۲-۲-۱۰ ) فاوا و ارتقاء یادگیری دانش آموزان

برخی ادعا می‌کنند که فاوا نه تنها از توانایی بالقوه حمایت از برنامه درسی رسمی مدارس برخوردار است ، بلکه می‌تواند تجربه و فهم برنامه درسی را نیز ارتقا بخشد و حتی تفکر و یادگیری به شیوه های جدید را نیز گسترش بدهد . هنگامی که تعامل پیچیده بین دانش آموزان در حین فعالیت های کلاسی منابع فاوا معلم و ماهیت وظایف محوله مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد تاثیر مثبت فاوا بر یادگیری دانش آموزان کاملا آشکار می شود . یادگیری اثر بخشی هنگامی تحقق می‌یابد که موضوع درس جالب ، مرتبط و هدفمند باشد و علاقه دانش آموزان را برانگیزد . ‌بنابرین‏ بررسی آن دسته از ویژگی های فاوا که می‌تواند در ایجاد محیط های یادگیری فعال نقش داشته باشد شایان اهمیت است . یکی از ویژگی های بارزی که اساس ایجاد انگیزه در کودکان برای استفاده از فاوا است ویژگی تعاملی آن است . دانش آموزان بازخورد مستقیم پویا و به ظاهر صبورانه دریافت می‌کنند که فرصت لازم را در اختیار آنان می‌گذارد تا امکانات متعدد را امتحان کنند ، پیامدهای تصمیمات واکنش های خود را ملاحضه کنند و بر اساس آن ها برای اقدامات بعدی برنامه ریزی کنند . برخورداری فاوا از قابلیت ذخیره سازی ، مرتب کردن و بازیابی مقادیر زیادی از اطلاعات منابع از پایگاه های اطلاعات را در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد . با بهره گرفتن از اینترنت و دیسک های فشرده دانش آموزان می‌توانند به منابعی نظیر ( تصاویر آثار هنری موجود در موزه های سراسر دنیا ، آرشیو روزنامه ها ، سخنرانی ها یا فیلم های متحرک ضبط شده ) دسترسی داشته باشند که ضرورتا در کلاس های معمولی و یا کتابخانه مدرسه موجود نیستند .

یکی از نقش های مهیج فاوا در محیط های یادگیری کودکان ، برخورداری از قابلیت ارائه اطلاعات به شیوه های متفاوت و پویا شامل استفاده از تصاویر ، صدا و حرکت است . ارائه داده و روابط بین آن ها به صورت تصاویر و نمودار ها نمونه ای بارز از تسهیل درک و فهم تفسیر و تجزیه و تحلیل اطلاعات است. با بهره گرفتن از تصاویر متحرک می توان تاثیر کودهای متفاوت را بر روی رشد گل‌ها و سایر گیاهان در شرایط متفاوت نشان داد . یکی دیگر از ویژگی های مهم فاوا موقتی بودن آن است بدین معنی که کاربران می‌توانند در کارهایی که انجام داده‌اند تغییراتی را اعمال کنند . از موقتی بودن منابع فاوا می توان در اصلاح متون با بهره گرفتن از واژه پرداز ، دستکاری تصاویر گرافیک دیجیتالی ، طراحی و ترکیب بازنمایی های چند رسانه ای و تدوین صدا و … استفاده کرد ( نجفی و محمدی ، ۱۳۸۰ : ۱۷ ) . از طرفی ناگفته نماند که ، اثر به کارگیری فاوا بر دانش آموزان بسیار زیاد به شیوه های یاددهی ، و مهارت کامل‌تر یاددهنده هنگامی که آموزش ، دانش آموز محور ، کار گروهی همراه با پرسش و پاسخو باشد ، وابسته می‌باشد ( لاو و همکاران^[۲۹] ، ۲۰۰۸ ) .

۲-۲-۱۱ ) نقش های یاددهی – یادگیری فاوا

استفاده و بهره گیری از فاوا و فرایند یاددهی و یادگیری در زمینه‌های تسهیل فرایند یاددهی – یادگیری، انگیزش یادگیری، یادگیری شاگرد محور، ارزیابی یادگیری و ارتقای مهارت تفکر صورت می‌گیرد . درباره ی هر یک از این نقش‌ها در ادامه به طور جداگانه و مشروح توضیح داده می شود .

شکل ۲-۱ ) نقش های فاو در فرایند یاددهی – یادگیری

نقش های یاددهی – یادگیری

تسهیل یادگیری

انگیزش یادگیری

یادگیری شاگرد محور

ارزیابی یادگیری

ارتقاء مهارت تفکر

۲-۲-۱۱-۱ ) نقش فاوا در تسهیل یاددهی – یادگیری

فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی به دلیل قابلیت ها و ویژگی هایی که دارند مهمترین نقش خود را در تسهیل و آسان سازی یادگیری ایفا می نمایند . از فاوا می توان به عنوان یک ابزار قدرتمند در فرایند تدریس و یادگیری استفاده کرد. نقش های ابزاری در تسهیل فرایند یاد دهی – یادگیری در شکل ۲-۲ نشان داده شده است .

شکل ۲-۲ ) نقش های فاوا در تسهیل یادگیری

تسهیل یادگیری

ابزار ارائه اطلاعات

ابزار موقعیت ساز

ابزار سازندگی

ابزار برقراری ارتباط

متن ، صوت ، تصویر ، فیلم و… ارائه اطلاعات

بازی آموزشی ، شبیه سازی ، واقعیت مجازی و …

نامه الکترونیکی ، گفتگوی اینترنتی ، تله کنفرانس

لایم و چای^[۳۰] ( ۲۰۰۳ ) چهار نقش ابزاری فاوا و امکانات مربوط به آن را به شرح زیر متمایز کرده‌اند :

1. 1. ابزارهای اطلاعاتی : کاربردهایی از فاوا هستند که اطلاعات بسیار زیادی را در فرمت ها و شکل های مختلف از قبیل متنی، صوتی، گرافیگی یا ویدیویی ارائه می‌کنند. دایره المعارف های چند رسانه ای یا منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت از این مقوله هستند.

1. 1. ابزارهای موقعیت ساز : ابزارهایی که دانش آموزان را در محیطی قرار می‌دهند که می‌توانند دست به تجربه ی عملی بزنند. محیط های یاد گیری شبیه سازی شده ، بازی‌های آموزشی و واقعیت مجازی مثال هایی از این مورد است. فاوا قابلیتی دارد که می‌تواند موارد غیرقابل مشاهده را مشاهده پذیر سازد ، برای مثال انجام واکنش های شیمیایی غیرممکن در آزمایشگاه مدرسه را برای دانش آموزان امکان پذیر می‌سازد ( ممتاز^[۳۱] ، ۲۰۰۰ ) .

1. 1. ابزارهای سازندگی : ابزارهایی هستند که به منطوز پردازش اطلاعات ، ساختن دانش یا برای عینیت دادن به ادراک فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد . برای مثال نرم افزار وب سازی به دانش آموزان این امکان را می‌دهد که صفحات وب مخموص خودشان ایجاد کنند و ایده های خود را به جهان عرضه نمایند.

1. ابزارهای ارتباطی : ابزارهای ارتباطی سیستم هایی هستند که برقراری ارتباط آسان بین معلم و دانش آموزان ، یا دانش آموزان با یکدیگر ورای موانع فیزیکی ( موانع مربوط به فضا و مکان ، موانع مربوط به زمان ) که به طور معمول در کلاس وجود دارد ، میسر می‌سازند . نمونه هایی از ابزارهای ارتباطی عبارت اند از: پست الکترویکی، بولتن ها و وایت بردهای الکترویکی، چت یا گفت وگوی زنده ی اینترنتی و کنفرانس از راه دور که به کمک آن ها یادگیرندگان می‌توانند با منابع مختلفی از قبیل متخصصان، صاحب‌نظران ، معلمان و سایر دانش آموزان ارتباط برقرار نمایند.

۲-۲-۱۱-۲ ) نقش فاوا در انگیزش یادگیری