر سهم در زمان صفر
g = نرخ رشد ثابت سالیانه سود تقسیمی
بنابراین سود سهام منتظره در زمان n برابر است با آخرین سود سهام ضربدر عامل رشد یعنی n(g+1).
با فرض این که r بزرگتر از g باشد رابطه مذکور را میتوان به صورت زیر نیز نوشت:

با تغییر رابطه فوق میتوان r را به شرح زیر محاسبه نمود:

محاسبه این نوع بازده بیشتر از سوی سرمایه گذارانی انجام میشود که سهام را به منظور نگهداری بلند مدت خریداری میکنند و هدف آنها سفته بازی در کوتاه مدت نیست.
۲- روش نسبت درآمد به قیمت:
بر اساس این روش بازده سهامدار برای یک دوره معین به شرح زیر محاسبه میشود:

در این رابطه:
r = بازده سهامدار
E = درآمد سالیانه هر سهم
P = قیمت خرید (ارزش بازار) هر سهم
معکوس نسبت مذکور یعنی نسبت P/E برای سرمایه گذاران دارای اهمیت ویژهای است. در بعضی از مواقع که هنوز شرکت به مرحله بهره برداری نرسیده و درآمد شرکت در سطح پایینی قرار دارد، نسبت P/E بالا میباشد. در این حالت سرمایه گذار به امید این که بهره برداری از شرکت در سالهای آینده منجر به افزایش درآمد خواهد شد اقدام به خرید سهام مینماید. با توجه به این که نسبت P/E از تقسیم قیمت بازار سهام بر درآمد سالانه هر سهم به دست میآید لذا سرمایه گذار میتواند محاسبه کند که ظرف چه مدت درآمد حاصل از محل سهم، سرمایه گذاری وی را مستهلک خواهد کرد. هر چند ممکن است قسمتی از سود به جای تقسیم به اندوختههای شرکت اضافه شود که در هر صورت متعلق به سهامدار است.
۳- روش محاسبه بازده کل (بازده واقعی)
مطابق با این روش، بازده کل یا بازده واقعی برابر است با مجموعه مزایایی که در طول سال به سهم تعلق میگیرد. این مزایا شامل موارد زیر میباشد.
الف) تفاوت نرخ: چنان چه قیمت سهام در ابتدای دوره را از قیمت سهام در انتهای دوره کسر کنیم تفاوت نرخ به دست میآید. این تقاوت اگر مثبت باشد، عامل فزاینده نرخ بازده کل بوده و اگر منفی باشد، عامل کاهنده نرخ بازده کل است.
ب) سود نقدی ناخالص هر سهم: سهم نقدی ناخالص هر سهم عبارت است از سود سهام پیشنهادی ناخالص مصوب در مجمع عمومی صاحبان سهام تقسیم بر تعداد سهام در تاریخ تصویب سود سهام پیشنهادی توسط مجمع عمومی صاحبان سهام.

ج) مزایای حق تقدم: مزایای حق تقدم، مجموعه مزایای است که در هنگام افزایش سرمایه به سهامداران سابق تعلق میگیرد. فرمول محاسبه مزایای حق تقدم به شرح زیر میباشد: